De geschiedenis van Nederland, aan het Nederlandsche volk verteld. Deel 1

(1880)–Jacob van Lennep– rechtenstatus

bron

Jacob van Lennep, De geschiedenis van Nederland, aan het Nederlandsche volk verteld. Deel 1 (ed. J. van Vloten). D. Noothoven van Goor, Leiden 1880 (6de, herziene druk)

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr lenn006gesc03_01

logboek

- 2022-08-18 SB colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag, signatuur: 591 J 24[-25], scans van Google Books

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de zesde, herziene druk van De geschiedenis van Nederland, aan het Nederlandsche volk verteld. Deel 1 van Jacob van Lennep, in een editie van J. van Vloten uit 1880. De eerste druk van de uitgave dateert uit de 19de eeuw.

redactionele ingrepen

p. 96: Bcleg → Beleg: ‘Beleg van Zieriksee.’.

p. 100: zco → zoo: ‘waaronder men zoo veel jaren lang gewoon was geweest te strijden:’.

p. 154: wolhàndel → wolhandel: ‘ter eere van den Vlaamschen wolhandel,’.

p. 236: Holand → Holland: ‘Doch minder vrolijk zag men in Holland op,’.

p. 238: het foutieve paginanummer 138 is gewijzigd in 238.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (binnenkant voorplat, t.o. 11, t.o. 37, t.o. 79, t.o. 178, t.o. 202, t.o. 232, binnenkant achterplat, achterplat) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

[ voorplat]

[pagina π1]

De Geschiedenis van Nederland

Aan het Nederlandsche Volk verteld door M.^R J. VAN LENNEP.

ZESDE DRUK

Naar de latere nasporingen gewijzigd en tot op dezen tijd voortgezet

DOOR

D.^R J. VAN VLOTEN.

EERSTE DEEL.

Witte van Haemstede.

LEIDEN, D. NOOTHOVEN VAN GOOR.

[pagina π2]

[pagina I]

INHOUD.

	Bladz.
Voorrede.	1

EERSTE HOOFDSTUK.

Belangrijkheid der geschiedenis van Nederland. - Zijn ligging en grondgesteldheid. - Zijn eerste bewoners - de Batavieren, Kaninefaten, Friezen. - Herkomst, zeden, gewoonten, en godsdienst	3

TWEEDE HOOFDSTUK.

Krijgsverrichtingen van Cezar. Hij overmeestert Galliën - gaat een verbond aan met de Batavieren - bedient zich van hun hulp in den oorlog - verkrijgt de oppermacht. - Zijn dood. - Augustus neemt Batavieren tot lijfwacht	6

DERDE HOOFDSTUK.

Verrichtingen van Druzus hier te lande. - Krijgstochten van Druzus en Tiberius. - Nederlaag van Varus. - Krijgstochten van Germanicus. - Opstand der Friezen. - Nederlaag van Apronius. - Dwaze bedrijven van Caligula. - Verrichtingen van Claudius. - Friesche gezanten te Rome, - Dood van Nero	8

VIERDE HOOFDSTUK.

Gesteldheid der Batavieren onder Vitellius. - Verkeerde handelwijze der wervers. Civilis noodigt zijn landgenooten uit, het juk af te schudden. - Wijze van oorlogvoeren bij de Ouden. - Brinio verbrandt de Romeinsche sterkten. - Krijgs-

[pagina II]

	Bladz.
bedrijven van Civilis. - Gruwelen bij de overgave van Castra Vetera gepleegd. - De beste buit aan Veleda toegezonden. - Cerialis overwint Civilis en sluit vrede	12

VIJFDE HOOFDSTUK.

Inval der Franken - der Saksen, en andere volkeren in ons Vaderland. - Oorsprong van verschillende plaatsnamen. - Inval der Saksen en Friezen in Brittanniën	16

ZESDE HOOFDSTUK.

Verkondiging van het Kristendom hier te lande door Wilfried, Willebrord, en andere Evangeliepredikers. - Adgild beschermt, Radbout vervolgt hen. - Radbouts oorlogen met de Frankische vorsten. - Vertelling, hem betreffende. - Winfried en Gregorius	19

ZEVENDE HOOFDSTUK.

