De roos van Dekama

[p. 249]

aant.Twintigste hoofdstuk

Wie op beloften steunt of die van waarde schat,
Bedriegt zich zelf en maakt dat and'ren hem beschimpen.
Indien men laken koopt, het krimpt gemeenlijk wat:;
Maar 't geen ons wordt beloofd zal doorgaans alles krimpen.

De Regt

Het was niet zonder meermalen het gelaat naar de herberg om te wenden, dat de monnik het plein was overgestoken en zijnen weg voortzette, verdeeld tusschen de ongerustheid welke de onbeschaamde ruwheid der gasten bij hem achterliet en de bekommering waarin hem de onzekerheid bracht over den uitslag van zijn voorgenomen bezoeken. Toen hij echter een hoek was omgeslagen en de herberg uit het gezicht verloren had, verhaastte hij zijn tred en verbande zoo veel in zijn vermogen was alle andere gedachten om slechts aan het toekomstig lot van zijn dierbaar vaderland te denken.

De laan, welke hij nu volgde en die recht op den ingang van het slot aanliep, was aan de eene zijde beplant met een rij schrale berken, wier witte bladeren door den westewind aangeraakt in gestadige ritselende beweging wazren. Aan de andere zijde was eene sloot, wier groene zoom met heestergewassen begroeid was, en over wier effen water talrijke zwaluwen heen en weder vlogen. Aan het einde van deze lange en eentoonige laan gekomen, vond zich de wandelaar aangenaam verrast, daar hij eensklaps eene ruime vlakte ontdekte, welke een uitgestrekt en in vele opzichten schilderachtig uitzicht opleverde. Tusschen rijke graanvelden en groene weilanden kronkelde eene kleine rivier. Haar oever was hier en daar door bevallige bosschaadjen bezet, wier welig groen de laatste stralen der ondergaande zon met liefelijke tinten kleurden. In 't verschiet zag men de torens van een paar rijke, en welvarende dorpen, en verder nog, over de vlakte, den halfvolbouwden kegel van de Utrechtsche Domkerk, die sedert voltooid, na zoovele eeuwen, als tot een baak en wegwijzer aan de omliggende landstreeken verstrekt. De rivier waarvan wij gesproken hebben besproeide in eene van hare veelvuldige bochten een onbebouwd, eenigzins rijzend stuk gronds hetwelk, door eene breede rijkelijk met kroos bedekte gracht omgeven, met de laan waaruit de monnik kwam gemeenschap had door middel van eene brug, uit losse planken samengesteld, die bij het minste gevaar voor overval

[p. 250]

aant. konden worden weggenomen. Deze brug overgaande kwam men langs een pad, met keisteenen bevloerd, tot den ringmuur van het slot, waarom eene tweede gracht gegraven was, wel niet diep, doch ondoorwaadbaar door den modder waarmede zij gevuld was en aan de binnenzijde nog bovendien verdedigd door een dubbel rasterwerk, het geen wel gedeeltelijk verrot of vervallen, maar echter voor spoedige herstelling vatbaar was. Een klein poortje, slechts even hoog en breed genoeg om een ruiter te paard door te laten, leidde tot de ophaalbrug over die gracht geworpen, en was even als de brug gedekt door twee kleine torentjens, op den buitenmuur geplaatst. Een smalle ronde gang aan 't eind der brug bracht in het slot zelf, 't geen slechts uit een grooten vierkanten toren bestond, van zwaren steen gebouwd, maar zonder eenige cieraden dan den mantel van klimop, waarmede de natuur hem aan de eene zijde wel had willen voorzien: en zonder andere versterkingen, dan de zoodanigen, welke de dikte der muren en de gelegenheid der plaats opleverden. De gedaante van dit oud en ruw gedenkstuk van vroegere eeuwen, stak zelfs in dien tijd, toen dergelijke gebouwen nog meer algemeen waren, somber en treurig af tegen het vrolijke landschap, daar omheen gelegen, en deszelfs grijsgraauwe trans deed vooral aan de zijde waar de klimop niet gegroeid was, dezelfde uitwerking als een koude sneeuwhoop in het vroege voorjaar op een bloembed doet.

