Poëtische werken. Deel 4. Nederlandsche legenden. Deel 7 en 8

[p. 118]

Aanteekeningen op den derden zang.

Bladz. 97, reg. 17:

Die dag vol glorie, toen by Tiel
Uw vyand in uw handen viel.

De slag, waarop hier gedoeld wordt, viel voor den 25 Mei 1361. Nymegen en Tiel hadden 't eerst, by het weder uitbreken van den twist tusschen Reinout en Eduard, dezen tot Hertog uitgeroepen. Reinout sloeg het beleg voor Tiel, doch kon niet verhinderen, dat zijn broeder zich met een bende, te Nymegen byeengebracht, binnen de stad wierp, en weldra met ontrolde banieren hem tegen trok en tot den slag uitdaagde. Deze werd dan ook geleverd, doch in eene voor Reinont ongunstige stelling, op de waard tusschen de Waal en den dijk, sedert deswegens de Strij-waard geheeten. Het verlies was aan Eduards zijde gering, en de overwinning volkomen. Reinout viel met de Ridders Arent van Arkel, Dirk van Lynden, Frederik van der Eese en vele anderen zijnen broeder in handen. Frederik van Ulf, Erfmaarschalk van Gelre en een aantal Ridders en Knapen lieten het leven. Het lot van Reinout was door deze nederlaag beslist. De kracht zijner party was gebroken, en de weinige Edelen, die niet in het noodlot van den dag gedeeld hadden, waren te moedeloos of te machteloos om verder iets ten zijnen behoeve te ondernemen. Hy zag zich dan ook gedwongen niet slechts het vor-

[p. 119]

stelijk gezach, maar zelfs den tytel en de waardigheid van Hertog aan zijn broeder af te staan, zonder eenige schadeloosstelling voor zichzelven te kunnen bedingen. Drie dagen na den slag werd hy door Eduard van stad tot stad rondgevoerd, waar hy overal de poorters van hulde en manschap ten behoeve zijns broeders ontsloeg en dezen als wettigen Landvorst in Gelre en Zutfen erkennen deed.

Bladz. 105, reg. 4, v. ond.:

Graaf Ockoos burchtpaleis.

Ocko ten Broeke of van den Broeke was een aanzienlijk Oostfriesch Edelman, die zich zoo door geweld als door list een uitgebreide macht en heerschappy in Oostfriesland verworven had. Van daar den Gravetytel, dien Herman hem hier toekent, ofschoon Ocko daarop geen werkelijke aanspraak had. In den jare 1381, door zijn vyanden bestookt, droeg Ocko zijne goederen aan Hertog Aelbrecht op, en twintig jaren later deed Ockoos zoon Keeno hetzelfde ten behoeve van Hertog Willem van Gelre.

Bladz. 109, reg. 7:

En, als de Ridder, zoo vermaard,

Wiens naam in Ariostoos zangen

Ons onversterflijk werd bewaard.

De hier bedoelde Ridder is Giocondo, wiens ontmoetingen, lotgevallen en avontuurlijke reize met den Longobardischen Koning Astolfo het onderwerp uitmaken van den acht-en-twintigsten zang van den Orlando Furioso. Geen dichter heeft wellicht Ariosto overtroffen in rijkdom van verbeelding, in weelderigheid van vernuft en in poëzy van beschrijving, en in deze vertelling overtreft hy zich zelven. Wat ook Boileau in zijne Dissertation sur la Joconde moge zeggen, de omwerking, welke La Fontaine geleverd heeft van het verhaal des Italiaanschen dichters, en waarmede het Eerste Deel zijner Contes et Nouvelles geöpend wordt, valt by het oorspronkelijke af, en de in mijne jeugd nog dikwerf opgevoerde opera Joconde

[p. 120]

ou les coureurs d'aventure is niet dan een koude en bleeke navolging, welke alle hare waarde van de bevallige muzyk ontleent.

Bladz. 112, reg. 19:

drinklied.

Het hier voorkomende drinklied is een vrije navolging van een dergelijk liedtjen, voorkomende onder anderen in de verzameling, welke onder den naam van het Hoornsche Mopsjen bekend is: verzameling, op welke Loosjes in zijne Hillegonda Buisman een even onverdienden blaam werpt, als hy zulks doet in zijn Maurits Lijnslager ten opzichte van den Frieschen Lusthof van Starter. Habent sua fata libelli: en wijlen mijn hooggeschatte vriend W. de Clercq heeft, toen ik hem verweet, dat hy in zijne uitmuntende Prijsverhandeling noch van Starter noch van de dichters van het Mopsjen melding had gemaakt, my zelf bekend, dat hy van de lezing hunner voortbrengselen was afgeschrikt geworden door het oordeel, daarover door Loosjes geveld, die ze wellicht zelf nooit gelezen had.