Christelijcke plicht-rymen om te singen of te leesen
(1648)–Cornelis de Leeuw–
AuteursrechtvrijZangh: Hoort ghy Volcken, &c.
HOort gy Goddeloose volcken die stoutmoedig durft versaecken,
Dat God alle weerelts saecken
Heeft ghemaeckt door kracht en wijsheyt, om sijn kracht te openbaren
Ons en aller Eng'len scha= ren.
Al de bossen, bergen, dalen, al wat leven heeft verkregen,
Roept met luyder Keel u teghen.
Alle deelen van de weerelt siet gy een beginsel krijgen,
| |
[pagina 313]
| |
En tot haer volmaecktheydt stijghen.
3 Waer uyt klaerlijck wert beslooten, dat de Weerelt niet verscheelen
Kan van wesentlijcke deelen.
Is een deel niet eeuwigh, hoe kan, bid ick u, doch eeuwigh wesen
Dat niet zijn kan sonder desen?
4 Kan wel yet sich selven maecken; en sich selven wesen gheven,
Eer het wesen heeft of leven?
Dat de Weerelt zy in desen, yder kan met ooghen mercken.
Kon sy aen haer selven wercken?
5 Is sy by gheval gheworden? Neen voorwaer: die dat ghelooven
Daer in drijft de moetwil boven.
Is sy door gheval begonnen, geeft my reden, waerom heden
Het gheval dat oock niet deden?
6 Is met eens haer kracht verlooren? saghmen oyt wel sulcke dinghen
Uyt een dom gheluck ontspringhen?
Is sy door geval gesprooten, gy ons een begin moet gheven
Dat haer heeft tot werck ghedreven.
7 In 't gheval is oock een oorsaeck, buyten dat men oock versinnen
Yet wat kan 't welck wou beginnen.
Sijn de menschen om wiens wille, Godt de Aerd gingh bekleden,
Niet gheweest van eeuwigheden;
8 Volght dat oock de heele weerelt niet geweest zy ''t allen tijden.
Ider een die moet belijden,
Dat de vruchten van de velden, bosschen, bergen, waterstroomen:
Tot 't ghebruyck der menschen komen.
| |
[pagina 314]
| |
9 Is het soo; gheen eeuwigh wesen, ghy de weerelt meucht toeschrijven.
Waer sou al haer spijse blijven?
De natuur niet sonder reden brenght de vruchten uyt der Aerde.
sy voor haer die noyt vergaerde.
10 Alsoo wel als wy de beesten uyt de weerelt voetzel rapen,
Doch die zijn voor ons gheschapen.
Heeft Godt niet de mensch gheschapen, waer van is hy opgheschooten?
Uyt wat zaet is hy ghesprooten?
11 Heeft de Son, de Maen, of Sterren adem aen den mensch ghegheven,
Of het sterffelijcke leven?
Die niet leeft en kan gheen leven gheven: eenigh dingh, bewaren
Schoon het kan, en 't leven sparen.
12 Vintmen ergens sulcke landen, daer door hitte van der Sonne
Menschen zijn tot een gheronnen?
Heeftmen eertijts die ghevonden; waerom nu niet? nu door winden
Wy haest alle landen vinden?
13 Heeft de gulde Son haer krachten en natuur so haest verlooren
Als een mensche was ghebooren?
Niet te zamen met de weerelt is de mensch geweest; de reden
Kan ons klaerlijck dit ontleden.
15 Al wat eyndight heeft nootsaeck'lijck nu of dan begin ghenomen;
Eer 't in wesen was ghekomen.
Alle menschen eens beginnen: yder mensch komt oock te sterven
En sijn ziel-loos lijff te derven.
| |
[pagina 315]
| |
16 Heeft elck mensch begin en eynde, soo is oock de eerst van allen
Tot het selfde lot vervallen.
Is de mensch van alle eeuwen, waerom kan hy 't aller uuren
Niet ghelijck sijn Schepper duuren?
17 In een oorsaeck door haer selven werckende ghy moet gheraecken
Iet, dat oorspronck is van 't maecken.
In 't oneyndigh met u sinnen kont ghy hier niet op gaen dwalen:
Op een oorspronck ghy moet stralen.
18 Alle dinghen van de weerelt, selfs venijn de minste sieren
Nae een seecker ooghwit swieren.
De natuer gheen dingh gemaeckt heeft te vergeefs (schoon nae ons oordeel
Veel niet gheven aen ons voordeel.
19 Loopen sy nae seecker eynde, ghy moet stellen een wijs Heere
Die haer stuure en regheere.
Sy haer selfs niet konnen stuuren; Son, noch Maen noch de Planeten
Van haer loop gantsch niet en weten.
20 Sy die sonder reden sweven en vernuft, gheen weereltsch saecken
Konnen aen haer eynd doen raecken.