De oude kronijkschrijver van wien ons verhaal ontleend is, vermeldt niet of vader Syard zich met dusdanige vergelijkingen bezig hield, toen hij een langen blik op den ouden toren vestigde. Hoe 't zij, hij trad de eerste brug over en, aan het kleine poortje voor de ophaalbrug gekomen, tilde hij de zware hoorn op, die met eene ijzeren ketting aan den muur gehecht was, en blies een paar schelle noten. Hij moest echter dit sein tweemalen herhalen eer hij gehoor kreeg: althands eer een mager gelaat, dat zich aan de overzijde achter een kijkgat in den toren vertoonde, hem bewees dat zijn verzoek om binnengelaten te worden verstaan was.

Waarschijnlijk was de wachter die den vermomden monnik gadesloeg, over zijn onderzoek voldaan: althands hij klom af, en de binnendeur van den toren ontsluitende, bleef hij aan den overkant achter de ophaalbrug staan.

‘Wien zoekt gij? en wat wilt gij zoo laat?’ riep hij, zijn hoofd achter om de klep van de brug stekende, den monnik toe.

‘Goede vriend!’ zeide deze: ‘laat uw brug neêr, ik moet uw Heer spreken en heb geen tijd te verliezen.’

‘Gij zijt oud genoeg,’ zeide de wachter, ‘om te weten, dat ik geen Heer heb dan onzen Bisschop, en dat die in 't Zuiden van Frankrijk woont.’

‘Om 't even, dan moet ik den Ridder spreken, die hier huist.’

‘Die is weêr vertrokken,’ riep de poortier, zijn hoofd terugtrekkende: ‘en zoo, God zegene u.’

[p. 251]

aant.

‘Hij had mij toch gezegd,’ zeide de monnik, met drift, ‘dat hij mij nooit gehoor zoude weigeren, indien ik het vroeg in Sint Maartens naam.’

De poortier gaf geen antwoord; maar een geraas van sleutels en ketens liet zich hooren: en weldra ging de valbrug naar beneden.

‘Daar hadt gij immers wel mede kunnen beginnen,’ zeide de poortier, ‘zonder mij op te houden met al uw onnozel gereutel dat niets ter zake doet. Ga binnen en wacht mij. Zoodra ik de brug weder heb opgehaald, zal ik mijnen Heer gaan waarschuwen.’

Vader Syard liep eenen kromme gang ten einde en vertoefde een wijl op een klein binnenpleintje, terwijl de man die hem ingelaten had, na alles weer behoorlijk gesloten te hebben, een smal wenteltrapje opklom dat naar de bovenvertrekken geleidde. Spoedig kwam hij terug, en verzocht den monnik met hem te gaan. Deze volgde zijnen geleider, die hem eene paar verdiepingen hooger bracht, tot zij aan eene zware eikenhouten deur kwamen, waar zij aanklopten. Eene stem van binnen gaf verlof om in te komen: de poortier ontsloot de deur en ging vervolgens dadelijk weer naar beneden.

Vader Syard trad het vertrek in, hetwelk achtkantig en vrij ruim was, naardien het eene gansche verdieping des torens uitmaakte, en dus den geheelen omvang bevatte, welken de binnenmuren overlieten, uitgenomen vier hoeken, waarvan er drie tot kabinetjens dienden, en het vierde de trap verborg. Uit de naauwe venstergaten had men een ruim uitzicht op den omtrek; doch de opening liet bijna geen licht meer in, dan noodzakelijk bleek te zijn. De wanden waren naakt en met spinrag bedekt: ruwe figuren, met krijt en houtskool op den muur geteekend, en waarmede men zoo het scheen de gedaanten van krijgsknechten had zoeken na te bootsen, duidden aan dat hier meermalen gewapenden hunne nachtwaken met dergelijke uitspanningen hadden vervrolijkt. Meubelen waren volstrekt nergens te zien: en een open koffer, met onderscheidene voorwerpen gevuld, kondigde alleen de nabijheid aan van menschen. Vader Syard wendde dan ook terstond het oog naar de eenige plaats welke bewoond scheen, gelijk de lichtstraal aanduidde, welke uit de half geopende deur van een der kabinetjens op den vloer scheen. Hij trad derwaarts en zag nu in dezen afgezonderden hoek eene tafel met papieren, waaraan een man zat, in wien hij terstond dengene herkende wien hij zoeken kwam.

