Poëtische werken. Deel 3. Nederlandsche legenden. Deel 5 en 6
(1860)–Jacob van Lennep–
Auteursrechtvrij
[pagina 130]
| |
aant.De strijd met Vlaanderen.
| |
[pagina 131]
| |
Hy durft, gerust op eigen krachten,
En Vlaanderens en Brabants machten
En Zeelands muit'renschaar verachten:
En by den twist, die 't land doorblaakt,
By al de rampen, al de plagen,
Die 't omgelegen land moet dragen,
Heeft Voorne alleen de rust gesmaakt.
Slechts daar nog ziet men, hoe de boeren
Het vee geleiden naar den stal,
Niet vreezend, dat men 't weg zal voeren,
Of voor hun oogen slachten zal.
Daar durft de landman de akkers ploegen,
Gerust, dat de oogst zijn daaglijksch zwoegen
Met dubb'le winsten eens vergeldt,
Hy blijft de meê en 't koren zaaien:
Geen vyand, die het weg zal maaien,
Noch blaak'ren op 't vernielde veld.
Slechts daar nog ziet men, blij van geest,
De landjeugd zich op 't weeklijksch feest
In reien onbeschroomd vereenen,
En dansen om den meiboom heenen,
Gerust, dat geen trompetgeschal
Zich met hun pijpzak paren zal.
Ach! waarom wierp de stille vreê,
Dien Voornes vette grond bleef smaken,
Terwijl des oorlogs schrikbaar wee
| |
[pagina 132]
| |
Geheel den omtrek bleef doorblaken,
Op Voornes welbeminden Heer
Den blaam van zwakke lafheid neêr?
Te recht stond Floris eed'le zoon,
Langs 't ongewisse pad der stroomen
Op Voornes bodem aangekomen,
Verbaasd, toen hy een streek, zoo schoon,
Zoo rijk in welige landouwen,
Zich voor zijn oogen zag ontvouwen,
En welvaart en tevredenheid
Op ieders wezen uitgespreid.
‘Ach!’ riep hy: ‘wordt aan Schouwens dreven
Zoo kalm een rust ooit weêrgegeven?
Wanneer zal daar, van krijg ontheven,
De landman stil en veilig leven?
Ach! 't is me een hatelijke plicht,
Dat ik de rust hier moet verstooren.
De kalmte, aan dit gewest beschoren,
Den vreê te breken, valt zoo licht;
Maar zwaarder is 't, dan dwazen denken,
Dien vrede aan 't land terug te schenken.’ -
Men kreeg, toen 't dalend zonnelicht
Met flaauwer glans begon te blaken,
Oost-Voornes flonkerende daken
| |
[pagina 133]
| |
aant.En hooge torens in 't gezicht.
De Baanrots zond een dienaar af,
Wien hy den lastbrief medegaf,
Om voor zich zelf, zijn huis en magen,
Op Voorne vrij onthaal te vragen.
De bode keerde weêr met spoed,
En bracht aan Haemsteê Voornes groet,
Die, naar hy zeide, met verlangen
Reeds haakte om hem op 't huis te ontfangen.
Blijmoedig trok de stoet vooruit:
Maar hoor! naauw zijn zy 't slot genaderd,
Of, door het dichte boomgebladert
Klinkt, met een vrolijk feestgeluid,
't Muzijk van trommel, veêl en fluit,
En zien ze, omstuwd van al de zijnen,
Den Burggraaf voor hun oog verschijnen.
Een tiental wapenknechten reed
In 't staal vooruit als krijgsgelei,
Hen volgden paadjes, net gekleed
In vorstelijke praallivrei.
Voorts edelvrouwen, naar heur staat
Gedoscht in 't cierlijkst rijgewaad,
| |
[pagina 134]
| |
Wijl speelliên om dien schaar zich drongen,
En dus den gasten tegenzongen.
| |
Welkomstzang.Welkom op het huis te Voren!
Held uit Hollands stam geboren!
Eed'le Witte! Floris zoon!
Paerel aan des Graven kroon!
Lang bleef Voornes hart verlangen,
Zeelands arm en Hollands roem,
Vlaand'rens schrik, der ridd'ren bloem,
In zijn ouden muur te ontfangen.
Dank en lof zij u beschoren
Voor uw komst op 't huis te Voren!
Rust hier uit van 't bloedig strijden,
Gy, die u aan 't land bleeft wijden!
Leg het uitgediend geweer,
Leg 't geschaarde wapen neêr!
Durf in 't eind de kalmte smaken,
Die u aangeboden wordt.
Haast u! 't leven is zoo kort.
Zoudt gy nog naar glorie haken?
Stille rust, te lang verloren,
Zij uw deel op 't huis te Voren.
| |
[pagina 135]
| |
De oorlog is een bron van rampen,
Roem verzelle 't vreeslijk kampen.
Ach! de prijs, zoo lang gezocht,
Wordt met bloed en rouw gekocht.
Vrede doet den handel bloeien,
Die, gelijk een vruchtb're beek,
Over de omgelegen streek
Heil en welvaart neêr doet vloeien.