Hy is boos of bot van sinnen, die sich niet laet overreden,
Siende 's Weerelts aertigheden.
21 Al de weerelt is een weerelt vol verciersel op en onder;
Sy is alle wond'ren wonder.
Hit en koude, vocht' en droochte (die malkander teghenstrijden)
In een saeck malkander lijden.
| |
[pagina 316]
| |
22 Alles is soo juyst op mate 't zaem-ghevoeght, en kunst doorweven,
Dat sy ons verwond'ringh gheven.
Gheen dingh isser in der weerelt sonder re'en of vrucht, gheen dinghen
Daer gheen vruchten uyt ontspringhen;
23 Miere, zieren, padden slanghen, wilde beesten, die ons krencken,
Yet wat voordeel aen ons schencken.
Kort, gheen dinghen van der aerden, hoe seer ghy die mooght verachten,
Of ghy kunt daer nut af wachten.
24 Of sy konnen ons beweghen, en van waerheydt overtuyghen,
En tot Godt ons Schepper buyghen.
Of sy konnen ons doen kennen Gods verstandt en groote krachten,
Die dit al in wesen brachten
25 Siet u oogh een kunstigh stuckwerck u ghedachten dad'lijck dwalen
Op een Meester, die 't gingh malen.
Ydelheydt der ydelheden is het jae een droom der droomen
Seght ghy, 't is by luck ghekomen.
26 't Gheen dat alle menschen segghen kan niet anders zijn dan waerheydt
En soo klaer als Sonnen klaerheyt.
Alle volcken van de Weerelt yet wat voor haer God erkennen.
Tot wiens dienst sy haer ghewennen.
27 Soo ver, dat sy liever Silver, Goudt, of steen tot Goden maecken,
Dan haer Goden te versaecken.
Is het valsheydt dat Godt Godt zy, hoe ist, dat sy dit belijden,
Soo langh duurden 's Werelts tijden?
| |
[pagina 317]
| |
28 Sullen alle wijse menschen met voordachten raet gaen lieghen?
Haer en and're gaen bedrieghen?
Hoe ist mogh'lijck, dat in loghen al de weerelt sy eendrachtigh,
En tot stervens toe aendachtigh?
29 Dat niet eenmael heele volcken dese loghen konnen mercken?
En met kracht daer teghen wercken?
Ist waerschijn'lijck dat de weerelt, die kon leven sonder schroomen
Onbedwonghen haer sal toomen?
30 Doch nu alle Godt ghelooven, en hem eeren, dienen, vreesen,
Moet ons segghen waerheyt wesen.
Dat sulcx kenbaer sy uyt 't gheene Godt gheseydt heeft door Propheten:
En door d'aerde wert gheweten.
31 Kan yet in u sinnen komen, of in u ghedachten spelen
Dat noyt was ten halff of heelen?
Isser gheen Godt in den Hemel hoe komt Godt als oock sijn krachten
Nu of dan in u ghedachten?
32 De natuur leert u geen valsheyt. Nochtans brengtse in u sinnen
Iet, dat ghy als Godt moet minnen.
Soo moet dan oock waerheydt wesen datter zy een Godt der Goden,
Die ons voorschrijft sijn gheboden;
33 Die noch lieghen noch bedrieghen kan of wil des menschen Soonen,
Maer aen haer sich selven toonen;
Op dat yder van de waerheyt dat Godt zy, ghewis, Godt eere,
Volghens sijn volmaeckte leere.
| |
[pagina 318]
| |
34 Wie is soo vernuft van sinnen, dat hy ons kan wis verklaren
Dat sal zijn nae veele jaren?
Dat hy seecker kan voorsegghen, en met sijn verstant ghenaecken
De ghebeurelijcke saecken?
35 De ghebeurelijcke saecken, welckers oorsaeck niet gheleghen
Is in sweerelts duyst're weghen:
Maer die eyghentlijck in 's menschen vrye wil en keure hanghen
En van hem haer zijn ontfanghen.
36 Wie kan die nu seecker segghen, en met sijn verstant ontvouwen?
Durft hem ymant dit vertrouwen?
Gheen ter weerelt: dochtans weetmen dat wel eer in Jootsche daghen
Veel 't toekomende voorsaghen.
37 Dit soo sijnde, soo besluyt ick, dat een Godt haer in ghedachten
Dit toe riep by dach of nachten.
Naedemael sulcx, gheen Planeten (onder welcken sy ghebooren
Waren) konden laten hooren.
38 Sy ghebruycken selfs gheen reden. Ist ghebeurt in tijt voorleden
Waerom sietmen 't oock niet heden?
Daer toe moesten al die gheenen onder die Planeet ghesprooten,
Aen die kunst zijn deel ghenooten.