Deze droeg echter thands noch het gewaad van Barbanera, gelijk in het schuurtje bij den Hout, noch de wapenrusting eens Ridders, als op het Zand te Haarlem, noch de kleeding zonder naam als in de cel des monniks, maar een ruimen en gemakkelijken tabbert, die hem los om 't lijf hing, en hier en daar geopend, het eenvoudig huisgewaad eens edelmans vertoonde. Voor hem stond een beker met zuiver water, en een stuk brood met sterkers, waarmede hij zijn avondmaaltijd scheen te zullen doen. Hij sloeg een onver-

[p. 252]

aant.schillig oog op den monnik, toen deze voor den ingang van het kabinetje stand hield: en wendde terstond zonder hem te herkennen, zijn blikken weer op het blad dat voor hem lag, om den begonnen volzin te eindigen. Hierop vroeg hij, zonder op te zien:

‘Van wien komt gij huisman?’

‘Ik kom uit mijn eigen naam,’ antwoordde de monnik.

‘Bij Sint Maarten!’ zeide de andere: ‘ik ken die stem: maar wat duivel! ik ken dat gelaat ook. Welke vreemde gebeurtenis voert u hier, vader! en hult den vromen monnik in het gewaad van een boschwachter?’

‘Ik heb vreemder vermommingen gezien dan deze,’ zeide vader Syard, op een stekeligen toon: ‘en had niet verwacht dat gij mij het vreemde van mijn gewaad zoudt verwijten.’

‘Ga zitten vader!’ zeide de Stichtenaar, hem een zetel aanwijzende: ‘en zeg mij eens hoe en waarom gij u hier bevindt.’

‘De oogenblikken zijn te kostbaar en mijn tijd is te beperkt om dien met beuzelen doortebrengen,’ zeide vader Syard: ‘ik breng u gewichtig nieuws.’

‘Dat de Graaf naar 's Hage is en heden of morgen de stad Utrecht ontzegt. Ik wist dit reeds. - Of is er meer?’

‘En dat de Friesche gezanten heden verlof gekregen hebben met slecht bescheid.’

‘Waarlijk! ziedaar indedaad een nieuws, dat goud waardig is. En wat zal men in Friesland doen?’

‘Waarschijnlijk zich wapenen en gereed zijn, als de Graaf ons aanvalt.’

‘Ik had mij gevleid dat zij van hun kant den aanval zouden beginnen en onze Stichtenaren met de wapenen ondersteunen. Die Jonker Seerp Adelen scheen daartoe niet ongenegen.’

‘Naar ik de Friezen ken, zullen zij zich ongaarne mengen in een twist die hun niet aangaat; doch met onbezweken moed den vreemden krijgsman van hun erf afweeren.’

‘Het ware toch hun belang zich met Utrecht te vereenigen, eer de Hollanders ons een voor een en alzoo met beter kans beöorlogen; - of moeten wij doen als de kat, en de kastanjens voor u uit het vuur halen?’

‘Wij zullen, volgens onze overeenkomst, vaardig zijn om onzen grond te verdedigen; maar ik twijfel of gij eenen Fries zult vinden, die geneigd is voor eene hem vreemde zaak te strijden: en dit was ook onze bedoeling niet.’

