Romantische werken. Deel 14. De twee admiralen. Kornelia Vossius. Een schaking in de 17e eeuw

[p. 245]

Een vertelling van mejuffrouw Stauffacher.

[p. 247]

Een vertelling van mejuffrouw Stauffacher.
I.

Voor hen, die ‘de Lotgevallen van Ferdinand Huyck’ hebben gelezen, en die de slechte gewoonte niet volgen, voorredens en inleidingen over te slaan, zal Mejuffrouw Stauffacher geen geheel onbekende persoon zijn. Waarschijnlijk echter huist by het meerendeel van hen de meening, dat zy, even als de Romanheld, wien zy by de lezers inleidt, niet anders is dan een kind mijner fantazy. Deze opvatting is echter ten eenemale onjuist. Mejuffrouw Stauffacher schilderende, heb ik alleen haar naam veranderd, en, voor 't overige is er in de voorstelling, welke ik van haar persoon, karakter en leefwijze gegeven heb, geen enkel détail, dat niet met de naauwkeurigheid eener fotografie is terug gegeven. Waar ik te dier gelegenheid echter niet van gesproken heb, omdat het niet in mijn kraam te pas kwam, is van den invloed, dien zy op mijn vorming, vooral als schrijver, gehad heeft. De veelvuldige lotverwisselingen, die haar levensloop gekenmerkt en haar in kennis gebracht hadden met allerlei belangrijke, ja beroemde en hooggeplaatste per-

[p. 248]

sonen, hadden haar de gelegenheid verschaft zeer veel, en haar heldere blik had haar geholpen zeer goed te zien en te hooren; terwijl haar ijzewast geheugen, gepaard aan vlug vernuft en fijnen smaak, haar in staat stelden, wat zy gezien en gehoord had niet heldere, levendige en bevallige kleuren terug te geven: ja ik heb niemand gekend, uit den omgang met wien men beter op de hoogte kon geraken van karakters, zeden, gewoonten en begrippen der vorige eeuw. Ik voor my heb althands omtrent dien tijd vrij wat meer van haar geleerd dan uit eenig boek. Zy had een kleine, maar keurige bibliotheek van Hollandsche, Fransche, Engelsche en Hoogduitsche literatuur, en wat daar in te lezen viel kende zy, om zoo te zeggen, van buiten: met my, die als kind reeds gewoon was haar den sleutel van haar boekekastjen te vragen en dan beurtelings Madame de Sévigné en Fielding, Gil Blas en Rabener, Bilderdijk en Dr. Swift te verslinden, was dit byna even zeer het geval, en haar juiste aanmerkingen en verstandige oordeelvellingen over het gelezene brachten niet weinig toe om mijn eigene meeningen daarover te wijzigen, mijn smaak te zuiveren en my by de pogingen, welke ik als onervaren knaap reeds aanwendde om romans of tooneelstukken te schrijven, mijn wankelende schreden voor 't minst naar goede voorbeelden te richten.

Onder de menigvuldige vertellingen, welke zy my gedaan heeft, is er eene, die op my, toen ik haar als jongeling hoorde, een diepen indruk maakte, gelijk ieder, die zich de moeite getroost, dit opstel tot aan het einde te lezen, waarschijnlijk begrijpen zal; ofschoon ik wanhoop, het verhaal zoo goed en in alle deelen zoo naauwkeurig terug te geven als het my werd gedaan. Wat men er zeker by missen zal, is de toon, waarop

[p. 249]

Mejuffrouw Stauffacher het deed: de wijze, waarop zy, door verandering van stem of gelaat, de personaadjen, die zy invoerde, wist aan te duiden ook zonder ze te noemen, het schalksche knipoogen en de ondeugende trek om haar mond, die niet zelden de voordracht, als zy 't meest pathetisch werd, vergezelden. Dat mengelen van ernst in den toon en scherts in de uitdrukking van 't gelaat was geen kunstgreep, dien zy bezigde om het effekt te verhoogen; het was een gevolg van haar ingeboren luim, van haar natuurlijke vatbaarheid om beurtelings, ja veelal gelijktijdig, de zaken van haar meest aandoenlijke en meest kluchtige zijde te beschouwen, van dien luim, welks indruk wy nog ondervinden als wy een bladzijde van Sterne, vooral van Dickens of Hildebrand lezen. De beide laatsten heeft zy nooit gekend: de werken van den eerstgemelde had zy zoo veel te beter in 't hoofd: - de jonge juffrouwen der achttiende eeuw waren minder preutsch of minder aantrekkelijk dan die van onzen tijd, en niet alleen lazen zy Tristram Shandy en Tom Jones, maar zy dorsten er rond voor uitkomen, dat zy ze lazen.

Maar genoeg: de vertelling, welke ik bedoelde, kan gerust, ook in onze eeuw, door een moeder aan haar dochter worden voorgelezen: - ik zwijg alzoo, en laat aan mijn oude vriendin het woord: alleen vergun ik my de vrijheid, waar zy eigen namen noemt, de ware tegen verdichte te verwisselen.