Cap Sud

[p. 15]

II

‘Ik bin lilk,’ prottele Doutsen, wylst se mei in wiisfinger in fuorge yn it tafelkleed ploege.

‘Hast oars in kreas snútsje,’ pleage heit.

‘Ik bin poer!’ foel se heftiger út.

‘O, bedoelst dat. Op my?’

‘Op Ruerd.’

‘Hat er it útmakke?’

‘Noch folle slimmer. Hy hat in motor kocht.’

‘Mei dat dan net?’

‘Jawol, mar ik moat der op sitte!’

‘Wat is it foar ien?’

‘In rotding!’

‘Ik bedoel hoe sjocht er der út, watfoar merk?’

‘Wit ik net iens. Kin my ek neat skele.’

‘In nijen?’

‘Dat moast der noch by komme! In âlde rattelkast, dy't er sels opkallefaterje sil. Hy wol der mei op fakânsje.’

‘Doutsen op de duo.’

Se seach him spinnich oan. ‘Ik gean net mei, as er dat mar wit! Efter op sa'n ding sitte te skodzjen. Ik woe noch leaver. As it no in auto wie.’

‘In motor is folle aventoerliker,’ sei heit fol fjoer. ‘Net opsluten yn in ridend blikje.’

‘Jou my it ridend blikje mar. Lekker droech en waarm. Gjin grutte fetpanne op en in learen apepak oan.’

‘Ik haw ek in motor hân,’ begûn heit. ‘Foar myn trouwen.’

[p. 16]

Dêr prate se oerhinne. ‘Lit him mar allinnich gean. Hy hat tiid genôch mei syn wurkleazens. Mar ik ferknal myn trije wiken fakânsje net op in motor!’

It wie sneontemoarn. Se sieten mei har trijen yn de keuken. Mem wie om boadskippen. Gerl blêde wat yn in boek om. Hy koe syn slinger net krije. Meastal siet er om dizze tiid hinne by Diderik. Dêr wie mear te ferstriken as hjir. Sûnt dy tiisdeitemiddeis hiene se inoar net mear sjoen. Se gyngen op ferskillende skoallen yn de stêd. Har lessen begûnen en eindigen noait op deselde oeren. Utsein freeds. Dan wiene se tagelyk klear en fytsten se meiinoar op hûs oan. Diderik wachte by syn eigen skoalle altyd op him. Diskear hie er dêr net stien. Nei in skoftsje geduld dwaan wie Gerl allinnich ôfset. Earst hie er noch fan doel west by Diderik syn hûs lâns te gean. Mar omdat it al wer begûn te reinen, hie er dy ombocht net mear makke.

It feit dat Diderik him stikke litten hie, wynde him yn 'e holle om. Fergémy, lei it brekken fan dat nearzige hûntsje him sa heech? Of wie der wat oars? Hy kaam ynienen oerein en gyng nei de telefoan yn de hal. Hy soe de minste wol wer wêze. Sûnder berie draaide er Diderik syn nûmer. It duôrre lang, foar't opnommen waard.

‘Mefrou Klamer,,’ sei in hege, wat opdwaanderige stim.

‘Mei Gerl Masters. Is Diderik der ek?’

It wie even stil. ‘Diderik leit yn it sikehús.’ Oan de oare kant fan de line klonk in senuweftich kuchje. ‘Hy hat in ûngelok hân.’

Syn sliepen begûnen te prykjen. Hy moast in opkommend gefoel fan mislikens weislokke. Sa kalm as er koe frege er: ‘Is it slim?’

Se antwurde no fuortendaliks en sûnder kâlde kak. ‘Dat witte wy noch net. Hy is fan 'e moarn pas bykaam. Yn elk gefal in pear ribben kniesd. Syn foarholle is ek ie-

[p. 17]

pen, mar dat liket wol ta te fallen.’

‘Hoe is it kaam?’

‘Op de brommer. In auto hat him fan efteren oanriden.’

It swit briek him út. ‘Wa?’ Hy koe it lûd hast net fuortkrije.

‘Wat seist?’

‘Wa ha it dien?’

‘In Hylkema. Hy komt by jim wei, leau'k.’

Dit kaam net hielendal mear as in ferrassing. Hy hie it heal en heal ferwachte. ‘Wêr hat er dat ûngelok krigen?’

‘By it meterhúske oan de Legedyk. Der kaam krekt in auto fan de oare kant. Dy snie de bocht ôf. Doe hat Hylkema ús Diderik rekke.’

‘Wannear wie dat?’

‘Justerjûn. Healwei sânen, om dy roai.’

‘Mei ik him opsykje?’

‘Noch net. Wy geane om twa oere wer nei him ta. Dan witte wy miskien mear.’

‘Mei ik jûn nochris opbelje hoe't it der mei is?’

‘Fansels.’

Hy socht om tapaslike wurden, mar koe oars neat fine as: ‘Sterkte en it bêste mei Diderik.’