‘En waarom niet? Ik ken den invloed, welken uw Abten in Friesland bezitten, en ik ken evenzeer den invloed, dien broeder Syard op de Abten heeft. Onze afspraak was immers, dat gij hen zoudt overreden zich voortaan geheel en uitsluitend aan den Utrechtschen stoel te onderwerpen: welk beter bewijs van die onderwerping kunnen zij geven, dan door eene kruis-

[p. 253]

aant.vaart tegen de Hollanders te prediken, nu het Bisdom bedreigd wordt.’

‘Versta mij wel,’ zeide de monnik: ‘ik heb, ja, beloofd alles in 't werk te stellen om de kloosters in Friesland meer afhankelijk dan tot nu van den Bisschop te maken; maar ik had daarmede alleen in 't oog de geestelijke zaken, den tucht en de orde in het kerkbestuur, welke te niet gaan zoo geene vaste hand onze monniken in toom houdt: nimmer is het bij mij opgekomen eenen Fries te willen dwingen om voor eene vreemde zaak de wapens op te vatten. In het gesprek met Adelen gevoerd, hebben wij een bondgenootschap bedoeld, eene gelijktijdige oorlogsverklaring, waarbij het Bisdom ons zoude stijven; maar nimmer was het onze meening, hulpbenden naar herwaarts te zenden. Herinner u onze afspraak: het oogenblik, dat het Sticht tegen Holland opstijgt, zal ook Friesland de wapenen aangrijpen om zijn erfgoed te verdedigen.’

‘Met uw verlof,’ hernam de Stichtenaar: ‘zeg niet, dat gij op den avond, dat wij met Adelen spraken, niet onderricht waart van de voornemens der Kapittels: - gij wist dat er eene uitbersting volgen moest: gij waart toen geneigd, mij van dienst te zijn: Adelen was dit even zoo: ik zie niet, in welken opzichte de staat van zaken tusschen ons beide veranderd is?’

‘Wij hebben elkander verkeerd begrepen,’ zeide de monnik, de schouders ophalende: ‘Adelen haat den Graaf zooveel als gij dit kunt doen; maar hij zal het evenzeer als ik ongepast oordeelen, dat een Fries zich in deze omstandigheden buiten zijn land begeeft, om de Hollanders te bestrijden, en dat nog wel onder een vreemden aanvoerder.’

‘Ik weet nog niet aan wien Utrecht het beleid van den oorlog zal toevertrouwen,’ zeide de Stichtenaar: ‘maar ik vlei mij, dat de veldheer dien zij bekomen zullen niet aarzelen zal, om aan de Friesche hulpbenden te vergunnen van onder hun eigen banier te strijden.’

‘Hoe!’ riep de monnik uit met eene verwondering welke hij niet verbergen kon: ‘zult gij zelf dan niet het opperbestier van den strijd aanvaarden?’

‘Gij vergeet,’ zeide de Stichtenaar, met een spotachtigen glimlagch, ‘dat de Bisschop te Grenoble is, en dat alleen hij tot het opperbestier gemachtigd is.’

‘Is het dan tijd tot boerten?’ riep de monnik op een bitteren en verwijtenden toon: ‘hoe! als Jan van Arkel door het lossen der verpande sloten, door het afbetalen der schulden van het Bisdom, door het aanwerven van krijgsbenden, den toorn des Graven tegen het Sticht ontstoken heeft, zal hij dan achterblijven en zich schuil houden in de ure des gevaars?’

‘Broeder!’ zeide de Stichtenaar, op wiens gelaat de taal des monniks eene meer ernstige tint had teruggebracht: ‘de tijden zijn voorbij, toen een Bisschop van Utrecht, zonder andere wapenen dan een misboek en een kruis; en zonder ander gevolg dan eenige geestelijken in pleeggewaad, eenen

[p. 254]

aant. zegevierenden Graaf op de bres kon staande houden, en hem en zijn geheele leger kon doen sidderen voor den vloek des banbliksems. Het zijn de ridderdegen en veldheerstaf die hij thands moet zwaaien, wil hij zijn gezach niet miskend en bespot zien.’

