Romantische werken. Deel 22. Verspreide opstellen. Deel 2

Zesde Hoofdstuk
Dat tot overgang dienen moet.

Ik heb in de vorige hoofdstukken gesproken over Amsterdam, zooals het vroeger was en zooals het heden ten dage is: ik acht het niet ongepast, ja eenigszins plicht, nu ook iets te zeggen over Amsterdam, zooals het zoû kunnen worden.

Eene rijke stof, zal men zeggen, en daar een dik boekdeel over te schrijven viel.

Wanneer men maar eens nagaat, wat aantal ellenlange verhandelingen er gehouden zijn geworden in onzen Gemeenteraad, ter aanprijzing of ter afkeuring van de meest onbeduidende verandering of wijziging van het bestaande, en waar het de meest onbeduidende zaak betrof, dan kan men al licht tot de slotsom komen, dat iemand, die op gelijke wijze de vraag wilde behandelen, hoe de Stad zelve uit haar vervallen toestand ware op te heffen, een werk zoude voortbrengen, dat meer rijen in een boekenkast vullen zoû, dan Wagenaar met al zijne vervolgen.

Wie zulk eene onderneming tot stand bracht, zoû ongetwijfeld een zeer loffelijke arbeid verricht hebben; - of

[p. 45]

de lezing daarvan zeer vermakelijk wezen zoû, daaraan zij het mij vergund te twijfelen; immers voor negen tienden zoû het boek over geldvragen loopen, en cijfers zijn, gelijk al wat positief is - positieve menschen niet uitgezonderd - op den duur zeer droog en vervelend.

Alzoo ik nu niets meer vrees, dan mijnen Lezers en mijzelven te vervelen, ben ik volstrekt niet voornemens, mij in cijfers te verdiepen; en zoo ik, als vrucht mijner overpeinzingen, wellicht punten zal aanroeren, die de stoffelijke belangen der Stad betreffen, ik beloof vooruit, dat ik mij daarbij nooit aan eenige becijfering zal schuldig maken: ik laat zulks over aan hen, die t' avond of morgen opgewektheid mochten gevoelen, om te onderzoeken in hoeverre mijne beschouwingen in toepassing konden gebracht worden.

Eene tweede belofte, die ik afleg, is, dat ik getrouw zal blijven aan den titel, die ik aan dit mijn geschrijf heb gegeven, en alzoo wel deugdelijk zal oppassen, naar geen vast plan te werk te gaan, al wat naar orde en regelmaat zweemt, te vermijden, en mij stil te laten medesleepen met den stroom, dien mijne gedachten volgen: - mij echter voorbehoudende, van die gedachte alleen datgene op 't papier te brengen, wat ik geschikt acht om eenige belangstelling bij mijne lezers op te wekken, of voor 't minst een glimlach om hunne lippen te doen spelen. Wie op zijne eigen boot eene rivier afvaart, gaat nu eens vroolijke landschappen, bevallige steden, schilderachtig gelegen kasteelen of oude gedenkstukken - dan weder treurige, eentonige heiden of dijken voorbij; doch hij roept de genoodigden, die hem op den tocht vergezelschappen, alleen dan op het dek, wanneer er wat bijzonders te kijken valt.

't Is waar, dat gemeenlijk zijne reisgenooten van de tien keeren, dat hij hen roept, negen keeren aan hetgeen hij hun toont, niets bijzonders vinden.

[p. 46]

Het onderwerp echter, dat ik nu ga behandelen, zal zeker aan vele, zoo binnen als buiten Amsterdam wonende Lezers, belangrijk toeschijnen: het wenschelijke namelijk, dat er verbetering kwam in de aanwijzing van de woonplaats der ingezetenen, en daardoor eene groote aanleiding tot ongemak en beklag werd weggenomen.

Dat mij dit onderwerp het eerste voor den geest komt, behoeft niemand te verwonderen. Wie over Amsterdam wil spreken of hooren spreken, moet beginnen met er zich, gelijk men 't noemt, te oriënteeren; om de lieden hiertoe in staat te stellen, heeft men de stad eene bepaalde indeeling gegeven en de huizen van nummers voorzien; heeft men daarbij den besten weg ingeslagen?

Ik veroorloof mij, dit bepaald tegen te spreken.

Parijs is vrij wat grooter dan Amsterdam, en toch heeft het geene de minste moeite in, de persoon, die men zoekt, te vinden; mits men het nummer wete van het huis, door hem bewoond, en de straat, waar het in gelegen is - alles natuurlijk voor zooverre die straat nog bestaat, wat bij de verfraaiingen op reusachtige schaal, welke Parijs tegenwoordig ondergaat, niet altijd het geval is. - De nummers zijn groot, en, dank hebbe de goede verlichting, ook bij nacht zelfs op een afstand leesbaar. De eene zijde van de straat heeft alleen evene, de overzijde onevene getallen; men weet dus terstond, aan welke zijde men zoeken moet; en ook zonder gids loopt men voor zich uit totdat men het nummer vindt van het huis, waar men wezen moet.

Amsterdam biedt ons geen der hier genoemde voordeelen aan. Toen er voor eenige jaren sprake was, om het toen bestaande stelsel van indeeling der stad in wijken te veranderen, vleide ik mij, dat een nieuw en meer rationeel stelsel de bezwaren van het vorige zoú wegnemen. IJdele hoop! dwaze verwachting! In plaats van Wijken kwamen

[p. 47]

er Buurten, en in plaats van de bestaande nummers, die zwart geschilderd waren, kregen wij andere nummers, die rood geschilderd waren. Dát een en ander geschiedde ongetwijfeld, om eene heel wijze reden, die ik niet onderzoeken, laat staan beoordeelen wil; doch het ongerief, waarover men zich tot dien tijd beklaagd had, was niet weggenomen. - Ten einde zulks zonneklaar te bewijzen, zal ik den beklagenswaardigen toestand schilderen van een heer, die, nooit te Amsterdam geweest zijnde, er een vriend bezoeken kwam. Ik dien echter aan mijne Lezers den noodigen tijd te geven, om in die stemming te geraken, welke hen kan voorbereiden tot het schenken van eene onverdeelde aandacht aan een zoo treurige vertelling, en ik sluit daarom dit Hoofdstuk.