Bonifacius te Dokkum vermoord. - De Friezen aan Karel den Groote onderworpen. - Invallen der Noormannen. - Hun krijgsbedrijven in de Nederlanden. - Moord van Godfried den Noorman.	22

ACHTSTE HOOFDSTUK.

Het Leenstelsel. - Beteekenis der woorden Hertog, Graaf, enz.	27

NEGENDE HOOFDSTUK.

Oorsprong van het Graafschap Holland. - Gerolf. - Dirk I. - Dirk II. - Aernout. - Dirk III. - Bisdom van Trecht. - De bisschoppen Balderik en Ansfried. - Keizer van Duitschland. - Adelbold. - Bernulf. - Dirk IV. - Floris I.	31

TIENDE HOOFDSTUK.

Voogdijschap van Geertrui van Saksen. - De bisschop van Trecht met de Grafelijkheid verlijd. - Robbert de Fries. - Godfried van Lotharingen. - Dirk V. - Floris II. - Kruis-

[pagina III]

	Bladz.
tochten. - Dirk VI. - Naamsoorsprong van Utrecht. - De bisschoppen Koenraad - Burchard - Godebald - Andries - Herbert - Herman. - Oorsprong van het Graafschap Gelre. - Graaf Hendrik	38

ELFDE HOOFDSTUK.

Floris III. - De bisschoppen Godfried en Boudewijn, van Benthem. - Graaf Otto van Gelre. - Dirk VII en Willem van Holland. - Bisschop Dirk van der Are	46

TWAALFDE HOOFDSTUK.

Twisten om het Graafschap, na den dood van Dirk VII, tusschen zijn dochter Ada en zijn broeder Willem. - Dood van Otto van Gelre. - Gerhard III volgt hem op. - Slag van Bo vines. - Bloei en verrichtingen der Friesche kloosters. - Kruistochten. - Damiate genomen. - Dood van Willem I. - Floris IV. - Meester Olivier, de Kruisvaartpreêker	52

DERTIENDE HOOFDSTUK.

Twisten tusschen Utrecht en Gelre. - Onlusten in Groningen. - Slag bij Koevorden. - Willebrand tot Bisschop verkozen. - De Drentenaren bedwongen. - Otto III wordt Bisschop. - Kruistocht van Floris IV tegen de Stadingers. - Zijn dood. - Willem II volgt hem op - wordt Roomsch-Koning, - Geschillen met Vlaanderen. - Slag op Walcheren. - Onlusten in Friesland. - Willem II sneuvelt	60

VEERTIENDE HOOFDSTUK.

Floris V. - Verdrag met Vlaanderen. - Bisschop Jan van Nassau. - Onlusten in 't Sticht. - De Westfriezen beoorloogd - en onderworpen. - Huwelijk van Floris. - Zijn verbond met Engeland. - Reinout van Gelre. - Oorlog om Limburg. - Slag bij Woeringen. - Oorlog tusschen Holland en Vlaanderen. - Samenspanning der Edelen. - Floris gevangen genomen - en vermoord.	68

[pagina IV]

VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
	Bladz.
Straf van Floris moordenaars. - Bestier van Jan van Avennes. - Jan I. - Stedehouderschap van Wolvert van Borselen - zijn dood. - Jan van Avennes bekomt weder aandeel in de regeering. - Dood van Jan I. - Einde van het Hollandsche Huis.	82

ZESTIENDE HOOFDSTUK.

Staatsgesteldheid van ons Vaderland bij het begin der veertiende eeuw. - Aanwassende macht der Steden. - Gilden. - Wapens der adellijke Huizen. - Knapen en Ridders. - Inrichting der huizen en maaltijden. - Kleederdracht. - Handel.	88

ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.

Jan II. - Onlusten, door de Zeeuwsche edelen verwekt. - Oorlog met bisschop Willem. - Zijn dood. - Gwy van Henegouwen, Bisschop. - Oorlog met Vlaanderen. - Strijd op Duiveland. - Beleg van Zieriksee. - Holland door de Vlamingen veroverd - en op hen herwonnen. - Zeeslag in de Gouwe - Zieriksee verlost. - Dood van Renesse en van Jan II	96

ACHTTIENDE HOOFDSTUK.