‘Welnu! laat hij die dan zwaaien. Is dit niet juist wat ik bedoelde?’

‘Hoe nu!’ zeide de Stichtenaar met een fijnen glimlagch, terwijl hij een zegepralenden blik op den monnik sloeg: ‘is het een geestelijke, die mij dezen raad geeft? Ecclesia abhorret sanguine.’

Vader Syard zag den spreker eenige oogenblikken met verbaasdheid aan, terwijl hij in deszelfs beweegbare trekken zocht uit te vorschen, welke de geheime bedoeling zijner woorden kon zijn. Het kwam hem onbegrijpelijk voor, waarom de Bisschop, die door zijne daden, hoe verschoonbaar, ja hoe prijsselijk in sommige opzichten, toch aanleiding tot den oorlog gegeven had, en die de noodzakelijkheid erkende van het zwaard aan te gorden, weigerachtig zoude kunnen blijven om zich aan het hoofd der zijnen te plaatsen. Hij maakte eindelijk eene aanmerking in 't wilde, even als iemand die, in de duisternis rondtastende, de hand uitstrekt zonder te weten wat hij vatten zal.

‘Mag ik vragen,’ zeide hij, ‘of het slechts eene proef is waarop gij mij zetten wilt? of sluiten uwe woorden eene wezenlijke tegenstrijdigheid in?’

‘Noch het eene noch het andere, goede broeder! en ik zal geen mijner woorden terug nemen. Ik begrijp echter uwe verwondering: en ik geloof dat de groote hoop, die de innige drijfveeren onzer daden niet kent, als gij zoude oordeelen. Gij denkt dat wraak alleen, of zucht naar meerder gezach in het hart van Jan van Arkel woont: - beide bestaan bij hem; - wie zou het ontkennen? - maar slechts in een ondergeschikten zin.’

‘Ik zie niet,’ zeide de monnik, ‘welke andere redenen er kunnen aanwezig zijn...’

‘Arme man! gij zelf, welk doel beöogt gij met uwe geheime woelingen? waarom hebt gij zelf zoo vurig verlangd naar een oorlog tusschen Friesland en den Graaf?’

‘Omdat ik mijn Vaderland lief heb: - omdat alleen die oorlog in staat is, de binnenlandsche beroeringen aldaar te doen ophouden, en ons van het juk van Holland te ontslaan.’

‘Recht zoo! er kunnen dus edele drijfveeren bij iemand bestaan, al beoordeelt hem de menigte slechts naar den schijn. - Welaan! - Het ware reeds op zich zelf een grootsch denkbeeld, het Sticht onafhankelijk te maken van allen vreemden invloed; - maar er ware nog meer te doen dan dit! - Er was een tijd, monnik! althands, onze jaarboeken verhalen het, dat Bisschop Adebold zijne heerschappij over al de omliggende landstreken voerde, dat Hertogen en Graven zich het eene eere rekenden, dienstbare betrek-

[p. 255]