Vreê zij boven krijg verkoren.
Vrede leeft op 't huis te Voren.
Nog hielden, daar zy naar de akkoorden
Van 't onverwachte zangstuk hoorden,
De reizigers hun paarden in,
Toen hen, omringd van zijn gezin,
De Heer van Voorne kwam genaken,
Gezeten op een melkwit ros.
Een prachtig dekkleed van scharlaken,
Bedekte 't als een staatsiedosch.
Het oud blazoen van Voorne blonk
Aan zaêl en toom in gouden pronk.
Geen prachtige oorlogsdegen zwierde
Van 's Burggraafs zij: een dolk alleen,
Wiens zwaar gevest het goud vereierde,
Stak door den breeden gordel heên.
| |
[pagina 136]
| |
aant.Zijn kleeding was van blank satijn,
Geboord met prachtig karmozijn,
Waaraan ook 't goud niet was vergeten:
Een valk was op zijn vuist gezeten,
En om hem reed een blijde stoet
Van paadjes, knapen, jachtgenooten,
Uit edel en aanzienlijk bloed,
Als wel te zien was, voortgesproten.
Zoo treedt ook, daar het pluimgediert
Hem als een hofgezin omzwiert,
Met rijken vedertooi vereierd,
De paauw vooruit met majesteit;
Dan, enkel hoofsche minzaamheid,
Geen trots, was op 't bevallig wezen
Des eed'len Kasteleins te lezen,
Toen hy, met vriendlijk lachend oog,
Zich voor den heer van Haemsteê boog.
‘Wat heil, wat meer dan gunstig lot
Voert,’ sprak hy, ‘Witte naar dit slot?
Of liefst, wat ramp moest hy beleven,
Die hem uit Schouwen heeft verdreven?’ -
Dan, Haemsteê vat met ernst het woord
En zegt: ‘ik treê niet verder voort,
Eer gy me oplettend hebt gehoord.
| |
[pagina 137]
| |
Ik heb (geen veinzen zoû hier baten)
Als vluchteling mijn slot verlaten.
Licht dat, door felle haat verstoord,
Een vyand, meest op my verbolgen,
Tot op dit eiland ons zal volgen:
Tot op dit eiland, voor deez' tijd
Van 't droevig oorlogswee bevrijd.
Bedenk en weeg dus, wat wy vragen:
Bedenk dit wel, zoo lang gy 't kunt.
Indien ge een schuilplaats ons vergunt,
Zult ge u wellicht deez' daad beklagen.
Wat antwoordt gy? zijt gy bereid,
Uw Huis aan Vlaand'rens wraak te wagen,
En ook des oorlogs grimmigheid,
Indien ze u overviel, te dragen?’ -
De Baanderheer nam Haemsteês hand
En sprak: ‘'k zoû achter deze muren
Eens vyands aanval lang verduren;
Doch ware, in nederiger stand,
In plaats van welbemande wallen,
My gindsche stulp ten deel gevallen,
Geloof my, op mijn ridderwoord,
Mijn slechte en zwakke deur stond open
Voor al wie op mijn trouw dorst hopen,
Als thands, voor u, die trotsche poort.
| |
[pagina 138]
| |
Neen! wat ook de uitslag moge wezen,
My koom' de lofspraak toe,
Van nimmer voor 't gevolg te vreezen,
Als ik mijn plicht voldoe.’ -
Nu rijden de eed'le vluchtelingen,
Getroffen door des Burggraafs deugd,
Naar 't slot, terwijl de bloem der jeugd,
Op Voornes last, hen blijft omringen.
Een vriend'lijk juff'rental geleidt
De vrouwen, die met Haemsteê kwamen,
Naar 't slaapvertrek, voor haar bereid,
(En 't welk zich geen vorstin zou schamen,)
Om zich te ontdoen van 't reisgewaad,
En, als het voegt aan beider staat,
Te kleeden voor het avondmaal.
Terwijl men opdischt in de zaal,
Leidt de eed'le Voorne Haemsteês heer
Den hof en boomgaard op en neêr
En toont, met eigenaars vermaak,
De tuinen, aangelegd met smaak,
Den bloemhof, die zoo welig tiert,
De hokken voor het pluimgediert,
Den valkenhof, den paardenstal,
| |
[pagina 139]
| |
Waar kleppers staan, schier zonder tal:
De brakken, doggen, hazewinden,
Die in hun stalling zich bevinden,
In 't kort, al wat een edelman
Ooit op zijn slot begeeren kan.
Bewond'rend zag de Baanrots rond,
Prees alles wat hy zag en vond,
En gaf met openhartigheid
Aan Voorne intusschen klaar bescheid,
Hoe droef een neêrlaag Oostervant
Geleden had in Duiveland,
En hoe hy, volgens 't los gerucht,
Naar Zierikzee was heengevlucht,
En hoe de krijgskans meer en meer
Voordeelig stond voor 't Vlaamsche heir.
