Komme dy kepers? Boef fan Rys

[p. 56]

10

De Efterreed yn Fochtelo is net slim te finen. Alle strjitten en paden ha kreaze blauwe buorden op in galvanisearre peal. En de nammen stean der yn it Frysk op.

Mar nûmer 6 falt net ta.

De strjitte hat oan ien kant huzen, nûmers 2 en 4. Oan de oare kant is in droege sleat mei wat leechhout der by lâns. Foarby nûmer 4 leit wyldlân.

Nier rydt dit lân in ein op, set syn brommer tsjin in hikkepeal en rint de strjitte fierder del. Hy komt by in daam. Dêrefter stiet in wyt wenhûs dat eartiids in boerespultsje west hat. Hy teantet nei de doar ta. Op it kezyn in blikken plaatsje mei it nûmer 1. Hjir moat er net wêze.

Nier giet werom en stapt fierder. De sleat hâldt op. Trije huzen ûnder ien kape. Nûmers 3, 5 en 7. Hy moat it dus dochs oan dizze kant sykje. Hjir lizze gjin stiennen mear, de reed is in echte reed wurden.

Hy is al withoefier, mar nûmer 6 tsjinnet him net oan. By in iik is in twasprong. Nier sil krekt it breedste paad yn slaan, as er in doar tichtflappen heart. Hy docht in stap tebek, ferskûlet him efter in beam.

In man komt oer it smelste paad oansetten. Hy hat in skipperstrui om it fleizige liif, de mouwen binne opstrûpt, in pear hierrige ape-earms stekke der út. De man syn kokkert smeult yn syn pypke. Hy skonket op it doarp ta.

As er fier genôch is, komt Nier foar it ljocht en rint it smelste

[p. 57]

paad del. Nei fyftich meter stiet er foar in houten hûs yn Noarske styl. Mei in ôfdak oer de doar, lytse fjouwerkante ruten, houten pylders, in opstap, ûntelbere harkenieltsjes en in skoarstien as in klokkestoel. In freonlik waarm hûs dat alle war dien hat de eigner te behaagjen. Mar dy hat it útsloere litten en no stiet it der rudich by. Krekt in frommes dat noait in komplimint krigen hat en har dêrom mar net mear opkwikkert. Alle finsters binne ticht, de jûnloft spegelt yn de ruten.

Nier dûkt en rint by it beamkeguod lâns, lykop mei de sydgevel dêr't mar ien finsterke yn sit, deun ûnder de naad. Dan stekt er dwers oer en glûpt op de doar ta. Nûmer 9.

Bekaaid wol er al fuortgean, as er wat sûnders sjocht.

It nûmerplaatsje en de ûnderste skroef binne ferrustke, mar de boppeste skroef is gloednij! Dy sit der noch net lang yn. En de ûnderste skroef stekt in eintsje ut. As it plaatsje boppe net fêst siet, soe it oer de kop slaan en ûnderstboppest komme te hingjen. En dan is de 9 in 6!

Nier priizget syn eigen snoadens.

Hy set foarsichtich in foet op de ûnderste tree fan de opstap. It kreaket omraak. Hy hâldt de azem yn en wachtet, de hân op syn sjitterke. Gjin finster giet iepen, nearne skoot in gewearloop om in hoeke, nimmen ropt help. Hy rint efterút, hâldt de doar yn de gaten oant er tusken it beamkeguod stiet.

Hy krûpt om it hûs hinne.

Oan de efterkant is gjin opstap, mar der binne trije doarren. Nier giet der wer fia de sydgevel op ta. De lange blombakken ûnder de finsters jouwe in moaie dekking. Hy skoot by de bemoske planken lâns. Alle trije doarren sitte yn it slot. En gjin finster dat er iepen lûke kin.

Rút ynslaan of oanskeljen makket likefolle lawaai. Oanskeljen is heareftiger.

Hy besiket earst noch wol hoeden de foardoar iepen te meitsjen. Omdôch fansels. Dan skuort er oan de grienige koperen skelleknop. Hy hâldt de pinne yn 'e hân. In fjouwerkant izeren stêfke mei in gat op de ein dêr't in stik kramtried troch sit.

[p. 58]

Syn skeljen jout likefolle lûd as de tút fan in mûnts. Hy wachtet mei de revolver ree. Hy kin lang wachtsje. Hy kin wachtsje oant Pinkster, Sint-Jutmis, Sint-Nindei en alle oare kristlike en nasjonale feestdagen, hy kin wachtsje oant de bolle keallet, de ko bollet en it kealtsje koot. Mar hy hat gjin tiid.

