Middelnederlandsche dramatische poëzie

[p. 611]

Woordenlijst¹⁾.

abel, able, bnw., Esm., Glor., Lans. en W.e.S. in den titel, schoon; Mar. 206, bekwaam. Zie de eerste aant. bij Esm.

abelheit, znw. vr., Glor. 300, schoonheid.

abelic, bijw., Plaij. 131, 178, netjes, handig.

abijt, znw. onz., kleed; Truw. 189, ordekleed; Busk. 164, uiterlijk.

abuus, abuis, znw. onz., Busk. 32, Nu Noch 109, wonderlijke zaak; Maegd. 110, lawaai; Blisc. 648, zinsbegoocheling; Lipp. 58, bedrog.

achermen, ach arme, Blisc. 87, 1514, Maegd. 615, wee mij, helaas.

achten, zw. ww. trans., Glor. 376, vermoeden, verwachten; - intr. achten op, S.e.W. 117, 132, acht slaan op, zich bekommeren om.

achter, bijw., achter ende voren, achter ende voort, Sacr. 371, Blisc. 860, aan alle kanten, overal; tachter sijn, Esm. 63, bedrukt zijn; - voorz. achter lande, Truw. 140, 193, S.e.W. 37, door het land; achter straten, Lipp. 147, W.e.S. 47, langs de straten, wegen.

achterbliven, st. ww. intr., achterblijven, wegblijven; Esm. 742, achtergelaten worden, zoodat er niet meer over gesproken wordt; Glor. 920, niet vervuld worden.

1) De cursief gedrukte cijfers geven aan, dat het woord in de aanteekening op dat vers besproken is.
De volgorde der woorden is de in het Mnl. Wdb. aangenomene.
De afkortingen zijn dezelfde als in het Mnl. Wdb., behalve de volgende:

Blisc.	= Die Sevenste Bliscap van Onser Vrouwen.
Dr. D.H.	= Drie Daghe Here.
Jooris	= Een scoon Spel van Sainct Jooris.
Lans.	= Een abel Spel van Lanseloet van Denemerken.
Maegd.	= Het Spel van de V Vroede ende van de V Dwaeze Maegden.
Mar.	= Een scoon Spel van Mariken van Nieumeghen.
Plaij.	= Een Cluijte van Plaijerwater.
S.e.W.	= Het fragment van het Spel van den Somer ende van den Winter.
Taf. I	= Een Tafelspeelken van Twee Personagen om up der Drij Conijnghen Avond te spelen.
Taf. II	= Een Tafelspeelken van Twee Personagien, eenen Man ende een Wijf, ghecleet up zij boerssche.

[p. 612]

achterdencken, achterdincken, zw. ww. intr., Mar. 613, 614, nadenken, berouw hebben; - znw. onz., Mar. 724, 751, 809, 818, 864, 887, 972, inkeer, berouw.

achterqueerne, znw. vr., Mar. 722, achterste, eigenlijk achterste molen. Vgl. bille en het scheldwoord draainaars etc., ook Sacr. 561.

achterst, bnw., tachters, Lans. 722, het laatst.

achterstaen, st. ww. intr., Mar. 673, achterstallig zijn.

ader, znw. vr., ader; Jooris 10, meerv. ader.

adere, ader, znw. vr., Glor. 1106, adder.

adie, uitroep, Maegd. 782, vaarwel.

aenbeden, anebeden, st. ww. trans., Glor. 1029, 1054, aanbidden.

aenbrengen, anebrengen, zw. ww. trans., Hexe 71, toebrengen, veroorzaken.

aendoen, anedoen, st. ww. trans., Esm. 788, aandoen, doen lijden.

aengaen, anegaen, angaen, st. ww. intr. met den 3^en nmv., Lans. 828, verwant zijn; Sacr. 382, aanklampen, aanspreken; Maegd. 515, aantasten; Esm. 295, overkomen, overvallen; - trans, Lans. 298^1, beginnen.

aenganc, znw. m., ten aenganghe comen, Esm. 985, onverwachts komen als juist iets beginnen zal.

aencleven, st. en zw. ww. intr. met den 3^en nmv., Blisc. 78, 345, aanhangen; - znw. Blisc. 1228, aanhang, gevolg.

aenleggen, anleggen, zw. ww. trans., vier a., Lipp. 24; hem iet a., Nu Noch, 42, zich op den hals halen.

aenlegger, znw. m., W.e.S. 398, uitdager.

aennemen, st. ww. trans., Nu Noch 153, zich aanwennen.

aenriden, st. ww. intr. met den 3^en nmv., Lans. 636, naar iemand toe rijden.

aenschijn, anschijn, znw. onz., Busk. 95, 131, 152, Lans. 334, gelaat; Glor. 209, 226, 256, 291, 454, Maegd. 706, gelaat, uiterlijk; Glor. 290, 454, afbeelding (vgl. vs. 209); Mar. 238 voor den geheelen persoon genomen.

aenscouw, znw. m., reyn van aenscouwe, Blisc. 536, schoon om aan te zien.

aenspreken, st. ww. trans., Blisc. 250, in rechte vervolgen, aanklagen.

aenstaen, st. ww. intr. met den 3^en nmv., Maegd. 584, behagen.

aenstriken, st. ww. intr., Sacr. 619, op iem. afkomen.

aentalen, anetalen, zw. ww. trans., Lans. 476, aanspreken.

aentiën, anetiën, antiën, st. ww. trans., Esm. 389, 981, Lipp. 169, aantijgen.

aenvaerden, aenveerden, zw. ww. trans., Blisc. 209, naderen, aanspreken; bl. 466, vs. 17 aangrijpen, aanraken; Sacr. 809, beginnen.

aenwelven, st. ww. intr., Sacr. 641, in een kring aanrijden.

aer, znw. m., Glor. 178, 418, adelaar.

aerch, zie arch.

aerde, eerde, znw. vr., in deerde liggen, Sacr. 159, dood zijn, op het kerkhof liggen.

aerden, eerden, zw. ww., Busk. 152, met aarde behandelen.

aert, znw. m., Sacr. 965, landstreek.

aert, znw. vr., Esm. 112, Glor. 806, afkomst; Esm. 472, 612, 766, Glor. 75, 617, 693, Lans. 54, 496, 796, 868, geslacht; Esm. 419, Glor. 69, geaardheid, karakter; Glor. 672, wijze van doen.

[p. 613]

aerte, aert, znw. vr. en m., Jooris 185, kunst, vaardigheid; der minnen aert, W.e.S. 175, het minnespel; Glor. 595, kracht; nae den aert, Plaij. 202, zooals het behoort, naar de regelen der kunst.

af, bijw., af ende an, Mar. 94, heen en weer.

afbringhen, zw. ww. trans., Nu Noch 129, doen ophouden.

afdoen, st. ww. trans., Sacr. 988, wegnemen.

afdwaen, st. ww. trans., Blisc. 1211, afwasschen.

affectie, znw. vr., Maegd. 38, neiging.

afgaen, st. ww. intr., Mar. 988, zich verwijderen van, verlaten; Mar. 1088, afvallen; enen ener sake afgaen, Esm. 861, iem. iets weigeren.

afgrijs, znw. onz., Mar. 339, afgrijselijke zaak, ongeluk.

afgrondich, bnw., Maegd. 475, ondoorgrondelijk.

afcomen, afcommen, st. ww. intr., Sacr. 917, ten einde komen, misloopen; met den 2^en nmv. Dr. D.H. 319, een eind maken aan, vgl. comaf.

aflaten, st. ww. intr., Maegd. 755, ophouden.

afliggen, st. ww. intr., Blisc. 1093, aflaten, ophouden.

afscampelen, zw. ww. intr., bladz. 457, r. 28, afschampen.

afscifelen, zw. ww. intr., Sacr. 506, afschampen.

afsetten, zw. ww. trans., Esm. 873, berooven; Sacr. 1299, op zij zetten, verwijderen, verleiden.

afsliten, st. ww. intr. Mar. 1083, door slijten afvallen.

aftrecken, st. ww. trans., Blisc. 1495, wegnemen, afhandig maken.

acare, znw. vr., bladz. 443, vs. 29, pauk.

accoort, znw. onz., Sacr. 191, eensgezindheid; Mar. 255, ondergeschiktheid, dienst.

accorderen, zw. ww. trans., Taf. II, 85, antwoorden.

accordich, bnw., Sacr. 473, eensgezind, eenstemmig.

al, vnw., met allen, medallen, met dallen, midallen, Glor. 949, Sacr. 97, 907, prol. 64, Mar. 1080, Blisc. 274, 1081, geheel en al; Plaij. 6, Blisc. 274, 583, Maegd. 233, 681, voorzeker; Plaij. 25, 184, Sacr. 461, zeer; Taf. II, 60, geheel; niet met allen, niet bedallen, Sacr. 509, 1258, volstrekt niets; Mar. 1010, volstrekt niet, geenszins. Door weglating der ontkenning uit niet met allen kreeg met allen ook de beteekenis eenigszins, b.v. Glor. 949; - van als, Plaij. 61, geheel en al, voorzeker.

al, bijw., Esm. 476, Lans. 320, Mar. 506, geheel en al; Glor. 533, voorzeker; verbogen Plaij. 7.

al, voegw., Glor. 109, Busk. 121, Lans. 192, als, zooals; Lans. 243, 335, Rubb. 30, 48, 95, 120, Mar. 119, 359, 911, Blisc. 183, 311 enz., als, alsof; W.e.S. 172, Plaij. 246, als, indien, wanneer.

aldinc, znw. onz., Blisc. 992, alles.

alfsgedrochte, znw. onz., Lipp. 98, 114, elvenbedrog, spookbedrog.

algheel, bijw., Busk. 109, geheel en al.

alinde, znw. vr., Blisc. 317, ellende.

alleene, alleine, allene, bnw., Esm. 369, Lans. 415, alleen; - bijw., Plaij. 218, geheel en al; Mar. 531, 547 (var.), te gelijk, gezamenlijk.

alleleens, bijw., Nu Noch 23, Mar. 156, 198, geheel gelijk, onverschillig.

[p. 614]

alluttelkijn, bijw., Lans. 485, een weinig.

alre, alree, bijw., Sacr. 336, Mar. 51, 632, reeds.

als, vnw., Sacr. 293, Mar. 45, 836, alles. Vgl. Mnl. Wdb. I. 316. Aanm.; - bijw., Blisc. 47, geheel en al; - voegw., Sacr. 944, 1142, Maegd. 170, al, indien zelfs, ofschoon; Sacr. 11, 133, dat; - expletief, Mar. 690, 699, 1046, Blisc. 775, 1559, 1577, Maegd. 311.

alsoe, bijw., Lans, 576, steeds, doorloopend; Blisc. 1078, derhalve; dats alsoe, Sacr. 493, het is nu eenmaal niet anders.

alte, bijw., Plaij. 155 enz. al te; Esm. 723, 741, Glor. 1047 enz., zeer.

alteenen, al teenen, bijw., Nu Noch 40, 107, 152, Maegd. 283, steeds door.

altehant, alte hande, bijw., Esm. 108, 181, Glor. 634, dadelijk, terstond.

alvoren, al voren, bijw., Sacr. prol. 75, Jooris, opschr., in de eerste plaats.

alwarigh, bnw. Taf. I pass., dartel, vroolijk.

ambacht, znw. onz., Sacr. 1284, gilde.

amerael, znw. m., Glor. 194, emir.

amij = aij mij, Maegd. 373, 377, wee mij.

amië, znw. vr., Mar. 1024, bijzit.

an-, ane, zie aen.

anden, zw. ww. trans., Blisc. 1715, grieven, kwellen.

ander, vnw., Blisc. 1408, een of ander; met anderen, Blisc. 157, 160, 163, met elkander. Zie Dr. D.H. 181.

anderman, znw. m., Lipp. 169, een ander.

an, ans, zie onnen.

antgapen, zw. ww. intr., Taf. I, 53, aangapen, kijken.

antieren, zw. ww. trans., W.e.S. 299, hanteeren, beoefenen; vreught antieren, Maegd. 278.

Antiotse, eigenn., Glor. 489, 808, 1129, Antiochië,

aposteme, apostome, znw. vr., Sacr. 1230, bladz. 464, r. 1, gezwel.

appelleren, zw. ww. trans., Mar. 729, aanhangig maken.

appeltasseije, znw. vr., Taf. II, 193, appelkoekje, volgens Kiliaen gemaakt van meel en melk, spek, appelen, peren, kruiden en eieren.

arbeit, aerbeyt, znw. m., Sacr. 578, 882, 901, barensnood.

arch, aerch, erch, znw. onz., Blisc. 350, 972, Jooris 113, boosheid, zonde.

archeit, aercheijt, znw. vr., Mar. 750, Jooris 171, boosheid, zonde.

arlebecken, zw. ww. intr., Taf. II 34, kijven.

arm, erm, bnw., Taf. II 72, Sacr. 796, ongelukkig, stumperig; Sacr. 995, Mar. 1125, zwak; Blisc. 106, schadelijk.

armelijc, ermelijc, bijw., Sacr. 248, armoedig (terwijl het toch verdiende in eene rijke kast bewaard te worden).

armoede, znw. vr., W.e.S. 327, 606, bladz. 462, r. 30, ellende.

articule, znw. onz., Sacr. 1203, (artikel, overweging), oorzaak.

astromijn, znw. m., W.e.S. 566, sterrenkundige.

auctentijck, bnw., Mar. 524, aanzienlijk, vermaard.

auwe, znw. vr., Jooris 59, drassige weide.

auweet, znw. onz., Maegd. 268, nachtwachtliedje.

aventronck, znw. m., Sacr. 1040, hoerenkind.

[p. 615]

aventuere, avonture, znw. vr., Lans. 611, Hexe 16, Jooris 1, 4, 7, 50, lot; Glor. 1108, Lans. 393, 432, 588, geluk; bi aventueren, Mar. 794, misschien; op aventuere, Maegd. 91, voor het geval dat; Esm. 588, 638, op hoop dat; ter avontueren, Plaij. 240, mogelijk.

aventueren, avonturen, zw. ww. trans., Lans. 829, wagen; Jooris 185, beproeven, zich toeleggen op; hem aventueren, Glor. 642.

averecht, bnw., op daverechte, Blisc. 1452, van ter zijde; - bijw. Lipp. 94, achterover.

Averne, eigenn., Lans. 463, Auvergne.

avijs, znw. onz., Mar. 337, meening, verstand; Blisc. 367, 1356, beraad, overleg; avijs hebben, met den 2^en nmv., Blisc. 1728, weten.

avontspel, znw. onz., ten avontspele gaen, Mar. 86, bij avond gaan wandelen, spelemeien.

avond tronck, znw. m., Nu Noch 157, booze geest, kabouter.

avontuere, zie aventuere.

awarijt, tusschenw., Lipp. 22, 74, 162 waarlijk, hetzelfde als en waerheit, ewaerheit.

badderken, znw. onz., Sacr. 17, popje, lief kindje.

bake, znw. m. of vr., Lans. 243, zijde spek.

bakenvleesch, znw. onz., Taf. II 197, varkensvleesch.

backtoereije, znw. vr., Taf. II 93, bakkes.

Balderijs, eigenn., Esm. 184, 214, Bagdad.

balië, znw. vr., Mar. 1023, rechtsgebied, gebied.

balsemiere, znw. m., Blisc. 1651, balsemboom.

bant, znw. m., Esm. 435, boei, kluisters; Esm. 582, 626, 634, 658, 774, 776, windsel.

baren, zw. ww. trans., Sacr. 970, Mar. 797, Blisc. 574, openbaren, toonen; hem baren, Sacr. 505, 513, zich openbaren.

bast, znw. m., S.e.W. 126, buidel.

bastaert, znw. m., Mar. 325, zoete wijn; - bnw., Esm. 41, uitgesloten van de erfenis.

bat, znw. onz., Blisc. 70, 1210, badkuip, figuurlijk van Maria gezegd.

bate, znw. vr., Dr. D.H. 214, winst, verdienste; Nu Noch 111, hulp.

battaelgie, znw. vr., Blisc. 1451, slagorde.

batteren, zw. ww. trans., Blisc. 44, betwisten, wraken.

beagen, zie behagen.

beamen, behamen, zw. ww. trans., Taf. II 35, beamen.

bedacht, bedocht, deelw. van hem bedenken, Glor. 1028, Lans. 140, gezind; W.e.S. 418, besloten; Maegd. 577, 618, tot inkeer gekomen; qualijc bedacht, Rubb. 61, onverstandig.

bedagen, zw. ww. intr., Lans. 546 (var.), overkomen.

bedallen, zie al.

bede, znw. vr., op alle bede, Maegd. 403, in 's hemels naam.

bedelen, zw. ww. intr., Maegd. 82, bidden.

beden, zw. ww. intr., Blisc. 1258, bidden.

bederf, znw. onz., Plaij. 147, behoefte.

bederve, znw. vr., Blisc. 373, behoef; Blisc. 634, behoef, hulp.

bederven, st. ww. trans., Sacr. 508, 699, 927, Maegd. 593, in het ongeluk storten; Jooris 133, verwoesten; - intr., Sacr. 781, omkomen.

bedie, zie bediet.

[p. 616]

bedieden, bedien, zw. ww. trans., Blisc. 89, 623, verklaren, prediken; Blisc. 866, verklaren, uitleggen; Blisc. 1578, verklaren, vertellen; Taf. I 57, 61, toepassen op; - intr. Blisc. 1548, Jooris 90, beteekenen; - als znw. Jooris 92, beteekenis; Maegd. 344, beteekenis, gewicht.

bediet, znw. onz., 3^e nmv. bediede, bedie, Blisc. 434, 592, uitlegging, verklaring; Lans. 319^19, Nu Noch 78, verhaal; Sacr. 165, Blisc. 841, 1403, Jooris 103, 104, 124, beteekenis, toedracht, samenhang; Mar. 37, gebeurtenis; Blisc. 1323, voorschrift; Sacr. 1184, Blisc. 1337, Maegd. 344, beteekenis, aanzien, gewicht.

bedranc, znw. onz., Lipp. 19, gedrang, drukte.

bedriechte, znw. vr., Mar. 1054, bedriegerij, listen en lagen.

bedrieghen, st. ww. trans., Glor. 130, 133, in den strik, ten val brengen.

bedroeft, bijw., Sacr. prol. 26, jammerlijk.

bedroeven, zw. ww. trans., Glor. 789, Truw. 107, vervloeken.

bedruct, bedruecht, bnw., Plaij. 1, Sacr. prol. 30, Jooris 27, in nood verkeerend.

bedwanc, znw. onz., Glor. 181, W.e.S. 49, S.e.W. 22, heerschappij, macht.

beeën, zw. ww. intr., Jooris 69, blaten.

been, znw. onz., licht te been, Maegd. 752, spoedig bereid te komen.

begaden, begaijen, zw. ww. trans., Lans. 288, 319^1, beschikken, in orde maken; Busk. 105, 1293, Dr. D.H. 210, Plaij. 224, toetakelen.

begeer, znw. onz., Maegd. 50, begeerte, verlangen.

begeren, zw. ww. intr., met den 3^en nmv. van den persoon en den 2^en van de zaak, Plaij. 303; - trans. aen enen b., Blisc. 828; - als znw. sijn groet b., Blisc. 969, het verheven verlangen naar hem.

begeven, st. ww. trans., Glor. 516, Jooris 242, nalaten; Blisc. 1594, laten varen; Maegd. 564, ontvallen; Lans. 748, verlaten; de werelt b., Truw. 173, zich uit de wereld terugtrekken.

begripen, st. ww. trans., Blisc. 1269, bevatten; bladz. 471, vs. 85, waarnemen; Blisc. 1025, ondernemen; Glor. 589, berispen.

beguiten, zw. ww. trans., Mar. 348, 351, 354, bespotten, voor den gek houden; Maegd. 341, bederven, in de war brengen.

behaech, znw. onz., Mar. 20, Blisc. 369, 696, 892, behagen, welgevallen.

behaghelicheit, znw. vr., Maegd. 130, het schoon uitgedost zijn, pronk.

behagen, beagen, zw. ww. trans., Esm. 908, Jooris 241, aangenaam, lief zijn; Sacr. 323, behagen scheppen in.

behamen, zie beamen.

beheet, znw. onz., Blisc. 363, bevel, last.

behindech, bnw., Glor. 539, 543, verstandig.

behoefte, znw. vr., Blisc. 1282, wat iem. toekomt.

behoeven, zw. ww. intr., Blisc. 1389, behooren, betamen.

behouden, deelw., Busk. 79, Sacr. 975, goed besteed.

behout, znw. onz., W.e.S. 563, S.e.W. 26, macht.

bejach, znw. onz., bladz. 473, vs. 146, winst, belooning.

