De kus van de ijzeren maagd

En andere merkwaardige, historische en scandaleuse geschiedenissen uit vroeger eeuwen

[p. 77]

Maastrichtse society in de vorige eeuw

De Parijse letterkundige M.J. de Poully, die reeds vanaf 1830 in Maastricht woonde, vond de Maastrichtenaren vrolijk, wat uitgelaten, matig, zachtaardig, gedienstig en vredelievend. Wel hadden zij, volgens hem, de neiging om met iemand, zonder hem overigens hiermede te willen beledigen, een beetje de spot te drijven.

De meeste verlovingen zouden hier tot standkomen op de oudejaarsbals in de Redoute, waar vele jongelui voor het eerst de gelegenheid kregen om met elkaar kennis te maken. Wanneer men verloofd was mocht de jongeman zijn verloofde de arm aanbieden. Indien een heer een dame, met wie hij niet verloofd of gehuwd was, de arm zou aanbieden zou hij haar daardoor niet alleen onhoffelijk behandelen, maar haar zelfs hierdoor kunnen compromitteren! Schrijver voegt hieraan toe dat hij, uit onbekendheid met de plaatselijke etiquette, in de eerste tijd van zijn verblijf alhier, heel wat blunders had gemaakt, waarvan wij verder nog een vermakelijk staaltje zullen tegenkomen.

Het Maastrichtse dialect, volgens de Poully bestaand uit een samenraapsel van Vlaams, Spaans en Duits, zou zich bijzonder lenen tot het debiteren van geestigheden (Had onze Fransman reeds de Mestreechter Geis erkend?). Hij zegt dat men in het Maastrichts dingen kon zeggen, die men in geen enkele andere taal zou durven uitspreken.

De inrichting van de woning vond hij hier, op enkele uitzonderingen na, vrij sober, maar wel comfortabel. Men had gewoonlijk een tweedelige salon en een eetzaal, maar de slaapkamer zou veel te wensen overlaten. Bij de Fransen een pronkstuk, wordt de slaapkamer hier, zelfs voor de intiemste vrienden, verborgen gehouden, hetgeen hij toeschrijft aan de slechte toestand van de bedden.

De Maastrichtenaar staat vroeg op om te samen met de rest van de familie tegen 8 uur te ontbijten. Dit ontbijt bestaat uit koffie en de tradionele boterham! Om elf uur drinkt men een glaasje Madeira. Van 12 tot 1 uur is het bezoekuur, waarop de bezoekers altijd iets wordt aangeboden. Hoe onbekendheid met de plaatselijke gebruiken hem eens een onaangenaam ogenblikje bezorgde, vertelt de Poully in

[p. 78]

de navolgende, niet onvermakelijke anecdote: Bij zijn eerste bezoek aan een gegoede Maastrichtse familie had hij bemerkt dat de huisknecht, direkt na zijn binnenkomst, op een wenk van de gastheer de tafel dekte en hierop een fles wijn en een paar glazen plaatste. In de mening dat de familie op het punt stond te gaan dineren, wilde hij zich reeds terugtrekken, toen de gastheer hem tot zijn ontsteltenis een glas wijn aanbood. Een glas wijn voor een volbloed Parijzenaar! Hij wierp snel een blik in de spiegel, neen zijn toilet was in orde! In uiterste verwarring vroeg hij zich af wat hij deze Hollander toch had aangedaan, dat deze hem een glas wijn had durven aanbieden, iets dat men in Parijs alleen maar aan een bediende zou durven doen? Was hij dan zo diep gezonken? Hij verwachtte elk ogenblik door zijn gastheer de deur te worden gewezen. Trots weigerde hij het hem aangeboden glas, men bleef aandringen, werd zelfs kwaad, zodat hem niets anders overbleef dan het glas te accepteren en er even aan te nippen, maar neen, hij moest het glas leegdrinken! Ten einde raad wilde hij juist stiekem de plaat poetsen, toen een nieuwe bezoeker, een hooggelaatst persoon, binnentrad, die eveneens met een glas wijn werd verwelkomt. De nieuwe gast had dit glas op beminnelijke wijze geaccepteerd en in korte tijd hadden hij en zijn gastheer de fles geledigd. Te laat bermerkte hij dat hij een domheid had begaan. Om zich uit deze uiterst pijnlijke situatie te redden, zei hij snel dat hij nooit wijn en alleen maar water dronk. Dit had tengevolge dat hij bij de vele bezoeken, die hij daar nog zou afleggen, steeds maar water moest drinken! Inderdaad zou in Parijs, waar men alleen gedurende de maaltijden wijn drinkt, het aanbieden van een glas wijn aan een bezoeker van stand, een dodelijke belediging hebben betekend.

In zijn beschrijving van de eetgewoonten van de Maastrichtenaar zegt onze Parijzenaar verder, dat men om twee uur dineert, waarbij, tot zijn teleurstelling inplaats van brood alleen maar aardappelen op tafel komen. Om vier uur wordt koffie en om zes uur weer thee gedronken, waarbij een kleinigheidje wordt gegeten en om negen uur soupeert men. Men gaat hier dus niet minder dan zeven maal aan tafel, zodat men hier geen bezoek kan afleggen zonder dat men de

[p. 79]

familie aan tafel vindt en voor iemand met veel vrienden en kennissen is het derhalve een klein kunstje om (behalve voor het diner, waarvoor men slechts zelden wordt uitgenodigd) gedurende de gehele dag eten en onderdak te vinden, want de Maastrichtenaar is zeer gastvrij. Wanneer echter na de thee geen wijn op tafel komt, is dit een stille wenk dat U kunt verdwijnen. De beleefdheid eist verder dat men niet met de deur in huis valt en dat men een voorgenomen bezoek in de namiddag, reeds in de voormiddag bij zijn gastheer laat aankondigen.