Foar't se oplei, sei se noch: ‘Hy wie ûnderweis nei dy ta.’

Dat trof him pynliker as alles wat er earder heard hie, Mei de hoarn yn de hân bleau er stean. Diderik hie nei him ta gean wollen om it wer goed te meitsjen. Doe wie er oanriden. En hy hie dat ûngelok oankommen sjoen. Hy siet der dûbel mei yn. Hy lei de hoarn sa foarsichtich op, dat de heak net iens klikte. Syn hân rêste noch in set op de telefoan. It brânde him fan binnen, syn sliepen kloppen. Dy benearjende gedachte koe er net fan him ôf sette. Hjir moast er oer prate. Hy gyng werom nei de keuken. Dêr

[p. 18]

siet Doutsen allinnich. Se liet in leppeltsje op de râne fan har kopke balansearje.

‘Do witst wat ik dy justerjûn ferteld haw?’

Se knikte stúmsk, sûnder nei him op te sjen.

‘It is útkaam. Diderik hat ûnder in auto sitten.’

Se hold op mei tipeljen. It leppeltsje klettere yn it kopke. Se stoarre him oan. ‘Wier?’

‘Ik haw dy dochs sein, dat it gjin ynbylding wie. Dêrfoar wie it fierstente echt. Ik wist dat dit komme soe.’

‘Is er,’ se wachte even, ‘ferûngelokke?’

‘Gelokkich net. Mar ik fiel my skuldich.’

‘Wat mankeart him?’

‘Hy leit yn it sikehús. In pear kniesde ribben en syn foarholle iepen. Krekt sa't ik it sjoen haw.’

‘Do koest der neat oan dwaan.’

‘Ik hie him warskôgje moatten.’

‘En as er dy net leaud hie?’

‘Dan hie ik teminsten dien wat ik dwaan moast.’

‘Hy wie likegoed ûnder in auto kaam.’

‘Ik hie it ferhinderje kinnen. Ik wist dat er krekt dit ûngelok krije soe. Hy is op syn brommer fan efteren oanriden. Troch Hylkema.’

Se soe wat sizze, har lippen foarmen al in letter, mar it lûd bleau wei. Doe ûntspande har mûle. ‘Hylkema seisste?’

‘Alles haw ik fan te foaren sjoen. En neat haw ik dien. Dat is it rottige!’

Har eagen sochten sines en se seach him no kalm oan. ‘Do wistest ommers net, wannear't it útkomme soe.’ Har stim wie ek rêstich. It wie foaral de klank dêryn, dy't him wer beseffe liet, wêrom't er har syn problemen tafertroude. ‘Diderik wie ûnderweis hjirhinne,’ sei er wat minder oerstjoer.

‘Dêr hast it al. Dat koesto net witte. Meitsje dysels gjin ferwiten. Sokke ûngelokken kinst dochs net keare.

[p. 19]

Ast dêroer soargest, hast gjin libben.’

De kruk draaide knersend omleech en mem swaaide mei in doasfol boadskippen oer de drompel. Se hie in earmtakke brûkt om de doar te iepenjen. ‘Help my even. Yn de auto stean nocht twa,’ sei se, wylst se de doaze op de tafel plante.

Hy gyng nei de doar. ‘Wat moat ik no dwaan?’

‘Dy doazen helje!’ rôp mem him ta.

‘Ik frege it oan Doutsen.’

‘Gewoan ôfwachtsje,’ sei dy.

Hy wachte ôf. Mar yn syn gewoane dwaan en litten koe er net komme. Hy dangele wat by hûs om. Mei syn skilderspul gyng er yn it hok sitten. Hy socht de tuben út, dy't er nedich wie en knypte plakkaatferve op in pantsje. It moast in lânskip mei in stoarmloft en in brechje wurde. It waard in abstrakt en dêrnei in bargeboel. Hy begûn op 'en nij. De ferve droege op, sûnder dat it lânskip kaam. Hy ferfrommele it papier en smiet it fier fan him ôf.

By it middeismiel fernijde er mem en heit wat Diderik oerkommen wie. Dat hy it foarsjoen hie, dêroer repte er mei gjin wurd. Ek Doutsen ferswijde it. Dat hiene se sa ôfpraat.

Nei iten rûn er de buorren yn. By no en by dan bleau er foar in etalaazje stean. In plan maalde yn syn plasse om. It soe heve ek. Hy sette op de Terpleane ta. Dêr hold er de stap even yn. Hy moast wol folslein wis fan syn saak wêze. Der wennen mear Hylkema's yn it doarp. Mar hy hie it gesicht fan de man dúdlik sjoen, it koe net misse. En doe't er by de opreed nei nûmer 46 kaam, wie der alhiel gjin twivel mear. Dêr stie in swarte Mercedes. Yn it foarbygean seach er nei de foarste bumper en spatbuorden. Der sieten gjin krassen op. Inkeld de rubberen stripe wie wat skansearre. Foar in finster fan it hûs siet in frommes te koekeloeren. Se folge al syn bewegingen. It

[p. 20]

ljocht boppe de foardoar brânde noch. Ferjitlike minsken. Hy skille oan. It frommes kaam sichtber mei tsjinsin oerein. Even letter die se de doar in hânbree iepen.

‘Middei,’ groete er. ‘Kin ik even mei Hylkema prate?’

‘Wa bisto?’

‘Gerlof Masters.’

‘Dyn heit hat dat winkeltsje yn de buorren?’

‘Ja.’

‘Wat moatste?’

‘Dat soe ik graach oan Hylkema sels sizze.’

Skel kriet se oer it skouder: ‘Hindrik, hjir is in jonge foar dy!’

Se sette de doar wat wider op en ferdwûn efter in flapdoar mei in matglêzen paniel. Noch foar't dy alhiel útswaaid wie, waard er al wer iepentreaun. Mei ien hân yn de bûse kaam Hylkema op him ta. In slobbertrui ronfele om syn liif en ôftrape slippers stieken ûnder syn ribflewielen broek út. Hy seach Gerl oan, oft dy in kollektant fan noch gjin turf heech wie.

‘Hawwe jo justerjûn Diderik Klamer oanriden?’

It ôfhâldende gesicht waard erchtinkend. ‘Ja, en?’

‘Diderik is myn freon.’

‘It spyt my foar dyn freon.’

‘Dat is maklik sein. Hoe is it tagien, dat woe ik fan jo witte.’

‘Moat ik dy dat oan 'e noas hingje?’

‘Ik wit der alles fan.’

‘Ast it al heard hast, wat dochst hjir dan?’

‘Ik haw it net heard, ik haw it sjoen.’

De hân kaam starich út de bûse. In glêde fleizige, nochal reade hân. Hylkema brocht de earms omheech en pakte de doarsstilen oan wjerskanten fan him beet. ‘Wiesto der by?’ frege er ûnleauwich.

‘Jo hawwe Diderik op de Legedyk oanriden, yn de

[p. 21]

bocht by it meterhúske. Krekt doe't in auto fan de oare kant foarby wie.’

‘Sa is it,’ foel Hylkema him by. ‘Ik hie de binnenbocht. Dy hufter naam him fierste skerp. Hy treau my fan de dyk ôf. Ik moast wol yn 'e berm. Dêr stiet wat beamkeguod. Doe't ik der wer útkaam, seach ik Diderik pas. Ik koe net mear om him hinne. Dy hufter is noch trochriden ek. Ik wit syn nûmer net iens. Do?’

‘Nee, dat haw ik net sjoen.’

‘Witst gjin oare bysûnderheden fan him?’ frege er happich.

‘Hy hat jo net yn de berm treaun. Hy is útwykt. Jo binne sels net oan de kant gien. En hy wie al lang en breed foarby, doe't jo de bocht namen.’

Hylkema liet de doarsstilen los en die de earms oerinoar. ‘No brekt my de klomp.’

‘Ja, jo namen dy bocht te hurd en te skerp. Dêrtroch rieden jo op Diderik yn.’

‘Dêr harkje ik fan op. Dus it is myn skuld.’

‘Dat witte jo sels mar al te goed.’

‘Ik koe der net foar wêze. De polysje hat de remspoaren besjoen.’

‘Ek dy fan de oare auto?’

‘Dy wiene der net. Dy hufter hat net iens ôfremme.’

‘Omdat er al foarby wie.’

Hylkema sette de hannen yn de siden. Op swiete toan frege er: ‘Wêr wiesto eins, doe't it barde?’

‘Ik wie der by,’ antwurde er sa oprjocht as er koe.

Hylkema skodholle. ‘Ik haw dy noait sjoen. Der kaam al gau wat folk by. Mar do hiest tsjûgje kinnen.’

‘Hindrik, dyn kofje wurdt kâld!’ barste in gjalp troch it matglêzen paniel.

Hylkema ferloek gjin spier. Hy stiek de holle fierder nei foaren, sadat Gerl syn azem op it gesicht fielde. ‘Wêrom hast dyn freon net holpen?’

[p. 22]

Hy die in stap tebek. ‘Ik koe net.’

‘Wêrom net?’

‘Dat kin ik net sizze.’

Hylkema bleau in set ûnbeweechlik stean, krekt oft er noch mear ferwachte. Op syn gesicht kaam in gniis. ‘Binne wy útpraat?’ sei er einlings.

Gerl draaide him om en rûn de opreed del. It grint krieze lûd by elke stap, dy't er die. Wie er hjir mar noait hinne gien. Hy fielde him helte beroerder as foar syn kommen. Hy hie it op Hylkema smite wollen, mar it wie syn eigen skuld. Dy syn wurden dreunden noch yn syn earen: ‘Wêrom hast dyn freon net holpen?’