aant.kingen aan zijn hof te vervullen; die tijd moet en kan terug komen: - maar zoo het Sticht zijn aêloud evenwicht herwint, het moet zulks niet te danken hebben aan de loutere eerzucht zijns Bisschops, om na den dood van dezen weêr tot een staat van onderdanigheid te geraken, om als eene luchtverheveling slechts voor een korten stond aan den gezichteinder der eeuwen te schitteren. Neen broeder! dat overwicht moet duurzaam blijven; - maar daarom moet het ook een onmisbaar gevolg zijn van den loop der omstandigheden, en ontspruiten uit de noodzakelijkheid, die machtige beheerscheres der waereld. - Ik weet het, indien ik mij thands aan het hoofd der mijnen stelde, en hen ten strijde riep, dat mijn naam in de eerste oogenblikken van opgewondenheid als een talisman zou werken; maar wanneer dat eerste vuur van geestdrift had uitgebrand, wat zoude dan het gevolg wezen? Bij den minsten tegenspoed door onze wapenen ondervonden, zoudt gij den jaloerschen naijver der Kapittels en betweterij van Vroedschappen en Overlieden de schuld daarvan op mij zien werpen: men zoude tegen den Hollandschen Bisschop het wantrouwen, ja den haat der gemeente weten op te wekken: of zoo men al aan de oprechtheid van mijnen haat jegens het Huis van Avennes geloof sloeg, het zoude slechts zijn om mij te beschuldigen, dat ik het geluk van het Bisdom aan eigen heerschzucht had opgeofferd: - verdeeldheid zoude weldra in onze vergadering en in ons leger heerschen, en Graaf Willem zoude zonder moeite zegevieren over een gewest, door tweedracht verzwakt. - Neen! zoo ik het masker afwerp en mij aan de oogen mijner onderzaten vertoon, het zal slechts dan zijn, wanneer de oorlog eenen bepaalden stelligen uitslag doet voorzien: wanneer de Stichtenaars de noodzakelijkheid zullen gevoelen van een opperhoofd: wanneer zij zelve luidkeels om hunnen Bisschop roepen: - dan zal ik onder hen verschijnen als de gezant uit den hoogen, die hen onder de banier van orde en wettigheid komt scharen: dan zal ik meester zijn mijne voorwaarden voor te schrijven aan hen en aan die Kapittels en regenten, die de beste bedoelingen eens Bisschops verlammen zouden; en - gelijk ik hoop - tevens aan al wie hunne onafhankelijkheid belaagt.’

De monnik, nog weinig overtuigd, schudde het hoofd, en wierp een twijfelachtigen blik op den Bisschop, (want het wordt eindelijk tijd aan den tot nog toe onbekenden jongeling den tijtel te geven die hem toekomt): ‘gij vergeet,’ zeide hij: ‘dat de Graaf het wakkerste krijgshoofd is van zijn tijd, en dat, zoo zijne wapenen Utrecht bemachtigen, uw ontwerp in duigen ligt.’

‘Ook die kans is door mij voorzien: en het hangt slechts van den uitslag des oorlogs af, of ik als legerhoofd dan wel als middelaar zal optreden. In beide gevallen zal mijne komst gezegend worden, en het is slechts door aan mijne Stichtenaren te toonen hoezeer ik hun onmisbaar ben, dat ik de ontwerpen, door mij gevormd, zal kunnen ten uitvoer leggen.’

[p. 256]

‘Het vertrouwen der Stichtenaren zal slechts een armhartige pleister op de wond zijn,’ zeide vader Syard, ‘ingeval Graaf Willem overwint, en u erger voorwaarden oplegt dan die, waarop hij u tot Bisschop deed aanstellen.’

‘Graaf Willem is thands machtig,’ hernam de Bisschop: ‘maar geloof mij, zijn gezach heeft den hoogsten top bereikt en kan niet anders dan dalen. Hij heeft geen zoon: - komt hij te sterven, dan vervalt Holland aan den eersten, die moed en beleid genoeg heeft, het te winnen. Het Huis van Henegouwen zal met Willem den Vierde ophouden; - maar de Bisschop van Utrecht is onsterfelijk.’

Vader Syard bleef een wijl in diep nadenken verzonken: hij was nog weinig gerust omtrent den uitslag van des Bisschops vooruitzichten; want hij beschouwde die als onzekere luchtkasteelen, door het jeugdig en opgewonden brein des jongelings ontworpen, en hij kon geene hooge staatkunde toeschrijven aan iemand, die, ja, in vele opzichten blijken van volharding had gegeven, maar zich evenzeer gekenmerkt had door daden, welke in 's monniks oogen eene buitensporige loszinnigheid ademden. Bovendien was de monnik geheel uit het veld geslagen door de tijding, dat de Bisschop zich niet bekend wilde maken: - daarmede ging al zijne hoop te leur om de Friesche geestelijkheid eenparig te doen handelen, hetwelk hij had gedacht te kunnen bewerkstelligen, wanneer hij in naam en op het gezach des kerkvoogds, des erkenden vijands van Willem den Vierde, tot hen sprak. Hij besloot dus nog eene poging te doen, om hem tot eene openlijke handelwijze over te halen.