39 Evenwel so zijn de geene, wiens verstant dat kon ontknoopen
Niet gheweest met groote hoopen.
In gheduurighe bewegingh zijn de sterren, wie sal gh'looven
Dat haer kracht soo haest van boven
| |
[pagina 319]
| |
40 Juyst op dees of die persoonen nederdaelt, en niet op and'ren,
Die nae beter als die wand'ren.
't Heeft geheel gheen schijn. En niemant sal alleen uyt kracht der sterren
Wat gheschien sal wis ontwerren.
41 Sterrekijckers hoe verstandig (laets' haer kloot sien op en onder)
Segghen noyt wat in 't besonder
Jan op Pieter sal ghebeuren; sy alleen in 't hondert gissen.
Waer van tuyght haer schandigh missen.
42 Sy haer eyghen luck niet weten, uyt den loop van Son of Mane
Van eens anders is maer wane.
Gheen doorgronder van 't verborghen is den Satan, hy doorgronden
Niet en kan des menschen vonden.
43 Hy gheen waerheyt is maer looghen, Godt alleen wat wy beginnen,
Weten kan en recht besinnen.
Godt alleen wert toe-gheschreven, dat hy weet al 's menschen wercken,
Selfs die niemant oyt kon mercken.
44 Noyt den Satan sal voorsegghen veel min tot een uytkomst stuuren
Dat hy naemaels sou besuuren.
Nimmermeer ten zy bedwonghen, sal hy sulcke dinghen spreecken
Die sijn Coninckrijck verbreecken.
45 Daer toe zijn wy gantsch verseeckert van de Goddelijcke dinghen,
Die wel eer Gods volck beginghen.
In 't bysonder van de wond'ren, die (om waerheyt te verstercken)
Onsen Heylant heeft gaen wercken;
| |
[pagina 320]
| |
46 Wond'ren, die ons overtuyghen, datter sy een machtigh Coningh
In der hooghsten Hem'len wooningh;
Datter zy een Heer der Heeren, die alleenigh is almachtigh
En tot sulcke dinghen krachtigh.
47 Want die wonderlijcke daden (die wy alle vast ghelooven)
Gaen der Scheps'len kracht te boven.
Datter zy gheweest een Jesus, een Propheet, dat selfs belijden
Die sijn leere teghenstrijden.
48 Dat hy heeft gedaen die wercken van sijn dienaers ons beschreven
Veele Heyd'nen niet we'er streven.
Waer uyt volghen moet dewijlse niet ghedaen zijn sonder reden,
Dat Godt vol van Heyligheden
49 Met die kracht sijn Soon begaeft heeft, tot versterkingh van sijn leere
Die ons vreesen leert den Heere.
Wel is waer, het zijn sijn vrienden, die sijn woorden ons naelaten,
Sult ghy daerom waerheyt haten?
50 Wie kon beter die beschrijven, wie kon beter die verklaren?
Dan die altijt by hem waren?
Niemandt kon sijn doen opteeck'nen voor de waerheydt, of met eenen
Moest hy sich met hem vereenen?
51 Wat sou haer altzaem beweghen, valscheydt yder een te leeren
Sonder hoop van winst en eere?
Vontmen oyt soo dwase menschen, die in vrede konnen leven
Die haer selfs in onrust gheven
| |
[pagina 321]
| |
52 Om een leughen die sy weten dat niet anders zy dan looghen,
Sonder dat haer komt voor ooghen
Hoop van eer van winst van vreuchde, jae een bitter schandigh sterven
En het missen van haer erven?
53 Sullen sy niet d'allerbooste menschen wesen op der Aerden
Die oyt Godt in 't leven spaerde?
Soo sy ons gheen heyl'ghe waerheydt wetens hebben voorghedraghen
Om ons Heylandt te behaghen?
54 Ist gheen waerheyt dat sy leeren, waerom hebben niet de Joden
Haer ghetoont die quae gheboden?
Hoe komt dat de heele weerelt, op haer woorden haer bekeeren
En de sonden van haer weeren?
55 't Is het allergrootste wonder (ist onwaerheydt 't gheen verklaren
Die ons Heylants dienaers waren)
Dat op Aerden is ghevonden, dat de weerelt is bewoghen
Te ghelooven sulck een loghen:
56 En soo vast dat sy veel liever willen sterven duysent dooden,
Dan versaecken haer gheboden.
Is Godt niet, waerom doch vreest ghy, dat God eenmael u sal schaffen
Om u quaet verdiende straffen?
57 Waerom is u hert bekommert? is Godt niet waer toe u sorghen
Dat Godt u niet langh sal borghen?
Waerom vreest ghy selfs om sonden die in 't duyster zijn bedreven?