[p. 617]

bekennen, bekinnen, zw. ww. trans., Blisc., 647, bladz. 469, vs. 10, waarnemen; Blisc. 1048, erkennen, beloonen; hem b. aen, Blisc. 787, goed zien; becant werden, W.e.S. 276, waargenomen, verkregen worden; b. doen, Esm. 80, mededeelen; die bekinde wesen, Mar. 831, erkend worden.

bekent, bekint, Glor. 358, 402, enz., beroemd.

bekeren (hem), zw. ww. refl., Glor. 567, Lans. 159, zich begeven; Lans. 567, zich houden, gedragen.

bekin, znw. onz., Blisc. 1648, erkenning; bladz. 471, vs. 84, inzicht, begrip.

becliven, st. ww. intr., Blisc. 518, 976, opschieten; Mar. 557, voorspoedig zijn; Blisc. 1688, gedijen; Blisc. 1155, voortduren, van kracht blijven; Mar. 1014, iemands deel zijn.

becomen, st. ww. intr., Lans. 898, overkomen, te beurt vallen.

becommeren, zw. ww. trans., bladz. 471, vs. 88, bezwaren.

becorten, zw. ww. trans., W.e.S. 304, beslechten, uitmaken.

beladen, belaen, deelw., Mar. 170, belast, bedrukt; Mar. 1061, verlegen.

belanc, bnw., b. sijn, Lans. 204, ter beschikking staan, afhangen van.

belast, deelw., Lans. 820 (var.), verlegen.

beleeden, zw. ww. trans., Nu Noch 120, besturen, behandelen; hem b. Lans. 282, zich gedragen; W.e.S. 386, zich ophouden, verblijven.

beleeder, znw. m., Mar. 822, bestuurder.

belegghen, zw. ww. trans., Lans. 821 (var.), inkleeden.

beleyt, znw. onz., Lans. 613, leiding.

belemmertheit, znw. vr., Maegd. 462, bezwaar.

beles, znw. onz., Sacr. 352, belezing.

belet, znw. onz. Maegd. 29, 400, verhindering, moeite.

belye, bely, znw. o., Blisc. 64, belijdenis, geloofsartikel; bladz. 472, vs. 125, verkondiging, verhaal.

beliën, zw. ww. trans., Blisc. 410, 1254, mededeelen, verklaren.

beloven (hem), zw. ww. refl., Sacr. 539, Maegd. 509, zich gelukkig prijzen; hem van enen b., Esm. 541, iem. dankbaar zijn.

beluiken, beluken, st. ww. trans., Maegd. 445, 456, besluiten; Blisc. 438, sluiten, bedekken; Mar. 868, 918, omsluiten; bladz. 469, vs. 8, omsluiten, beschermen.

benediën, zw. ww. trans., Esm. 647, Jooris 215, zegenen, loven; Blisc. 888, zegenen, zalig maken.

benedijst, bnw., Lipp. 151, gezegend.

benemen, st. ww. trans., W.e.S. 50, ontnemen; W.e.S. 24, doen ophouden; W.e.S. 484, beletten.

beniden, zw. ww. trans., Sacr. prol. 49, Blisc. 1251, haten; Sacr. 394, betwisten.

bequame, bnw., Lans. 455, Sacr. 260, Blisc. 82 enz. aangenaam, welgevallig; beq. met, S.e.W. 168.

bequelen, st. ww. trans., Sacr. 1237, besterven.

beraden, st. ww. trans., Esm. 29, 555, Glor. 116, enz., bewerken, berokkenen; Lans. 379, 680, Mar. 1060, helpen, genadig zijn; hem beraden, bladz. 467, vs. 55, raad zoeken, overleggen.

beraden, deelw. van hem beraden, Glor. 81, van plan, gezind.

beraest, bnw., buiten zijne zinnen, Lans. 820, Plaij. 90, Mar. 125 (van verlegenheid), Rubb. 35 (van woede).

[p. 618]

beraet, znw. onz., bladz. 472, vs. 140, plan, voornemen.

berch of berge, znw. onz. of vr., Plaij. 231, herberg.

bereiden, bereeden, bereen, zw. ww. trans., Maegd. 408, toebereiden; Blisc. 1276, 1282, bladz. 471, vs. 73, verzorgen; hem ber. Sacr. 355, Blisc. 393, zich gereed maken.

bergen, st. ww. trans., Sacr. 65, verbergen.

berijt, znw. onz., Jooris 85, aanval; Mar. 145, moeilijke toestand; S.e.W. 28, macht, heerschappij.

beringhelen, zw. ww. trans., Plaij. 290, overmeesteren, kwellen.

beringen, zw. ww. trans., bedwingen; als znw. Blisc. 347, heerschappij.

beroer, znw. onz., Mar. 123, ontsteltenis; Sacr. 185, prol. 14, opschudding (in gunstigen zin).

beroeren, zw. ww. intr., Plaij. 58, Sacr. 1265, schokken.

beroerte, znw. vr., Mar. 191, ontsteltenis, verbijstering.

beroven, zw. ww. trans., Maegd. 39, achteruitzetten, wegdringen.

berouwen, znw. onz., Mar. 764, 878, berouw.

berren, st. en zw. ww., trans. en intr., Glor. 759, Lans. 192, Truw. 114, Sacr. 661, 690, branden.

bescamen, zw. ww. trans., Sacr. 118, 228, 861, prol. 19, 40, Mar. 758, te schande maken.

bescheelijc, bijw., Mar. 959, nauwkeurig.

besceit, besc(h)eet, 3^e nmv. beschee, znw. onz., Plaij. 332, scheiding, tusschenkomst; Lipp. 36, antwoord; Esm. 404, beslissing, rechtvaardig oordeel; Lans. 641, 685, Mar. 672, Blisc. 366, bericht, zekerheid; Rubb. 71, zekere aanwijzing; Nu Noch 28, 105, verklaring; Sacr. 411, verstand; Maegd. 333, bescheidenheid; Mar. 167, betamelijkheid.

bescelden, st. ww. trans., deelw. bescouden of bescouwen, Dr. D.H. 127, Rubb. 63, berispen, schelden.

bescot, znw. onz., voorraad, sondich bescot bladz. 468, vs. 88, veel zonden.

beseffen, beceffen, st. ww. trans., Sacr. 222, Maegd. 431 enz. waarnemen, bespeuren; Plaij. 17, doen begrijpen; beseven sijn, Taf. I 39, bekend zijn.

besetten, zw. ww. trans., Sacr. 953, vermaken, legateeren.

besiden, besiën, bijw., Blisc. 1120, op zijde, aan den kant; b. staen, W.e.S. 381, niet meegeteld worden.

besien, st. ww. trans., Glor. 685, Busk. 103, 127, zien, aanschouwen; Lans. 197, in acht nemen, letten op; Dr. D.H. 57, S.e.W. 94, opletten; S.e.W. 105, overdenken; Lans. 379, 391, onderzoeken; Lans. 298^6, Maegd. 387, 535, beproeven; Mar. 689, bezoeken; hem besien, Lans. 182, 196 zich in acht nemen, zijne waardigheid ophouden; Lans. 314, zich in acht nemen, hoeden.

besitten, st. ww. trans., Glor. 770, wonen in; met herten b., Lans. 39, liefhebben; beseten hebben, Glor. 631, bezitten; sijn oerdeel b., Glor. 34, zitten ten o.

beslabberen, zw. ww. trans., Dr. D.H. 353, bemorsen.

besluten, st. ww, trans. en intr., Glor. 606, Mar. 879, toesluiten.

besmot, bnw., Taf. II 56, bevuild.

besoeven, zw. ww. trans., Blisc. 992, doen begrijpen, uitleggen; Plaij. 62, doen proeven, bezorgen.

[p. 619]

bespien, zw. ww. trans., Mar. 615, Blisc. 1450, opmerken, bespeuren.

bespoyen, zw. ww. trans., Blisc. 72, besproeien.

bespreck, znw. onz., Mar. 226, afspraak; Mar. 163, voorwaarde.

best, bnw., sijn beste doen, Blisc. 998, 1015, 1286.

bestaden, zw. ww. trans., Busk. 157, besteden; minne best., Blisc. 256, liefde bewijzen.

bestaen, st. ww. trans., Esm. 441, 944, Glor. 57, Lans. 676, 827, verwant zijn; Lans. 298, 327, overvallen.

besteden, zw. ww. trans., Sacr. 214, op zijne plaats brengen; den tijt best., Blisc. 782, zijn leven doorbrengen (de inf. is hier afhankelijk van bueren in vs. 781).

bestel, znw. onz., Blisc. 1414, regeling, bedoening; Blisc. 953, verzorging; Jooris 126, manier van doen, aard; bladz. 469, vs. 20, hetgeen iem. in orde maakt.

bestellen, zw. ww. trans., Sacr. 674, behandelen; Dr. D.H. 307, 364, tot rede brengen, klein krijgen.

bestelt, bnw., Dr. D.H. 67, gesteld, er aan toe.

bestier, znw. onz., Blisc. 1449, regeling; Blisc. 222, 1652, gedrag, handelwijze; Blisc. 768, gebeurtenis.

bestieren, zw. ww. trans., Blisc. 459, regelen, inrichten; Blisc. 773, leiden; Blisc. 915, voorzien van.

bestoppen, zw. ww. trans., Plaij. 158, verschalken.

besuren, zw. ww. trans., Glor. 510, 641 enz., bezuren, ondervinden; W.e.S. 112, met moeite maken; die werelt besuren, Lans. 431, de rampen der wereld ondervinden.

beswaren, zw. ww. trans., Glor. 439, Blisc. 1003, last, pijn aandoen; met den 3^en nmv. Maegd. 85, last aandoen; - intr. Esm. 42, bedroefd worden.

besweren, st. ww. trans,, enes dienst besweren, bladz. 470, vs. 34, door een eed in iemands dienst verbonden zijn.

beswiken, st. ww. trans., Lans. 937^6, Mar. 396, S.e.W. 77, in den steek laten.

beswilten, st. ww. intr., Mar. 879, bezwijmen.

betamen, zw. ww. intr., Blisc. 81. 131, passen, aanstaan, behagen; Blisc. 407, vergund zijn.

beterden, st. ww. trans., Mar. 869, betreden.

beteren, st. ww. intr., Busk. 78, beter worden; achterwaert beteren, Nu Noch 15, slechter worden.

bedstroo, bedstroot, znw. onz., hem an sijn b. warmen, S.e.W. 41; door sijn b. drupen, S.e.W. 45.

bevaen, st. ww. trans., Esm. 428, 809, Glor. 736, Blisc. 310, bevangen, omvangen.

bevellen, zw. ww. trans., W.e.S. 505, doen bedaren, stuiten.

bevoelen, zw. ww. trans., Sacr. 1180, bespeuren, waarnemen.

bevreden, zw. ww. trans., Blisc. 589, 783, beschermen.

bevredere, znw. m., Mar. 1096, beschermer.

bevredinghe, znw. vr., Mar. 299, bescherming.

bevreest, bnw., Maegd. 53, met ontzag vervuld.

bevroeden, zw. ww. trans., Rubb. 99, begrijpen, inzien; hem bevr., Rubb. 184, begrijpen.

bevroedicheit, znw. vr., Mar. 1108, beteekenis.

[p. 620]

bevroetsel, znw. onz., bladz. 469, vs. 11, begrip.

bewaernesse, znw. vr., Mar. 937, bescherming.

bewaren, zw. ww. trans., Esm. 827, Glor. 829 enz., beschermen; Glor. 381, Maegd. 511, zorgen voor, in orde brengen; W.e.S. 519, handhaven.

bewegelic, bnw., Sacr. 278, roerend, treffend.

beweren, zw. ww. trans., Mar. 381, afweren.

bewerpen, st. ww. trans., bladz. 466, r. 2, schilderen.

bewijs, znw. onz., Blisc. 865, verhaal, verklaring; Sacr. prol. 11, naprol. 45, Mar. 1143, Blisc. 52, 1694, Maegd. 3, voorstelling, leerzame voorstelling, tendenzstuk.

bibliven, st. ww. intr., W.e.S. 90, aan iemands zijde staan.

bieden, st. ww. trans., Blisc. 1076, aandoen.

bienlijc, bnw., Sacr.984, aanbiedende.

binden, st. ww., trans., Busk. 24, krammen; ghebondenliggen, Nu Noch 5, gevangen zijn, bedrukt zijn.

binnen, voorz., binnen der straten, Dr. D.H. 171, 385, in onze straat; te binnen sijn, Sacr. 1022, Blisc. 475, goed weten; te binnen maken, Blisc. 355, doen weten.

bitterlijc, bnw., Lans. 910, treurig.

blaecooghen, zw. ww, intr., Mar. 870, 881, woedend kijken, vlammen schieten.

blaer, bnw., Busk. 178, Hexe 41, met eene bles.

blame, znw. vr., Sacr. 43, Blisc. 243 enz., schande; Blisc. 134, schimp; Blisc. 1670, zonde.

blasen, st. ww. intr., Mar. 624, bluffen.

bleyne, znw. vr., Blisc. 1211, puist, smet.

blijf, znw. onz., sonder bl., Glor. 238, Blisc. 1051, vlug, dadelijk; een bl. sijn, Lans. 78, 518, 744, achterwege blijven, gedaan zijn; een bl. laten, Glor. 552, 796, achterwege laten.

blijsmoets, bijv. uitdr., Sacr. 172, verheugd.

blindeman, znw. m., den bl. leijen, Plaij. 117.

bliven, st. ww. intr., Blisc. 373, achterwege blijven; bliven bi, Mar. 412, zich houden aan; van kinde bl., Rubb. 94, 98, bevallen; en er sake te en en waert bl., W.e.S. 536, 555, de beslissing aan iem. overlaten.

bloot, bnw. en bijw., Glor. 767, W.e.S. 370, Maegd. 586, Jooris 71, beroofd van, zonder; Mar. 678, onbeschermd (‘kan ik hem eens op eene onbeschermde plaats wonden, terwijl hij zich bloot geeft’); sijn hant opt bloote slaen, Mar. 413, ongewapend staan, er kaal van afkomen; Blisc. 747, onbeschermd, alleen; - Sacr. 962, Blisc. 1258, Maegd. 460, blijkbaar, duidelijk; Mar. 599, Blisc. 417, openlijk, ronduit.

blouwen, st. ww. trans., Dr. D.H. 128, slaan.

blusscher, znw.m., Taf. II, 61, domper.

boel, znw. m. (ook wanneer het van eene vrouw gebruikt wordt), Mar. 168, geliefde, liefje.

boerdement, znw. onz., Lipp. 186, klucht.

boete, znw. vr., Mar. 931, Maegd. 372, betering, herstel.

boeten, zw. ww. trans., Sacr. 611, verbeuren, verliezen.

boeven, zw. ww. intr., Nu Noch 7, ondeugend zijn.

[p. 621]

boffer, znw. m., Dr. D.H., 200, bluffer.

boye, boeye, znw. m., Busk. 81, W.e.S. 382, Rub. 1, Taf. II 128, Maegd. 162, 182, jongen, kameraad.

boken, zw. ww. trans., Dr. D.H. 94, beuken.

bollaert, znw. m., W.e.S. 178, 192, 236, windbuil.

bolle, znw. m., Dr. D.H. 44, kop.

bolleken, znw. onz., Sacr. 1224, kop.

bonnes paeis, Maegd. 196, pardon, neem me niet kwalijk.

bont geven, Maegd. 386.

booccruit, znw. onz., Taf. II 190, boonenkruid (?)

boort, znw. onz., aen b. leggen, Sacr. 16, aanpakken, beginnen; aen b. seylen, Blisc. 1470, aanvallen.

bor, borre, tusschenw., Sacr. 1096, 1328, brr.

borde, boerde, znw. vr., bladz. 442, vs. 10, steekspel.

bordessche, znw. o., Taf. II 112, luifel.

boren, zw. ww. intr., Maegd. 199, behooren, betamen.

boren, bueren, zw. ww. intr., gebeuren, Blisc. 781, ten deel vallen; Dr. D.H. 354, uitvallen.

borlen, zw. ww. intr., Mar. 881, brullen.

borre, znw., Lipp. 7, 25, 138, water.

boschalie, znw. vr., Lans. 585, bosch.

bot, bodt, znw. m., stuiver, niet een b., Maegd. 349, niets.

bottecroes, znw. m. Sacr. 1325, botmuil. Vgl. Mnl. Wdb. I, 1395

bouwelijc, boudelijc, bnw. Sacr. 1094, kloek, flink.

bouwen, zw. ww. trans., Glor. 1119, bewerken.

boven, voorz., spise boven spise, Dr. D.H. 399, overvloed van spijs; te boven bliven, W.e.S. 203, het winnen.

bovenbinden, st. ww. intr., Taf. II 39, de baas zijn.

bra, brade, znw. vr., Taf. II 100, kuit.

brabbelen, zw. ww. intr., Taf. II 151, kletsen.

brabbeleere, znw. m., Taf. II 72, praatjesmaker.

brabbelinghe, znw. vr., Mar. 714, 811, beuzelpraat.

braden, braen, st. ww., trans. en intr. Taf. II 178, 184, bakken; Maegd. 696, roosteren; W.e.S. 331, zich warmen; Maegd. 112, aan de hand zijn.

brandere, znw. m., Taf. II 123, brandijzer; kust den brandere, laat je brandmerken.

brant, znw. m., Glor. 813, vuur; Glor. 793, 926, 938, zwaard.

bras, znw. m., Sacr. 936, rommel, boel.

brasser, znw. m., Mar. 472, drinker, kameraad.

brasseren, zw. ww. intr., Plaij. 107, S.e.W. 120, slempen, smullen.

bre, tusschenw., Mar. 728, brr.

breeden, zw. ww. trans., Blisc. 483, verspreiden; bladz. 471, vs. 70, verbreiden.

breet, bnw., hem breet maken, Blisc. 1456, zich bloot geven, het tegenovergestelde van zich klein maken.

breke, znw. vr., Mar. 9, gebrek.

breken, st. ww. trans., Blisc. 1011, openbreken; W.e.S. 426, stuiten, vgl. ghebreken.

brengen, bringen, zw. ww. trans., vore hem br., Glor. 620, Lans. 724 (var.), medenemen.

brevier, znw. onz., Mar. 993, gebedenboek.

brief, znw. m., in enes brief

[p. 622]

staen, S.e.W. 170, bij iemand geëerd zijn; - briefken, Mar. 673, rekening.

brijschen, brieschen, zw. ww. intr., Sacr. 30, 764, 1295, brullen.

broen, broeden, bruien, zw. ww. trans., Mar. 434, werpen, stooten.

broetsel, znw. onz., bladz. 469 vs. 8, gebroed.

brouwen, st. ww. trans., Blisc. 274, maken, den duvel br., onheil stichten.

brue, tusschenw., Blisc. 1050, brr.

bruut, znw. vr., Lans. 562, 725, verloofde; Rubb. 103, jonggetrouwde vrouw.

bue, tusschenw., Blisc. 1137, brr.

buere, znw. m., Plaij. 274, grap.

buic, buijck, znw. m., Sacr. 638, romp, lichaam.

burrelen, zw. ww. intr., Sacr. 1294, brullen.

busken, znw. onz., Busk. 50, 68, 114, busje.

but, znw. m., Taf. II 28, 32, bot (visch).

buten, voorz., Hexe 31, naast, bezijden.

buten, bijw., Nu Noch 4, buitenshuis.

chiere, znw. vr., Sacr. 941, onthaal, goede chiere, Maegd. 209, 272, feest, vreugde.

ciborie, znw. vr., bladz. 468 vs. 74, hostievaas.

cierheit, znw. vr., Maegd. 130, pronk.

cissen, zw. ww. trans., Blisc. 1098, doen ophouden, verzoenen.

dach, znw. m., dach setten, stellen, Lans. 418, Mar. 616, bescheiden; goede, blide dach, Esm. 751, Glor. 302, 339, 979, Lans. 56, 714, Nu Noch 2, geluk, voorspoed.

dacht, znw. m., Plaij. 7, 20, dag.

dachvaert, znw. vr., Plaij. 69, rendez-vous.

daer, bijw. en voegw., Esm. 27, Hexe 30, terwijl, toen; Blisc. 1211, waarin; dats daer, Sacr. 1173, dat is tot daar aan toe.

daerbi, bijw., Blisc. 240, 531. Jooris 109, daarom.

daerboven, bijw., Sacr. 1245, daarenboven.

daermede, bijw., Jooris 40, bovendien.

daermet, bijw., Sacr. 147, 530, 1026, en nu (in afscheidsformules).

daesbollen, zw. ww. intr., Dr. D.H. 160, schuddebollen.

dalen (hem), zw. ww. refl., Lans. 21, 475, zich vernederen.

