De kus van de ijzeren maagd

En andere merkwaardige, historische en scandaleuse geschiedenissen uit vroeger eeuwen

[p. 143]

Oorlogen teisterden de Limburgse en Luikse landen

Luiks geweld tegen Maastricht in 13e, 14e en 15e eeuw

In het verdrag van 1283, genaamd de Oude Caerte, werd het bestuur over de stad Maastricht geregeld. De hertog van Brabant en de prins-bisschop van Luik zouden tesamen Maastricht als een indivies (onverdeeld) gebied besturen.

Ondanks deze overeenkomst waren de steden Maastricht en Luik meermalen met elkaar in oorlogen verwikkeld. Bijzonderheden hierover vinden wij onder andere in de Colletanea geschreven door de vice-hoogschout van Luikse zijde Godefridus Collette. Hij vermeldt dat in januari 1295 er in Maastricht groot tumult was tussen de borgerie oorsaecke van twee heeren (de tweeherigheid). De luyckenaeren waeren te onsterck en werden der veele vermoort.

In 1297 werd Maastricht door de Luikenaren belegerd, maar door tussenkomst van de hertog van Luxemburg werd de vrede hersteld.

In 1303 werd Wyck door gewapende burgers uit Luik en Huy aangevallen omdat die van Maestricht niet en wilden gehoorsaem wesen aen den bisschop. Maer die van Maestricht deden eenen uytval ende versloegen 200 Luykenaeren, 140 van Huy ende 500 van Namen, soodat sy het belegh moesten opbreecken.

In 1332 werd Maastricht op last van de bisschop door de Luikenaren aangevallen, omdat sy hadden den hertog van Brabant laten passeren, die veel quaet op 't lant van Luyck gedaen hadde. Door tussenkomst van de abt van St. Nicaire staakten de Luikenaren deze actie.

Uit het voorafgaande blijkt, dat de beide heren van de stad Maastricht meer dan eens zelf in een strijd waren gewikkeld. In 1376 werd St. Pieter affgebrant ende geplundert door die van Huy. Vermoedelijk was St. Pieter, dat Luiks gebied was, ongehoorzaam geweest aan de bisschop.

In 1407 werd Maastricht weer belegerd door Luikenaren, gesteund door inwoners van Huy, Hasselt en Tongeren. De

[p. 144]

reden hiervan was ditmaal, dat Maastricht gastvrijheid verleende aan de bisschop van Luik Jan van Beieren, nadat de Luikenaren tegen hem in opstand gekomen waren. Hij was met zijn hof naar Maastricht uitgeweken, en had daar zijn intrek genomen in de Nieuwe Biezen.

De Luikenaren benoemden in zijn plaats Dirk van Horne tot bisschop en diens vader Hendrik van Horne tot landvoogd. De Luikenaren waren vooral op de Maastrichtenaren gebeten, omdat zij hun toezegging, dat zij in dit conflict neutraal zouden blijven niet waren nagekomen.

In de verre omtrek van de stad werden alle bezittingen van de Maastrichtenaren verwoest. In november sloegen de Luikenaren het beleg voor de stad.

Nadat de Maastrichtenaren militaire hulp hadden gekregen van graaf Willem VI, een broer van Jan van Beieren, deden zij uitvallen in het Luiks gebied, waar zij onder andere het dorp St. Pieter in brand staken.

De zware stenen kogels waarmede de Luikenaren Maastricht beschoten richtten veel materiele schade aan, maar maakten weinig slachtoffers onder de bevolking. Door de felle winterkoude moest zij de belegering voorlopig opheffen. In het voorjaar zouden zij echter weer terugkomen.

Op hun beurt vielen nu de Maastrichtenaren het Luiks gebied binnen. Zij verwoestten het nabij Bilzen gelegen, plaatsje Wonck. Zij oefenden ook in andere in de omgeving gelegen plaatsen vreselijke wraakakties uit. Er werden veel mensen gedood of gevangen genomen.

Maar op 22 mei kwamen de Luikenaren opnieuw het beleg voor Maastricht slaan. De stad werd door een troepenmacht, van naar men beweerde 80.000 man geheel omsingeld.

Over de Maas werd een schipbrug gelegd. Bovendien verlegden zij de bedding van de Jeker, zodat de molens bij Nekum stil kwamen te liggen. Maar de Maastrichtenaren bouwden nog een aantal nieuwe molens op het veilig gelegen St. Antoniuseiland bij.

Dank zij de door Willem VI gezonden hulp, konden de Maastrichtenaren succesvolle uitvallen doen. Hierbij brachten zij een aantal stuks vee uit de omgeving naar de stad. Dit

[p. 145]

bracht enige verlichting in het groeiend gebrek aan voedsel. In september ontvingen de Maastrichtenaren bericht dat Willem VI met een grote troepenmacht op weg naar het Luiks gebied was. Hierdoor aangemoedigd deden zij op 22 september een hevige uitval sy braeken door het leger ende vermoorden al wat sy krijgen costen, ende brachten groote buyt in de stadt, soodat de viandt genootsekt was wegh te trecken. En doen sy binnen Luyck quaemen dede de bisschop alle haere vendels op de merckt verbranden, omdat sy soo quaelijck hadden voorgesien.

Na een beleg van 113 dagen waren de Maastrichtenaren aan een wraakaktie van de Luikenaren ontsnapt. Deze zouden nu zelf het kind van de rekening worden. Jan van Beieren versloeg de Luikenaren bij Othée, waarbij 20.000 van hen de dood vonden. Ook de bisschop Dirk van Horne en zijn vader verloren hierbij het leven. De wraak van Jan van Beieren op de opstandelingen was verschrikkelijk. Aan zijn onmenselijk en genadeloos optreden dankt hij de bijnaam ‘Jan zonder Genade’. In 1465 plunderden de Luikenaren weer eens St. Pieter en staken er de huizen in brand. De reden hiervan is niet bekend. Wij herinneren eraan dat St. Pieter tot het Luikse gebied behoorde.

Tenslotte vermelden wij nog op 18 augustus 1489 hadden die Luyckenaeren eenen aenslagh op Maastricht, maer is haer oock qualyck becomen.

Sindsdien werden de onenigheden tussen beide Heren van Maastricht niet meer met de wapens uitgevochten, hetgeen maar een geluk is, want er waren in de loop der eeuwen vrijwel voortdurend strubbelingen.