De Burggraaf hoorde aandachtig aan
't Geen hem zijn gastvriend deed verstaan,
Doch poogde allengs, bedaard en koel,
(Want hy bemerkte Haemsteês doel,)
Van 't onderhoud zich af te maken,
En sprak weêr over and're zaken.
Ras zaten in de groote zaal
De gasten aan het avondmaal:
Aan 't hooger eind zat Haemsteês heer;
By hem, zijn eed'le moeder neêr.
| |
[pagina 140]
| |
aant.Ter Veeres jonkvrouw was hier naast;
De Paadje, nevens haar geplaatst,
En Voorne, aan Wittes and're zij:
En voorts, gezeten op een rij,
De verd're gasten, naar geboort'
En rang geroepen, als 't behoort.
Wel zocht weêr Witte, by het maal,
Den eed'len heer van Voren,
Door kracht van reên en wijze taal,
Tot oorlog aan te sporen.
Doch deze zweeg op zulke reên,
En sprak ten leste: ‘ik wil alleen
Van vreugd en vrede hooren.
'k Leef vrank en vrij in mijn gebied.
'k Erken 't gezach van Vlaand'ren niet
En ben Graaf Jan ook niets verschuldigd,
Wien 'k nooit als Leenheer heb gehuldigd.
Toen nog uw vader (hem zij vreê)
Zijn zachte wetten eeren deê,
Was hem de mijne een vriend.
Bekleed met Hollands Maarschalkdy
En Zeelands Burggraafschap, heeft hy
Graaf Floris trouw gediend.
Doch wat zijn my die ambten thands?
Twee bloote tijtels, yd'le glans!
| |
[pagina 141]
| |
aant.Graaf Jan heeft my 't gezach ontnomen
Op Hollands grond en Zeelands stroomen,
Wijl Gwy het weêr aan hem ontneemt.
Zoo lang ik dus voor 't eiland Voren
Geen hunner manschap heb gezworen,
Zijn my hun beider twisten vreemd.’ -
Bedrukt zag Witte voor zich neder
En sprak van 's lands belang niet weder.
Elk zweeg. De schoone Paadje alleen
Stond op, zag somber om zich heen.
‘De lessen,’ sprak hy, ‘die wy hooren,
Zijn ongeschikt voor jeugdige ooren.
De Paadje, die na 't voorschrift leeft,
Dat ons de Heer van Voorne geeft,
Verdient gewis nooit gouden sporen.’ -
Dus sprak de knaap en wilde gaan.
‘Gy kraait vroegtijdig, jonge haan!’
Sprak Voorne: ‘en 'k zie met blijdschap aan,
Wat moed uw boezem kan bewonen.
My zal uw stoute taal niet hoonen.
Ga voort, u kloek en braaf te toonen.
Wacht heil! Ik drink u wel te moê
Deez' vollen berkemeier toe:
En moogt gy ras uw sporen winnen,
Tot vreugd van allen, die u minnen,
| |
[pagina 142]
| |
aant.Opdat ge in waarheid, niet in schijn,
Een ridder als 't behoort, moogt zijn.’ -
Hy drinkt. Nog blijft een floers de trekken
Des koenen jongelings bedekken;
Doch Haemsteê ziet hem smeekend aan.
Hy heeft dien stillen blik verstaan,
En, nu terstond bereid,
Vult hy den beker tot den rand,
En doet, naar de oude wijs van 't land,
Aan Voorne goed bescheid.
Dus luidt de wensch, dien hy doet hooren:
‘Drink heil! moge u, doorluchte Voren!
(Daar u 't geluk niet kon bekoren,
Van, met de wapens in de hand,
Te strijden voor uw vaderland,)
Een rustig leven zijn beschoren:
En treê weldra als gemalin
Een schoone vrouw uw burchtslot in.’ -
't Juicht alles. Voorne lacht en spreekt:
‘Ja, 't is een vrouw die my ontbreekt;
Doch toon my dan, waar ik haar vind,
Haar, die mijn ziel alleen bemint:
Haar, buiten wie geen schoone op aard,
Ooit liefde in 't hart van Voorne baart:
| |
[pagina 143]
| |
Haar, de onvergetelijke maagd,
Wier beeld mijn boezem in zich draagt:
En 'k bied haar aanstonds hart en trouw,
En 'k voer haar straks, als Voornes vrouw,
Als 't voorwerp van mijn huw'lijksmin,
Mijn eiland en mijn echtkoets in.’ -
‘My dunkt,’ sprak Agnes, ‘'t valt niet zwaar,
En minst voor u, te ontdekken waar
Zich uw beminde thands onthoudt.
Zoo gy my naam en rang vertrouwt,
Duld dan, dat ik een bode zend...’ -
‘Naam, rang en staat, zijn me onbekend,’
Zegt Voorne. ‘Hoe! was dan haar schoon’
(Vraagt Agnes weêr) ‘zoo ongewoon?
Heeft haar gelaat uw min verwekt?’ -
‘'k Heb nimmer haar gelaat ontdekt.’ -
Heeft dan haar zangstem u bekoord?’ -
‘'k Heb nimmer haar geluid gehoord.’ -
‘Ik bid, doe my het woord verstaan
Van 't raadsel, dat ik niet kan raên.