Krijgsbedrijven van Reinout I. - Onlusten in Friesland. - Schieringers en Vetkoopers. - Wapenstilstand tusschen Holland en Vlaanderen. - Beleg van Vollenhoven. - Dood van bisschop Gwy. - Frederik van Zierik wordt Bisschop. - Twisten tusschen Reinout I en zijn zoon. - Deze laatste verkrijgt het bewind. - Dood van bisschop Frederik. - Jakob van Oudshoorn, Jan van Bronkhorst, Jan van Diest, Bisschoppen. - Invloed van Holland en Gelre op het Bisdom. - Friesche onlusten. - Dood van Willem III. - Regeering en krijgsbedrijven van Reinout II.	106

[pagina V]

NEGENTIENDE HOOFDSTUK.
	Bladz.
Krijgsbedrijven van Willem IV. - Jan van Arkel, Bisschop. - Beleg van Utrecht. - Tocht tegen Friesland. - Willem IV sneuvelt. - Dood van Reinout II van Gelre. - Reinout III. - Keizerin Margaretha met Holland en Zeeland verlijd. - Bestuur van hertog Willem, als Verbeider. - Bisschop Jan beoorloogt Holland - en den Heer van Bronkhorst. - Pestziekte. - Twist der Hekerens en Bronkhorsten. - Willem V, Graaf. - Begin der Hoeksche en Kabeljauwsche twisten	115

TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Geldersche en Hollandsche oorlogen. - Willem V, Graaf van Holland - wordt krankzinnig. - Aalbrecht, Ruwaart. - Eduard, Hertog van Gelre. - Voorst genomen. - Jan van Verneburg, Bisschop van Utrecht. - Dood van Hertog Eduard - en van Hertog Reinout. - Twist om de opvolging. - Willem van Gulik, Hertog. - Arnout van Hoorn, Bisschop. - Puttenstein genomen. - Floris van Wevelinkhoven, Bisschop. - Oorlog tusschen Gelre en Brabant	124

EEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Willem van Gelre trekt naar Lithouwen. Frederik van Blankenheim, Bisschop van Utrecht. - Dood van Hertog Willem. - Reinout IV, Hertog. - Dood van graaf Willem V. - Aalbrecht, Graaf. - Moord van Aleid van Poelgeest. - Oorlog met Jan van Arkel. - Willem VI, Graaf. - Val van het Huis van Arkel. - Dood van Graaf Willem VI	136

TWEE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Gravin Jakoba. - Jan van Beyeren, eerst Ruwaart, daarna Graaf. - Jan van Brabant. - Dood van hertog Reinout IV. - Filips van Borgondiën, Ruwaart. - Zweder en Rudolf, Bisschoppen van Utrecht. - Huwelijken van Jakoba. Haar dood	149

[pagina VI]

DRIE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
	Bladz.
Aarnout, Hertog van Gelre. - Filips van Borgondiën, Graaf van Holland. - Oorlog op zee met de Oosterlingen. - Onlusten in Holland. - Twisten over de bisschoppelijke waardigheid tusschen Gijsbrecht van Brederode en David van Borgondiën. - David wordt Bisschop. - Friesche zaken. - Dood van Filips. - Karel, Graaf van Holland. - Krijgsbedrijven der Hollanders en Zeeuwen op zee. - Onlusten in Holland en in 't Sticht	158

VIER-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Geldersche onlusten. - Hertog Aarnout afgezet door zijn zoon Adolf - weder hersteld - verkoopt zijn Hertogdom aan Karel van Borgondiën - sterft - Karel wordt Hertog van Gelre. - Zijn krijgsbedrijven - en dood	172

VIJF-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Maria van Borgondiën. - Het Groot Privilegië haar afgeperst. - Gentsche beroerten. - Adolf van Gelre door de Vlamingen aan hun hoofd gesteld - sneuvelt. - Huwelijk van Maria met Maximiliaan. - Onlusten in Holland - in 't Sticht - en in Gelderland - dat zich aan Maximiliaan onderwerpt. - Dood van Maria	180