Damast, eigenn., Esm. 59 enz., Damascus.

dangier, znw. onz., Maegd. 767, vertoon, aanstellerij.

danc, znw. m., Lans. 147, 203, 344, Mar. 237, wil, toestemming; Mar. 326, gunst; Maegd. 765, genoegen.

dancbarich, bnw., Maegd. 464, dankbaar.

danckelijc, bijw., Taf. II 218, Mar. 1142, dankbaar.

dancken, zw. ww. trans., Esm. 609, betaald zetten.

dat, betr. vnw. onz., wordt ook gebruikt na een mannelijk, vrouwelijk of meervoudig antecedent, b.v. Sacr. 79, 992.

dat, voegw., Esm. 323, terwijl; Sacr. 1117, zoodat; Blisc. 1182, 1469, S.e.W. 80, indien; S.e.W. 84, of .... al.

dats = dat is, Esm. 664.

deduut, znw. onz., Blisc. 1180, vreugde.

deel, znw. onz., een deel, Glor. 1121, nog al; God hebs deel,

[p. 623]

Sacr. 1187, God bescherme het; Lipp. 1, Nu Noch 174, God helpe; die duvel hebs deel, Busk. 110, Rubb. 21, 242, Sacr. 869.

deere = den heere, Blisc. 13.

deerlijc, bnw., Maegd. 603, droevig; Maegd. 381, vreeselijk; Blisc. 1574, aandoenlijk.

deerlijc, bijw., Jooris 17, bladz. 467 vs. 46, jammerlijk.

deghe, znw. vr., van d., Mar. 723, degelijk; dat hebdi te deghe, Sacr. 413, 849 = daer hebdijt juyst, vs. 841.

degen, znw. m., Esm. 456, 726, Glor. 225, 854, Lans. 710, 850, held, ridder; Esm. 186, Rubb. 29, knaap.

deis, uitroep, Taf. II, 86, God!

decken, zw. ww. trans., een bedde d., Mar. 57, 72, 108, 361; de tafel d., Plaij. 202.

declareeren, zw. ww. trans., Maegd. 794, verklaren, onderrichten.

delven, st. ww. trans., Hexe 60, begraven.

dere, deere, znw. vr., Jooris 142, ellende.

deren, zw. ww. onpers., ons deert, Hexe 84, wij hebben zwarigheid.

derven, zw. ww. trans., W.e.S. 140 Plaij. 148, Maegd. 406, missen.

derven, onr. ww. trans., Truw. 184, behoeven.

desterier, znw. m., Glor. 924, strijdros.

deught, dueght, zie doget.

duenken, znw. onz., Mar. 523, liedje. Vgl. done.

deur, zie door.

deus, znw. m., Lans. 630, God.

devocie, znw. vr., Jooris 183, neiging, roeping.

die, betr. vnw., Esm. 950, in eene afhankelijke vraag.

dief, znw. m., Mar. 409, schurk.

diefte, znw. vr., Hexe 49, schurkerij.

dienen, zw. ww. trans., Sacr. 194, betamen; Maegd. 236, bedienen.

dienlijc, bnw., Sacr. 986, dienende.

dier, znw. onz., Mar. 565, meisje.

diere, bnw., hem d. maken, Dr. D.H. 324, zich op waarde houden, zich laten bidden.

dierghelijc, bijw., W.e.S. 577, eveneens, onverschillig wie.

diese, vnw., W.e.S. 171, mengvorm van die en dese.

dievel, znw. m., S.e.W. 96, 100, duivel.

dijcken, zw. ww. intr., Busk. 13, dijkwerken.

dic, dicke, bijw. Esm. 322, Lans. 124, W.e.S. 123. dikwijls.

dicke, bijw., Blisc. 515, dicht opeen.

dingen, zw. ww. intr., Mar. 1004, pogen, streven.

dinc, znw. onz., Glor. opschr., vs. 7, verhaal; ons dincx es, Jooris 61, het is in ons belang.

dincken, onr. ww. trans., Mar. 692, van plan zijn; Nu Noch 3 enz., dunken.

discant, znw. m., Maegd 255, boventoon.

discoert, znw. onz., Glor. 114, tweedracht.

discrecie, znw. vr., Sacr. 72, wijsheid; Maegd. 333, bescheidenheid.

distruweren, zw. ww. trans., W.e.S. 169, verstoren.

dobbel, bnw., Mar. 90, dubbel.

dobbeleren, zw. ww. intr., W.e.S. 243, verdubbelen.

docht, zie ducht.

dochter, znw. vr., Plaij. 8, zegt de man dit tot zijne vrouw.

doemen, domen, zw. ww. trans., sijn ordeel d., S.e.W. 69.

doemsdach, znw. m., Esm. 994, dag van het vonnis, sterfdag.

[p. 624]

doen, onr. ww. trans, Lipp. 165, te staan komen op; Lans. 231 (var.), toestaan; Esm. 83, Taf. I 75, verhinderen; Blisc. 1000, zich gedragen als; mi es ghedaen, Lans. 280; te doene hebben met, S.e.W. 118, geven om; als znw., Glor. 277, stand, rang; W.e.S. 240, aard.

doghe, znw. vr., Blisc. 735, droefheid.

dogedelijc, duegdelijc, bnw., Sacr. prol. 15, deugdzaam; - bijw. Blisc. 353, krachtig.

doghen, zw. ww. trans., Lans. 309, 810, 882, Dr. D.H. 124, 371, lijden.

doghen, zw. ww. intr. Maegd. 251, deugen.

doghet, duecht, znw. vr., Esm. 646, Lans. 273 enz., geluk, voorspoed; Glor. 296, Sacr. 1122, 1129, 1180, genade, gunst; Taf. II 172, kracht.

doctor, znw. m., Maegd. 168, leermeester.

dole, znw. m., Lipp. 183, verbijstering.

dolen, zw. ww. intr., Hexe 7, ongelukkig zijn.

dolinge, znw. vr., Blisc. 1595, onzekerheid.

done, doon, znw. m., Nu Noch 51, deun.

doom, znw. m., Taf. II 114, damp.

door, znw. m., Mar. 571, dwaas.

door, duer, dore, duere, voorz., Esm. 909, Glor. 659 enz. ter wille van; Esm. 179, Jooris 209, bij (in bezweringen); Esm. 185, 215, voorbij, aan gene zijde van; doer mijn herte, Lans. 261, tot op den grond van mijn hart.

doerbiten, st. ww. trans., Lans. 915, doorknagen.

dorbroeyen, zw. ww. trans., Blisc. 77, in vlam zetten.

duerdrincken, st. ww. trans., Maegd. 620, drenken.

doergoyen, zw. ww. trans., Mar. 999, afranselen.

duercaerden, zw. ww. trans, Taf. II 37, over den hekel halen.

doerliden, st. ww. trans., Maegd. 466, 786, doorgaan, doorleven.

duersmiten, st. ww. trans., Sacr. 1272, afranselen.

dueresteken (hem), st. ww. refl., Plaij. 59, 66, Sacr. 759, zich haasten te gaan.

dorvliegen, st. ww. trans., Blisc. 818, doorboren, treffen.

doppen, zw. ww. trans., Taf. II 186, uit den dop laten vallen.

dorijn, znw. m., Esm. 795, doorn.

dorper, bnw., Lans. 251, gemeen.

dorperheit, znw. vr., Glor. 677, Lans. 109, 123, 259, 356, gemeenheid, oneerbaarheid.

dorpernie, znw. vr., Glor. 673, Lans. 107, oneerbaarheid.

dorpman, znw. m., Jooris 29, dorpeling, boer.

dorren, ic der, onr. ww., Hexe 86, Dr. D.H. 206, Rubb. 150, 180, durven.

dorven, ic derf, ghi dorst, onr. ww., Glor. 589, 1120, Dr. D.H. 34, S.e.W. 113, behoeven, mogen; Dr. D.H. 316, W.e.S. 520, behoeven, noodig hebben.

dou = de oude, Sacr. 908.

douwen, zw. ww. trans. en intr., Plaij. 25, drukken; Nu Noch 94, in het nauw brengen.

drabben, zw. ww. intr., Blisc. 228, druk loopen.

dracht, drachte, znw. vr., bladz. 463, r. 3, zwangerschap; Mar. 102, kind.

draeien, drayen, zw. ww. trans., potten dr., Busk. 25.

[p. 625]

draeijken, znw. onz., Taf. II 84, draadje.

dragen, st. ww. trans., Blisc. 374, brengen.

dreelincxken, znw. onz., Sacr. 817, troetelkindje.

drieghen, zw. ww. trans., Taf. II 113, aannaaien.

driven, st. ww. intr., Dr. D.H. 305, slaven, zwoegen.

droelen, droeylen, zw. ww. intr., Lipp. 54, 73, stoeien.

droeve, bnw., Mar. 376, troebel.

droghe, bnw., W.e.S. 97, Blisc. 1506, dor, verdord.

drol, drolle, znw. m., Nu Noch 161, Sacr. 1034, booze geest.

druyt, zie druut.

drucken, zw. ww. intr., Plaij. 49, gaan zitten, rusten.

druckich, bnw., Blisc. 701 enz., bedrukt.

drupen, st. ww. intr., S.e.W. 30, druipen (de baard druipt van den adem, die zich bij koude daaraan afzet). Vgl. betstroo.

druut, druyt, znw. m., Lipp. 37, beminde; Nu Noch 71, lieverd (ironisch); Mar. 463, vent.

druve, znw. vr., Blisc. 1657, druiventros (van Maria gezegd).

ducht, docht, znw. vr., Lans. 304, W.e.S. 234, vrees.

duchten, zw. ww. intr. met den 3^en nmv., W.e.S. 487, vreezen, bezorgd zijn voor.

duge, znw. vr., bladz. 469 vs. 7, duig.

duijchten, zw. ww. intr., Plaij. 222, duiken, neerhurken.

duijst, telw., Sacr. 840, Mar. 583, duizend.

duyt, znw. m., Mar. 350, sukkel.

duken, st. ww. intr., Blisc. 1503, zich bergen.

dul, bnw., Nu Noch 59, krankzinnig.

dulheijt, znw. vr., Sacr. 846, krankzinnigheid.

duncken (mijn), Sacr. 680, mengvorm uit mij duncke en nae mijnen duncken. Vgl. mael.

dunne, bnw., Dr. D.H. 284, schraal.

duren, zw. ww. intr., Busk. 22, Lans. 780, blijven.

duvelije, duvelrije, znw. vr., Sacr. prol. 43, 55, werk van duivels.

dwaen of duaen, dwoech, gedwegen, st. ww. trans., Dr. D.H. 296, Blisc. 72, 1211, 1302, Maegd. 193 enz., wasschen, ook handen wasschen, wat men vóór het eten deed, omdat men de spijzen met de handen aanvatte; Jooris 275, bevrijden.

dwinghelant, znw. m., W.e.S. 591, heerscher.

dwingen, st. ww. trans., W.e.S. 37, 51, beheerschen, bedwingen; Rubb. 175, aandrijven; Maegd. 508, straffen; - intr., Jooris 194, benauwd zijn.

dwingher, znw. m., W.e.S. 593, beheerscher, tiran.

een, vnw. en telw., Jooris 142, iemand; Sacr. 421, 676, iets; Sacr. 498, een geheel; een zijn met, Maegd. 124, 751, er bij zijn; met een voorz. verbonden, W. e, S. 534, elkander; een voor al, Nu Noch 29, 213, eens en voor goed; teenega(d)er, Taf. II 173, te eenen male, geheel.

eendrachtich, bnw., Mar. 684, toestemmend; Sacr. 4, gelijkgenatuurd; ib. 5, gelijkgezind.

eenich, vnw., Sacr. 695, een van beiden.

eenicheit, znw. vr., Maegd. 77, eenzaamheid.

eenpaer, bnw., Mar. 33, gelijkmatig, standvastig; Maegd. 761, in over-

[p. 626]

eenstemming met (of is het hier het bijw.: voortdurend?)

eenpaerlijc, bnw., Jooris 158, eenbaar, op zich zelf staande, zonder gelijke.

eer, bijw., Blisc 300 eer wy (zonder dan); - voorz. eer yet lanc, S.e.W. 31, 38; eerlanc termijn, Blisc. 1408; eerlanc, Blisc. 1426.

eerbaerheit, znw. vr., Maegd. 213, goede manieren.

eerde, eerden, zie aerde, aerden.

eere, znw. vr., in deere van, Glor. 232, ter eere van.

eerlijc, bnw. en bijw., Glor. 271, edel; Lans. 745, fatsoenlijk; Sacr. 1285, eervol, met eerbied.

eers, ers, znw. m., Dr. D.H. 336, Sacr. 433, aars, achterste; Busk. 189, cunnus.

eersgat, znw. vr., Mar. 369, aars; ib. 377, cunnus.

eerst, rangtelw., metten eersten, ten eersten, Nu Noch 209, Mar. 169, in het begin; tierst, tiersten, Esm. 545, Dr. D.H. 227, om te beginnen, vooraf; - znw. Mar. 454, 460, versch getapte wijn (?)

eesch, bnw., Taf. II 203, heesch.

eestere, znw. onz., Mar. 576, tuin, hof.

eglentier, neghelentier, znw. m., Lans. 51, wilde roos.

eijerpaender, znw. m., Taf. II 2, eiermand.

eyghen, bnw., Glor. 1071, Lans. 202, in iemands eigendom, hem toebehoorende; vri eyghen, Esm. 123, onbetwist in iemands eigendom.

el, vnw., W.e.S. 182, Blisc. 98, 1091 enz., anders; geen el, Blisc. 1068, niemand anders.

elc, vnw., Sacr. 701, elkander.

elkerlijc, vnw., W.e.S. 129, elk.

elle, znw. vr., Jooris 127, hel.

elvinne, znw. vr., Lipp. 103, 105, 129, 142, elvin, vrouwelijke elf.

emmer, bijw., Esm. 160, 413, Mar. 73, voorzeker; Esm. 416, 600, Blisc. 321, althans; Mar. 215, in allen gevalle; Mar. 686, ten minsten.

emmermere, bijw., Lans. 763, W.e.S. 547, altijd, voor altijd; Glor. 329, ooit eens.

en = in, voorz., zie entrouwen en ewaerheit.

en, ontkennend bijw., hetzij alleen staande, b.v. Rubb. 36, of met één of meer andere ontkenningen verbonden; ook in verbinding met maer = slechts, b.v. Rubb. 95, 102. Na een ontkennenden hoofdzin staat het dikwijls als voegw. in den zin van of, dat niet, zonder dat, voordat enz. b.v. Esm. 117, 341, 545, Dr. D.H. 101, 104 enz.

en = ende, vooral in de verbinding van twee nauw samenhangende begrippen, maar ook elders, b.v. Lans. 114, zelfs wel in den zin van indien, b.v. Esm. 343, Mar. 683.

ende, voegw., aan het begin van een uitroep b.v. Esm. 461, 877 enz.; als relatief b.v. Glor. 222, Sacr. 355. Ook neemt het de functie van andere voegwoorden over, b.v. Glor. 1059, Lans. 208 enz., terwijl; Esm. 343, W.e.S. 236, Mar. 169 enz., indien. Opmerking verdienen nog aerm ende aerm, Glor. 736 en Een man en heet W., Plaij. 1. Voor meer bijzonderheden over dit en de beide vorige woorden zie men het Mnl. Wdb.

ende, znw. onz., Mar. 898, rand of grens.

[p. 627]

endelvers, znw. onz., Sacr. 432, het laatste vers, de gebeden voor een stervende.

engien, znw. onz., bladz. 470, vs. 53, werktuig, orgaan; Mar. 185, zin, geestesorgaan.

enyoen, znw., Mar. 6, ui.

enzoen, znw., Mar. 6, ui

entrouwen, en trouwen, bijw., Esm. 142, 210, Lipp. 124 enz., waarlijk, waarachtig.

envye, znw. vr., Blisc. 58, nijd.

erch, zie arch.

ergueren, zw. ww. intr., Blisc. 265, redeneeren.

erm, zie arm.

erpe, znw.vr., bladz. 443, vs. 28, harp.

erre, bnw., Dr. D.H. 275, Truw. 112, boos.

erren (hem) zw. ww. refl., Lipp. 12, boos worden.

eten, st. ww. trans., Dr. D.H. 76, uitmaken (?); Truw. 194, leven van; eten ende drincken, Jooris 21, leven.

evel, znw. onz., Sacr. 1239, Nu Noch 201, ziekte.

even, bnw., Taf. II 67, glad.

even, bijw., al even, Mar. 329, zoozeer.

ewaerheit, uitroep, Rubb. 27, 41, 161, in waarheid, waarlijk. Vgl. awarijt.

exempel, znw. onz., Dr. D.H. 9, voorbeeld; Blisc. 1714, voorbeeld ter navolging; bladz. 443, vs. 49, leerzame vertooning; Rubb. 121, bewijs, aanwijzing.

expedicie, znw. vr., exp. doen, Sacr. 1193, de zaken afdoen, zoodat iemand vertrekken kan.

fabele, znw. vr., Mar. 534, praatjes, verdichtsel.

faelgeeren, falgieren, faellieren, zw. ww. intr., W.e.S. 300, verzwakken, verminderen; Sacr. 314, krachteloos worden; Mar. 880, Maegd. 319, bezwijken; Maegd. 366, ophouden dienst te doen, het opgeven; sonderf., Maegd. 3, zonder missen.

faes, znw. vr., Nu Noch 76, praatjes.

falen, zw. ww. intr., Mar. 197, missen; ib. 235, in den steek laten; ib. 303, nalaten; ib. 754, te kort schieten; Maegd. 606, bezwijken.

fantasije, znw. vr., Maegd. 287, muizenissen; ib. 712, dwaasheden.

fasen, (= faersen?), zw. ww. trans., Taf. II 200, opvullen(?)

fel, bnw., Esm. 320, 942, Glor. 528, 570, verbitterd, vijandig; Esm. 341, 350, W.e.S. 55, 67, wreed, kwaadaardig; Lans. 525, 632, hardvochtig, barsch; Sacr. 904, kwaadaardig (nl. de ziekte).

fenijn, znw. onz., Jooris 126, vergif; Blisc. 1079, verrader.

fenijnt, bnw., Jooris 19, 43, giftig.

fiertel, fierter, fiertere, znw. m., Blisc. 425, 1191 enz., lijkkist.

figuerlijc, bijw., Sacr. prol. 24, 38, in afbeelding.

figure, znw. vr., Maegd. 60, gedaante; Glor. 455 (niet uitgedrukt na den haren) gestalte, uiterlijk; Glor. 208, 225 enz. afbeelding, beeld; Sacr. 1000, hetgeen afgebeeld wordt, voorbeeld.

fijn, znw. m., einde; enen sinen fijn doen, Esm. 174, dooden.

fijn, bnw., Plaij. 193, 203, keurig; Jooris 138, uitstekend.

foberdie, znw. vr., Busk. 27, 29, zotternij.

fobitasie, znw. vr., Lipp. 192, klucht.

folen, zw. ww. intr., bladz. 442, vs. 15, schertsen.

folingh, znw. vr.. S.e.W. 62, spot.

fondacie, znw. vr., bladz. 468, vs. 84, stichting, instelling.

