De kus van de ijzeren maagd

En andere merkwaardige, historische en scandaleuse geschiedenissen uit vroeger eeuwen

Visie op 18e eeuws Maastricht van Engelse en Duitse toeristen.

In een in 1899 te Edinburgh verschenen werk van David S. Meldrum: Holland and the Hollanders, geeft de auteur een beschrijving van de provincie Limburg, waarvan hij vooral het zuiden de tuin van Limburg noemt.

De kolenmijnen zouden volgens hem juist genoeg produceren om in eigen behoefte te voorzien.

Hij bezocht natuurlijk ook de gangen van de St. Pietersberg, waarin zoals hij zegt, in tijden van oorlog de boeren hun toevlucht zochten.

Over de Maastrichtse aardewerkfabrieken beweert hij, dat ze over de gehele wereld bekend stonden voor hun mensonterende sociale toestanden. De regering had hiernaar een onderzoek laten instellen. Schrijver voegt er echter aan toe, dat hij dat alles maar van horen zeggen weet.

Interessant is het reisverhaal van de Engelse dichter en prozaïst Robert Southey (1774-1843), voorkomend in zijn Jour-

[p. 45]

nal of a tour in the Netherlands in the autumn of 1815. Hij beschrijft hierin hoe hij te Maastricht in een stromende regen aankwam. Hij nam zijn intrek in het Hotel du Lévrier, dat hij niet zo prettig gelegen vond als de hotels aan het Vrijthof. Maar de waardin verdiende, volgens hem, ten volle de goede naam die zij bij de Engelse toeristen genoot. Zij roemden haar hoffelijkheid en goede manieren. Hij vond de kamers goed gemeubileerd met bovendien vele muurkasten. Aan de wanden hingen, behalve enige vrij behoorlijk geschilderde familieportretten, een paar landschappen van matige kwaliteit. Er bevond zich ook een borstbeeld van Voltaire, dat hij zeker zo goed vond als het door Wesley gemaakte beeld. Er stond nog een ander beeld, dat naar hij meende Rousseau moest voorstellen.

De waardin had haar gasten voor na het diner een verrassing beloofd. Bij het dessert kwam zij aandragen met een grote schotel wilde aardbeien, midden oktober inderdaad een grote zeldzaamheid!

Hij had in het hotel een raaf gezien die duidelijk ‘Napoleon’ kon zeggen. Men vertelde hem dat er in Maastricht een raaf had rondgelopen, die 110 jaar oud zou zijn geweest. De Maastrichtenaren noemden hem ‘de oude raaf’. Hij werd door de bevolking, van groot tot klein vertroeteld, totdat hij twee jaren geleden door Franse soldaten was gedood.

Op advies van een Engelse toerist, met name Locker, die hij te Brugge had ontmoet, wilde Southey met zijn reisgezelschap de Sint Pietersberg bezoeken. Voor 6 francs per stuk, werden twee rijtuigen gehuurd, waarvan er een, door weerspannigheid van de paarden, bijna was omgeslagen. Daar de weg door de hevige regen voor de rijtuigen vrijwel onbegaanbaar was, moest men te voet verder gaan. Daarbij moesten de dames over het doorweekte en modderige weggedeelte worden gedragen.

Gedurende de meer dan een uur durende tocht door de onderaardse gangen voelde niemand van het gezelschap zich bepaald op zijn gemak, behalve natuurlijk de gids, zonder wie zij, nadat zij de ingang uit het oog hadden verloren, reddeloos verloren zouden zijn. Schrijver vond het onverantwoordelijk de bezoekers door een dergelijk labyrint slechts

[p. 46]

door één gids en voorzien van slechts twee fakkels, die ook nog tegelijk brandden, te laten begeleiden. Schrijver had zich al voorgenomen, indien er iets zou mislopen, zich niet van de plaats te roeren. Men zou hen in het hotel, waar men wist waar zij heen gingen, wel spoedig missen en hulp zenden.

Op de wanden van de gangen had hij veel handtekeningen gezien van beroemde personen o.a. van Bonaparte en de prins van Oranje. Van de daar ook aanwezige wandtekeningen was hem vooral een goed uitgevoerde uitbeelding van het vagevuur opgevallen.

Zij waren allen zeer opgelucht toen zij in de verte het daglicht weer zagen. Zij verlieten de gangen aan de Maaskant, waar de gids hun de ruïne van een kasteel wees, dat volgens hem door Julius Cesar was gebouwd. Vanaf het daar gelegen klooster der Minderbroeders, dat gedeeltelijk als café was ingericht had men een prachtig gezicht op de stad. Met dit café bedoelde hij natuurlijk het nog bestaande Slavante. Heinrich Sanders schrijft in zijn Reise nach Maastricht in 1873; ‘Maastricht is een slecht gebouwde stad, met scheve huizen en kromme straten. De paradeplaats voor het stadhuis is mooi.’ Hij logeerde in het hotel Au Maréchal de Turenne. Hij vertelt hoe hij met zijn vriend de Zwitserse kapitein Monarchon, die zijn dienst in het leger verlaten, maar de rang behouden had, op bezoek was geweest bij de heer Reynards, om diens collectie naturaliën afkomstig uit de zee bij Cadiz en fossielen uit de St. Pietersberg te bezichtigen. Hij vond de bezitter hiervan 'n belachelijke figuur, die zijn verzamelingen aan niemand, zelfs niet aan de op bezoek zijnde keurvorst van Keulen, wilde laten zien. Alleen door de tussen Reynards en Monarchon bestaande vriendschap had Sanders en gedeelte van de collectie te zien gekregen. Vermelden wij nog een werk uit 1894 geschreven door J. de Beauregard: En zig-zag aux Pays-Bas. Bij het verlaten van het station had hij Maastricht een dode stad gevonden. Behalve als de kinderen uit de school en de arbeiders uit de fabriek kwamen, waren de straten en pleinen stil en verlaten. Hij was vol lof over de oude kerken, vooral over de St.-Servaaskerk met haar rijke schatkamer en de eerst voor kort

[p. 47]

ontdekte crypten. Hij was zeer ingenomen met het stadspark, dat hij met zijn prachtige bomen en groene grastapijten een waar paradijs vond. Maar helaas had ook dit paradijs zijn slangen: Het park werd onveilig gemaakt door benden straatjongens, die daar met het werpen van stenen ware veldslagen leverden. Bovendien vond schrijver, dat er langs de Maaskant veel verdachte individuen ronddwaalden.