De kus van de ijzeren maagd

En andere merkwaardige, historische en scandaleuse geschiedenissen uit vroeger eeuwen

Vals trompetgeschal in Stadspark

In de ‘Annales’ van de in 1839 opgerichte Momus-societeit vinden wij op 11 augustus 1844 aardige bijzonderheden over het Maastrichtse stadspark. Het terrein waarop dit was ingericht behoorde vroeger tot de verdedigingsbolwerken. Het was toen nog doorkruist door zandhopen, waarop vroeger de batteijen stonden en door vermolmde palisaden. Men

Stadspark Maastricht 19e eeuw.

[p. 86]

noemde het park destijds Het Maastrichtse Eden of Den Ingelsen Hoof.

Het artikel geeft een lyrische beschrijving van de parkaanleg met zijn ruime paden, waarop de wandelaar op zijn gemak kan ‘rondslingeren’ en de banken waarop men ‘de vermoeide ledematen kon neervlijen.’

Schrijver heeft het over ‘een schoone, digt bij de Maas op rasterwerk gevestigde groene flesch, waar ieder zich in spiegelt’ en over ‘een in het centrum geplaatste zonnewijzer, waar kinderen op staan te gluren.’ Hij vermeldt verder zeven en twintig bol-accacia's, die uithoofde van hun pruiken, de bijnaam Conseil de Regence kregen. Hij betreurt, dat de zeer charmante vijver, die een raadslid op zijn kosten had laten aanleggen door het publiek als Grenouillère (kikvorsenvijver) werd betiteld. Op het midden ervan gelegen eilandje stond een prachtige tombe.

Aan het uiteinde van het park bevond zich, wat hij noemt, ‘de wel ingerichte tent van Zeguers, dat fraaije geimproviseerde koffijhuis, waar ieder, tegen geld en goede woorden, de meest hartverkwikkende ververschingen kan bekomen.’ Daar stond ook de volière met haar prachtige parelhoenen, die uit de hand van de bezoekers het kruim kwamen pikken. Schrijver vermeldt ook de bals en de illuminaties, die daar plaatsvonden, alsmede, ‘de muzykavonden (of liever het valsch trompetgeschal), welke zich wekelijks aldaar herhalen.’

's Avonds trof men er de beau monde, waarvan de schrijver zegt ‘het mannelijk geslacht: om na verrigten arbeid, een “dulce otium” te genieten, de vrouwelijke sexe: om er een luchtje te scheppen, of door luxe van toiletten elkaar de loef af te steken. Beide komen ook wel met het doel om de prachtige, ruime, uitmuntende à vapeur (stoomboot) van Bonhomme te zien arriveeren en die schoone uitvinding der stoomwerktuigen te bewonderen....’

Schrijver vervolgt ‘Ten allen tijde, op alle uren van den dag, treft gij in het park menschen aan, die u zullen groeten, andere die veel te veel (telkens wanneer zij, u tegenkomen) groeten, ook sommigen, die in het geheel niet groeten, even alsof zij tot de “Nietmeerhoedafnemingsvereeniging” be-

[p. 87]

hoorden, welke onlangs in Duitschland is opgerigt.’ Hij zegt verder ‘wat het vrouwelijk geslacht aangaat, het is zoo als overal (gaat de openbare strafoefeningen maar na en gij zult het met mij eens zijn) ook hier de menigvuldigste en niet zelden ziet gij er de bekoorlijkste, liefste meisjes der wereld, hetgeen u, indien gij niet beter wist, een oogenblik zoude doen geloven dat men juist daarom buiten de Onze Lieve Vrouwe poort en niet buiten een andere, het meergenoemde terrein tot wandeling heeft voorbeschikt en in orde gebragt.’

‘Dagelijks in de week wordt het park met genoegen bezocht, doch, indien ik u een raad verschuldigd ben, gij liefhebbers van de wandeling, gaat nimmer des zondags om niet door jeugdig Maastrichter kroost en dienstmaagden omvergeloopen te worden: mijdt ook zoo veel mogelijk de maandagavond, indien gij het gejoel van feestvierende en uit St. Pieter terugkeerende werklieden, die “maandag gehouden hebben”, wilt ontwijken of u zelven den walm van slechten tabak en de niet aangename bier- en jeneverdampen van eenige dronkaards wilt besparen.’

Op een bord aan de ingang van het park stond vermeld, dat paarden, rij- en voertuigen niet werden toegelaten, dat het was verboden over de perken te lopen en dat alle beschadigingen van boom- en plantgewassen ‘bij het algemeen lijfstraffelijk wetboek gestraft wordt.’ Ook loslopende honden waren verboden.

Bij het vallen van de avond moesten de burgers in de stad zijn teruggekeerd, zoals uit het slot van het artikel blijkt:

‘Maar genoeg; ik hoor op de stadswal de trom rammelen, het signaal der terugkomst aangeven. Haasten wij ons om nog vóór het sluiten der poort (waaruit uit achting voor de voorbijgangers, de zoo zeer onaangenaam ruikende scharren-wijven (visvrouwen) en appelen-kramen moesten worden geweerd) binnen te komen, indien wij ons ten minste niet in de droevige noodzakelijkheid willen stellen het hatelijke poortgeld, de vijf nederlandsche centen, waar iedereen, tegen mort en uitvaart, niet op “het altaar des lieven vaderlands” zoo als opgewonden dichters zingen, maar op het tafeltje van den waakzamen portier ten offer brengen!’