De uithangteekens. In verband met geschiedenis en volksleven beschouwd (2 delen)

in verband met geschiedenis en volksleven beschouwd

[p. 189]

Nalezing.
Aanteekeningen op het tweede hoofdstuk.

Blz. 13. Aant. A. Het was te Athene de gewoonte, de hypotheken, die op een erf gevestigd waren, met de namen der pandhouders in te schrijven op een steenen tafel, die tegen den muur bevestigd was; of op een paal, die er voor stond. Zulk een tafel of paal werd ὅρος, later σανὶς genoemd. Zie böckh, die Staatshaushaltung der Athener, I. pag. 147. Berlin 1817, Corp. Inscript. Tom. II. n^o. 530, waar het een restant koopprijs geldt: ὅρος κωρίον τιμῆς ένο φειλομένην φαναστρέτῳ παιάν XX. - Ook Tom. II. n^o. 2264 en n^o. 2347. Isaacus in zijn redevoering over de nalatenschap van Filoktemon (ed. Ranke blz. 144) spreekt van ὂρους τιϑέναι (pandmerken stellen), in betrekking tot goederen, ten behoeve van pupillen verpand. Bij Demosthenes wordt van iemand gesproken, die de pandmerken van zijn huis afneemt om minder dan hij verschuldigd is te betalen: ἀφαιρεῖν τούς ὅρους ἀπὸ τῇς οικίας. Zie ook pollux Onomast, VI. 85. Zürker Real Lexicon in v. ὅροι, Ross Demer von Attika, n^o. 33.

Blz. 14. Aant. B. Het fragment luidt in 't oorspronkelijke:

IV. KAL. APRILEIS.
FASCEIS. PENES. LICINIVM.
FVLGVRAVIT. TONVIT. ET QUERCVS. TACTA.
IN. SVMMA. VELIA. PAVLLVM. A. MERIDIE.
RIXA. AD. IANVM. INFIMVM. IN. CAVPONA. ET.
CAVPO. AD. VRSVM. GALEATVM. GRAVITER.
SAVCIATVS. caet.

Blz. 14. Aant. C. In het tiende fragment wordt ook gewag gemaakt van een waard in de drie Kroegen; doch daar is 't niet de naam van het wijnhuis, maar van de buurt.

A.D. III. KAL. SEPT.
...........
CAVPO. AD. TRES. TABERNAS. OCCISVS.
A. THRACIBVS EBRIIS. IN. VIA.
PVBLICA.

d.i.

den derden der Kalenden van September
is de waard in de drie Kroegen omgebracht,
door dronken Thraciërs op den
openbaren weg.

[p. 190]

Ald. Aant. D.
	Insanum 'st malum in hospitium devorti ad Cupidinem.
Blz. 15. Aant. E.
	Nulla taberna meas habeat neque pila libellos.
Ald. Aant. F.
	Salax taberna vosque contubernales
	A pileatis nona fratribus pila.
Ald. Aant. G.
	Quum victi mures mustelarum exercitu,
	Quorum historia in tabernis pingitur.
Ald. Aant. II.
	Contento poplite minor
	Proclia, rubrico picta aut carbone, velut si
	Re vera pugnent, feriantque vitentque moventes
	Arma viri.
Ald. Aant. I.

De Oratore Lib. II. cap. 71. Jam ostendam cujusmodi sis: quum ille: ostende quaeso: demonstravi digito pictum gallum in mariano scuto cimbrico sub Novis, distortum ejecta lingua, buccis fluentibus; risus est commotus. Wij hebben in den tekst gallus met haan vertaald, en niet met Galliër, gelijk sommigen oordeelen dat het zijn moet. De vergelijking toch van den man, die ten doel strekte aan de scherts van Krassus, met een leelijken Galliër, zou een flaauwe grofheid geweest zijn; - hem met een haan te vergelijken. kon ten minste voor een aardigheid doorgaan. Bovendien, juist bij een haan bespeurt men dien tong uit den bek en die hangende kwabben aan weêrszijde, waarvan gesproken wordt.

Ald. Aant. K. Deinde video el in foro positas vulgo. Hinc enim Crassi Oratoris lepos... In foro fuit et illa pastoris senis cum baculo, de qua Teutonum legatus respondit, interrogatus quanti eum aestimaret, sibi donari nolle talem vivum verumque.

Ald. Aant. L. Tabernae autem erant circa Forum, ac scutum itlud signi gratia positum.

Blz. 16. Aant. M. Opmerkelijk is ook de navolgende plaats bij friedlander, Darstellungen an das Sittinggeschichte Roms in der Zeit von August, caet. Leipzich 1865. Not. 1. ‘Bilder eines Wildverkaufers und eines Garkoches. Reliefs bei Zoëga Bass. Ant. Tav. 27, 28. Schild eines Pernauers bei jahn, Vor. Sach. Gesch. 1861 pag. 353 ff. Schild einer Taberne (signum imago Galli in scuto cimbrico picta). Quinet VI. 38. Vielleicht bereiten sich, wie c.l. visconti bull. de l'Inst. p. 20 meint, Bezeichnungen wie Lintearius de subura majori ad nympheas. Alipensa Tritone, menestrator ab Hercule primigenio auf die Schildfiguren der betreffenden Taberne.

Ald. Aant. N. Het opschrift, dat ontleend is aan den Delectus Inscript. Rom. van c. zell, waar het voorkomt onder n^o. 720, en dat het eerst was uitgegeven door spon, in zijn Misc. erud. antiq, p. 199, luidt in zijn geheel aldus: l. afranius cerealis L(ibertus) eros inni aug domo tarracone ospitalis a gallo gallinaceo etc. Het is een grafschrift voor Eros, voor zijn vrouw Afrania Procula, insgelijks Cerealis L(iberta) en hun dochtertje Afrania Urania, elf jaar oud. Naar de Hoogleeraar Boot vermoedt (door wien wij de bron hebben leeren kennen, waaruit de schrijvers der Hist. of the Signboards hetgeen zij pag. 205 omtrent dezen Eros zeggen hadden geput) staat er op den steen niet inni aug, maar viv aug, en was in dat geval de man Sevir (zes-man) te Narbonne, een post, waartoe in de municipiën dikwijls vrijgelatenen gekozen werden.

Blz. 20. Aant. O. Pauly Real Encyclop III. p. 1525 s.v. Hospitium ‘Dass die Patronen ganzer Städte und Völker, wie die πρόξενοι den betreffender Gemeinwesen eng

[p. 191]

verbunden waren und mit ihren in ein hospitalischen Verhaltniss waren ist eben so natürlich, als es gewiss ist, dass solches Verhaltniss durch ein offentlich ausgestelltes Document anerkantt und sanctionirt wurde. Dieses document genannt tessera hospitalis (vom hospitium privatum übergetragen) wurde bisweilen sogar an der Hausthüre des Patronus angebracht, um Jedes, den es interessirte, schnell und leicht zu belehren.’ Vgl. Mémoires des l'académie des Inscriptions XLIX. p. 502. Reines Syntagon Inscr. VII. 17, 18. Maffei Storia Diplom. p. 37. ff. Giuseppe spoletti Dichiarazione di una tavola ospitale. Rom. 1774, 4. Thes. Antiq. Graec, IX, p. 219 f.