‘Ik ben bezorgd,’ zeide hij, ‘dat gij de kans om zulke schoone plannen ten uitvoer te brengen reeds verspeeld hebt, en weldra gedwongen zijn zult het masker af te lichten.’

‘En hoe dat?’ vroeg de Bisschop met eenige bevreemding.

‘Uwe komst alhier zal niet langer een geheim meer zijn. Die Barbanera en zijn hansworst boezemen mij weinig vertrouwen in, en zullen spoedig, wat zij weten, voor een weinig gouds aan den Henegouwer verklappen.’

‘De laatste weet niets: en wat den kokeler betreft, hij was een noodzakelijk werktuig; maar het heeft uitgediend en zal verbroken worden, eer het mij schaden kan.’

‘Die Walger, dien ik in de herberg van 't dorp heb gezien, weet ook meer dan nodig is...’

‘Hij kent slechts den Ridder van den Rooden Adelaar, meer niets.’

‘De bedienden van het slot en de dorpelingen, die u hier zagen komen.’

‘Er is hier geen vaste bediende, dan de oude Peter, die u inliet, en van dien heb ik geen verraad te vreezen. De dorpelingen weten niets meer dan mijne eigene knapen, die mij voor een vazal van 't Bisdom aanzien. Zoo ik aan mijnen broeder Robbert, die in mijne afwezenheid mijn zaakgelastigde

[p. 257]

aant. was, niet had moeten schrijven, en door hem den gang der zaken besturen, en zoo een gelukkig toeval mij niet te Haarlem in broeder Syard mijnen ouden leidsman door de Friesche kloosters had doen ontmoeten, zoude mijn geheim slechts bij twee lieden berusten.’

‘Maar zoo de Hollanders dit grensslot bestormen en u vangen?’

‘Ook denk ik hier niet te blijven. Ik ga naar Utrecht en zal daar onbekend den loop der zaken afwachten.’

‘Of wellicht,’ zeide de monnik, de wenkbraauwen samentrekkende, ‘zal de Ridder van den Rooden Arend voor den Bisschop van Utrecht zijn leven wagen.’

De Bisschop glimlagchte; en zonder deze aanmerking te beantwoorden, schoof hij zijn stoel naderbij:

‘En nu, pater!’ zeide hij, ‘nu heb ik u al mijn vertrouwen geschonken. Gij kent mijne inzichten, wilt gij die bevorderlijk zijn? Wilt gij medewerken aan het groote doel, om al de landen welke om de Zuiderzee liggen, aan het gezach des Bisdoms te onderwerpen?’

‘Nog eens,’ antwoordde de monnik, ‘aan het kerkelijk gezach, ja; - geenszins aan het waereldlijk beheer.’

‘Gij wilt dan zelfs mijn bondgenoot niet blijven? - Bedenk, dat ik u wederkeerig mijne hulp heb toegezegd, indien de Graaf u aanvalt.’

‘Onze wenschen en gebeden zullen voor u zijn,’ zeide de monnik: ‘verder vrees ik dat gij weinig in Friesland verkrijgen zult, althands zoo als gij het bedoelt.’

‘Denk nog deze nacht over mijn voorstel na. Wellicht zijt gij morgen vroeg tot andere gedachten gekomen.’

‘Morgen met den dag moet ik weder vertrekken,’ zeide de monnik: ‘een der oogmerken mijner komst was vrijgeleide door het Sticht te verzoeken voor mij en voor een reisgenoot, aan mijn opzicht vertrouwd; doch daar gij niet bekend wilt zijn...’