'k Betuig het u, ik ben bevreesd
Dat licht een elf, een booze geest,
Uw hersens, ridder! heeft betooverd.’ -
‘Geen droombeeld heeft mijn hart veroverd,’
| |
[pagina 144]
| |
aant.Sprak Voorne: ‘ik ben terstond bereid
Te melden, hoe erkentlijkheid,
Nog door verbeeldingskracht versterkt,
In my die liefde heeft bewerkt.
Licht is het u, Mevrouw! bewust,
Dat toen Graaf Floris, Hollands lust,’
(Nu rolde een traan langs Agnes wangen,)
‘Ter jachtparty zich zag gevangen
Door 't plichtverzakend vloekverbond,
Ik my aan 's Graven zij bevond.
Ik poogde wederstand te bieden:
Vergeefs: ik zag my, zwaar gewond,
Genoodzaakt, ver van daar te vlieden.
Mijn paard, van 't rennen afgemat,
Bezweek naby de Myterstad.
Aêmechtig stortte ik neêr op 't pad:
Hoe lang ik, als beroofd van leven,
In zulk een toestand ben gebleven,
Is my tot heden onbekend.
Dan, mijn bewustzijn keerde in 't end.
'k Ontwaakte en waande nog te droomen.
Ik was in Utrecht aangekomen
En op een ziekbed neêrgelegd,
Doch hoe? - Dit heb ik nooit vernomen.
Trouwhartig hield een oude knecht
Mijn zijde, een man, wiens vriend'lijk wezen
| |
[pagina 145]
| |
Ik nimmer had gezien voordezen;
Doch, met nog grooter trouw dan hy,
Betoonde een meisjen my haar zorgen
En onverflaauwde medelij.
Steeds hield zy haar gelaat verborgen.
Zy sprak geen woord; doch zy verliet,
Zoo lang ik leed, mijn sponde niet.
Grootsch was haar houding en verheven,
Bevallig haar gestalte en leest,
Wanneer zy als een goede geest
Door 't eng vertrek scheen rond te zweven.
'k Voel nog (en 't zet mijn hart in brand)
De drukking van haar zachte hand,
Wanneer zy liefd'rijk my verbond,
En in mijn ziel een feller wond
Ontstaan deed, eind'loos meer te vreezen.
Toen ik, van 't ziekbed opgerezen,
Ontdekken wilde, nu genezen,
Wie mijn verzorgster toch kon wezen,
En 't muffe slaapvertrek verliet,
Toen hadden aan mijn zoekende oogen
Zich grijzaart beide en maagd onttogen.
Ik vond me alleen met mijn verdriet
In onbekende en doodsche muren.
Ik vroeg vergeefs aan hun geburen
| |
[pagina 146]
| |
Naar 't edel paar; - men kende 't niet.
Ach! zonder vrucht bleef al mijn pogen.
Ten leste reisde ik uit het Sticht
En vond, door 't woên der oorelogen,
Tot and're zorgen my verplicht.
Doch zoo de vrede in 't land wil keeren,
Zal ik niet rusten, 'k durf het zweeren,
Tot my de ware naam in 't end
Dier eed'le schoone zij bekend,
En ik de zorgen mag beloonen,
Die my haar deernis woû betoonen.
Slechts’ voegde Voorne er vriendlijk by,
En wendde 't oog naar Hadewy,
‘Indien een maagd, zoo schoon als gy,
Vaak aan mijn disch was neêrgezeten,
Ik zoû wellicht mijn eed vergeten!’ -
‘Gy moet,’ riep lachend Haemsteê uit,
‘Die scherts met mijn verloofde staken;
Deze eed'le Jonkvrouw is mijn bruid.
Dan hoe! wat leed kwam u genaken,
Mijn Hadewy?’ En ieder zag
Naar 't minlijk meisjen, op wier kaken
Een doodelijke bleekheid lag.
Haar boezem scheen van angst bestreden:
Zy rees en poogde weg te treden.
| |
[pagina 147]
| |
Haar stap was wank'lend, ongewis.
‘De rust zal u verkwikking geven,’
Sprak Haemsteês moeder: ‘want ik gis,
Dat van uw bleekheid, van uw beven,
Vermoeidheid de eenige oorzaak is.’ -
Dus sprak zy, vriendelijk en teêr,
En de eed'le jonkvrouw van ter Veer
Werd door haar zorg, en hoogst ontroerd,
Naar 't stille slaapsalet gevoerd.
Een nieuwe zon herrijst in lentemorgenpracht.
De torenwachter heeft, by 't einde van de nacht,
Een dichten ruit'rendrom in 't graauw verschiet vernomen,
Die 't burchtslot nadert langs de groenende esschenboomen.
Reeds wordt de toon herkend van Naaldwijks veldklaroen,
Reeds Drongens wapenschild en Wassenaers blazoen.
De slotvoogd wordt gewekt. ‘Een eed'le schaar toeft buiten!’
