De kus van de ijzeren maagd

En andere merkwaardige, historische en scandaleuse geschiedenissen uit vroeger eeuwen

St.-Pietersberg trok altijd buitenlandse bezoekers

In zijn Lettres sur la Hollande (Den Haag 1780) schrijft Carolo Antonio Pilati, hoe hij begin 1779 per koets van Utrecht naar Maastricht was gereisd. ‘In 's Hertogenbosch kregen wij een karig maal, waarvoor wij zoals in alle herbergen van dit land gebruikelijk is, veel te veel moesten betalen. In Maastricht was 't al niet beter, zowel wat betreft het eten, als de prijs die wij ervoor moesten betalen, ofschoon wij alle moeite hadden gedaan den herbergier over te halen ons iets hartigs te bereiden, maar hiervan heeft men geen idee...’ Pilati vervolgt: ‘In Maastricht gingen wij de krokodillekop bezichtigen, die men in de Sint-Pietersberg had uitgegraven en die zich in het cabinet van de geleerde chirurg Dr. Hoffman bevond. Diens zoon maakte ons erop attent, dat zijn vader nooit had beweerd, dat dit de kop van een krokodil was.’

Aan de grens had hij een troep Duitse bedelaars ontmoet, mannen, vrouwen en kinderen, die naar zij zeiden, onder de leiding van een Hollandse ronselaar, via Engeland naar Amerika zouden gaan. Hij had hun gewaarschuwd, dat zij daar als slaven aan het werk zouden worden gezet. Zij hadden hierop geantwoord, dat men hun dan uit eigen belang wel eten zou moeten geven, iets wat hun onderdrukkers hier nooit hadden gedaan. Hij verweet de Hollanders hun brood te verdienen met het overleveren van arme Duitsers aan de Compagnie Hollandaise des Indes. Pilati geeft ook een uitvoerige beschrijving van de Sint-Pietersberg en de mergelwinning. In oorlogstijd zouden zich hierin veertig duizend mensen in veiligheid kunnen brengen.

De Sint-Pietersberg wordt ook uitvoerig beschreven door de Engelsman W.E. Frye in diens After Waterloo Reminicenses of an European Travel. (1815-1819). London 1908. Hij was

[p. 32]

in 4 uur tijds vanuit Luik naar Maastricht gereisd. Hij vond de stad even zindelijk en saai als alle Hollandse steden. Hij was wel vol bewondering over de fortificaties, die 'n bezichtiging waard waren. Over het gangenstelsel van de Sint-Pietersberg zegt hij, dat een reiziger met een klassieke verbeelding zich hierin in het labyrint van Kreta zou wanen.

In 1839 verscheen te Leipzig Ben Mussa's des Abgesannten von Adl-Kadr-Briefe über Frankreich, Holland, Belgiën und England. Frei nach dem Beduinischen von August Jäger.

Hierin wordt vooral veel aandacht besteed aan de vestingwerken van Maastricht en het fort op de Sint-Pietersberg. Natuurlijk werden ook de onderaardse gangen van de berg bezocht, die op de bezoeker een geweldige indruk hadden gemaakt.

Galerijen in de St. Pietersberg.

Schrijver had de indruk gekregen, dat de grotendeels katholieke bevolking der stad, die vaak tesamen met de Belgen tegen de Hollanders had gevochten, niet erg ingenomen was met de indeling bij Holland. Dit zou gebeurd zijn door de Londense Conferentie, bestaande uit vijf oude, zwakke

[p. 33]

mannen met vijf grote rijken en miljoenen bajonetten achter zich! De bevolking van de stad was echter niet gevraagd bij welke staat zij zouden willen behoren. Ben Mussa blijkt vrij goed op de hoogte te zijn geweest van de toenmalige stemming onder de Maastrichtenaren!

Meer aandacht aan de geologische aspecten van onze stad en omgeving vinden wij in Beschreibung einer Reise durch das Königreich der Niederlände, welche auf Veranlassung des landwirtschaftlichen Vereins in Bayern gemacht worden von Samuel von Grouner, ehemaligem Oberhauptmann etc.

Paszau 1826.

Von Grouner bewondert de buitengewone reinheid en het mooie plaveisel van de straten. Hij geeft een uitvoerige beschrijving van de bodemgesteldheid van de Sint-Pietersberg, de mergelwinning en wat men allemaal met mergel kan doen, zoals de fabricatie van cement. Minder was hij te spreken over de kwaliteit van ons bier, hij beweert hier tevergeefs naar een goed bier te hebben gezocht!

In Les Pays-Bas-Impressions de voyage et d'Art par Emile Montégut. Paris 1869 komt slechts één vermeldenswaardige passage voor: Op pag. 316 zegt hij ‘Ik hoorde te Arnhem door “twee roodborstjes”, waarvan er een, een arme duivel, mager als een hark, een waar symbool van de honger, met een waarlijk mimisch talent voordroeg “Bismark en Maestricht, Maestricht en Bismark,” men hoorde alleen deze twee woorden, men kan hiervan denken wat men wil.’ Wij hebben dit liedje nooit gehoord en weten ook niet waarop dit betrekking heeft.

In zijn Sketching rambles in Holland Londen 1885 beschrijft George Broughton zijn reis per trein van Den Bosch naar Maastricht, waar hij zich vanaf het station per omnibus naar zijn hotel had begeven. Hij vond Maastricht geen echt Hollandse stad. Men had hem verteld dat men hier in netheid en andere goede kwaliteiten, ver bij de Hollanders ten achter stond!

‘The History and topography of Holland and Belgium ‘by professor N.G. van Kampen, London 1832, illustrated with splendid engravings from drawings by W.H. Barlett,’ vermeldt de verdediging van de stad door Gen. Dibbets tegen

[p. 34]

de Belgische legers. Maastricht had volgens schrijver een aanzienlijke transitohandel en een uitgebreide smokkelhandel met België. In genoemd werk komt een uitvoerige beschrijving voor van de Sint-Pietersberg met zijn 160.000 (!) gangen.