Romantische werken. Deel 14. De twee admiralen. Kornelia Vossius. Een schaking in de 17e eeuw

III.

Wy zaten eens op een avond aan 't souper: wy waren, zoo ik wel reken, ongeveer zestien personen of daaromtrent. 't Was aan 't dessert en de bedienden hadden de kamer verlaten: een loffelijke gewoonte van dien tijd, waardoor men althands gedurende het laatste uurtjen van den dag in volle vrijheid en over alles praten kon, zonder dat naen lastige luistervinken te vreezen had. Het gesprek was gevallen op de geestverschijningen en hetgeen daarmede in verband staat. Swedenborg, Mesmer, de Graaf van St. Germain, de Illuminaten, gaven toen niet zelden stof tot onderhoud en natuurlijk liepen de meeningen omtrent hen niet weinig uit elkander. De vraag, of hetgeen men vertelde van de wonderen, door hen verricht, al dan niet geloof verdiende, en, zoo ja, in welke mate, werd - en niet

[p. 258]

voor de eerste maal, met levendigheid behandeld. Was de omgang met de geestenwaereld mogelijk of niet? zie daar wat, hierover was men 't eens, vooraf moest worden uitgemaakt. De gevoelens, gelijk ik zeide, waren verschillend. Sommigen verwierpen alle geloof aan spokery als ten eenemale ongerijmd; anderen, hoewel onder betuiging, dat zy voor zich zelve geheel niet bygeloovig waren, gaven toe, dat er echter somtijds dingen gebeurd waren en nog gebeurden, die men niet langs den natuurlijken weg verklaren kon: - anderen weder kwamen er rond voor uit, dat, naar hunne overtuiging, er geen reden bestond, waarom schimmen van afgestorvenen zich niet, met of zonder bepaalde zending, aan de levenden zouden kunnen vertoonen. Zonderling, tot die geloovigen behoorden juist zy, die op 't stuk van godsdienst de beide uiterste richtingen vertegenwoordigden. Zoo b.v. verdedigde Mevrouw Van Doertoghe - de moeder van Burgemeester Van Doertoghe, weet je? - die streng rechtzinnig in de leer was, het bestaan van spoken uit de Heilige Schrift; terwijl de Heer Van Parolles, die een volslagen vrijgeest was of althands voorgaf te zijn, het verdedigde uit de wijsbegeerte van Zoroaster en Plato, die beiden goede en kwade geniussen aannemen. Onder hen, die met warmte alle vertelsels aangaande verschijningen verwierpen, waren er twee der aanwezigen, die zich byzonder onderscheidden: een van de twee was Mevrouw Bentes. Haar grootvader, een man die zijn tijd vooruit was, had er veel toe bygedragen om de hekseprocessen te helpen afschaffen: haar vader had zich immer een warmen bestrijder betoond van hetgeen hy middeleeuwsche wanbegrippen noemde: en zy voerde te dezen opzichte een strijd, die haar, om zoo te zeggen, als een erfenis was ten deelc gevallen. Haar bondgenoot

[p. 259]

was zekere Mijnheer Drenkelaer: en dat verwonderde niemand: men was het van hem gewoon, dat hy zich aan hare zijde schaarde: en men vond het zeer natuurlijk; dewijl hy onder de yverigsten behoorden van degenen, die haar het hof maakten of haar ‘oppasten,’ gelijk toen de gebruikelijke term was. De Heer Drenkelaer was een man van goede familie en beschaafde manieren, hy had een bevallig uiterlijke, wist geestig te vertellen, kon allerliefst romances zingen, speelde whist zonder fouten te begaan, in 't kort, bezat de meeste dier hoedanigheden, die hem in de samenleving op prijs moesten doen stellen. Over zijn fortuin werd verschillend gesproken: sommigen beweerden, dat zijn vader zeer veel geld had nagelaten; anderen spraken dit tegen; doch men kwam hierin overeen, dat, naar de verteeringen, welke hy maakte, een huwlijk met geld hem wel zoû passen: men fluisterde, dat hy een dobbelaar en jaarlijks te Aken aan de farobank te zien was. 't Is waar, men verzweeg zulke dingen voor Mevrouw Bentes; want daar zy den Heer Drenkelaer nog al niet ongenegen scheen, zoo wilde memand by haar de zegsman zijn van hetgeen misschien een lasterlijk of zeer vergroot gerucht was; men zeî ze evenmin aan Mevrouw van Eylar, die geweldig met den man was ingenomen en geen kwaad van hem wilde hooren; maar men vertelde ze my, in de onderstelling, dat het op die wijze haar wel ter oore komen zoû. Hierin bedroog men zich echter: Mevrouw Bentes nam natuurlijk mijn raad niet in, en noch mijn leeftijd, noch mijn pozitie gaven my de bevoegdheid om tegenover haar een zoo teeder onderwerp ook zelfs uit de verte aan te roeren. Niet of, zoo ik had gedurfd, ik al het mogelijke gedaan zoû hebben om de vrijaadje van den Heer Drenkelaer te dwarsboomen: ik hield hem