Men haast zich 't zware hek en de ijz'ren deur te ontsluiten.
Nu komt de burchtzaat voor en schaart zich in 't geweer:
De toegang wordt ontsperd: men laat de valbrug neêr.
De ruiters rijden in galop
Door de open poort het burchtplein op.
‘Welnu! wat tijding brengt ge ons aan?’
Vraagt aanstonds Voornes Heer:
| |
[pagina 148]
| |
‘Ei zegt hoe Hollands zaken staan?’ -
Maar 't antwoord luidt: ‘het is gedaan!
Daar is geen Holland meer:
En sints de Graaf van Oostervant
Verslagen werd in Duiveland,
Durft niemand meer op redding hopen.
Slechts Haarlem biedt nog wederstand:
Elke and're stad in heel het land
Sluit voor 't geweld de poorten open.
Wy zoeken, in deez' droeven staat,
By Voorne bystand, troost en raad,
Gereed, het laatst met hem te wagen,
Zoo hy de macht van Gwy weêrstreeft,
Of ons met Vlaand'ren te verdragen,
Zoo hy daartoe het voorbeeld geeft.’ -
De Burggraaf doet het ridd'rental
Vergaad'ren in zijn ruime hal,
Terwijl ook Haemsteê en de zijnen
Op 't hooren van hun komst verschijnen,
En Hadewy haar broeder groet,
Dien ze onder de edelliên ontmoet.
En nu verhalen, in een kring
Gezeten by elkaêr,
Zich de eed'le Heeren onderling
| |
[pagina 149]
| |
Hoe droef het met de zaken ging,
En hoe, ten zij men hulp ontfing,
Het land verloren waar'. -
't Gesprek duurt tot den middag voort,
Terwijl zy, aan den disch gezeten,
Door 't ijvrig kouten zelfs vergeten,
Dat Frank de zanger 't zoet akkoord
Op Voornes last heeft aangeheven.
Zijn lied is ons bewaard gebleven.
| |
Lied van Frank.Wie zoû dwaas den krijg begeeren, wie het schitt'rend krijgsgewoel,
Als hy rustig wijn kan drinken, neêrgedoken in zijn stoel?
Jan Gerrits was een koene gast:
Hy had een leeuwemoed:
Altijd in 't veld, Met ridder en held,
By slagen, dood en bloed.
Maar Willem, zijn broeder, houdt liever het huis.
Hy mint de kan en haat gedruisch.
Wie zoû dwaas enz.
Jan Gerrits leende aan Frank en Brit,
Aan Schot en Deen zijn arm,
| |
[pagina 150]
| |
Te voet, te paard, Altijd onvervaard,
By plond'ring en allarm.
Maar Willem, zijn broeder, houdt vreê met een elk,
En kent geen wapen dan de kelk.
Wie zoû dwaas enz.
Jan Gerrits bracht van d'oorlog t'huis,
Nu afgestreên en oud,
Één arm, één been - En één oog naar ik meen,
Veel roem, maar luttel goud.
Maar Willem, zijn broeder, bleef frisch en gezond,
Schatrijk, en als een ton zoo rond.
Wie zoû dwaas den krijg begeeren, wie het schitt'rend krijgsgewoel,
Als hy rustig wijn kan drinken, neêrgedoken in zijn stoel?
‘Ja! waarheid meldt des zangers taal,’
Sprak Voorne en zond hem zijn bokaal,
Met schuimend nat gevuld.
Dan aanstonds nam, in drift ontbrand,
Een ander 't speeltuig in de hand,
Met blakend ongeduld.
Deez' was een Bard van hooger lof,
Bekend aan Floris vorstlijk hof
Door rijm en stem en lied.
O Gerbrand! heerlijk blonk uw faam!
| |
[pagina 151]
| |
Dan ach! uw eens beroemde naam
Leeft by den naneef niet.
De Graaf beminde uw poëzy,
Wanneer de zoete melody
Der welgestemde snaren,
Agneta, Heusdens lenteroos,
Zoo schoon als goed, tot zangstof koos,
Agneta, zwart van hairen:
En als uw stem de liefde zong,
Die beider hart tot minnen drong,
En beider hart deed treuren,
Toen onverbidbre priesterdwang
Die teed're gade, uit staatsbelang,
Van Floris af kwam scheuren.
Wat mond, o Gerbrand! die uw rouw,
Uw boezemwee beschrijven zou,
Om Velzens gruweldaad!
Hoe krachtig sprak uw maatgeluid
Den vloek op 't hoofd der moorders uit
En tarttet gy hun haat.
Ach! sints dien onvergeet'bren dag,
Die 's Konings zoon vermoorden zag,
Was Gerbrand, wars van 't leven,
In Utrecht, waar hy schuilplaats vond,
Daar wraak ook hem te duchten stond,
In 't stil konvent gebleven;
| |
[pagina 152]
| |
Maar, voor Renesse thands beducht,
Naar Voornes gastvrij slot gevlucht,
Met Gerard, Burens Heer.
