Op schrijversvoeten door Nederland

[p. 57]

[Anne H. Mulder]

Anne Mulder: elk boek een liefdesverklaring...

Dan opeens van Friesland naar het hart van oud-Amsterdam. ‘Er staat een huis op de Nieuwe Zijds...’ zegt Anne Mulder ergens in haar historie van ‘Amsterdam, die grote stad’ en dan laat ze er verschrikt op volgen: ‘Ik had u bijna mijn adres verraden. Voor het geval ge het soms ergens ontdekt... ik ben nooit thuis!’

Als ik op het belknopje van dat bewuste huis gedrukt heb en er gebeurt heel lang niets, vraag ik me af, of ze alle afspraken ten spijt, met dat dreigement ernst zou maken. Maar dan hoor ik geluid, een soort kleppermars van vlugge voeten over onbedekt hout. Een ogenblik later staat ze voor me, Anne Mulder, omdwarreld door een kleine, beweeglijke jongen met donkere ogen en bruine krullen, haar vijfjarige zoon José.

Als ik achter die twee naar boven klim, begrijp ik dat het wachten lang moest duren, want we gaan heel hoog. Een trap en weer een trap en nog een trap. ‘Pas op!’ Maar ik ben wel gewend aan steile trappen in oude huizen. Eindelijk als we niet hoger kunnen, opent

[p. 58]

ze een deur en er ligt een zolder voor ons, die zich uitstrekt over de hele diepte van zo'n oud Amsterdams huis. De vloer is van even onvervalst eikenhout als de trappen in het kasteel Hoensbroek. En het is hier niet weggestopt onder matten of kleden. Het toont alle voren en groeven van zijn ouderdom en het heeft met de jaren een zwartbruine glans gekregen. Het achterste gedeelte ligt in schemerdonker, zo diep is die kamer. Hoe verder je naar voren komt, hoe lichter het wordt. Het eerst valt je oog op een groot visnet, dat aan de balken zolder hangt. Ja, dat heeft ze cadeau gekregen, toen ze in een passe-partout over de Scheveningse vissers had gesproken. Ze wist niet goed waar ze het laten moest en heeft het toen maar aan de zolder gehangen.

De drie ramen zien uit op de Nieuwe Zijds Voorburgwal, die hier breed is, in het midden met iepen beplant. Het lijkt of je in een klein bos kijkt. Tussen de oude, betrekkelijk smalle huizen rijzen als logge reuzen de gebouwen van de grote kranten op. Dit is de krantenwijk, de Fleetstreet van Amsterdam. Bij het meest rechtse raam staat een bureau met allerlei paperassen. Links is de speelafdeling van José, een kast met speelgoed, een tafel, een stoel. Verder is er in die kamer een zitje met luie stoelen, een grote ronde tafel, een vleugel - haar man is musicus, maar nee, op dat accordeon speelt ze zelf zo nu en dan - een grote boekenkast. Er zijn twee kachels, een geweldige Salamander en in het achterste gedeelte een haard. En dan heb ik vast nog wel een en ander vergeten. Toch is de lege ruimte nog zo groot, dat José er zonder bezwaar kan autopedden. Vroeger was hier een balletschool gevestigd.

Natuurlijk praten we eerst over dat wonderlijke huis.

‘O nee, ik zou voor geen geld in een gewoon huis willen wonen. Dit pand was eigendom van een tante van me. Ik vroeg haar of er niet een lege kamer was, die ik zou kunnen krijgen. Een lege ruimte was er wel, maar wonen kon je daar beslist niet. Enfin, het bleek deze zolder te zijn en ik zag absoluut niet in waarom die niet als woonruimte zou kunnen dienen. Toen was ik nog niet getrouwd. Eerst ben ik er alleen in getrokken. Nu wonen we er al jaren met zijn drieën, mijn man, José en ik.’

Een van de grootste bezwaren, die ze tegen een gewoon huis heeft is, dat je er 's nachts zo stil moet zijn. Ze zijn echte nachtmensen. ‘Nee, het is niet dat we zo lawaaiig zijn, maar we lopen en praten toch zoals andere mensen overdag doen. Als er dan benedenburen

[p. 59]

zijn, die slapen willen, geeft dat gauw moeilijkheden. Hier zijn beneden kantoren en 's nachts is daar niemand. Als we willen kunnen we 's nachts muziek maken.’ Er is maar één soort huis, waar ze nog liever woont dan hier en dat is een wagon, die aan de trein gehaakt moest kunnen worden. Ze is dol op reizen, speciaal op het zitten in een trein. Heerlijk om alles zo langs je heen te zien stromen! Dus dat weet u nu. Als Anne Mulder ooit een jubileum viert - en waarom zou daarmee gewacht moeten worden tot ze 75 is, het zou heel goed kunnen ter gelegenheid van haar 1000ste passe-partout - en haar vele lezers en toehoorders willen haar iets geven, laat het dan een wagon zijn met de schriftelijke toestemming van de Spoorwegen, dat die te allen tijde gratis mag meerijden met de treinen. Groter plezier kunt u haar beslist niet doen.