[p. 628]

fonteine, znw. vr., Lans. 355, 358, bron, figuurlijk van Maria gezegd; Lans. 360, 385, 416, 585, 657, beek.

foelken, znw. onz., Plaij. 220, spot; sijn f. met enen houden, iem. voor den gek houden.

foreest, znw. onz., Lans. 347, 413, woud; Esm. 39, 41, boschland (omdat Sicilië bekend stond als zeer boschrijk); foreest van Venis palen, Plaij. 117.

forneyse, znw. vr., Blisc. 1123, fornuis, hier de hel.

fortse, foortse, znw. vr., Sacr. 1287, geweldenarij.

fortsier, foertsier, znw. onz., Esm. 989, koffer.

fosset, znw. onz., Maegd. 264, schelle stem, falset.

foute, znw. vr., sonder f., Mar. 681, zonder missen.

fraey, bnw., Mar. 233, flink, bekwaam.

gade slaen, Mar. 527, letten op, achten.

gader (te), bijw., Busk. 34, aan elkaar, Lans. 442, Hexe 65, Rubb. 194, te zamen.

gaerde, zie gheerde.

gaert, znw. vr., Blisc. 288, roede.

gay, gaeij, bnw., Dr. D.H. 358, Maegd. 104, vroolijk.

galge, znw. vr., het geet hem te galgen uut, Lipp. 38, het moge met hem op de galg uitloopen.

ganc, znw. m., hem te ganghe stellen, Maegd. 169, op weg gaan; te ganghe, Maegd. 678, aan den gang; dit es ganc, Maegd. 296, zal ik u maar voorgaan?; der minnen ganc, Glor. 575, vgl. pas.

gans, bnw., Blisc. 1518, zuiver, oprecht.

gans mierrentant, Taf. II 142, een komische vloek.

gapaert, znw. m., Dr. D.H. 36, gaper.

gapen, zw. ww. intr., gapen op, Dr. D.H. 55, aangapen.

garnate, znw. vr. (?), Mar. 456, eene zoete wijnsoort, doch niet nader bekend.

gast, znw. m. en vr., Esm. 892, gast; Esm. 209, aan onze zorgen toevertrouwd persoon; Mar. 980, vent.

gat = gehat, Rubb. 102.

gat, znw. onz., Mar. 900, S.e.W. 93, doortocht.

gaudeeren, zw. ww. intr., Maegd. 514, zich verheugen.

gaudine, znw. vr., W.e.S. 388, ongedierte.

gave, bnw., Mar. 1134, ongeschonden, nog goed leesbaar.

ge-. De werkwoorden met gesamengesteld, eig. perfectief, verschillen dikwijls in beteekenis niet van de enkelvoudige. Over het gebruik dezer samenstellingen zie Mnl. Wdb. II, 941 vlgg.

gebaer, znw. onz., Sacr. 1291, houding, gedrag.

gebenediën, zw. ww. trans., Blisc. 411, Jooris 160, zegenen, zalig spreken.

geberen, zw. ww., Blisc. 1434, lawaai maken; enen laten geberen, Blisc. 197, 1473, laten begaan; hem geberen, S.e.W. 54, zich houden.

gebiden, gebiën, st. ww. trans., Blisc. 882, 886, beleven.

gebieden, st. ww. trans. en intr., S.e.W. 3, afkondigen; bladz. 467, vs. 35, ontbieden; Esm. 44, 962, scheppen; te enen weert g., Hexe 83, over iem. beschikken.

[p. 629]

gebiet, znw. onz., Blisc. 79[...], bevel, beschikking.

gebloit, ghebloyet, bnw., Lans. 489, W.e.S. 241, in bloei.

geboorte, geboert, znw. vr., Esm. 31, geboorte; Esm. 180, 433, 508, afkomst; Esm. 161, klein kind; Glor. 49, 112, afstammeling, opvolger.

geboren, deelw., de geboorne werden, Blisc. 1266, geboren worden.

gebrekelijc, bnw., g. sijn, Mar. 746, ontbreken, in den steek laten.

gebreken, st. ww. trans., W.e.S. 417, stuiten, vgl. breken; - intr., Lans. 688, missen, ontgaan, Glor. 387, Lans. 300 enz., ontbreken, mankeeren, schelen; Maegd. 607, krachteloos worden, bezwijken; onpers. met an, Dr. D.H. 102.

gebruken, ghebruijken, zw. ww. trans. en met den 2^en nwv., Sacr. 806, genieten, hebben; Sacr. 1248, ondervinden; sinen wille g., Mar. 383, 679; Maegd. 446, omgaan met.

gebueren, zw. ww. intr., Jooris 38, ten deel vallen; het ghebuert mij, Jooris 51, ik word gek, vgl. overcomen.

gedaen, znw. vr. en onz., Glor. 623, uiterlijk; Lans. 387, houding. daen, deelw., Busk. 52, 122, 147, Lans. 511, 649, gevormd, er uitziende; Mar. 411, ten einde; g. werden, Blisc. 50, eindigen; daer met g., Sacr. 752, daarmede uit!

gedecken, zw. ww. trans., Esm. 254, geheim houden.

gedelf, znw. onz., Sacr. 1076, het opgegravene.

gederven, zw. ww. trans., W.e.S. 205, missen, laten rusten.

gedijen, zw. ww. intr., Sacr. 599, gebeuren (van iets goeds).

gedinghe, znw. onz., Mar. 729, proces.

gedogen, zw. ww. trans., Jooris 15, verdragen; Lans. 515, Mar. 609, Blisc. 249, toestaan; W.e.S. 181, toegeven.

gedooch, znw. onz., Plaij. 36, Mar. 956, verlof.

gedroom, znw. onz., Mar. 945, gedrang.

gedueren, zw. ww. intr., Esm. 171, Lans. 619, W.e.S. 111, Maegd. 311, rust hebben, het uithouden.

geduerich, bnw., Blisc. 340, standvastig.

gedwas, znw. onz., Dr. D.H. 184, verbeelding; Blisc. 1464, ijdelheid, nietswaardige zaak.

geelt, znw. onz., Busk. 65 enz., geld.

geerde, znw. vr., Lans. 798, 802 enz., boom.

geere (bij), uitroep, Maegd. 173. Is dit bij Geerde?

geere, geeren, zie gere, geren.

geert, deelw., Sacr. 830, geëerd.

geërft, deelw., Sacr. 1056, van een erf voorzien, regeerende.

gehermen (hem), zw. ww. refl., Plaij. 88, zich rustig houden.

gehoren, zw. ww. trans., Lipp. 14, ten einde hooren.

gehulpen, zw. ww. trans., Esm. 340, Glor. 879, helpen, baten.

geyole, znw. vr., bladz. 443 vs. 16, kooi.

geionstich, bnw., Mar. 215, gunstig, vriendschappelijk.

gecken, zw. ww. trans., Rubb. 217, in de maling nemen.

geckerdie, znw. vr., Glor. 137, dwaasheid.

gecoust, bnw., Mar. 885, met kousen aan.

[p. 630]

gecrac, znw. onz., Blisc. 1012, praatjes.

gecriel, znw. onz., Mar. 433, gekrioel.

gecrigen, st. ww. trans., Esm. 113, 121, in zijne macht krijgen; Jooris 128, te pakken krijgen.

gelach, znw. onz., Dr. D.H. 55, het zitten drinken; een g. drinken, Lipp. 44; tgelach betalen, Jooris 32.

gelaet, znw. onz., Esm. 163, 945, Lans. 167, Blisc. 1436, manier van doen.

gelaten, st. ww. trans., Lans. 45, laten varen; ib. var. nalaten; - hem gel., Sacr. 245, Mar. 79, 359, zich houden; Maegd. 654, 756, te keer gaan, tieren.

gelavie, glavie, znw. vr., Glor. 584, speer.

gelden, st. ww. trans., Busk. 67, opbrengen.

geleven, zw. ww. trans., Esm. 649, Glor. 173, 286, beleven.

geliden, st. ww. trans., Maegd. 128, verdragen.

gelieflijc, bnw., Blisc. 127, 690, behaaglijk, aangenaam.

geliën, zw. ww. trans., Blisc. 889, vertellen, noemen.

gelieven, zw. ww. trans., Maegd. 17, 42, behagen.

geliggen, st. ww. intr., Esm. 251, gelegen zijn; g. van kinde, Rubb. 28, bevallen.

gelijc, bnw., Glor. 227, 256, gelijkend; genen g. Glor. 460, uitmuntend boven allen; dier g. Glor. 198, W.e.S. 577, evenzoo; in dier g., Esm. 303, op dergelijke wijze; dese gheliken, Lipp. 188, iets dergelijks.

geliken, st. ww. intr. met den 3^en nmv., Esm. 886, gelijken op; Glor. 267, gelijk zijn aan; genen g., Lans. 670, uitmunten boven allen.

geloet, znw. m., Lans. 192, gloed.

gelofte, znw. vr., Lans. 231, belofte.

gelove, znw. onz., Blisc. 12, de geloovige wereld.

geloven, zw. ww. trans., Glor. 608, prijzen; Glor. 372, 884, enz., beloven.

geloven, zw. ww. trans., met den 2^en nmv. van de zaak, Lans. 861, 890, Hexe 46, gelooven; enen ener sake g.: iemand in iets vertrouwen, Glor. 867, zeker van iem. verwachten; Lans. 691, Blisc. 1288, iem. iets opdragen.

gelve, znw. vr., Sacr. 287, vreugde, heugelijke gebeurtenis.

gemaect, deelw., bat gh., Lans. 669, welgemaakter, schooner.

gemac, znw. onz., Dr. D.H. 61, rust, aangename toestand; met ghemake(n), Dr. D.H. 10, 96, Rubb. 22, rustig, met rust; Hexe 111, zachtjes; naer mijn g., Mar. 46, naar mijn zin; teminen g., Maegd. 301, op mijn g.; te gemake, Lipp. 65, gesteld (‘hoe vaart gij?’); te g. stellen, Plaij. 52, tevreden stellen; te g. doen, Glor. 283, onthalen.

gemeen, bnw., int gemene, Glor. 4, Blisc. 1428, gezamenlijk; Plaij. 241, in het openbaar.

gemeene, gemeyn, bijw., Sacr. prol. 36, vs. 867, Blisc. 584 enz., gezamenlijk.

gemeenlijc, bijw., Jooris 150, in het geheel.

gemeijnt. In Sacr. 1284 is dit een bijvorm van gemeen: gezamenlijk of gemeijnde ambachten moet als eene samenstelling opgevat worden: stedelijke gilden. Zie Mnl. Wdb. II, 1335, 1339.

gemeten, st. ww. trans., vruecht

[p. 631]

g., bladz. 444, vs. 3, scheppen, genieten.

gemint, bnw., Jooris 94, waard.

gemoede, znw. vr. of onz., gunst; strooms (l. tstrooms d.i. te des strooms) gemoede, bladz. 460, r. 9, met behulp van den stroom.

gemoet, znw. onz., Lans. 434, ontmoeting; sonder yemens g., Glor. 703, zonder iem. te ontmoeten; in mijn g., Lans. 591, mij te voren.

gemoetsele, znw. onz., Taf. II 145, ontmoeting.

genade, znw. vr., Blisc. 1576, vergiffenis; bi uwer ghenaden, Mar. 1094, met uw verlof; te(r) genaden comen, Mar. 863, 935, genade vinden; Glor. 428, zich verootmoedigen voor.

genaken, zw. ww. trans., Maegd. 302, nabijkomen.

gename, bnw., Blisc. 132, aangenaam.

generen, zw. ww. trans., W.e.S. 103, voeden, laten groeien.

genesen, st. ww. trans., W.e.S. 376, behouden, gelukkig maken; - intr. genesen van kinde, Rubb. 8, bevallen.

genynde, znw. vr., Blisc. 632, ijver, innigheid.

genypen, zw. ww. trans., Blisc. 1044, in het nauw brengen.

genitten, zw. ww. trans., Mar. 664, gedaan krijgen.

genoech, bnw., dats my g., Maegd. 265, daar ben ik mee tevreden; g. hebben, Blisc. 1419, er genoeg van weten; g. doen, Sacr. 201, borg zijn, instaan voor; vgl. Stallaert I, 488.

genoechelijc, bnw., Maegd. 482, welgevallig; Maegd. 208, 245, 281, 657, vroolijk; Maegd. 22 zalig; Sacr. 1179, zalig (van personen).

genoegen, zw. ww. met den 3^en nmv., Esm. 1018, Busk. 200, 208, Lans. 439 enz. behagen; Busk. 169, voldoende zijn, tevreden stellen; hem laten, g., Lipp. 163, Dr. D.H. 156 enz., tevreden zijn.

genoot, znw. m., Glor. 768, 1044, Lans. 98 enz., ridder van hooge geboorte; Blisc. 938, 1586, gelijke, wedergade.

gent, bnw., Taf. I 23, edel; Taf. II 79, 93, Maegd. 164, mooi; Taf. II 33, lief; Maegd. 134, 728, bevallig.

gentelic, bijw., Maegd. 726, bevallig.

gepaeit, bnw., Dr. D.H. 217, 287, tevreden; Mar. 316, gerust. Vgl. paeijen.

gepast, bnw., Lans. 848, braaf, zedig; - bijw., Glor. 1118, geschikt, behoorlijk. Vgl. passen.

gepijn, znw. onz., Mar. 931, moeite, verdriet.

geprijcsele (?) znw. onz., Maegd. 714, gepronk.

gequel, znw. onz., Plaij. 51, last, kwelling; Blisc. 954, ziekte; Mar. 63, ramp, leed.

geraden (hem), st. ww. refl., Esm. 93, raad vinden.

geradich, bnw., Lans. 775, verstandig.

geraect, bnw., Lans. 452, schoon; Glor. 269, voortreffelijk, beschaafd.

geraken, zw. ww., deelw. geraect en gerocht, intr., Mar. 686, komen; geraken aen, Lipp. 60, Glor. 436, Hexe 88, krijgen; - trans., Hexe 109, raken.

gere, znw. m., Mar. 572, begeerte, verlangen.

gerecht, bnw., Esm. 634, 859, Glor. 840, Lans. 106, oprecht, waarachtig.

[p. 632]

gereden, zw. ww. trans., Maegd. 334, voorzien van; hem gereden, Dr. D.H. 269, zich klaar maken.

gereet, bnw., W.e.S. 388, Rubb. 83, bij de hand, ter beschikking; - bijw., Esm. 720, Busk. 90, Nu Noch 106, 118, spoedig, dadelijk.

gereetscap, znw. vr., Blisc. 1188, 1199, toebereidselen.

gereide, znw. onz., zadel; int g., W.e.S. 16, onderweg.

gereide, greide, znw. onz., Mar. 324, lust, begeeren.

gereiden, zw. ww. trans., Dr. D.H. 321, Rubb. 205, W.e.S. 407, toebereiden, gereed maken.

gereien, greien, zw. ww. intr., Mar. 11, behagen, passen.

gerec, znw. onz., te ghereke, Plaij. 161, in mijn schik.

gereke, znw. onz. of vr., te ghereken, Maegd. 94, uitgedost.

gerecken, zw. ww. trans., Dr. D.H. 395, bereiden.

geren, zw. ww. trans., Maegd. 486, Jooris 55, begeeren; W.e.S. 69, liefhebben.

gerief, znw. onz., Esm. 195, gading; Mar. 665, begeerte; Lans. 135, lust; Plaij. 205, onthaal.

gerieven, st. en zw. ww. intr., W.e.S. 174, Plaij. 189, Sacr. 1092, van dienst zijn, pleizier doen, helpen; Maegd. 289, behagen.

geringe, bijw., Plaij. 326, Sacr. 143 enz., snel, vlug, spoedig; Maegd. 131, haastig.

gerompelt, bnw., Taf. II 66, gerimpeld.

gers, znw. onz., Lans. 729, Blisc. 515, 1182, gras.

geruchte, znw. onz., Sacr. 1068, ruchtbaarheid, faam; Maegd. 81, straatgerucht, drukte; bladz. 459, r. 8, misbaar.

gesact, bnw., Taf. II 65, in een zak gepakt.

gescal, znw. onz., Lans. 120, W.e.S. 128, gezang der vogels; W.e.S. 18, Nu Noch 67, Blisc. 1433, S.e.W. 81, lawaai; Mar. 1076, Blisc. 198, gepraat, omslag.

gescien, st. en zw. ww. intr.; de verl. t. is misschien soms gesciet voor gesciede, b.v. Blisc. 248, 543 (op de eerste plaats kan het ook deelw. zijn: ent haer waer gesciet); gescie als samentrekking van gesciede, Sacr., 216; Esm. 618, Lans. 128, over komen; mi gesciet enz., Lans. 270, Blisc. 248, 1724, mij overkomt, ik doe; mies gesciet, Rubb. 132, Blisc. 624, het staat met mij; Maegd. 425, ten deel vallen; Glor. 731, aan de hand zijn; Blisc. 512, tot stand komen, groeien; van enen g., Maegd. 382, van iem. worden.

gescienlijc sijn, Sacr. 983, geschieden.

gesciente, znw. vr., Sacr. 851, gebeurtenis.

gesciet, znw. onz., bladz. 457, r. 23, gebeurtenis.

gescille, znw. onz., Mar. 841, proces.

gescoeyt, bnw., Mar. 885, met schoenen aan.

gescoirt, gescuert, bnw., Sacr. 586, 907, eene breuk hebbende.

gescot, znw. onz., Glor. 451, pijl.

geseten, bnw., Esm. 9, Lans. 671, woonachtig.

gesichte, znw. onz., bladz. 471, vs. 88, gezichtsvermogen.

gesindich, gesinnich, bnw., W.e.S. 216, verstandig.

gesint, bnw., Glor. 204, gestemd; Maegd. 637, bevriend.

gesmaken, zw. ww. trans., Blisc. 957, ondervinden.