ZES-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Filios II, Graaf van Holland. - Onlusten te Hoorn. - Die stad bestormd en geplunderd. - Onlusten in 't Sticht. - Heldendood van Schaffelaar. - Utrecht door Maximiliaan bedwongen. - Jan van Egmond wordt Stedehouder, en de heerlijkheid Egmond tot een Graafschap verheven. - Jonker-Fransen-oorlog - Kaas-en-Broodvolk	186

ZEVEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Maatschappelijke gesteldheid in Friesland. - Macht en invloed van Groningen. - Twisten tusschen de Jongema's en Sjaar-

[pagina VII]

	Bladz.
dema's. - Swobbe Lauwa. - Leeuwarden door de Schieringers geplunderd. - Mislukte inval der Hollanders. - Nieuwe onlusten. - Otto von Langen door Maximiliaan naar Friesland gezonden. - Juw Dekema tot Potestaat gekozen, doch zonder gevolg. - Twisten tusschen Juw en Goslik Jongema. - Baldadigheid der vreemde huurbenden. - Dood van Juw Jongema. - Harinxma uit Groninger gevangenschap verlost. - Friesland aan Hertog Aalbrecht geschonken - en onder zijn regeering gebracht. - Oorlog met Groningen	199

ACHT-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Karel van Egmond als Hertog van Gelre gehuldigd. - Zijn oorlog tegen Filips. - Graaf Edzard wordt Heer van Groningen. - Dood van Filips. - Zijn zoon Karel erft de Nederlanden. - Margaretha van Oostenrijk, Landvoogdes. - Geldersche oorlogen. - Nykerk, Bommel, Arnhem verrast. - Oorlogen in Groningen. - De Stad verlaat Edzard en huldigt Karel van Egmond. - Karel's krijgsbedrijven in Friesland. - Groote Pier. - Karel van Oostenrijk in de Nederlanden gehuldigd. - Zijn eerste verrichtingen	212

NEGEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Filips van Borgondiën, Bisschop van Utrecht. - De Zwarte Bende. - Friesland aan koning Karel afgestaan. - Dood van Maximiliaan. - Karel wordt Roomsch-Koning, - Onlusten in Spanje. - Oorzaken en gevolgen der Godsdiensthervorming. - Bloed-Plakkaten. - Jan de Bakker verbrand. - Oorlog met Frankrijk. - Onlusten in 't Oversticht. - Paus Adriaan. - Friesland aan de Gelderschen ontweldigd. - Dood van bisschop Filips. - Hendrik van Beyeren. - Huwelijk van Karel - en geboorte van zijn zoon Filips.	224

DERTIGSTE HOOFDSTUK.

Oorlog tusschen Gelre en het Sticht. - Karel V wordt Heer

[pagina VIII]

	Bladz.
van Utrecht en Overijsel. - Dralen der Hollandsche steden in het opbrengen der oorlogslasten. - Tocht van Maarten van Rossum naar den Haag. - Tegenspoed der Gelderschen. - Vrede met Karel van Egmond - en met Frankrijk. - Strooptocht van Kristiaan van Denemarken in Holland. - Dood van de Landvoogdes Margaretha. - Maria van Oostenrijk volgt haar op. - Onlusten, door de Wederdoopers verwekt, voornamelijk te Munster en te Amsterdam. - Oorlog wegens het sluiten van de Sont. - Karel V wordt Heer van Groningen. - Oorlog met Frankrijk. - Dood van Karel van Gelre	236

EEN-EN-DERTIGSTE HOOFDSTUK.

Willem van Gulik, Hertog van Gelre. - Reinout van Brederode, wegens het dragen van het wapen van Holland vervolgd. - René van Châlons, prins van Oranje, Stadhouder van Holland, enz. - Strooptochten van Maarten van Rossum. - Zeetochten tegen Frankrijk. - Gelre en Zutfen door Willem van Gulik aan keizer Karel afgestaan. - Vrede van Crespi. - Willem van Nassau volgt René van Châlons in 't Prinsdom van Oranje en in zijn overige Heerlijkheden op. - Lodewijk van Praet, Stadhouder van Holland enz. - Oorlog tegen de Protestantsche Vorsten in Duitschland. - Maximiliaan van Borgondiën, Stadhouder. - Verdrag van Augsburg. - De Vereenigde Nederlanden	249

Vorige Volgende