‘Ik zie u morgen weêr,’ zeide de Bisschop, op een koelen toon: en met een van zijn zetel oprijzende, blies hij op een zilveren fluitje dat hem om den hals hing, waarop weldra de oude Peter, dezelfde man, die den monnik had bovengebracht, zich aan den ingang der zaal vertoonde.

‘Gelei dien man weêr buiten,’ zeide de Bisschop: ‘en laat alles verder wel gesloten blijven.’

Dit bevel geuit hebbende, groette hij den monnik met eene minzame beweging der hand, en ging wederom zitten, terwijl vader Syard na eene stijve buiging het vertrek verliet, en zijnen geleider volgde, die hem buiten het kasteel voerde.

Het was in een weinig te vredene stemming, dat de monnik de terugreis deed. Het gesprek met den Bisschop had hem geene dier uitkomsten opgele-

[p. 258]

aant.verd waarmede hij zich gevleid had: en in de plaats van stellige hulp en bondgenootschap, had hij zelfs geene onvoorwaardelijke beloften ontfangen: en verre van den Bisschop naar zijne hand te doen loopen, had hij moeten ondervinden, dat Jan van Arkel zich sterk of wijs genoeg waande om zijnen eigen weg te gaan zonder zich veel om die Friezen te bekreunen, welke hij zelf tot afval genoopt had. De monnik zag nu duidelijk in, dat de Bisschop, hoe loszinnig en wispelturig ook, hem nog te fijn was geweest: en hij gevoelde denzelfden wrevel, welke eenen bekwamen en oplettenden schaakspeler zoude bevangen, die zich overwonnen zag door eene weerpartij, welke slechts ter naauwer nood een oog op het spel geworpen en achteloos daarheen gespeeld had. Wij moeten intusschen aan vader Syard het recht doen wedervaren, dat, hoewel gekwetste eigenliefde het hare toebracht om hem in een kwaden luim te brengen, zijne ontevredenheid echter nog eene andere, meer edele oorzaak had. Hij had namelijk, steunende op des Bisschops vroegere toezegging, een verbond tusschen het Sticht en Friesland als eene zekere zaak beschouwd en daarom ook geoordeeld dat het oogenblik voor de Friezen gekomen was om het Grafelijke juk af te schudden; en hij zag met schrik de gevolgen in van een vredebreuk met Holland, indien de Bisschop niet verkoos gezamenlijk met hen en openlijk te handelen. Hij doorzag spoedig, dat, zoo de Graaf zijne wapenen eerst tegen het Sticht wendde, hem daarna het ten onder brengen van het door binnenlandsche partijen verdeelde Friesland te gemakkelijker vallen zoude. Alleen troostte hem nog de hoop, dat de Bisschop eerlang door de omstandigheden gedrongen het masker af te lichten, hem die volmacht zoude schenken, welke hij nodig oordeelde om met gepasten klem in Friesland te kunnen spreken en aldaar dien invloed uitteoefenen, welken hij, tot herstel des vredes van binnen en tot afwering des vijands van buiten, begreep te moeten aanwenden.

Onder deze gepeinzen trad hij de herberg binnen. Het was reeds volkomen duister geworden: het voorhuis was ledig en verlaten, 't geen hem te meer genoegen deed, dewijl hij daaruit opmaakte dat zich de luidruchtige gasten ter ruste hadden begeven. Bovendien ontfing hij van de dienstmaagd de geruststellende verzekering, dat Madzy boven in diepe sluimering lag, waarop hij zich zonder verdere woordenwisseling naar den stal begaf. Na zich verzekerd te hebben, dat de beide paarden goed verzorgd waren, strekte hij zich ter ruste neder op het stroo, dat hem in een hoek van den stal bereid was; maar de bekommernissen, welke zijn gemoed vervulden, lieten hem niet toe vroeger dan tegen het aanbreken van den dag het oog te luiken.