[p. 633]

gesnout, bnw., W.e.S. 281, besneeuwd.

gesonde, znw. vr., Blisc. 34, gezondheid.

gestade, bnw., Blisc. 1660, duurzaam.

gestaden, zw. ww. trans., Lans. 287, 515 (var.), toestaan.

gestadich, bnw., Glor. 325, 365, standvastig, getrouw.

gestellen, zw. ww. trans., Esm. 66, bij elkander plaatsen, opstellen.

gestelpen, zw. ww. trans., Sacr. 762, keeren, tegengaan.

gestelt, deelw., Glor. 97, geneigd.

gestille, znw. onz., Glor. 5, 1140, Lans. 516, stilzwijgen.

gestilt = gestelt, Lans. 382.

gestoert, deelw. van storen, Mar. 400, ontsteld; van hem storen, Esm. 162, Glor. 408, Lans. 526, Blisc. 214, boos.

gestrijcsele, znw. onz., Maegd. 713, gesmeer, smeersel.

gesuchten, zw. ww. intr., Maegd. 82, zuchten.

gesus, znw. onz., Dr. D.H. 190, geheim.

gesustineren, zw. ww. trans., Maegd. 414, helpen, bijstaan.

geswollen, bnw., Maegd. 699, opgeblazen.

getal, znw. onz., sonder g., Esm. 700, Jooris 293, onmetelijk, onbeschrijfelijk.

getelt, bnw., Esm. 199, contant.

getide, znw. onz., quaet g., Hexe 70, ongeluk Vgl. dach.

getidelike, bijw., Maegd. 70, bijtijds.

getrouwe, bnw., Glor. 309, 315, vertrouwd, stilzwijgend; g. sijn, bliven, Glor. 512, 517, beschermen.

gevadere, znw. vr., Lipp. 148, 156, Dr. D.H. 364, 372, 388, vriendin.

gevaen, deelw., Esm. 671, 716, gevangen; ghevaen leiden, Esm. 381, in de gevangenis brengen.

geval, znw. onz., Lans. 611 (var.) lot; Busk. 86, Blisc. 1422, geluk.

gevallen, st. ww. intr., Glor. 1078, Sacr. 96, gebeuren, overkomen.

geveerte, znw. onz., Blisc. 224, manier van doen, handeling; Blisc. 182, 1478, drukte, misbaar; Sacr. 298, Mar. 792, Blisc. 1410, wonderlijke gebeurtenis.

geven, st. ww. trans., enen sucht g., Lans. 303; enen strijt g., W.e.S. 530, 542, de beslissing opdragen (vgl. benemen en opnemen); hem geven, Sacr. 765, zich begeven; hem sculdich g., Glor. 403, zich schuldig erkennen; geven om, Maegd. 362.

gevoech, znw. onz., Lans. 239, 754, Nu Noch 47, Maegd. 266, behoefte, begeerte; S.e.W. 144, nooddruft, voorraad.

gevoelen, znw. onz., Sacr. prol. 54, meening.

gevoelen, zw. ww. trans., Mar. 611, begrijpen.

gevouwen, st. ww. trans., Jooris 46, plooien.

gevre(d)et, bnw., Busk. 192, Blisc. 118, tevreden, gerust.

gevroechelijc, bnw., Maegd. 483, tot vreugde stemmend, aangenaam.

gevroe(de)n, zw. ww. trans., Taf. II 201, Blisc. 238, 1367, begrijpen; Blisc. 666, verstaan.

gewach doen, Glor. 340, 980, mededeelen, zeggen, raden; Blisc. 718, berichten.

gewaerlijc, bnw., Blisc. 1589, waarachtig.

gewagen, st. en zw. ww., verl. t. gewoech, intr. met den 2^en nmv., Esm. 330, Hexe 102 enz., gewagen van; - trans., Glor. 198,

[p. 634]

Blisc. 1146 enz., vertellen, mededeelen.

gewarich, bnw., Glor. 1040, waarachtig.

geweerden, zw. ww. onpers., mi geweerdet, Blisc. 1342, ik verwaardig mij.

geweght, deelw., Glor. 84, geneigd.

geweldich, bnw., Esm. 59, Glor. 828 enz., oppermachtig, souverein; met den 2^en nmv., Lans. 69, bezittende, meester.

gewelt, geweelt, gewout, znw. onz., Esm. 117, Glor. 431, 561, Lans. 330, macht; Mar. 217, gebied; Esm. 119, Lans. 263, beschikking; Glor. 809, kracht; in uwer ghewelt, Esm. 133, bij u; in miere ghewout, Esm. 219, waar ik er de vrije beschikking over heb, op eene veilige plaats.

gewerden, st. ww. intr., Glor. 482, geboren worden; enen laten g. Sacr. 499, Blisc. 287, Maegd. 757, zijn gang laten gaan.

geweren, zw. ww. intr., Sacr. 1279, zich verdedigen, tegenspartelen.

gewerken, zw. ww. trans., Esm. 691, Lans. 380, scheppen.

gewijt, deelw., hooch g., Sacr. 395, Jooris 214.

gewinnen, st. ww. trans., Esm. 115, Lans. 5, Blisc. 474 enz. verkrijgen, verwerven; W.e.S. 268, bereiken; Mar. 404, Blisc. 1164, ondervinden; Esm. 338, Glor. 262, 818, verwekken.

gewout, zie gewelt.

ghi ende ghi, Rubb. 233, jij en je soort.

gichte, gifte, znw. vr., Sacr. 992, Blisc. 914, gave.

gilde, znw. vr., Mar. 449, gild, broederschap.

gijoelken, znw. onz., Plaij. 219, kooitje. Vgl. geyole.

gise, znw. vr., W.e.S. 399, Blisc. 1173b, wijze, gewoonte.

gissche, znw. vr., metter gisschen, Esm. 134, op den gis. Vgl. Mnl. Wdb. II, 1981.

gissen, zw. ww. trans. en intr., Esm. 122, bedenken; gissen op, Rubb. 153, denken aan.

giterne, znw. vr., bladz. 443 vs. 29, gitaar.

gliden, st. ww. intr., laten g., Lans. 937^7, Sacr. 417 (var.), laten varen.

glorie, znw. vr., Blisc. 329 enz., glans, heerlijkheid; Jooris 257, zalige vreugde; in Maegd. naam van eene der dwaze maagden IJdel Glorie, dwaze praalzucht, roemzucht.

glorieuslijc, bijw., Maegd. 725, pralend, trotsch.

Godwouds, uitroep, Mar. 77, God betere 't.

goeder, zie Aanvullingen en Verbeteringen.

goegheluc, uitroep, wat g., Maegd. 96, wat drommel!

goelijc, bnw., Lans. 298^7, lekker.

goet, bnw., te mijnen goede, Mar. 103, tot mijn genoegen, zonder ergernis; int goeije nemen, Plaij. 102, 135, ten goede houden, niet kwalijk nemen; te goede bringhen, W.e.S. 502, tot een goed einde brengen, in orde maken.

goetgrondich, bnw., Sacr. napr. 2, van edelen aard, rechtschapen.

goetront, bijw., Taf. II 183, ronduit, openhartig.

goij, bij goij, uitroep, Nu Noch, 41, 98, 100, bij God!

goom, znw., m., aandacht; goom nemen met den 2^en nmv., Esm.

[p. 635]

270, Glor. 56, Nu Noch 230, Mar. 2, letten op, zorgen voor; Esm. 356, voorzichtig zijn met.

gorderieme, znw. m., Maegd. 139, gordel.

graet, znw. m., Esm. 1017, Busk. 207, trap; Blisc. 1664, trap, toestand.

greyn, greyne, znw. onz., Mar. 701, Blisc. 1209, puik, lief.

grief, znw. onz., Sacr. 1061, Mar. 275, 381, 1105, leed, ellende; Mar. 249, bezwaar, gevaar; gr. geven, Mar. 401.

grieflijc, bnw., Mar. 526, bedroevend.

griet, znw. onz., Blisc. 515, zand.

grieven, zw. ww. trans., Mar. 298, verdriet doen; Mar. 71, lastig, onaangenaam zijn.

griffie, znw. vr., Sacr. 422, 503, 728, priem.

groeten, zw. ww. trans., Jooris 93, zegenen.

groetsel, groetsele, znw. onz., Taf. II 146, bladz. 469 vs. 9, groet.

grollen, zw. ww. intr., Sacr. 6, pruilen.

gronden, zw. ww. trans., Rubb. 162, doorgronden, doorzien; Mar. 852, Blisc. 1599, bladz. 466 vs. 2, begrijpen, bevatten; sonder gr., Mar. 1123, Blisc. 394, 552, 1218, onbegrijpelijk, onmetelijk.

gronderen, zw. ww. trans., Blisc. 586, begrijpen.

gront, znw. m., Esm. 931, Sacr. 1175, Blisc. 897, stemming, bedoeling; Lans. 272, 336, Blisc. 563, Maegd. 583, binnenste, gemoed; Maegd 489, hart, karakter.

groot, znw. m., Dr. D.H. 331, Mar. 93, 353 (grootken), een halve stuiver.

groot, bnw., groet ende smal, Truw. 192, groot en klein, allen; Hexe 67. alles.

groot, bijw., Glor. 498, 645, Truw. 138, Maegd. 637, zeer; groot ende clene, Dr. D.H. 251, Blisc. 465, geheel en al.

grotelijc, bijw., Blisc. 336, in hooge mate, verre.

gru, znw. m., Mar. 216, afgrijzen.

gruelijc (drie lettergr.), bnw., Maegd. 626, gruwelijk.

guetelijc, bnw., Blisc. 1316, geschikt, mooi.

gugelen, zw. ww. intr., Taf. II 89, goochelen.

gugelroc, znw. m., Taf. II 88, goocheljas.

guyle, znw. m., Mar. 883, drinkebroer, galgebrok.

guit, guijte, znw. m., Plaij. 121, 122, schurk.

guiten, zw. ww. intr., Plaij. 196, den spot drijven.

gulde, znw. vr., Sacr. napr. 34, 35, gild.

guldijn, bnw., Lans. 702, gouden, van goud.

haer, znw. onz., Glor. 121, Mar. 536, haar, kleinigheid, zier.

haeste, znw. m. en vr., met haesten, Glor. 246, Lans. 705 enz., spoedig, snel.

haeste, haest, bijw., Mar. 837, Blisc. 559 enz., spoedig, snel.

haestelic, bijw., Maegd. 683, snel, spoedig.

haesten, zw. ww. intr., Blisc. 343, zich spoeden.

haesticheyt, znw. vr., Lans. 220 (var.) voortvarendheid.

hacken, zw. ww. intr., Busk. 11, houthakken.

handelen, zw. ww. trans., Sacr. 119, 230, in de hand nemen.

hangdief, znw. m., Glor. 1048, beul.

hangen, st. ww. intr., daer hanct meer aen, Blisc. 263, daar zit meer aan vast.

[p. 636]

hannenen, zw. ww. intr., Taf. II 2, ‘hannen’ zeggen.

hant, znw. vr., Glor. 625, hand; naer mijn h., Maegd. 256, die bij mij past; metter h., Glor. 925, bij de hand; in h. gaen, Rubb. 165, van de h. gaan; an h. gaen, Jooris 2, overkomen; op h. comen, Mar. 333, naderen, invallen; van der h. planten, Mar. 548, op zijde zetten, niet willen weten van; h. slaen aen, Hexe 101, ondernemen; Blisc. 1489, beslag leggen op; te hande slaen, Maegd. 379, 670, ondernemen, beginnen; die h. salven, Lans. 695, eene fooi geven.

hanteren, hantieren, zw. ww. trans., Esm. 921, hanteeren; Sacr. 1099, Blisc. 1241, behandelen; Mar. 507, beoefenen; musijke h., Maegd. 293, maken; hoverdie h., Maegd. 631, plegen; die kercke h., Sacr. 1082, druk bezoeken.

haren, zw. ww. intr., W.e.S. 42, scherp zijn (‘als er een scherpe wind waait’).

harinc (den) keren, zie aant. bladz. 603.

haspen, zw. ww. intr. en trans., Dr. D.H. 205, haspelen.

have, znw. vr., Glor. 349, Lans. 101, 172, have, bezittingen.

hebben, met een deelw. verbonden, is dikwijls geene omschrijving van den verl. tijd, b.v. Esm. 442 ic hebbe hem ghemint: ik bemin hem. Zoo ook Esm. 782, Glor. 219, 631, Lans. 39. Vgl. Esm. 706 doot hebben. Zie Mnl. Wdb. III 198; - onthouden h., Lans. 693, in dienst hebben; - hem hebben, Nu Noch 190, zich gevoelen, bevinden; Sacr. 1094, Blisc. 1436, 1476, zich gedragen.

hedemeer, bijw., Dr. D.H. 20, 40, heden. Vgl. hemer.

heerlijc, bnw., Glor. 546, ridderlijk.

heerwert, bijw., Sacr. 951, hierheen.

heescen, st. ww. trans., verl. t. hiesch, W.e.S. 479, eischen, uitdagen.

heffen aen, st. ww., Maegd. 766, aanheffen, beginnen.

heydenesse, heydenisse, znw. vr., Esm. 183, Glor. 264, Sacr. 960 enz., het heidensche land.

heildom, heilichdom, znw. onz., Blisc. 186, 225, reliquie.

heilen, zw. ww. trans., Busk. 34, heel maken.

heilich, bnw. die heileghe, Rubb. 180, de reliquieën.

heimelijc, bnw., Glor. 467, heimelijk, verborgen; heimelike stont, Esm. 329, een tijd waarop men onbespied meent te zijn.

heymelicheit, znw. vr., Blisc. 1377, geheime gedachte.

heyse, znw. m., Sacr. 840, hengsel.

helscap, znw. onz., Mar. 618, de helbewoners.

helscudde, znw. m., Sacr. 41, helsche schurk.

heltsch, bnw., Blisc. 1023, 1075, helsch.

hemer, bijw., Dr. D.H. 26, heden. Vgl. hedemeer.

hende, znw. onz., Maegd. 782, einde; ib. 731, doel.

henden, zw. ww. intr., Jooris 48, eindigen, uitvallen.

henen, bijw., van henen, Blisc. 1364, vanhier.

henne, hinne, inne, znw. vr., Taf. II 148, 158, W.e.S. 335, hen, kip.

hennetaster, hinnetaster, znw. m., Taf. II 160, sul.

[p. 637]

her, znw. m., Esm. 64, 71, Sacr. prol. 69 enz., heer.

her, bijw., Plaij. 134, 143, 307, Mar. 892, hier! voor den dag!; her heer, Sacr. 642, hierheen.

herde, znw. m., Sacr. 1148, Blisc. 1365, herder.

herde, bijw., Lipp. 41, Glor. 281, Sacr. 769 enz., zeer.

herden, zw. ww. trans. en intr., Nu Noch 39, verdragen; ib. 65, volhouden.

herderen, zw. ww. intr., Nu Noch 51, standvastig blijven.

heere, znw. vr., Jooris 254, eer.

here, heer, znw. m., Esm. 222, rijk man; Dr. D.H. 167 enz., baas; tot mijns heren (sc. huys), S.e.W. 50, naar de kerk.

heeren, zw. ww. trans., Jooris 152, eeren.

heeren (van), Sacr, 1278.

heerinc, znw. m., bladz. 443, vs. 21, haring.

herte, znw. onz. en vr., Esm. 432, 998, enz., hart; als lichaamsdeel, b.v. Esm. 377; als zetel van het gevoel, b.v. Esm. 427, 651, Lipp. 67, Mar. 387; als zetel van het karakter, b.v. Esm. 576, 620, 998, Glor. 780, 899, Lans. 57, 708; als zetel van het verstand, de gedachte, b.v. Glor. 140, Lans. 620, Plaij. 145; - Lans. 920, gezindheid, bedoeling; Mar. 517, vriendin; ter herten gaen, Maegd. 12, indruk maken; het h. ontvalt mij, Jooris 56, ik bezwijm; met goeder herten, Jooris 179, oprecht.

het, andere spelling voor heet, Esm. 273.

hyen, zw. ww. trans., S.e.W. 15, verkrachten, futuere, paedicare.

hierneder, bijw., Lans. 119, ginds, eig. hier naar beneden.

hindere, znw. onz., Mar. 703, verdriet.

hittich, bnw. en bijw., Blisc. 77, 1142, vurig.

hoe, bijw., Esm. 197, hoe duur?

hoe, voegw., Sacr. 48, prol. 44, hoewel.

hoe, hoede, znw. vr., Esm. 287, 1007, Glor. 609, Rubb. 98, Blisc. 1053, bewaking, bescherming; Esm. 83, behoedzaamheid; W.e.S. 328, voorspoed.

hoeden, zw. ww. trans., Lans. 584, bewaken; Dr. D.H. 304, verhoeden.

hoere, znw. vr., Hexe 102, Truw. 114, als scheldwoord, zonder verdere beteekenis.

hoet, znw. m., krans; den h. draghen, W.e.S. 550 = crone draghen (vgl. vs. 296).

hoet, znw. onz., Dr. D.H. een inhoudsmaat, ± 10 HL.

hoet, zie hoot.

hof, znw. onz., Glor. 701, 949, hof, hof houding.

hoge, znw. m. en vr., vreugde; in goeden hoghen, Esm. 864, Glor. 60, welgemoed, gelukkig.

hoge, bnw., Esm. 664, 687, Glor. 8 hooggeboren, aanzienlijk; Esm. 445, 867, W.e.S. 364, edel; Glor. 435, 781 (vgl. 413), W.e.S. 193, 227, trotsch; int h. bliven, W.e.S. 98, de overhand hebben.

hoge, hoech, bijw., Blisc. 1193, in de hoogte, in den hemel; Esm. 449, 668, uit aanzienlijken stand; W.e.S. 225, trotsch; Lipp. 15, laat; Blisc. 241, zwaar.

hogelijc, hueghelijc, bnw., Mar., 981, zalig.

hogelike, hoochelijke, hoechlic, bijw., Maegd. 68, verheven; Blisc. 394, 400, plechtig, vol vreugde.

hoy, zie hoot.

[p. 638]

hoyke, huke, znw. vr., Rubb. 219, Dr. D.H. 199, huik; de h. tegen den wint hangen, Blisc. 597.

hola, uitroep, Sacr. 427, Mar. 1064, wel, komaan!

hondelijc, bnw., Mar. 1058, beestachtig.

hont, znw. m., den honden ghelevert sijn, Nu Noch 6, aan de heidenen overgeleverd zijn.

hooftzweere, znw. vr., Maegd. 178, hoofdpijn.

hoop, znw. m., tenen h., Rubb. 106, te zamen.

hoot, hoet, znw. onz., 3^e nmv. hode, hoye, hoy, Dr. D.H. 13, Mar. 121, 165, hoofd; tjans hoy, S.e.W. 11, bij St. Jans hoofd (vgl. vr. 160).

horen, zw. ww. trans., Blisc. 1117, gehoorzamen; - intr., Mar. 770, behooren.

horencater, znw. m., Plaij. 317, hoerendop.

hort, znw. m., Rubb. 158, Mar. 431, stoot.

horten, zw. ww. trans., Mar. 740, stooten.

houden, st. ww. trans., Esm. 12, houden, onderhouden; Blisc. 1589, houden voor, gelooven; Blisc. 41, volgen, zich houden aan; Dr. D.H. 126, behandelen, paaien; - intr. Glor. 951, 958, Lans. 710, zich ophouden, vertoeven; Dr. D.H. 10, zich houden, blijven zitten; Blisc. 187, haperen; er af h., Dr. D.H. 81, er op letten; - hem houden, Lans. 130, zich gedragen; hem h. aen, Blisc. 755, vertrouwen op; - geb. wijs houdt of hout, Esm. 200, Busk. 68, Dr. D.H. 199, Nu Noch 37, Sacr. 631, 1303, Blisc. 1359, pak aan, ziedaar, alsjeblieft!

hout, znw. vr. (?), Esm. 392, kruis.

hout, bnw., Mar. 421, genegen.

houwen, deelw. ghehout, zw. ww. intr., Lans. 745, 823, huwen.

hoven, zw. ww. intr., Esm. 542, Lans. 234, omgang hebben, meer of minder innig; Plaij. 107, 197, 262, bladz. 442, vs. 11, feestvieren.

hoveren, zw. ww. intr., Maegd. 763, feestvieren.

hovesch, bnw., Lans. 23, 440, 452, 477, welgemanierd, beschaafd, beleefd; Glor. 269, Lans. 11, rechtschapen, zedig; Glor. 310, bescheiden.

hoveschelike, bijw., Lans. 933 enz., hoffelijk, eerbiedig, welgemanierd, heusch.

hovescheit, znw. vr., Glor. 569, hoffelijkheid enz..

hueghelijc, zie hogelijc.

huden, st. ww. trans., 3^e p. hut, Maegd. 310, 366, houden.

huyt, znw. m., 3^e nmv. huije, Maegd. 697, 721, huid.

huke, zie hoyke.

hulen, zw. ww. intr., Taf. II 180, knappen, sissen.

hulpe, znw. vr., te h. staen, Glor. 932, bijstaan.

hulpen, st. ww. trans., Lipp. 26, Glor. 880 enz., helpen; Dr. D.H. 231, goed doen; Truw. 169, behagen; - geb. wijs hulpe, hulpt, als uitroep, Glor. 711, Mar. 174, Esm. 926 enz.

huere, znw. vr., Mar. 1020, uur.

hutrecken, zw. ww. trans., Maegd. 780, uittrekken.

huve, znw. vr., Blisc. 1449, helm.

huwelijc, znw. m. en onz., h. doen, Glor. 42, 93, huwen; h. maken, Glor. 85, een huwelijk in orde maken (nl. door de familie).

huwen, zw. ww. intr., deelw. ghehuwt, Dr. D.H. 3.