Het lied van Frank ontstak in spijt
Zijn borst, zoo fier ten allen tijd,
Zoo hooggestemd voor d' eer.
Hy kon zijn zielsgevoel niet smooren,
En deed een grootscher maatzang hooren.
| |
Lied van Gerbrand.De Maas is diep, en kil de nachtvorst op de velden;
Doch dieper is uw slaap, o Hollands helden!
En kilder uw verhard gemoed,
Sints Vlaand'rens oorlogstoorts in uw gewesten woedt.
Het krijgsgeweer verroest: de helm is afgesmeten,
En banderol en vaan in 't stof vergeten.
Blinkt soms in 't duin der schichten punt,
't Is op de schucht're hinde of 't angstig haas gemunt.
Maar eind'lijk wijkt de nacht: de zon verlicht de dalen.
De Maasstroom dampt, beschenen van haar stralen.
Triomf! de helle dagtoorts blaakt!
Versmolten is de rijm. De helden zijn ontwaakt.
| |
[pagina 153]
| |
Moet dan 't eenvoudig lied des afgeleefden grijzen
Een heldenkroost doen uit zijn doodslaap rijzen?
Geen lied behoefde uw voorgeslacht:
Nooit sliep het by 't gerucht van 's vyands legermacht.
Sta uit uw sluimring op, doorluchte telg van Voren!
Schaar, als voorheen, uw krijgers om uw Toren.
Voor Vorst en erf en Vaderland,
Blinke Aelbrechts heldenstaal in Gerards wakk're hand.
Rijst Borss'lens! Resens! rijst! rijst oorlogshafte Zeeuwen!
Verheft het zwaard! ontzachbre waterleeuwen!
Weêrstaat den vyand, waar hy woedt,
Als 't duin den waterstroom, die opbruischt aan zijn voet.
Roemruchte Wassenaer! ontplooi uw veldbanieren!
Pluk, Brederô! pluk groenende eerlaurieren!
Herdenk den roem van vroeger tijd,
Den zege van Kadsant, den Schellinkhoutschen strijd.
Gy, Egmond! Culenburg! Vianen! heldenloten
Van Radbouts stam, uit Koningen gesproten!
Vereent uw kracht, gelijk 't geweld
Der beeken zich vereent, ten bergtop afgesneld.
Gy, Grafelijke stam, die helden aan deze aarde
| |
[pagina 154]
| |
En martelaars aan kerk en hemel baarde!
Vertoon u voor de heil'ge zaak
Van eer en vaderland, van vrijheid, recht en wraak.
Ontwaakt op duin en beemd, in steden en moerassen,
Gy zoons der zee, der heuvelen en plassen!
De horen roept: dat elk ontwaak!
De horen roept; maar niet tot ydel jachtvermaak!
Zy roept u tot den krijg, tot dood of heldenglorie:
Kortstondig zij der Vlamingen viktorie.
De horen roept u, wijd en zijd,
Ter monst'ring, tot den marsch, ten aanval, tot den strijd.
Ja! tot den strijd! - nog meer, ten zege! Ziet! zy wijken!
En zee en land zijn overdekt met lijken.
Triomf! triomf! de vyand keert,
Ziet! Holland overwint: de Vlaming is verneêrd.
De zanger staakte hier zijn lied.
Zijn grootsche toeleg faalde niet;
Want menig wakker Baanderheer
Zette, opgewekt tot heldeneer,
Onaangeroerd den beker neêr
En sloeg op 't blinkend zijdgeweer,
In moed en drift ontwaakt;
| |
[pagina 155]
| |
Dan, Voren zag met bitt'ren spijt
Den zanger aan, wiens stout verwijt
Zijn fierheid had geraakt.
‘'k Schenk,’ sprak hy, ‘hem, wiens dwaze gril,
Uit liefde voor uitheemsch geschil,
Den krijg op Voorne brengen wil,
Die oorlog kiest voor vredepalmen,
Die liever 't deerniswaardig land
Vertrappeld ziet en platgebrand
Dan overdekt met gouden halmen,
'k Schenk hem verlof, zich ver van hier
Te voegen by het krijgsgetier.’ -
‘Neen, neen!’ sprak Witte: ‘een zang, zoo schoon,
Verdient van my een beter loon;
Gy, die zoo wel de snaren roert
En 't hart tot eed'le daân vervoert,
Aanvaard deez' gouden ring:
En dat uw mond, ook na deez' tijd,
Aan heldendeugd en eer gewijd,
Nog vaak van glorie, ridd'renstrijd
En grootsche feiten zing.’ -
Van bliksems vlamde Voornes oog:
Zijn kleur werd beurt'lings bleek en hoog:
Zijn tanden knersten op elkaêr:
| |
[pagina 156]
| |
‘Waan niet!’ dus riep hy: ‘vriendenschaar!
Dat ik, uit vrees voor doodsgevaar,
De rust voor d' oorlogsroem verkoor,
Dat ik mijn moed, mijn deugd verloor.
