Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 3: Friesland

Swelle-sang^(*)(5).

Wjuk⁽⁶⁾, wjuk, throch de löft,

Meitsje neat nin geröft,

Doch in swaei⁽⁷⁾ en in swier

As in flitse sa flink,

Fljuch nou ritsdi en swink,

Nim sa rêd wer in gier⁽⁸⁾,

Snap in michje yn 'e flecht,

Den in swier en in swaei,

Mei in gier en in draei

Op 'e goate wer del,

En sjong dêr de sang fen de swel:

(*) Uit: Swanneblummen, jierboekje for 1858.

(5) Swelle-sang, zwaluwzang.

(6) Wjuk, vlieg.

(7) Doch in swaei, doe een zwaai.

(8) Gier, snelle vaart, vlucht.

[p. 90]

 

‘Forline jier,

 

Do ik hjir wier,

 

Wier dit fek⁽¹⁾ fol,

 

En nou is 't allegeäre tiere liere liere liere l...e...e...ch^(*).

 

 

 

As it gaeiken ús tsjilpet:

 

‘It nestje moät klear,’

 

Den tsjugge⁽²⁾ w' er flitich

 

mienskiplik oer gear,

 

Wy wiëtsje⁽³⁾ en wy knetsje

 

hwet liem en hwet klaei,

 

En foegje 't en loegje⁽⁴⁾ 't

 

mei 'n strieke ef in raei⁽⁵⁾,

 

En strike 't en plakke 't,

 

nei foechsum bistek,

 

Goe sljuchte torjuchte⁽⁶⁾

 

mei poatsjes en bek,

 

As 't mitseljen dien⁽⁷⁾ is,

 

biklaeije⁽⁸⁾ w' op 't lêst

 

Mei moas en mei plomkes

 

de boäijem fen 't nêst,

 

Sa sitt' wy by nachttiid

 

by ûnwaer ef wyn,

 

Den kûskes en smoutsjes⁽⁹⁾

 

mei 't wyfke deryn,

 

En habbe, as ús seis, saun-

 

tal⁽¹⁰⁾ berntsjes yet komt,

 

Wy for út-fen-hûzers⁽¹¹⁾

 

noch gasten nin⁽¹²⁾ romt',

 

Jin e' tsjerke oan⁽¹³⁾ dêr wenje

 

wy bêst nei ús sin,

 

Dat⁽¹⁴⁾ ek in goe wird ús

 

birikke yet kin,

 

Boppe al, stiet in freedlik

 

from man it ús ta,

 

Wolle w' ûnder syn hústhek⁽¹⁵⁾

 

ús wente graech ha,

 

Doch oars, as it hjirsa⁽¹⁶⁾

 

noch dêrsa net wol,

(1) Fek, vak in de schuur.

(*) Sa, seit it, sizke, sjonge de swellen.

(2) Tsjugge oer gear, tijgen over (iets) te werk.

(3) Wiëtsje, maken nat.

(4) Loegje, vlijen.

(5) Raei, grasspier.

(6) Torjuchte, terecht.

(7) Dien, gedaan.

(8) Biklaeije, bekleeden.

(9) Kûskes en smoutsjes, stilletjes en warmpjes.

(10) Seis-, sauntal, zes-, zevental.

(11) Utfen-hûzers, logeerende gasten.

(12) Nin, geen.

(13) Jin 'e tsjerke oan, tegen de kerk aan.

(14) Dat, zoodat.

(15) Hústhek, huisdak.

(16) Hjirsa, hier; sa = zoo versterkt de aanwijzende kracht.

[p. 91]

 

Jaen w' ek ûnder tillen⁽¹⁾

 

en brêgen ús dol⁽²⁾.

 

Hest', bûrman, in klútsjen⁽³⁾?

 

jouw dat mar oan my,

 

Ik ha hjir hwet rûchte⁽⁴⁾,

 

dat 's gading for dy:

 

As ien sa hwet oer het,

 

in oar hwet to koärt,

 

Wy helpe mankoaren

 

bûrskiplik mei foärt,

 

Sa reitsje⁽⁵⁾ wy handich

 

mei 't nestjen op stel,

 

En sjonge ris froalik

 

de sang fen de swel:

 

 

 

‘Forline jier,

 

Do ik hjir wier,

 

Wier dit fek fol

 

En dat fek fol,

 

En nou is 't allegeärre tiere liere liere liere l..e..e..ch.’