[p. 639]

idel, ijdel, bnw., ijdele tuiten, Maegd. 659, ijdeltuiten.

ierst werven, eerst w., bijw., Rubb. 115, voor den eersten keer.

iet, bijw., Esm. 641, eenigszins, soms.

iewerrinc, yewerinc, bijw., Lans. 557, Rubb. 158, ergens.

iewers, ievers, yevers, bijw., Mar. 83, 353, Maegd. 76, 284, ergens; Mar. 502, misschien, soms.

igo, uitroep, Taf. II 74, 140, bij God.

ij, tusschenw., Sacr. 441, 784, 1301.

immer, bijw., zie emmer.

in, voegw., Plaij. 193, 203, en; Nu Noch 34, indien.

inadre, znw. onz., Maegd. 460, binnenste, gemoed.

inbringen, zw. ww. trans., Esm. 43, aandoen.

indach, znw. m., Esm. 965, eindedag, sterfdag.

inde, znw. onz., Blisc. 710, 823, einde, dood; Blisc. 432, uitvaart(?); van inde toerde, Esm. 476, van het eene einde tot het andere, van begin tot einde.

inden, zw. ww. trans., Lans. 816, eindigen.

in dien dat, voegwoordel. uitdr., Blisc. 93, in deze omstandigheid dat, aangezien.

inge, enge, bnw., Mar. 79, benauwd (vgl. een benepen gezicht).

ingient, bnw., Maegd., 733, bedacht. Vgl. engien.

inguun, znw. m., Taf. II 192, ajuin, ui.

inhebben, zw. ww. trans., Nu Noch 137, inhouden.

incomen, st. ww. intr., Glor. 1091, zijn intocht houden.

inne -, zie in -.

inschieten, st. ww. trans., Mar. 560, binnenvliegen.

ynsel, znw. onz., Blisc. 1726, einde.

insteken, st. ww. trans., Sacr. 349, inblazen.

intencie, znw. vr., Maegd. 7, bedoeling.

invierich, bnw. en bijw., Blisc 76, 1142, zeer vurig.

inwesen, znw. onz., Blisc. 913, aard, wezen.

yvorijn, bnw., Esm. 989, van ivoor.

ja, bijw. Dikwijls wordt het gevolgd door een vnw. en daarmede verbonden, bv. ja ic, Nu Noch 48; ja ghi, Busk. 124; jase, jaes, Esm. 82, Rubb. 99, Sacr. 885, Blisc. 221, 295; jaet, Rubb. 89, Nu Noch 56, enz.; ja mij, Plaij. 89. Ook als uitroep, b.v. Sacr. 17, wel; ja maer, Maegd. 126, 146.

jaer, znw. onz., te sinen jaren comen, Esm. 248, volwassen worden; een goet j., Maegd. 119, geluk; een quaet j., Hexe 103, ongeluk; als scheldwoord een quaet j., Busk. 124, Truw. 122, Maegd. 756, ongeluk.

jaerloop, znw. m., Rubb. 107, tijdkring, termijn.

jagen, zw. ww. trans., Blisc. 1476, najagen, zoeken.

jacke, znw. vr., Blisc. 1448, schobbejak, pantser.

jammerlijc, bnw. en bijw., Esm. 676, Glor. 931, rampzalig, gruwelijk; Esm. 617, deerlijk.

Jan, eigenn., Plaij. 120, kameraad.

jegengaen, st. ww. intr., Dr. D.H. 53, tegenloopen.

jent, zie gent.

joget, juecht, znw. vr., Blisc. 550, kracht, schoonheid; ib. 346, kracht, zaligheid; Maegd. 587, jeugdige onbezonnenheid, vreugde; Lans. 517^3, Plaij. 285, Blisc. 11, 1269, Jooris 120, jonkvrouw.

[p. 640]

joeghtborren, znw. m., Busk. 106, verjongingsbron.

jolijs, bnw., Sacr. prol. 12, schoon, verheven.

jolijt, znw. onz., W.e.S. 122, Nu Noch 4, Maegd. 688 enz., vreugde, vermaak.

jonghelinc, znw. m. en onz., Esm., 77, 103, enz. jongeling, kind.

jonste, znw. vr., Taf. II 216, Sacr. 1025, Mar. 195, gunst, vriendschap, liefde; Mar. 391, eerbiedige liefde.

jonstelijc, bnw., Maegd. 239, vriendelijk, beleefd.

jonstich, bnw., Maegd. 790, vriendelijk.

jubilacie, znw. vr., Maegd. 495, gejubel, lofzang.

juge, znw. m., Mar. 730, rechter.

justicie, znw. vr., Glor. 1011, terechtstelling.

juust, bnw., dits yuust, Blisc. 208, dat treft.

juweel, yuweel, znw. onz., Lans. 92, Dr. D.H. 170, kleinood, geschenk; Glor. 771, Lans. 444, pronkstuk.

cadet, znw. m., Mar. 620, heer, banjer.

caf, znw. onz., Dr. D.H. 82, 320, kleinigheid.

cagie, znw. vr., kooi, Lucifers k., Mar. 618, hel.

Cacabo, znw. m., Mar. 885, de helsche ketel, hel.

calengieren, zw. ww. trans., Blisc. 1490, opeischen, dat (d.i. het lijk) ic u (d.i. van u) calengiere: ik eisch dat van u op.

calle, znw. vr., Taf. II 117, lieve (ironisch); Dr. D.H. 182, snol. Oorspronkelijk is het misschien babbelaarster, vgl. Mnl. Wdb. III, 1127.

camercatte, znw. vr., Mar. 565, gekamerde vrouw, bijzit.

camerlinc, znw. m., Lans. 543, kamerdienaar, page.

camp, znw. m., W.e.S. 317, enz. tweegevecht; c. nemen, ib. 522, de uitdaging aannemen; te enes c. of enen te c. comen, W.e.S. 357, 482, op de kampplaats verschijnen,

cant, znw. m., aen elcken c., Mar. 545, aan alle kanten, in alle landen.

cappoen, cappuijn, znw. m., Plaij. 133, 253, kapoen, horendrager.

caproen, znw. m., Nu Noch 11, muts.

care, znw. vr., Esm. 878, vriendin.

caritate, znw. vr., Sacr. 453, Maegd. 475, hemelsche liefde; Sacr. 244, 996, Maegd. 35, eerbiedige liefde; Sacr. 777, christelijke liefde; Sacr. 283, 314, 1080, prol. 60, naprol. 24, liefdewerk, liefdegave.

cas, znw. m., geval, zaak; naer mijn kas, Maegd. 761, naar mijn zin, in mijn belang.

casteleyn, znw. m., Glor. 773, Sacr. 866, burchtheer.

castiën, zw. ww. trans., Blisc. 254, 1253, vermanen, waarschuwen; Mar. 826, 830, straffen; - hem c., Dr. D.H. 211, zich spiegelen.

castuyme, costume, znw. vr., Sacr. 908, gewoonte.

cater, znw. m., die helsche c., Hexe 26, Sacr. 1269, duivel; loopen als een c., Plaij. 179, Blisc. 1502, rondloopen zonder te weten waarheen.

catijf, zie keitijf.

cauken, znw. onz., Taf. II 83, jonge kraai.

cause, znw. vr., Mar. 142, Jooris 97, 122, oorzaak.

cave, znw. vr., Taf. II 113, schoorsteen.

[p. 641]

ca(u)wetten, zw. ww. intr., S.e.W. 113, kwetteren, kakelen, schelden.

ke, uitroep, Nu Noch 70, Mar. 64, Maegd. 252 enz., Christus!

keer, znw. m., Dr. D.H. 106, handelwijze, manier; Rubb. 227, streek; Maegd. 686, trek (met een net); met enen korten kere, Esm. 578, Blisc. 1608, spoedig; in allen keere, Maegd. 142, aan alle kanten; buten kere, Esm. 357, Glor. 157, W.e.S. 120, zinneloos, waanzinnig; Esm. 948, radeloos.

keest, znw. m. en onz., Blisc. 26, 570, pit, merg.

key, uitroep, Lipp. 149, Christus.

keyen, zw. ww. intr., bladz. 443, vs. 34, met een steen naar een doel werpen.

keyserinne, znw. vr., Lans. 537, beheerscheres.

keytijf, ketijf, catijf, znw. m., Taf. II 155, Sacr. 1228, Blisc. 1475, ongelukkige; Esm. 12, 802, Lans. 206, Nu Noch 81 enz., ellendeling, ploert; Dr. D.H. 18, 205, Blisc. 1037, lummel; Lans. 286, stommeling.

keytivicheit, katijvicheit, znw. vr., Blisc. 397, Maegd. 576, ellende.

kene, kenne, uitroep, Taf. II 128, Maegd. 250, kom aan. Vgl. Mnl. Wdb. III, 1305, 1309.

kenlijc, kinlijc, bnw., Sacr. 207, duidelijk.

kennen, kinnen, zw. ww. trans., Blisc. 1535, weten; W.e.S. 287, Sacr. 121 enz., erkennen.

kennisse, znw. vr., Mar. 303, verstand, begrip; Maegd. 323, 391, erkenning.

keren, uitroep, Busk. 76, 104 enz., Christus.

keren, zw. ww. trans., Taf. II 24, 27, bladz. 443 vs. 21, omdraaien, bakken; Blisc. 680, afwenden, tegenhouden; Lans. 836, wenden, inrichten, inkleeden; - intr., Esm. 568, Glor. 306, terugkeeren; Jooris 153, zich bekeeren; - refl., hem k. van, Lans. 247, zich afwenden; hem k. te enen, Lans. 176, 473, zich bij iem. aansluiten, aan iem. toevertrouwen; hem. k. tot iet, Rubb. 129, zich toeleggen op.

keri en benedicite, uitroep, Maegd. 197, donder en doria.

keriën, zw. ww. trans., Lipp. 29, vegen.

kerkersteen, znw. vr., Glor. 900, 943, gevangenis.

kersouwe, znw. vr., Blisc. 386, 1526, 1650, madeliefje, fig. reine maagd.

kerstaendye, znw. vr., S.e.W. 161, kastanje.

kerstenheit, znw. vr., Esm. 73, Glor. 834, 935, christendom, christelijk geloof; Esm. 804, Glor. 527, christenland.

kerstenrijc, znw, onz., Esm. 68, 669, Lans. 540, christenland.

keure, keuren, zie core, coren.

kiesen, st. ww. trans., Esm. 786, Glor. 1034, smaken, ondergaan, lijden.

kijf, znw. onz., W.e.S. 453, twist.

kitte, znw. vr., Mar. 461, kan.

claddaert, znw. m., Sacr. 1300, vuilik.

claer, bnw., Sacr. 90, schitterend; Mar. 376, Blisc. 1397, helder; Busk. 123, blank; ten claren, Blisc. 882, duidelijk, helder; int clare, Mar. 479, duidelijk, precies; Plaij. 241, Jooris 28, ronduit; int clare comen, W.e.S. 248, tot eene beslissing komen.

claer, bijw., Blisc. 166, 612, 1292 enz., waarlijk.

[p. 642]

claerheit, znw. vr., Jooris 203, glans; Sacr. 1262, Maegd. 338, licht.

claerlijc, cleerlijc, bijw., Blisc. 1604, Jooris 118, blijkbaar, duidelijk.

clage, znw. vr., Esm. 504, Busk. 92, klacht.

clagen, zw. ww. trans., Esm. 631, klagen; Esm. 322, 347 enz., beklagen, over iets klagen; Dr. D.H. 59, iem. beklagen; clagen van, Dr. D.H. 61, klagen over.

clap, znw. m., Dr. D.H. 21, Sacr. 1266, praatjes, gepraat.

clappaert, znw. m., W.e.S. 142, 166 enz., snapper, praatjesmaker.

clapstoel, znw. m., Rubb. 241, praatstoel.

clater, znw. m., Plaij. 125, ratel.

Cleyken, eigenn., Mar. 84, Cleysken, Klaasje.

cleine, clene, bnw., Esm. 508, Lans. 12, W.e.S. 450, Blisc. 585, gering; hem te cl. doen, Lans. 83, 570, zich verlagen; cl. ende groet, Dr. D.H. 300, Nu Noch 186, alles, geheel en al.

cleinheit, cleenheit, znw. vr., Maegd. 45, geringheid.

clerc, znw. m., Mar. 1093, Blisc. 1183, geestelijke; Mar. 496, Blisc. 41, geleerde.

cleven, st. en zw. ww. intr., cl. aen, Mar. 241, aan vast zijn; an thaer cl., W.e.S. 165, in het haar zitten.

clicken, zw. ww. intr., niet cl. teghen, Mar. 965, niet halen bij.

clincke, znw. vr., die cl. slaet up die hande, S.e.W. 73, men sterft.

cliptanden, zw. ww. intr., W.e.S. 43, klappertanden.

cloeck, clooc, bnw., Sacr. 607, kloek, dapper; Sacr. 502, vermetel; Mar. 233, flink, ervaren.

clockzeel, znw. onz., ant cl. hangen, Sacr. 897, dadelijk overal bekend zijn.

cloncken, zw. ww. trans., Nu Noch 158, doen klinken.

clooc, zie cloec.

clossen, zw. ww. intr., bladz. 443, vs. 34, met den bal spelen op de beugelbaan.

cloten, zw. ww. intr., bladz. 443 vs. 35, cl. ane den bloc, waarsch. den bal tegen eene paal slaan of gooien, dus zoo iets als kolven.

cloteren, zw. ww. intr., Hexe 42, klutsen, stampen.

clotken, znw. onz., Taf. II 107, bolletje.

clove, znw. vr., Mar. 618, knip.

cluse, znw. vr., Truw. 135, 139, 172, kluis.

clute, cluijte, znw. vr., Truw. 142, Taf. II 167, Plaij. opschr. klucht.

cnape, znw. m., Busk. 17, knecht; Sacr. 622 enz., krijgsknecht.

cnapper, znw. m., Mar. 1000, tand.

cnecht, znw. m., Esm. 17, jongen, zoon; als een kn., W.e.S. 432, vlug.

cnoppe, cnop, znw. m., Taf II 105, knoop.

coene, bnw., Esm. 292, 620, edel; Dr. D.H. 328, brutaal; Hexe 77, gerust.

coenlijc, bnw., Esm. 446, dapper, edel.

coenlijc, bijw., Rubb. 38, gerust.

coken, zw. ww. trans., Mar. 925, klaarspelen.

cochuut, znw. m., Nu Noch 130, koekoek; Taf. II 123, horendrager, lummel.

cockaert, znw. m., Dr. D.H. 212, suffer.

cocketoijs, znw. m., Nu Noch 159, booze geest.

[p. 643]

cockijn, znw. m., W.e.S. 330 enz., Blisc. 995, schooier.

collacie, znw. vr., Sacr. 714, gebed, preek; Maegd. 616, gesprek.

colve, znw. vr., Lans. 633, knots.

comaf, znw. onz., een c. van iet maken, Maegd. 169, er een einde aan maken. Vgl. afcomen.

comen, st. ww. intr., Mar. 198, uitkomen, zijn; aen enen c., Rubb. 239, zijn eigen worden; te voren c., Esm. 168, geopenbaard worden; met den 3^en nmv., W.e.S. 521, tot iem. komen.

commer, znw. m., Plaij. 336, minnepijn, hartstocht.

commére, znw. vr., Lipp. 64 enz., vriendin.

commissie, znw. vr., Sacr. 1187, opdracht.

commocie, znw. vr., bladz. 467 vs. 26, ontroering.

commune, commuyn, znw. onz., bladz. 467 vs. 26, bladz. 468 vs. 70, gemeente.

compost, znw. onz., Dr. D.H. 321 enz., confiturentaart.

concille, znw. vr., Sacr. 63, concilie, vergadering.

condeghen, zw. ww. trans., Maegd. 682, mededeelen.

condicie, znw. vr., Sacr. 815, voorwaarde.

confessor, znw. m., Blisc. 1179, belijder.

confonderen (hem), zw. ww. refl., Maegd. 437, zich verontrusten.

confoert, znw. onz., Sacr. 105, prol. 31, Blisc. 1540, Jooris 164, hulp, troost, genezing,

confortacie, znw. vr., Blisc. 878, versterking.

conforteren, zw. ww. trans., Maegd. 317, versterken, bemoedigen.

confuus, bnw., Dr. D.H. 290, W.e.S. 348, beschaamd, te schande; S.e.W. 83, verlegen. in de war.

confuse, confuijse, znw. onz. en vr., Plaij. 309, 329, Blisc. 232, 1076, schande, hoon.

coninghinne, znw. vr., Esm. 830, 879, prinses.

connen, onz. ww. intr., an iet c., Dr. D.H. 29, verstand van iets hebben; Esm. 93 enz., weten.

conroot, znw. onz., Blisc. 746, schaar, menigte.

const, znw. vr., Esm. 818, wijsheid; Glor. 298, talent; Rubb. 31, kennis; sac van consten, Busk. 38, goocheltasch.

constich, bnw., Mar. 207, 538, geleerd, bekwaam.

cont, bnw., Blisc. 560, bekend; c. maken, Glor. 541, S.e.W. 13, zeggen.

contemplacie, znw. vr., Maegd. 76, beschouwing, overpeinzing.

contenancie, znw. vr., Blisc. 1397, lawaai, gepraat.

contrarie, znw. vr., Blisc. 296, het tegenovergestelde.

contrarie, bijw., Sacr. 1066, tegen.

contrarie, voorz., Jooris 49, tegen.

convent, znw. onz., bladz. 472 vs. 134, samenwoning.

Coel, Cool, eigenn., Dr. D.H. 36 enz., Nicolaas.

copen, zw. ww. trans., c. om, Esm. 932, 960, koopen voor; c. jeghen, Esm. 932, 960, k. van; Glor. 599, Sacr. 912, bladz. 461 r. 20, loskoopen.

coppegespin, znw. onz., Taf. II 95, spinnewebben.

core, cuere, znw. vr., goet ter core, Dr. D.H. 174, voortreffelijk; wel ter c., Taf. II 143, uitstekend; Sacr. 857, Blisc. 1550, zeer goed, juist; Nu Noch 184,

[p. 644]

zeer; tuwer kueren, Mar. 1017, naar uw verlangen.

coren, cueren, zw. ww. trans., Glor. 988, beoordeelen; Jooris 35, goedkeuren, besluiten.

corliaen, znw. m., Dr. D.H. 154, ellendeling, lomperd.

corre, znw. m., Lipp. 168, kreng. Vgl. Mnl. Wdb. op corne.

correctie, znw. vr., tot uwer c., Blisc. 266, onder uwe verbetering.

corrupcie, znw. vr., Sacr. 255, bladz. 471 vs. 99, bederf, bezoedeling.

cort, bnw., op een cort, opt corte, Nu Noch 26, Blisc. 196, 210, weldra, spoedig; 't cortste ende dlancxte, Mar. 220, kort en goed alles.

cort, bijw., Lans. 807, weldra.

cortelijc, cortelinge, bijw., Blisc. 633, 758, weldra.

corten, zw. ww. trans., Esm. 686, een einde maken aan.

corts, curts, bijw., Mar. 440 (var.), weldra; Blisc. 1463, op korten afstand;. Nu Noch 153, onlangs.

cost, znw. m. en vr., tes verloren, behouden cost, Sacr, 900, 975, het is vergeefsche, beloonde moeite.

costelijc, bijw., Mar. 442, royaal; bladz. 467 vs. 60, prachtig.

coten, zw. ww. intr., bladz. 443 vs. 38, bikkelen.

cours, znw. m., Maegd. 300, loop, beweging.

cout, bnw., c. of heet, Blisc. 91, alles.

couten, zw. ww. intr., bladz. 443 vs. 38.

crabbeleere, znw. m., Taf. II 71, zwaar bier.

cracht, znw. vr., Esm. 820, alvermogen; Glor. 500, geweld; Glor. 995, legermacht; Mar. 509, inspanning.

cragen, zw. ww. trans., Mar. 148, kelen.

crake, znw. vr., Sacr. 331, groot schip.

craken, zw. ww. intr., Plaij. 107, 262, pret maken..

cranc, bnw., Lans. 521^2, Blisc. 291, Maegd. 348 enz., zwak, gering.

crancken, zw. ww. trans., Blisc. 1455, krenken.

cranselijn, znw. onz., Taf. II 182, kransje, koekje.

creature, criature, znw. vr., Esm. 280, 332 enz., schepsel, mensch, kind.

creiten, zw. ww. trans., Mar. 329, kwellen.

crempen, crimpen, st. ww. intr., Blisc. 1034, S.e.W. 38, krimpen; Mar. 996, overeind gaan staan.

crevele, znw., vr.(?), Sacr. 1238, kriebel.

crijt, znw. onz., Esm. 978, W.e.S. 202, 479 enz., krijt.

crijschen, st. en zw. ww. intr., Mar. 137, krijten, weeklagen.

criseltanden, zw. ww. intr., Sacr. 1307, tandeknarsen.

criten, st. ww. intr., W.e.S. 46, schreeuwen.

crone, znw. vr., cr. dragen, Esm. 530, 912, Glor. 458, 734, 817, boven anderen hooglijk geëerd worden; crone spannen, Esm. 998, Glor. 572, geëerd worden; Lans. 82, Blisc. 1150, eene kroon dragen.

cronen, zw. ww. trans., Sacr. 569, doen klagen, kwellen.

croneren, zw. ww. trans., Maegd. 444, 513, kronen.

curabel, bnw., Mar. 205, achtbaar.

cure, znw. vr., Nu Noch 216, vlaag.

curinge, znw. vr., Sacr. 490, keuring, beproeving.