[p. 260]

voor volstrekt niet beter dan zijn reputatie: er was iets in zijn oogen, hoe fraai ze ook waren, dat my tegenstond en, vooral wanneer hy ze op Mevrouw Bentes gevestigd hield, deed denken aan den blik, waarmede uien verhaalt dat de Amerikaansche slang het arme vogeltjen weet te bedwelmen: ik had nog bovendien mijn byzondere redenen, waarom ik hem niet lijden kon, en die ik niet zeggen zal.... enfin ik was doodsbang, dat mijn goede Mevrouw Bentes hem tot man zoû nemen: wanneer zy, naar 't my voorkwam, groote kans zoû loopen, haar fortuin te zien doorbrengen met het spel en erger nog: iets wat my voor haar toekomst en die van de lieve kinderen bitter zoû gespeten hebben. Het hinderde my daarom op den bewusten avond zeer, dat zy met zulk een blijkbaar welgevallen luisterde naar zijn redeneering en zoo luide haar toejuiching schonk aan de gronden die hy aanvoerde: en te meer hinderde 't my, naarmate ik zelve erkennen moest, dat hy zijn stellingen uitmuntend verdedigde, en daarby de gaaf had om, wanneer hy zoo spoedig geen afdoend argument by de hand vond, zijn tegenparty met een vernuftigen kwinkslag uit het veld te slaan en althands de lachers op zijn zijde te krijgen.

Het had, als gy wel denken kunt, onder den loop van den redetwist, niet ontbroken aan allerlei kortere en langere historietjens over spoken en geestverschijningen, 't zij tot staving, 't zij tot opheldering van het gezegde aangevoerd. Op eens wendde de Heer Van Parolles zich tot den gastheer: ‘Eylar!’ vroeg hy: ‘heb je hier op Hardenstein nooit verschijningen gehad? My dunkt, een adelijk kasteel als dit moet een legende van dien aart bezitten, of het is niet waard, een ouden toren, een wapenzaal, een vechthuis en een ophaalbrug te bezitten.’

[p. 261]

‘Wel ja!’ was terstond de uitroep, van verschillende kanten aangeheven, ‘is er geen spook, dat zich op het Huis vertoonen komt?’ -

De vraag werd lachende gedaan; doch, tot ieders verwondering, ernstig beäntwoord.

‘Niet precies op het Huis,’ zeî de Baron: ‘maar er bestaat werkelijk betreffende Hardenstein een legende van dien aart als waar Mijnheer Van Parolles op doelt.’ -

‘Waarlijk!’ klonk het nu: ‘eilieve! vertel dat toch: een geestverschijning op Hardensteiu! dat is verrassend! dat is heerlijk!

‘Ik vind er niets heerlijks aan,’ hernam de Heer van Eylar op een nog ernstiger, ja op een droogen toon, waaruit men hadde kunnen opmaken, dat hy berouw gevoelde, zich over de zaak te hebben uitgelaten: ‘het geldt een treurig voorval, waar een lid van mijn geslacht in betrokken was: de zaak is, wel is waar, lang geleden, maar toch niet ver gebeurd: en het mededeelen daarvan zoû wellicht by dezen of genen een angstgevoel doen ontstaan, waardoor hem of haar het verblijf alhier minder aangenaam werd: zoo iets moet ik als gastheer mijn gasten besparen, op wier herhaalde bezoeken ik te hoogen prijs stel.’ -

‘Ja, heel beleefd!’ zei de Heer Van Parolles, ‘maar dat zijn maar uitvluchten! Eerst ons nieuwsgierig maken en dan niets vertellen... dat gaat niet.’ -

‘Een legende aangaande Hardenstein,’ riep Mevrouw Bentes: ‘en daar ik niets van wist, ik, uw eigen schoonzuster, Eylar!’ -

‘Och toe, Mijnheer van Eylar!’ riepen Juffrouw Van Doertoghe, de Juffrouwen Prauley, en nog een paar jonge dames als uit eenen mond: ‘die legende moeten wy hooren.’

[p. 262]

‘Vertel haar maar, Eylar!’ zeide zijn vrouw, die even weinig aan spoken geloofde als haar zuster, Mevrouw Bentes: ‘mijn hemel! 't is immers maar een sprookjen uit de riddertijden, waar geen sterveling meer gewicht aan hecht.’ -

‘Wy zitten op heete kolen,’ riepen Kapitein Trellink en de Jonker van Sporkelberghe.

‘Welnu!’ zeide Eylar, terwijl hy blijkbaar zijn tegenzin zocht te overwinnen: ‘indien gy dan geen van allen naar bed verlangt en indien het uw aller verlangen is, zoo luistert.’ - En na zich achterover in zijn stoel geworpen en rond gekeken te hebben, als om zich te overtuigen, dat alle deuren gesloten en geen luistervinken in de buurt waren, begon hy in dezer voege: