Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

Anroëpinge. (Uut vrögger dagen.) (Omstreken van Hoogeveen.)

Môder Holle! Môder Holle⁽¹⁾!
O doe beuze olle kolle!

Koompt mit den noordenwiind,

Rooft er zoo mennig kiind

Weg veur ê vonte!

O dê armen, heur ze karmen!
Wil Marije oe ontfarmen!

Hoog in ê winterlocht,

Geet z'er mit op en tocht;

Hemp neet an 't liifien!

Môder Holle! Môder Holle!
O doe hekse! o doe kolle!

Kwakt ze in ê Riige neer⁽²⁾;

Koompt dan as vonken weer.

Dwêllochies zin 't.

Witte wiiven! Witte wiiven⁽³⁾!
Goa'j onze jongs⁽⁴⁾ weer ontliiven?

Tokt ze mit hen⁽⁵⁾ ê belt,

Wiid oaver 't heideveld.

Wit schiint de moane!

(1) Holle of Holda, door sommigen voorgesteld als de Venus van 't noorden, werd voornamelijk in Frankenland vereerd. Wordt zij in bovenstaand stukje voorgesteld als eene dievegge en duivelin, in Frankenland noemde men haar de hoedster der zielen van ongeboren en ongedoopte kinderen (Heimchen). Om Kersttijd verschijnt zij op aarde, omringd door een troep honden, en neemt met den trouwen Eckart ook deel aan de wilde jacht. De natuur van haar wezen is wankelend bij de verschillende volksstammen, die haar vereerden, en zij wordt bij afwisseling jong en oud, schoon en leelijk, boos en goed voorgesteld.

(2) Kwakt ze in ê Riige neer. Riigen zijn waterplassen of meren in de heide. Daar deze plassen den bodem dikwijls moerassig maken, ziet men er vaak dwaallichtjes. Deze dwaallichtjes nu zijn zielen van ongedoopte kinderen, die niet in den hemel kunnen komen, en nu op woeste plaatsen hun lot betreuren. Môder Holle, die de kinderen van veur de Vonte, d.i. vóór ze gedoopt konden worden, stal, heeft ze in deze plassen geworpen.

(3) Witte wiiven. ‘Witte wiiven,’ zegt Picart in zijne Antiq., bl. 47, ‘zijn geweest rechte Oreades, Nimphae Montium, Berghduyvelen, Veldtduyvelen, Duivelsche Spokerijen, die door het rechtvaerdig Oordeel en Toelatinge Gods in en omtrent deze heydensche begraftenissen vrenide en onmenschelijke aenslagen (hebben) aengestelt.’ De Witte wiiven wonen in belten, die van boven open zijn, en even als Holda hebben zij eene goede en eene slechte reputatie. Volgens sommige volksverhalen staan zij dikwijls hulpbehoevende kraamvrouwen in haren nood bij, en beloonen rijkelijk aan haar bewezen diensten; volgens anderen verlokken zij jonge mannen tot dans en ontucht, en verstrikken ze in hare omhelzingen.

(4) Onze jongs, onze jongens.

(5) Hen, naar.

[p. 621]

 

Um ê steenen, in ê kringen,

 

Tot daënsen z'eur dwingen,

 

Springen um - zeuven keer;

 

Koompt⁽¹⁾ in 't loeg⁽²⁾ nou nooit weer;

 

Spoken um ê belt.

 

Meug Sunt Jan ze verdriiven!

 

Duvels zint en zölt bliiven;

 

Zint tot euvels aît⁽³⁾ ree,

 

Loat gien zeele⁽⁴⁾ mit vree.

 

Stoa ons bij, Môder Gods!

 

 

 

A. Steenbergen.

(1) Koompt, zij komen.

(2) Loeg, dorp.

(3) Aît, altijd.

(4) Zeele, ziel.