[p. 645]

curts, zie corts.

cuuscen, zw. ww. trans., Taf. II 107, Blisc. 1302, reinigen.

labbermulen, zw. ww. trans., Sacr. 1317, likken, kussen.

labuer, laboer, znw. m. of onz., Mar. 59, arbeid; Jooris 168, ellende.

lacen, lachen, laece, tusschenw., Blisc. 84, Jooris 11 enz., helaas.

lachter, znw. m., Esm. 512, enz., schande; Lipp. 34, ramp.

lachteren, zw. ww. trans., Blisc. 1725, berispen, afkeuren.

laet, bijw., l. beiden, Maegd. 419, lang wachten.

laeye, znw. vr., Sacr. 682, lade, doos.

laye, znw. vr., Blisc. 974, vlam.

lac, bnw. Rubb., 221, minziek, wulpsch.

lampte, znw. vr., Maegd. 303 enz., lamp.

langen, bijw., Lipp. 43, lang.

langen, zw. ww. trans., Taf. II 150, voor den dag halen.

langen, zw. ww. onpers., Blisc. 687, 1412, verlangen.

lanc, bnw., om tlanxte trecken, Dr. D.H. 396, zien wie de baas is.

lanc, bijw., Blisc. 1429, langzaam; over lanc, Esm. 239, na langen tijd.

lanchs, bijw., Busk. 190, in de lengte.

lancke, znw. vr., Sacr. 821, 1292, Maegd. 234, zijde (van het lichaam).

lancx, bijw., l. om, so l. so, Nu Noch 25, Mar. 1097, hoe langer hoe.

lant, znw. onz., Sacr. 131, grond, aarde.

last, znw. m., Glor. 940, dat waar men op uitgaat.

lastich, bnw., Blisc. 215, wat last of gevaar oplevert.

laten, st. ww. trans., Lans. 340, Mar. 561 enz., verlaten; Blisc. 315, in den steek laten.

lau, bnw., W.e.S. 222, warm.

leest, znw. m., Blisc. 28, vorm, model.

leet, leit, bnw., Lans. 742, onaangenaam; Esm. 31, Busk. 176, Hexe 6, Blisc. 516 enz., vervloekt, boos.

leggen, zw. ww. trans., leggen an, Glor. 156, Busk. 162, besteden aan; Glor. 181, onderwerpen aan; leggen op, Rubb. 59, tellen bij; sijn herte l. an, Glor. 717, 753, zijn zinnen op iets stellen.

leider, tusschenw., bladz. 443 vs. 43, helaas.

leit, zie leet.

leken, st. ww. intr. en trans., bladz. 471 vs. 97, neerstroomen; bladz. 467 vs. 43, laten vloeien.

lecker, znw. m., Sacr. 295, deugniet.

lesen, st. ww. trans., W.e.S. 35, verzamelen, Lans. 214, 326, Rubb. 9, voordragen, overluid zeggen (vgl. singen); W.e.S. 566, leeren; Sacr. 715, Blisc. 169, 235, overluid opzeggen, bidden.

letsel, znw. onz., zonder l., Maegd. 127, zonder dat er iets aan ontbreekt.

letten, zw. ww. intr., Esm. 549, Mar. 18, S.e.W. 5, vertoeven, dralen; - trans., Lipp. 40, ophouden; Lipp. 132, Lans. 417, Mar. 621, hinderen, mankeeren.

letter, znw. vr., Sacr. 1098, brief.

leur, luere, znw. vr., Taf. II 144, vod, lummel; niet een l., S.e.W. 117, volstrekt niets.

leven, znw. onz., Lans. 534, geluk, genoegen.

licht, znw. onz., Mar. 394, kaars; Sacr. 732, 1305, gezichtsvermogen; bladz. 471 vs. 87, oog.

[p. 646]

lichte, bijw., Mar. 913, gemakkelijk, spoedig.

lichtelijc, bnw., Esm. 128, onbekommerd.

lichtelijc, bijw., Maegd. 212, gemakkelijk; Lipp. 47, vermoedelijk.

lichten, zw. ww. trans., Taf. II 198, opheffen of likken (vgl. vs. 3).

lichtenisse, znw. vr., bladz. 458 r. 7, verlichting.

liden, st. ww. intr., Plaij. 250, Blisc. 119, komen; Blisc. 115, 230, gaan; S.e.W. 93, doorgaan; Lans. 648, voorbijgaan; Glor. 331, 368, Mar. 440, verloopen; laten l., Sacr. 416, laten varen.

liden, st. ww. trans., Blisc. 167, 180, 227, enz., ondergaan, lijden, dulden.

liden, liën, zw. ww. trans., Lipp. 170, Glor. 403, W.e.S. 289, Blisc. 1100, bekennen, erkennen.

liedeken, lieken, znw. onz., Maegd. 246, 250, liedje; enes l. singhen, ib. 500, 692, 741.

lief, bijw., mi liever, Esm. 312, Mar. 109 enz., liever; vgl. de aant. bij Taf. II 121.

liefkint, znw. onz., Rubb. 61, 133, 187, mijn waarde.

liefman, znw. m., Mar. 382, mijn waarde.

liegen, st. ww. intr. met den 3^den nmv., Lans. 857, voorliegen; bladz. 469 vs. 4, in den steek laten, ontgaan; - znw., Lipp. 100, leugen. bedrog.

liggen, st. ww. intr., Mar. 208, 295, gelegen zijn; opt sceiden 1., Blisc. 1013, op sterven l.; 1. en quellen, Plaij. 237, liggen te plagen.

lijf, znw. onz., Esm. 35, 155, 342, 758, Lipp. 165, Glor. 1114, Nu Noch 50, S.e.W. 142, bladz. 461 laatste regel, leven; Esm. 408, Lans. 569, levenswandel: Esm. 349 (?), 408, 890, 916, Glor. 1099, Lans. 17 (?), 349, 532 (?), 565 (?), lichaam; Esm. 349 (?), Glor. 502, Lans. 17 (?), 532 (?), 565 (?) persoon; sijn lijf deilen met, Esm. 54, vleeschelijke gemeenschap hebben (let op oec in vs. 52: anders zou er nl. nog een tweede kind kunnen geboren worden); in Glor. 237 zal wel ditzelfde bedoeld zijn, ofschoon ook gezamenlijk het leven doorbrengen eenen goeden zin oplevert.

licken, zw. ww. trans., de cannen 1., Taf. II 3, drinken. Vgl. uutlecken.

licteken, znw. onz., Lans. 787 enz., bewijs, kenteeken,

lit, znw. onz., Jooris 49, medeburger, onderdaan; sijn leden verliesen, Sacr. 903, het gebruik van zijne beenen verliezen, vgl. bladz. 462 en Mnl. Wdb. IV, 683.

litse, znw. vr., bladz. 443 vs. 44, lis, strik.

locht, zie lucht.

lodder, znw. m., Busk. 188, hoerenjager; Busk. 166, Nu Noch 218, smeerlap; W.e.S. 375, landlooper.

lodderen, zw. ww. intr., Nu Noch 7, de hoer spelen.

odderlijc, bijw., W.e.S. 80, lui en lekker.

loeten, znw. m., Taf. II 10, Mar. 467, lomperd.

lofsam, bnw., Sacr. 109, naprol. 10, Mar. 1032, eerwaardig.

loegenen, zw. ww. trans., Blisc. 105, loochenen, ontkennen.

loi, loei, bnw., Truw. 178, lui.

loiaert, znw. m., W.e.S. 102, 120, luiaard.

[p. 647]

lollaert, znw. m., Busk. 179, 196, Truw. 117, cellebroeder. Vgl. Mnl. Wdb. IV, 745.

lollen, zw. ww. intr., Sacr. 2, 8, dommelen.

lonen, zw. ww. trans., Esm. 793, Busk. 118, straffen.

longe, znw. vr., mv. longeren, Plaij. 315, 328, Sacr. 879, Mar. 403, 880 in verschillende vloeken.

longergat, znw. onz., Plaij. 315, luchtpijp (?). Vgl. Mnl. Wdb. IV, 754.

looftutere, znw. m., Mar. 539, vleier.

looc, znw. onz., Sacr. 1322, ui, prei.

loon, znw. onz., Esm. 997, Maegd. 376, 652, loon, vergelding; te lone, Lans. 751, Blisc. 1154, als genadegift, geschenk, vgl. Mnl. Wdb. IV, 770.

loos, bnw., Lans. 919, zonder; het kan hier echter ook reeds het achtervoegsel zijn, zoodat dan vroude loes als één woord moet gelezen worden.

lope, loppen, znw. onz. (?), Plaij. 82, vijftig roeden.

lorinen, zw. ww. intr., Truw. 169, leegloopen.

los, bnw., los van, Blisc. 502, vrij van, zonder.

lossen, zw. ww. trans., Blisc. 530, 1703, verlossen, loskoopen.

lost, zie lust.

loven, zw. ww. trans., Lans. 233 (var.), beloven.

lucht, locht, znw. vr., Esm. 66, uitspansel; ter l. zitten, Maegd. 97, een luchtje scheppen.

lude, bijw., 1. ende stille, Dr. D.H. 241, geheel en al.

luden, luijden, zw. ww. intr., W.e.S. 136, geluid maken, zingen; Sacr. 383, klinken, schijnen.

luffe, znw. vr., Maegd. 744, slet.

luken, st. ww. trans., Busk. 23.

lust, lost, znw. m., Esm. 138, Busk. 107, Mar. 571, lust, begeerte; Sacr. 978, liefde.

lustelijc, bijw., Maegd. 631, vroolijk, blijde.

lusten, zw. ww. onpers., Dr. D.H. 274, goed bekomen; Maegd. 340, wel te moede zijn.

lustende, bnw., Jooris 120, opgewekt, welgemoed; qualijc l., Sacr. 825, bedrukt.

luut, znw. m., Blisc. 799, geluid, stem.

macht, znw. vr., Glor. 996, strijdmacht; Lans. 139, gelegenheid; al u macht, Lans. 574, 700, Rubb. 209.

mael, znw. m., te male, Esm. 160 enz., geheel en al; met eenen smaels, Sacr. 657, op een keer, mengvorm uit met eenen male en eens maels, vgl. duncken en Mnl. Wdb. IV, 964.

maer, voegw., Plaij. 37, wel; maer dat, Maegd. 226, op voorwaarde dat.

maerte, znw. vr., Truw. 108 enz., meid, dienstmaagd.

maertille, znw. vr., Sacr. 62, 909, 1042, foltering.

maes, znw. vr., S.e.W. 20, vlek, smet.

maetsuwe, znw. vr., Blisc. 1452, knots.

maken, zw. ww. trans., Esm. 816, scheppen; Dr. D.H. 42, Sacr. 113, doen; hem m. als, Esm. 900, zich vermommen; ghenoechte m., Mar. 423, behagen scheppen; ic make 't, Maegd. 24, het gaat mij.

male, znw. vr., Plaij. 260, tasch.

malicie, znw. vr., Jooris 267, boosheid.

[p. 648]

man, znw. m., Esm. 273, 290, jongen, kind; Glor. 161, onderdaan; als een man, Sacr. 380, flink, moedig; dats die man, Nu Noch 54, dat is de manier.

manheit, znw. vr., Nu Noch 212, moed.

manen, zw. ww. trans., Hexe 34, oproepen, bezweren.

maniere, znw. vr., W.e.S. 190, eigenschap, manier van zijn; Maegd. 294, soort; dem. maken als, Blisc. 605, zich gedragen; bij manieren, Taf. II 51, behoorlijk.

manierlijc, bnw., Taf. I 71, fatsoenlijk, betamelijk.

mare, znw. m., Nu Noch 159, nachtgeest.

mat, bnw., met den 2^en nmv., Lans. 242, moe; m. maken, Glor. 127, overwinnen, klein krijgen.

mate, znw. m., Maegd. 307, behoorlijke, voldoende maat; Jooris 46, wijze; met maten, Dr. D.H. 178, betamelijk, bescheiden; boven mate(n), Dr. D.H. 291, onbescheiden, buitensporig; Esm. 883, buitengemeen, zeer.

materie, Blisc. 20, 48, stof, verhaal.

medallen, zie al.

medecine, znw. vr., Glor. 171, lafenis.

medeplichtere, meplichtere, znw. m., Blisc. 353, 743, helper.

meer, bijw., hine .... meer, W.e.S. 449, niemand anders; nie meer, Esm. 331, Glor. 319, 649, 1097, nooit anders; meer no min, Jooris 76, geheel en al; meer ende min, bladz. 471 vs. 86, alles; - bnw. verbogen, Dr. D.H. 397, grooter.

meerch, znw. onz., W.e.S. 351, merg.

meest, bnw., Sacr. 837, Mar. 1075, Maegd. 286, grootst; Sacr. prol. 3, machtigst.

meester, znw. m., Esm. 62 enz., geleerde, doctor, wichelaar; Sacr. 1227, geneesheer, heelmeester.

meesterie, znw. vr., bladz. 472 vs. 121, geneeskunst; Sacr. 1231, gedokter.

mey, bijw., bladz. 471 vs. 73, mede.

meinen, zie menen.

meysen, znw. onz., Mar. 375 enz., meisje.

mecken, melde enz. zie micken, milt enz.

melcslabberken, znw. onz., Sacr. 818, melkmorsertje, schootkindje, lieveling.

melcteile, znw. vr., Busk. 25, 33, melkkom.

melodie, znw. vr., Blisc. 891, 1215, vreugde, zaligheid.

memorie, znw. vr., Mar. 590, denkvermogen; Mar. 1064, Jooris 258, gedachte, zin.

menen, meinen, zw. ww. trans. en intr., Esm. 116, Glor. 503, 798, 810, Lans. 103 enz., van plan zijn; Glor. 235, Lans. 681, Maegd. 244, bedoelen; Lans. 338, er voor zullen zorgen; Esm. 930, ernst maken met; Maegd. 488, liefhebben; Blisc. 1405, beteekenen; - znw. Blisc. 1424, bedoeling.

menichsins, bijw., Taf. II 189, op vele wijzen.

meninghe, meyninghe, znw. vr., Mar. 737, bedoeling, oprechtheid; Mar. 882, achting.

menscelicheit, znw. vr., Blisc. 698, menschelijke natuur, m. leven.

mere, meere, znw. vr., Lipp. 190, verhaal; Sacr. 203, Blisc. 1045, bericht.

mergendach, znw. m., Glor. 612, dag van morgen.

merct, znw. vr., Lans. 97, mark, goudstuk.

[p. 649]

merc, znw. vr., Sacr. 600, gebied, land.

merc, merke, znw. m., m. leggen of houden aen, Busk. 20, Lans. 30, 218, W.e.S. 220, acht slaan, letten op.

mercken, zw. ww. trans. en intr., Blisc. 40, 785, Jooris 148, aanzien, letten op, opmerken; Glor. 241, Lans. 36, opletten; m. naer, Glor. 6, luisteren naar.

merren, zw. ww. intr., Esm. 843, Lipp. 37, vertoeven, zich ophouden; Lipp. 31, Dr. D.H. 276, Plaij. 77, toeven, talmen; Lipp. 11, 20, Blisc. 1568, toeven, wegblijven.

mertdach, znw. m., m. van der weke, Mar. 10, weekmarkt.

mes, znw. onz., met quaden messen, Hexe 39, met stompe messen of eenvoudig met beulsmessen?; aen 't mes, Mar. 466, aan het vechten.

mes -, zie mis -.

messagier, metselgier, znw. m., Glor. 250, 260, Dr. D.H. 1, bode.

messe, znw. vr., Lipp. 54, Hexe 99, mis.

mesten, zw. ww. intr., Blisc. 996, zich mesten; Sacr. prol. 46, behagen scheppen in.

met, voorz., Lipp. 53, Busk. 27, 104, Dr. D.H. 21, Rubb. 55, Blisc. 642, in uitroepen, vgl. de aant. bij Sacr. 1076; Esm. 762, Lans. 463, 691, Blisc. 884, in iemands huis, dienst; Blisc. 1353, volgens; met droefheit, Maegd. 567, tot mijne dr.; met vrouden sijn, Esm. 811, blijde; metter kele hebben, Sacr. 436, 515, bij de keel h.; metter hant, Esm. 902, Lans. 596, aan of bij de h. houden; Glor. 925, bij de hand, gereed hebben; met enen liggen, Glor. 754, bij iem. liggen.

met, bijw., Lipp. 28, W.e.S. 562, bovendien; met hebben, Maegd. 30, tot zijn dienst hebben.

met dat, voegw., Mar. 176, 968, met dat terwijl, tegelijk dat.

meten, st. ww. trans., Rubb. 143, tellen; Hexe 65, Mar. 449 (?), 874, laten tappen; Rubb. 240, drinken.

mettentijt, znw. m., Esm. 64, middernacht.

midallen, zie al.

middel, znw. onz., zonder m., Maegd. 433, onmiddellijk, rechtstreeks.

middel, bnw., Mar. 402 (var.) hetgeen tusschen twee andere zaken is, tusschen -.

miede, znw. vr., Blisc. 601, loon, geschenk waarmede men omkoopt.

mihorpe (?), znw. vr., bladz. 466 opschrift, kortzichtigheid, myopie; zie de aant.

micken, mecken, zw. ww. intr., S.e.W. 67, acht slaan.

mile, znw. vr., grote m., Mar. 16, geografische mijl.

millioen, telw., Mar. 439, millioen.

milt, melde, bnw., Sacr. 633, overvloedig; S.e.W. 146, mild.

minyoet, mijnjoot, bnw., Taf. I 47, Blisc. 421, lief.

minklijc, bnw., Sacr. 242, vriendelijk, genadig.

mincken, zw. ww. intr., Blisc. 676, verminderen, minder worden.

minlijc, bnw. en bijw., Sacr. 206, 213, vol liefde en eerbied; Sacr. 1137, Blisc. 829, vriendelijk.

minne, znw. vr., Glor. 197, Lans. 42 enz., liefde; Dr. D.H. 240, vreedzame schikking; Glor. 436, Mar. 260, 812, geliefde; in Gods minne, Maegd. 219, ter Gods

[p. 650]

liefde, om Gods wille, in Gods naam.

minnekijn, znw. onz., Esm. 455, Lipp. 40 enz., geliefde.

misbaer, znw. onz., Sacr. 1218, gejammer, verdriet.

misbaren, zw. ww. intr., Esm. 534, 550, weeklagen; - refl., Esm. 315, jammeren.

misdaet, znw. vr., Esm. 731, Nu Noch 193, Blisc. 1125, vergrijp.

misdrach, znw. onz., Blisc. 895, verkeerd gedrag, zonden.

misgaen (hem), st. ww. refl., Sacr. 159, misdoen.

mishaech, znw. m. of onz. (?), Mar. 594, onbehaaglijkheid. ellende.

miskief, znw. onz., Mar. 1106, narigheid.

miscomen, st. ww. intr. met den 3^en nmv., Lans 313, overkomen (van iets slechts).

mislaten (hem), st. ww. refl., Mar. 914, uitgelaten zijn, jammeren.

mismaect, bnw., Sacr. 56, leelijk, ongelukkig.

misprijst, bnw., Blisc. 260, laakbaar.

misprisen, zw. ww. trans., Lans. 406, laken, verwijten.

misquame, znw. vr., Blisc. 334, ramp.

misraect, bnw., Dr. D.H. 346, slecht afgewerkt, mislukt.

misscien, zw. ww. intr., Blisc. 332, 454, overkomen (van iets slechts).

misse, znw. vr., Lipp. 54, Hexe 94, mis.

misselijc, bnw., Lipp. 40, verschillend, velerlei; Lans. 567, Sacr. 161, onzeker; Lipp. 107, Lans. 88, vreemd, wonderlijk; Lans. 941, schandelijk.

misselijc, bijw., Maegd. 749, schandelijk.

missen, messen, zw. ww. intr., Blisc. 30, feilen, dwalen.

misval, znw. onz., Lans. 430, 731, Sacr. 68, Jooris 50, ongeluk, tegenspoed,

misvallen, st. ww. intr., Nu Noch 228, ongelukkig afloopen.

misvergen, zw. ww. intr., Mar. 363, iets slechts van iem. vergen.

miswanen, zw. ww. trans., Sacr. 1159, wantrouwen. Het ww. staat hier met een voorwerpsgenitivus, en daardoor schijnbaar intr.

miswinde, znw. vr. en onz., Blisc. 714, ongeval.

mite, znw. vr., Busk. 59, 146, Mar. 384, 675, S.e.W. 46, 52, mijt, een muntstuk van ⅓ penning, ook in het algemeen klein geldstuk, kleinigheid.

mits, mids, voorz., Sacr. 254, 810, 1068, Blisc. 453, 1265 enz. enz., door, wegens, om.