 

 

 

Komt in mosk op ús ta,

 

Om it nêst, dat wy ha,

 

Us skelmsk as in kaper t' ûntsetten⁽⁶⁾;

 

Elk uzer docht mei,

 

Wy fytrje⁽⁷⁾ him wei,

 

En wite 't him wol to biletten.

 

 

 

As er wikel⁽⁸⁾ ef earn⁽⁹⁾

 

Ef de hauk⁽¹⁰⁾ it bistean

 

Op 't oare frij fûgelt to loeren,

 

Den kytlet ús blôed,

 

Wy flink en fol môed,

 

Us krije se net yn de klôeren⁽¹¹⁾.

 

 

 

Ha w' in seinröp⁽¹²⁾ earst jown

 

Oan de fûgels yn 't roun,

 

En glûpe de hinnen biside,

 

Den wy er op yn

 

Sa rêd as de wyn,

 

Wy doare⁽¹³⁾ de skobbert bistride^(*).

(1) Tillen, kleine houten bruggen.

(2) Jaen wy...ús dol, zetten wij ons neer' vestigen wij ons.

(3) Klútsjen, kluitje.

(4) Rûchte, ruigte, b.v. grasspiertjes.

(5) Reitsje op stel, komen in gereedheid.

(6) Untsetten, ontzetten, berooven.

(7) Fytrje wei, jagen weg.

(8) Wikel, wouw, valk.

(9) Earn, arend.

(10) Hauk, havik.

(11) Klôeren, (klaveren), klauwen.

(12) Seinröp, seinroep, waarschuwende kreet.

(13) Doare, durven.

(*) As de swellen in rôffûgel sjugge, litte se in eang lûd heare, om de oare fûgels, en binammen de hinnen, to warskouwen. Dizze fljugge dalik út 'e wei; mar de swellen falle op de rôffûgel oan, en forfölgje dy sa heftich, dat er om in gôed hinnekommen siikje moät.

[p. 92]

 

Jouw him hommels in pjuk⁽¹⁾,

 

En den gau wer wjuk-wjuk,

 

De ropsek⁽²⁾ kin lang ús net krije,

 

En ha wy ôerwoun,

 

Strykt er ôf⁽³⁾ for ús boun,

 

Den kin it in sankje wer lije:

 

 

 

‘Forline jier,

 

Do ik hjir wier,

 

Wier dit fek fol,

 

En dat fek fol,

 

En nou is 't allegeärre tiere liere liere liere l..e..e..ch.’

 

 

 

Het 't wyfken ús nestje fol aikes lein,

 

Den briede wy trou om bar,

 

En habbe wy pykjes⁽⁴⁾, o den wirdt er flein,

 

Den stelle w' ús wakker to war,

 

Den giet er by beide nin tiid forlern,

 

Hwent hongrige bouterkes binne de bern.

 

 

 

Sa wekket de swel for gôed en blôed,

 

En wykt for syn plichten net wei,

 

En teant⁽⁵⁾ er jamk, hwet flinkens en môed,

 

As me 't mei enoar hâldt, formei.

 

Doch sûnder geröft

 

Pilet⁽⁶⁾ hy troch de löft,

 

En saeit mei in swier

 

As in blits hinne en wer,

 

Snapt hjir en dêr

 

In michje yn sa 'n gier.

 

Den docht er in swaei

 

Mei in linige draei

 

Op 'e goate wer del,

 

En kweelt by syn gaei,

 

D'ienfâldige sang fen de swel:

 

 

 

‘Forline jier,

 

Do ik hjir wier,

 

Wier dit fek fol,

 

En dat fek fol,

 

En nou is 't allegeärre tiere liere liere liere l..e..e..ch.’

 

H.S. Sytstra.

(1) Pjuk, prik met den snavel.

(2) Ropsek, scheldwoord, evenals vele andere eene samenstelling met zak; vraat.

(3) Strykt er ôf, wijkt hij.

(4) Pykjes, jonge vogeltjes, kale jongen.

(5) Teant, toont.

(6) Pilet, vliegt als een pijl.