Nee, antwoordt ze op mijn vraag, ze is geen geboren Amsterdamse. Den Haag is haar geboortestad, maar - wees niet boos, Hagenaars - ze heeft van die stad nooit kunnen houden. Sinds 1938 woont ze in Amsterdam en omdat ze haar hart aan deze stad verpand heeft, voelt ze zich Amsterdamse.

Ze heeft in Leiden gestudeerd, Nederlandse letteren. ‘Ik had toen al wel het gevoel, dat ik op den duur iets zou gaan schrijven,’ zegt ze. ‘Maar dat het een geschiedkundig onderwerp werd, was zuiver toeval. Een gesprek met de directeur van uitgeverij Kosmos - de meneer Kosmos van de Belcampo's - leidde tot de opdracht om een boek te schrijven over de Oranjes. ‘Maar het zal heel anders worden dan u denkt,’ waarschuwde ze hem. ‘Helemaal niet plechtig of geleerd, niet van ‘zij trad in het huwelijk met die en die en baarde hem zes kinderen.’ Hij waagde het erop en Anne Mulder schreef het boek op haar eigen manier, die mensen en dingen uit voorbije tijden weer levend toverde. Het is of ze bij je komt binnenvallen, haar reiscostuum nog aan, een blos van opwinding op de wangen, de grijze ogen stralend als sterren. Want het is zo spannend geweest wat ze beleefde. Het was toevallig niet in de ruimte maar in de tijd dat ze reisde. Wat komt dat er op aan? Ze vertelt ervan of ze er zelf bij is geweest. Misschien komt het wel doordat Geschiedenis niet haar eigenlijke studievak was, dat al het plichtmatige aan haar historieschrijving ontbreekt. Ze vertelt met een enthousiasme, of ze de plicht ontvlucht is en zich met wellust overgeeft aan een geliefde hobby. En ze heeft ook de onuitputtelijke speurzin, het onschoolse en vurige van de mens met een hobby.

[p. 60]

Na haar eerste boek kwamen van alle kanten de opdrachten, bijna meer dan ze verwerken kon. Aan haar ‘Zeven Eeuwen Nederlandse Levenskunst’ ontbreekt nog altijd het laatste deel. ‘Ik hoop van harte,’ zegt Anne Mulder, ‘dat het geen “Unvollendete” zal worden.’ Haar leven is druk en ze heeft niet de boekhoudersmentaliteit, die alle taken precies indeelt. ‘Eigenlijk heb ik maar één werk precies op tijd afgeleverd,’ bekent ze. ‘Dat was José. Die kwam zelfs twee dagen te vroeg en daar was ik dan ook erg trots op.’ Ze gelooft dat het wel goed voor een kind is om een moeder te hebben, die nog wat anders doet dan huishouden. ‘Ze leren dan om zich niet te belangrijk te voelen en om zichzelf bezig te houden.’ José is inderdaad als iets, dat volkomen vanzelf spreekt, in zijn eentje gaan spelen. Hij doet het niet geluidloos, maar ‘nee,’ zegt zijn moeder, ‘dat hindert me helemaal niet. Ook niet als ik aan het werk ben.’ Ook het geroes van het verkeer, dat opklinkt van de straat, hindert haar niet. ‘Ik ben eigenlijk een echt asfaltmens,’ zegt ze. ‘Als ik buiten kom, vind ik het wel heerlijk en soms denk ik dan: hier moest je nou kunnen blijven, maar eigenlijk weet ik wel dat ik dan mezelf voor de gek houd. Al die grassprietjes zouden me toch gauw gaan vervelen. De bijenkorf van een grote stad om me heen, dat vind ik heerlijk.’

Als ze voor de radio spreekt, heeft ze echt het gevoel dat de ‘toehoorders’ in een wijde kring om haar heen geschaard zitten. Ze kan ze niet zien, maar daarom zijn ze niet minder reëel. Ze prefereert dan ook een directe uitzending boven een bandopname. De toehoorders zijn dan dichter bij. En bovendien, het is avontuurlijker. Bij een directe opname kan er altijd iets mis gaan. Anne Mulder houdt ervan iets te wagen, ze wil zich niet veilig stellen, want zodra je dat doet, is het leven, waar ze zo hartstochtelijk van houdt, niet meer echt.

Het past bij haar dat aan haar muur een plaat van Steinlen hangt, waarop een jongen en een meisje staan afgebeeld, die innig omstrengeld wegwandelen in het verschiet van een laan. Je ziet ze op de rug. Het jasje van het meisje is van een prachtig warm rood, de enige sterke kleur op de prent.

Ja, er komt gauw iets nieuws van haar uit. Het boek ligt al bij de uitgever. Het zal heten ‘Een tuiltje camelia's, geplukt in het Parijs van de romantiek’. Twee liefdes van Anne Mulder vloeien dus in dit boek te zamen, Parijs en de romantiek. Eens hoopt ze de ge-

[p. 61]

schiedenis van Parijs te schrijven. Als ze Amsterdam ooit ontrouw werd, zou het zijn om in Parijs te gaan wonen. ‘Ik weet dat het me niet teleur zou stellen.’ Maar ze heeft nog veel andere liefdes, de geur van drukinkt, het Franse chanson, het draaiorgel. Als ze een boek schrijft is het eigenlijk altijd een liefdesverklaring en het is best mogelijk dat het draaiorgel het eerst aan de beurt komt.