En dêrom stekt er de skellepin tusken it kezyn en it finster en besiket sa wat iepen te krijen. Hy begjint der fan te switten. Syn efterholle kloppet omraak en hy hat it gefoel dat syn harsens ta de pet út kwabje. Hy kriget syn knyft der by en fiket it hout wei. It is damp en sêft, hy komt in moai ein hinne. Hy wynt it kramtried yn in knoop, skoot de pinne yn it gat, draait it stik izer in fearnsslach om. De knoop bliuwt efter it finster stykjen. Dan skuort er mei alle geweld. It finster swaait kritend iepen.

Nier hyst him op oan it kezyn, stekt de fuotten yn 'e hûs en lit him sakje. Hy lûkt it finster ticht en sjocht leech by de flier it hear ris oer.

In trystige keamer yn ierdkleuren. In popelmatte, swiere kleastermeubels, in kammenet dêr't in ferhúswein yn swaaie kin, in ljochtkroan mei tolve skimerlampkes, brune gerdinen. It rûkt allegear like muf.

Nier docht de iennichste doar iepen en komt yn de gong. As er mei de kelder begjint, kin er systematysk nei boppen ta wurkje. Hy knipt syn bûslampe oan.

De kelder is leech op in dekkleed yn de hoeke nei. Der sit wat ûnder en net sa'n lyts bytsje. Nier tilt it dek op. In kompjûter.

It liket in waskautomaat mei sânenfyftich programma's. Mar it is in kompjûter. Russysk fabrikaat. Der stean healwize omkearde letters op, dat it moat Russysk wêze. In brânnij staalgriis apparaat, mei likefolle klokjes as knopkes en noch mear hendeltsjes. In kompjûter yn in stil hûs yn Fochtelo. In apparaat om de statistyk fan in opinypeiling oer de gemeenterieferkiezing yn East-Stellingwerf te ferarbeidzjen. Om de gegevens oer de ynfloed fan eroazje op de Drachtster balstien oan de befoege ynstânsjes troch te spyljen. Om alle útslaggen fan it kuorbaljen sûnt 1913 ta de tredde macht te ferheffen en dan efterstefoar te reprodusearjen. As je dat leauwe, leaut Nier it ek.

[p. 59]

Hy leit it dekkleed wer te plak.

De earste doar dy't er dan yn 'e gong iepen lûkt, bringt net folle nijs. Likernôch deselde keamer as dy dêr't er ta yn kaam, twa maten lytser, tri je suchten mankeliker.

De oare doar sit in man efter. Hy sit yn it tsjuster te krantsjen. Hy sit foardel mei de eagen op it papier, as is er steksjoch. Mar hy lêst net mear. Dêr is er oer hinne. Hy is oer alles hinne.

De heak fan in houten earm stekt yn syn nekke.

Nier siket steun tsjin it doarskezyn. Kâld swit brekt him oan alle kanten út, it wimert foar syn eagen.

Platfoet syn earms lizze op tafel, de koarte fingers fan de dikke hantsjes binne spraat. Syn bril is brutsen en hinget op ien ear. Syn holle leit wat oerside, syn briedpantsjegesicht is grau en stiif. Om de heak hinne is it bloed noch net stjurre. De wite board is in reade kraach wurden, ûnder syn hals leit in grut rûn plak en oer de flier in kladde fan deselde donkere kleur.

In strobbige man dy't handich wêze woe en it net wie. In lyts baaske dat die wat de hege hearen seine, omdat er it sels net optinke koe. Syn opdracht mislearre. No is er fermoarde, omdat er tefolle wist en temin dien hat.

Syn paraplu, kofferke en hoed lizze op tafel. Nier makket it kofferke iepen. It is like leech as Platfoet syn libben.

De man syn reinjas is losknope. Hy wist fan 'e prins gjin kwea.

Gean der even by sitten. Krante? Ja, tanke, dy fan hjoed ha ik noch net sjoen. Hoed ôf, jas los, sa, dat is noflik. En dan in heak yn je nekke krije.

Nier fielt Platfoet syn hân. Dy is koel, noch net kâld.

Hy hat gjin nocht mear de boel fierder te ûndersykjen. Mei syn bûsdoek faget er alles ôf wat er oanrekke hat. Hy lûkt de doar sunichjes efter him ticht. It hoecht net mear, mar hy docht it, likegoed.

Hy klimt troch it finster nei bûten ta en triuwt it goed ticht. De skellepin wriuwt er soarchsum ôf, foart er it ding wer te plak stekt.

Münster & Keulen skûlet mei Platfoet ûnder ien tekken. Earst mar nei De Sweach ta. Miskien fynt er noch in lyk. Of in hege hear. Of beide.