Geen sterv'ling twijfele aan mijn eer,
Of, draagt hy slechts een zijdgeweer,
Hy ondervinde, of ik, als man,
Het wichtig zwaard nog voeren kan.
Doch zegt my, vrienden! zegt! aan wien
Zoû ik mijn arm en bystand biên?
Ach! Hollands Graven zijn niet meer,
Voor wie mijn stamhuis streed weleer.
De laatste wortel, 't overschot
Des ouden booms is afgeknot.
Een vreemd'ling is 't, die hier regeert:
Een ander, die de kroon begeert.
Het staat hun vrij. My deert het niet,
Of Oostervant dan Gwy gebiedt.
Stoort zich de hofhond aan 't krakeel
Der wolven? 'k wil, op dit kasteel,
Verbeiden, hoe een blind geval
Dien fellen krijg beslissen zal.
Zoo een van hen op Voornes grond
Zijn legermacht als vyand zond,
Ik zoû kloekmoedig hem weêrstaan;
Doch, tast men dit gewest niet aan,
| |
[pagina 157]
| |
Zegt! waarom dan aan 't krijgsgeweld
Mijn vreedzaam landvolk blootgesteld?’ -
‘Hoe nu!’ zegt Haemsteê: ‘hoor ik wel?
En is 't u ernst, geen boert of spel?
Kan 't wezen, dat gy twijfel voedt,
Aan wien gy hulp bewijzen moet?
Al had op Hollands heerschappy
Graaf Jan geen ander recht,
Dan dat hy, tegen woesten Gwy,
Voor ons en met ons vecht,
Dan nog ware, in deez' heil'gen strijd,
Mijn arm en bloed hem toegewijd.’ -
‘Hoe!’ riep de Heer van Naaldwijk uit:
‘Is 't Witte zelf, is 't Floris spruit,
Die Henegouwens aanspraak eert,
Die Henegouwens recht verweert?
Is dan het Grafelijk geslacht
Ten eenemaal tot niet gebracht?
Men fluistert zich by ons in 't oor:
(En welkom treft zy mijn gehoor,
Een maar, zoo heuchelijk en schoon,)
Daar leeft een echte Graven zoon.
En schoon de wangunst Witte lastert
En schandvlekt met den naam van bastert,
| |
[pagina 158]
| |
Heeft niemand rechten, meer dan hy,
Op Floris kroon en heerschappy.’ -
‘Gewis! alleen aan 's Graven zoon,’
Sprak Wassenaer, ‘voegt 's Graven kroon.
Hy steek de aêloude vaan omhoog,
Voor wie zich volk en adel boog.
En wy, wy volgen overal
Op 't spoor, dat hy ons toonen zal.’ -
Geen mensch op aard,’ sprak Drongens Heer,
‘Acht Wittes hooge deugden meer
Dan ik, die t' allen tijd als vriend
Zijn eed'len vader heb gediend.
Doch 'k zwoer aan Jan van Henegouw,
Met Hollands adel, hulde en trouw.
Zoo lang my, door geen klaar bescheid
Onloochenbaar wordt voorgeleid,
Dat Floris in 't geheim een echt
Met de edele Agnes sloot,
Is beider zoon van alle recht
Op 's Graven kroon ontbloot,
En sluit de vlek van bastaardy
Hem uit van alle heerschappy.’ -
De taal die Drongen hooren deed,
| |
[pagina 159]
| |
Schoon juist, klonk Agnes droef en wreed.
De tranen welden in haar oog:
Haar boezem zwol van spijt omhoog.
‘Eens,’ riep zy uit, ‘brengt God aan 't licht
Wat heden nog in 't duister ligt.
Dat Floris my als bedgenoot
Weleer zijn hand en liefde bood,
Staaft mijn getuigenis alleen,
En meer bewijzen zijn er geen.
'k Weet, een geschrift, dat 's Graven zorg
Voor ieders oog met vlijt verborg,
Bevestigde dien ondertrouw:
Ook Gyzelbrecht van Aemstel zoû,
Indien hy leefde en spreken woû,
Getuigen, hoe, by 't echtverbond,
Hy als des Graven vader stond.
Dan ach! hy vlood, van eer beroofd,
Met Kaïns merk op 't schendig hoofd,
Naar vergelegen kusten heen,
Wijl met hem elk bewijs verdween.’ -
‘Mijn goede moeder! treur niet meer,’
Sprak, haar vertroostend, Haemsteês Heer.
‘De toekomst, 'k durf het u voorspellen,
Zal in uw eer u eens herstellen:
Eens, moeder! eens wordt zonneklaar
| |
[pagina 160]
| |
Mijn wettige afkomst openbaar;
Doch heden!.... ja! 't geen Drongen zegt,
Steunt op gezond verstand en recht.
't Voegt ons, indien wy, welgeäart,
En goed en bloed en oorlogszwaard
Den lande willen wijden,
Aan d' eensgezworen eed getrouw,
Met Oostervant voor Henegouw,
En tegen Gwy te strijden.’ -
‘Genoeg gestreên met Oostervant!’