Wie kan u daer straff voor gheven?
| |
[pagina 322]
| |
58 Wie kan u daer over plaghen, so wanneer ghy zijt verheven
Boven alle die hier leven?
Waerom is u hert vol vreuchde soo wanneer u handen pleghen
't Goede nae des Heeren weghen?
59 Hoort noch siet Godt onse wercken, te vergeefs zijn die ghedachten;
Ydel ist oock straff te wachten.
't Sal om niet zijn loon te hoopen voor ons deucht of heyligheden
Let Godt niet op 't gheen wy deden.
60 Evenwel is ons gheweten niet om niet in 't hert geschreven;
Te vergheefs gheen sondaers beven.
Ons gheweten leert dat Godt is, die wy moeten staegh naetreden
In oprechte heyligheden.
61 Dat ons loon of straff sal volghen, straff, soo wy ons qualijck draghen
Loon, soo wy den Heer behaghen.
Alle menschelijcke kunsten, hebben een begin ghekreghen.
Niemant (meen ick) is hier teghen.
62 Daer beneven kanmen toonen het beginsel aller luyden,
't Sy van 't Noorden of van zuyden.
Waer uyt wert met recht besloten, dat niet altijdt menschen waren
Maer te met by een vergaren.
63 Dat sy t' samen uyt een wortel sijn ghesprooten, en tot veelen
Sijn ghemaeckt door het voorteelen.
En also vermenighvuldight door langhduurigheyt van tijden
Sijn in alle weerelts sijden.
| |
[pagina 323]
| |
64 Vintmen oock niet in de weerelt, goet, en beter en oock saecken
Die den top van goetheyt raecken?
Kan wel eenigh dingh goet wesen, sonder dat het sy gheleecken
By yet dat vol goet moet steecken?
65 Naedemael dan yet wat goet is, yet wat 't hoogste goet moet wesen
Dat is onsen Godt ghepresen.
Soo bewijsen wy dat Godt is. Dolen wy in sin en oordeel,
Hier in dolen gheeft ons voordeel.
66 Hier in dolen kan niet schaden; Het maeckt onse weghen Heyligh
En daer toe ist missen veyligh.
Feylen wy in hoop, wy krijghen evenwel veel beter saecken,
Dan die wetens Godt versaecken.
67 Wy sijn om ons goede wandel by de weerelt hoogh ghepresen:
Ghy gheheel veracht sult wesen.
Ons gheweten is vol vreuchde, en ons leden vol ghesontheydt;
Kommer in uws herten gront leyt.
68 Onse dolingh (is het dolingh) kan die Werelt niet ontrusten,
Maer sy maecktse vol wellusten.
Sy doet onbekommert woonen; sy bedwinght des menschen sonden,
En haer schadelijcke vonden.
69 Goddeloosheydt gheeft de sonden vollen toom die Godt uyt sluyten
Houden alle deuchden buyten.
Breecken seeckerheydt in woorden, in ghelooff en eedt en trouwen
Die wy op den Godsdienst bouwen.
| |
[pagina 324]
| |
70 Soo ghy zijt een Godt-versaecker, waer uyt sal ick seecker weten,
Dat gh' u woort niet sult vergheten?
Naedemael ghy hout voor waerheydt datter zy noch deucht noch sonden
Sal u woort niet licht ontbonden
71 Sijn van u, wanneer ghy oordeelt, datter in uw' woort te breecken
Groote winst voor u sal steecken?
En al sweert ghy duysent eeden, kan my dat verseeckert maecken,
Dat ghy niet u woordt sult staecken?
72 Kan wel ymant my verseeck'ren dat ghy my niet sult vermoorden,
Als sulcx niemant sach of hoorden
En het nemen van mijn leven u op 't allerhooghst sou baten,
Om het ghelt dat ick sou laten?
73 Siet dus maeckt u Goddeloosheyt al de weerelt onghebonden,
En vol vreese 't allen stonden.
Is het waerheyt 't gheen wy segghen (als het is) wy wis verkrijghen,
Daer nae wy door hoop hier stijghen;
74 Die ghewenschte vreucht en 't leven welck Godt heeff belooft den gheenen;
Die in deucht met hem ver-eenen.
Dus soo zijn wy niet bedroghen, wy ons hier in Godt vermaecken,
En hier nae aen 't eeuwich raecken.
75 Ghy in teghendeel mist beyde, om het missen van de deuchden,
Hier en naemaels ware vreuchden.
Laet u schaden u beweghen, om u Schepper te belijden:
Nimmer van hem af wilt glijden.
| |
[pagina 325]
| |
76 Soeckt u Godt in heyligheden soo veel mog'lijck te ghelijcken.
Hy u eeuwigh sal verrijcken.
Lieft u Godt, hy door ghenaden u sal laten wis be-erven,
't Eeuwigh leven sonder sterven.
|
|