Riep Jonkheer Huig van Beyerland:
‘Hier, nu de Hemel ons verliet,
Baat krijgsbeleid of aantal niet.
Waar toch is Hollands heldenschaar?
Waar Zeelands adeldom? en waar
Des Bisdoms roem en eer?
Zeg, waar de wakk're Domproost, hy,
De rechterhand van Bisschop Gwy?
Verslagen door 't geweer.
Waar mag nu Dirk van Zuilen zijn?
En waar de zonen van Persyn?
Waar Haarlem, wijd in 't veld vermaard?
Waar fiere Zweêr van Beverwaart?
Waar zooveel dapp'ren, die hun trouw
Bevestigden aan Henegouw?
| |
[pagina 161]
| |
Helaas! hun jammervolle dood
Heeft Vlaand'rens zegepraal vergroot.
't Is uit: men zwichte! 's Hemels hand
Drukt al te zwaar op Oostervant.’ -
Hy zweeg. Al de Edellieden zagen
Hem aan, ontmoedigd en verslagen.
Elks oog stond dof: elks hart sloeg zwaar.
Bekommerd trad men door elkaêr.
Een elk gaf raad; maar ach! niet een
Die aandacht sloeg op 's anders reên.
Dan allen stemden dit alleen,
Dat, wat men mocht besluiten,
De veel te hoog geklommen nood,
Hen in dit oogenblik verbood
Des Vlamings macht te stuiten.
En Haemsteê? Haemsteê had voorlang
De hooge zaal verlaten.
Hy zag, dat hier gebeên noch drang
Van reden zouden baten.
Hy sprak den Paadje zuchtend aan,
Die met hem was ter zij gegaan.
‘Ik heb my in mijn hoop bedrogen:
Vergeefs is hier mijn ijv'rig pogen:
Te diep een moedloosheid bezwaart
| |
[pagina 162]
| |
Onze edelliên, hoe fier van aart.
Wat zoû welsprekendheid vermogen,
Als dapperheid in schrik verkeert,
En wanhoop elks gemoed regeert?’ -
Een traan ontrolde aan 's Paadjes oogen.
Hy breidde de armen uit
En sprak, in 't harte diep bewogen,
Met somber klaaggeluid:
‘Zoo moet de hoop my dan begeven?
Vaartwel, o Hollands vruchtb're dreven!
Vaarwel, ontvallen heerschappy!
O Graafschap, dat uw roem verzaakte
En u van Gwy afhank'lijk maakte,
'k Laat u in Vlaand'rens slaverny.’ -
‘De moed, tot heden u gebleven,
Zij ongeschonden nog bewaard,’
Sprak Witte, rustig en bedaard.
‘Wanneer ons 't noodlot meest bezwaart,
Zal vaak de Hemel uitkomst geven.
Een kind betreur' zijn doode musch,
Een knaap den hem ontzegden kus,
Een meisjen haar verscheurd gewaad;
Doch, waar het noodlot van den Staat
Van vaste kloekheid af blijft hangen,
| |
[pagina 163]
| |
Daar vloei' geen traan van mannenwangen;
Daar past gehardheid tegen 't leed,
En moed, die van geen buigen weet.
Nog resten ons drie wakk're steden,
Die altijd voor heur Graven streden,
Zoo trouw in oorlog als in vreê:
't Zijn Dordrecht, Haarlem, Zierikzee.
Oud Dordrecht zal de brave Putten
Voor Brabants legermacht beschutten:
Ik voer mijn wakker oorlogstal
Door zee en duin naar Haarlems wal,
En tracht by Hollands oorlogsstander
En Kennemer en Waterlander
En Fries te brengen by elkander;
Terwijl ge u zelf, zoo 't kan geschiên,
Te Zierikzee aan 't hoofd zult stellen
Der onverschrokken oorlogsliên,
Die nog den vyand weêrstand biên.
Weldra, ik durf het u voorspellen,
Zal volk en adel, by het zien,
Hoe fier ge, in 't barnen der gevaren,
Moed en volharding blijft bewaren,
Zich onder uw banieren scharen;
Dan wisschen zy in 's vyands bloed
Een schand uit, die hen blozen doet.’ -
| |
[pagina 164]
| |
Weêr blonk een traan in 's jong'lings oogen.
‘O! waan niet,’ sprak hy, diep ontroerd,
‘Dat droefheid om ons vruchtloos pogen,
Tot laffe zwakheid my vervoert.
Straks stortte ik, en door spijt gedreven,
Om Hollands schande een bitt're traan;
Maar deze doet de vreugde ontstaan;
Want Haemsteê is my bygebleven,
Mijn Haemsteê, heel een leger waard.
Ja! 'k volg den raad, door u gegeven.
Hy tuigt uw moed en heldenaart.’ -
Nu doet, teruggekeerd by Voren,
De Baanrots hem in stilte hooren,
Dat hy, geroepen door zijn plicht,
Vertrekt by 't rijzend morgenlicht,
En aan zijn zorg de beide vrouwen
En zijn gezin blijft toevertrouwen.
|
|