Modicac, Monicat, eigenn., Sacr. 1277, Mar. 870, 998, naam van een duivel.

moeye, moie, znw. vr., Esm. 317, Glor. 488 enz., tante.

moeyen, moien, zw. ww. trans., bladz. 446 vs. 18, lastig vallen; ghemoyt worden, Blisc. 74, gedreven worden; - refl. hem moeyen, Blisc. 1202, zich bekommeren; gemoyt (deelw. van hem m.), Blisc. 1530, bezorgd, zorgvol.

moer, znw. m. en onz., Sacr. 24 enz, veen.

moerneringhe, znw. vr., bladz. 466 vs. 7, veenderij.

moerwerck, znw. onz., bladz. 466 vs. 9, veenarbeid.

moet, znw. m., Esm. 445, Glor. 68, 191, Lans. 212, Maegd. 674, inborst, karakter; Maegd. 621, gemoed, hart; Esm. 840, Lans. 660, W.e.S. 312, stemming; Esm. 600, Rubb. 185, gevoel, ge-

[p. 651]

dachte; met goeden moeden, Maegd. 366, welgemoed.

moeten, onz. ww. intr., Esm. 487 enz. moeten; Esm. 115 enz. (in wenschende zinnen), mogen.

mogen, onr. ww. intr. en trans., Esm. 407 enz., kunnen; Esm. 334, mogen lijden, houden van; Dr. D.H. 352, Nu Noch 179, 184, lusten; gerne mogen sien, Lans. 74.

mogent, mueghent, bnw., Jooris 269, 272, machtig.

mogentheit, mueghenteijt, znw. vr., Hexe 36, Blisc. 1627, Jooris 272, almacht.

moy enz., zie mooi.

moie, zie moeye.

mol, znw. m., Sacr. 1036, mol (het dier).

molder, znw. m., Busk. 9, molenaar.

mole, znw. vr., Sacr. 454, maaksel.

mont, znw. m., Mar. 560, ingang; rode mont, Esm. 263, 474, 548, Lans. 606, Mar. 245, vriendelijke benaming voor een kind of voor een volwassen meisje; ter mont spelen, S.e.W. 12, eten; enen hoveschen m. draghen, Glor. 310, bescheiden zijn.

moiaert, moyaert, znw. m., W.e.S. 120 enz., fat.

mooilijc, bijw., Maegd. 94, 105, 115, mooi.

moert, znw. vr., Esm. 369, 791, moord; Esm. 676, Lans. 911, gruweldaad; die m. steke hem, Lans. 916 (var.), hij moge doodvallen.

more, znw. vr., Blisc. 1496, slijk, modder.

morgen, znw. m., goeden morgen, Glor. 297, geluk. Vgl. dach, jaer en Lans. 641.

mormeracie, zie murmeracie.

morseel, znw. onz., Truw. 151, Jooris 220, brok.

mouwe, znw. vr., die m. maken, Rubb. 234, den gek aansteken, bedriegen.

mouwen, dies weetic ons mouwen, Blisc. 275, misschien daar weet ik mouwen aan te passen, vgl. ‘hij weet van wanten’.

mueghent, zie mogent.

murmeracie, mormeracie, znw. vr., Blisc. 237, 1677, gemor, onrust; Mar. 329, angst.

murmereren, mormereren, zw. ww. intr., Blisc. 1597, mompelen, in het onzekere praten.

museel, znw. onz., Rubb. 243, snuit.

musenmeel, znw., onz., Sacr. 588, 1274, fijn meel.

musket, muschet, znw. onz.(?), bladz. 442 vs. 13, vinkendief, eene soort sperwer.

mute, muut, znw. vr., Busk. 96, W.e.S. 63, 280, 353, kooi, in de m. = binnen; Sacr. 1010, gevangenis.

muten, muyten, zw. ww. trans., Mar. 352, in eene kooi sluiten, kooien, kameren.

na, bnw., eng, na of breet, Blisc. 830, groot of klein, veel of weinig.

na, bijw., Esm. 924, nabij.

nachtrudder, znw. m., Nu Noch 157, booze geest.

nacie, znw. vr., Blisc. 236, natuur, wijze van doen.

naect, bijw., Sacr. 112, Blisc. 498, duidelijk.

naer, bijw., Lipp. 47, 109, W.e.S. 162, naderbij.

naerdat, voegw., Jooris 48, nadat.

naerspreken, naspreken, st. ww. intr., Glor. 165, 167, beschimpen.

naervolgen, zw. ww. trans., W.e.

[p. 652]

S. 584, opvolgen; Blisc. 20, vervolgen, voortzetten.

naerwerpen, st. ww. trans., Nu Noch 64, achternagooien.

naest, bnw., te naest, Taf. II 199, ten naasten bij.

naest, bijw., Mar. 125, nabij.

naken, zw. ww. intr., Maegd. 332, 370, naderen; - onpers. het naect, Blisc. 710, 1186, het loopt naar.

namaels, bijw., Glor. 23, Rubb. 4, Nu Noch 210, later, daarna.

nap, znw. m., Dr. D.H. 301, beker.

narreren, zw. ww. trans., bladz. 468 vs. 76, verhalen.

nat, znw. onz., Blisc. 67, 952, water.

nature, znw. vr., Esm. 413, 444, Glor. 190, 207, karakter, geaardheid; Glor. 845, wezen, bestaan; Blisc. 1664, stoffelijk bestaan; Maegd. 59, wezen, schepsel, mensch.

natuerlijc, bijw., Blisc. 957, volgens de (menschelijke) natuur.

natuerlicheit, znw. vr., Blisc. 734, menschelijke natuur.

nauwe, bijw., Plaij. 306, Mar. 181, Blisc. 40, nauwkeurig; Mar. 121, Blisc. 314, nauwelijks.

navont, bijw., Lans. 298, 325, in den avond.

neder, bijw., Lans. 15, 21 enz., laag; Lans. 119, Mar. 1095, naar beneden (Mar. ging met haren oom uit Italië terug, dus uit het bovenland naar het benedenland).

neder, bnw., Lans. 187, 285, Blisc. 594, gering.

nederbeten, zw. ww. intr., Glor. 628, van het paard stappen; Lans. 798, 870, nederdalen.

nedergaen, st. ww. intr., Glor. 699, ondergaan.

nederrisen, st. ww. intr., Sacr. 111, vallen.

neen, bijw., neen ic, Glor. 723, Mar. 350 enz.; neens, Nu Noch 24, Sacr. 1237, Blisc. 221; neent, Sacr. 23, 676, Blisc. 245, S.e.W. 160; of neen, Blisc. 522, 1432, zoo niet. Vgl. jae.

neghelentier, znw. m., Lans. 51, egelantier, wilde roos.

necker, znw. m., Nu Noch 159, nikker, watergeest; Sacr. 17, 1045 enz., Blisc. 991, duivel.

nemen, st. ww. trans., Esm. 661, ontstelen; W.e.S. 526, benemen; W.e.S. 522, aannemen; Esm. 527, Rubb. 114, tot echtgenoot nemen; wale n., Esm. 482, goed opnemen; qualijc n., Lans. 275, 277.

nemmeer, bijw., Lans. 356, nooit meer; Esm. 379, 917, niet meer.

nemmermeer, nemmermee, bijw., Glor. 1048, Lans. 346, nooit meer; Rubb. 196, in het geheel niet meer; Esm. 525, nooit; Esm. 577, zeker niet, in geen geval.

nernst, znw. m., Blisc. 216, ijver, geloofsijver.

net, znw. onz., Lipp. 142, Dr. D.H. 35, Maegd. 689, jachtnet.

net, bijw., Mar. 307, precies.

nicht, bijw., Maegd. 178, niet.

nie, bijw., Esm. 152, 230 enz., nooit; Esm. 875, Busk. 200, niet. - In een aantal zinnen moet nie door ooit vertaald worden, b.v. Esm. 281, 373, 469, 758, 974, Glor. 603, 827, Lans. 523, Blisc. 4 enz. Vgl. Mnl. Wdb. IV, 2387.

nieghers, bijw., Mar. 133, nergens.

nyemare, nieumere, znw. vr., Sacr. 924, Mar. 408, nieuwstijding.

nyemens, onb. vnw., Blisc. 154, niemand.

nicsent, bijw., Truw. 113, nooit sinds, nooit, in het geheel niet.

niet, onb. vnw., Esm. 507, 622

[p. 653]

enz., niets; te niete doen, Maegd. 695, 705, vernielen.

nyeu, niewe, bnw., Plaij. 76, vreemd; Sacr. 894, onbetrouwbaar.

nyeut, onb. vnw., Blisc. 110, 544, niets; te nieuten doen, Jooris 208, vernietigen; te nieten gaen, Jooris 118. verloren gaan.

nigen, st. ww. intr., W.e.S. 217, Maegd. 116, buigen, eene buiging maken.

nistich, bnw., Maegd. 127, keurig.

no, zie node.

noch, bijw., Lans. 390, 432. 466, Mar. 194, nogmaals; Truw. 170, Nu Noch, 32 enz., nog meer; W.e.S. 218, nu verder; Lans. 160, nu, nu toch; noch alsoe, Busk. 160.

node, noey, no, bijw., Lans. 421, Truw. 149, 170, Plaij. 50, Mar. 386, 648, Blisc. 172, noode, ongaarne.

noden, zw. ww. trans., Dr. D.H. 274, Maegd. 106, 121, uitnoodigen; enen iet n., Maegd. 46, verzoeken.

noene, znw. vr., Mar. 66, middag; S.e.W. 119, etenstijd.

noenmael, znw. onz., Mar. 504, middagmaal.

noyael, bnw., Esm. 833, Glor. 67, 251, Lans. 10, 26, enz., edel; W.e.S. 13, voortreffelijk, schoon; Lans. 792, 864, deugdelijk, betrouwbaar.

nooit, nooint, bijw., Maegd. 737, nooit; Lans. 375, in het geheel niet; Esm. 893, Lans. 589, Dr. D.H. 147, Rubb. 21, Mar. 279, Blisc. 5, ooit; vgl. nie.

noot, znw. vr. en m., Esm. 318 (te verbinden met 309), Lans. 308, gevaar; Mar. 598, gevaar, ellende; Mar. 790, ellendige toestand; Blisc. 834, moeite, last; tes noot, tes van noe, Mar. 699, Blisc. 1302, 1437, het is noodig.

nopen, zw. ww. trans., Sacr. 512, S.e.W. 17, steken.

nosen, zw. ww. intr., Mar. 298, Blisc. 785, deren, hinderen, schaden.

notabel, bnw., Blisc. 1693, Maegd. 1, achtbaar; Mar. 535, uitstekend.

notelijc, bnw., Mar. 392, noodig.

nuyle, znw. vr., Taf. II 44, muil, bek.

nuttelijc, bnw., Blisc. 736, 933, 936, nuttig.

och, ochte, voegw., Esm. 310, Lans. 301, Mar. 653, of.

of, oft, voegw., Esm. 680, 802, Glor. 183, Lans. 723, Dr. D.H. 133, W.e.S. 311, Maegd. 106, indien; Lans. 541, om te zien of; Mar. 657, alsof.

offer, znw. m., Plaij. 124, schatting.

officie, znw. onz. en vr., Blise. 605, ambt, ook kerkelijke bediening; bladz. 472 vs. 109, kerkdienst, mis.

officier, znw. m., Sacr. 1097, prol. 77, Blisc. 604, ambtenaar, waar-digheidsbekleeder, zoowel kerkelijk als wereldlijk.

ofsliten, zie afsliten.

oge, oogen (bladz. 471 vs. 84), znw. onz., voer oogen, Sacr. prol. 73, aanwezig; voer ogen leggen, Plaij. 1, uitleggen, verklaren; voer oghen bringhen, W.e.S. 100, aantoonen, bewijzen.

olas, olaes, tusschenw., Esm. 561, Blisc. 306, helaas.

olijc, bnw., Plaij. 293, suf.

om, omme, voorz., Lans. 447, ter wille van, in naam van; Dr. D.

[p. 654]

H. 316, Sacr. 977, Maegd. 401, 407, ten behoeve van, voor; Sacr. 78, door; om niet, Rubb. 201, tevergeefs; copen om, Esm. 199, 932, koopen voor.

ombeiden, zie ontbeiden.

ombekant, zie onbekent.

ommebellen, zw. ww. trans., Sacr. 898, omroepen, rondvertellen.

omdat, voegw., Dr. D.H. 340, Sacr. 1058, Mar. 261, 768, Blisc. 537, Maegd. 140 enz., opdat.

omcomen, st. ww. intr., Mar. 40 (proza), aan het einde komen, nl. van het werk.

omlancs, bijw., Glor. 53, al lang.

omleggen, zw. ww. trans., Rubb. 233, Blisc. 599, verdraaien of verbloemen.

ommeslach, znw. m., omweg; sonder o., Blisc. 719, rechtstreeks.

omtrent, voorz., Esm. 586, om; - bijw., Lipp. 123, rondom.

omvaen, st. ww. trans., Blisc. 579, 669, Maegd. 576, omvangen.

ommewelven, st. ww. trans., Sacr. 55, omwroeten.

omwempel, znw. m., bewimpeling; sonder o.. Blisc. 1719, ronduit gezegd.

omwympelen, zw. ww. intr., Blisc. 616, er doekjes om winden.

onabel, bnw., Mar. 536, onbekwaam.

onaerdich, zie oneerdich.

onbefaemt, bnw., Blisc. 37, onbesproken.

onbekent, ombekant, bnw., Glor. 508, onbekend; Glor. 13, onverstandig; Mar. 515, onbeschaafd, lomp.

onbekentheit, znw. vr., Sacr. 1161, onbeschoftheid, heiligschennis.

onbequaem, onbequame, bnw., Mar. 274, onaangenaam; Blisc. 464, slecht, afschuwelijk.

onberen, zie ontberen.

onbesceet, znw. onz., Blisc. 179, onbetamelijkheid, schande.

onbetame, bnw., Blisc. 748, onbehoorlijk, niet passend.

ondaet, znw. vr., Esm. 791, 963, 973, misdaad.

ondanc, znw. m., S.e.W. 39, haat, vloek; o. hebben, Glor. 182, Lans. 522, W.e.S. 293, vervloekt zijn; o. weten, W.e.S. 609, haten; mijns ondancs, Lans. 344 (var.), onvrijwillig, gedwongen.

ondanc, bijw., Lans. 563, ondanks.

onder, voorz., Busk. 174, midden in, vlak voor; met een pers. vnw., Hexe 75, Blisc. 1288, gezamenlijk, met.

onder, bijw., zie tonder.

onderdaen, bnw., Esm. 715, Lans. 675, onderdanig.

ondergaen, st. ww. trans., enen iet ondergaen, Esm. 943, iem. iets ontrooven door hem te verdringen.

onderhaspe, znw. vr., Dr. D.H. 43, warboel.

onderhoricheit, znw. vr., Blisc. 1393, onderdanigheid, nederigheid.

onderlinghen, bijw., Dr. D.H. 383, allen te zamen.

ondersprect, znw. onz., Rubb. 76, voorwaarde.

ondertiden, Blisc. 180, nu en dan.

onderwinden, onderwinnen (hem), st. ww. refl., Busk. 37, Mar. 630, Dr. D.H. 15, 18, ondernemen, zich bezighouden met, zich bemoeien met.

ondier, bnw., Busk. 141, 159, verachtelijk, gemeen, akelig.

ondrachtich, bnw., Jooris 84, onver-draaglijk.

oneerdichlijc, bijw., Sacr. 517, boosaardig.

[p. 655]

oneerlijcheit, znw. vr., Lans. 128, oneerbaarheid.

oneffen, bnw., Mar. 675, ongelijk, wat verschil maakt.

onere, onnere, znw. vr., Esm. 524, schande.

oneren, onneren, zw. ww. trans., Lipp. 87, te schande maken.

ongeblaemt, bnw., Mar. 309, onberispelijk, geëerd.

ongelet, bnw., Esm. 258, Glor. 730, zonder dralen.

ongemeten, bnw., Esm. 538, 808, Blisc. 489, onmetelijk, onuitspre-kelijk; - bijw., Sacr. 153, onmetelijk.

ongenoechte, znw. vr., Mar. 426, verdriet; Mar. 502, moeilijkheid, strijd.

ongeraect, bnw., Mar. 529, onbeschaafd.

ongereet, bnw., W.e.S. 223, Blisc. 87, niet bij de hand, niet ter beschikking; Plaij. 42, Mar. 958, moeilijk.

ongeschelt, bnw., Sacr. 467, onbeschaafd, ongeleerd.

ongescoffiert, bnw., Blisc. 461, zonder blaam, schande.

ongespaert, bnw., Esm. 111, Sacr. 141, 1192, Blisc. 1122, Maegd. 512, zonder dralen, onverwijld.

ongespleten, bnw., bladz. 470 vs. 64, ongedeeld, geheel.

ongetelt, bnw., Esm. 133, 988, zonder tellen.

ongetijdich, bnw., Mar. 564, onbetamelijk, losbandig.

ongeveinst, bnw., Glor. 54, zonder huichelen, ronduit.

ongeven, zie ontgeven.

ongeviert, bnw., Blisc. 1244, zonder ophouden.

ongevreest, bnw., Sacr. 1210, veilig, zonder te vreezen voor.

ongewedere, znw. onz., Sacr. 340, slecht weer, hevige storm.

ongoet, znw. onz., schade, verlies; tongoede maken, Lipp. 59, doen ontgelden; Mar. 990, doen verliezen.

ongrondelijc, bnw., Mar. 1059, ondoorgrondelijk, onfeilbaar.

onhuegelijc, bnw., Mar. 1047, in droef heid.

oncondich, bnw., Sacr. 165, onbekend.

onconstich, bnw., Mar. 532, onbekwaam.

onnen, onr. ww., 1^ste en 3^de pers. an, conj. onne, met den 3^den nmv. van den persoon en den 2^den of 4^den van de zaak, Esm. 1005, Glor. 666, Lans. 273, 756, 769, gunnen; ans mi God, Glor. 503, indien God het mij gunt.

onneren, zie oneren.

onnosel, bnw., Jooris 130, onschuldig.

onnut, bnw., Blisc. 995, onbruikbaar.

onpaeyen, zie ontpaeyen.

onpeis, znw. m., Dr. D.H. 119, onvrede, verdriet.

onprofijt, znw. onz., Mar. 676, nadeel.

onrast, znw. vr., Lans. 546 (var.), onrust, kommer.

onrecht, znw. onz., Mar. 141, on-redelijkheid; Maegd. 215, onbe-tamelijkheid.

onsachtich, bnw., Mar. 938, vreeselijk.

onsalich, bnw., Dr. D.H. 376, ongelukkig.

onsalicheit, znw. vr., Maegd. 571, verdoemenis.

onscamelijc, ontscamelijc, bijw., Mar. 99, 694, schaamteloos, schandelijk.

onscout, ontscout, znw. vr., Esm. 384, 396, erkenning van iemands onschuld, rehabilitatie.

[p. 656]

onser = ons her, Sacr. 822, onze heer.

onsoete, bnw. en bijw., Blisc. 1095, 1510, hard.

onspoedicheit, znw. vr., Mar. 1107, ongeluk, onaangenaamheid.

onsprekelijc, bnw. en bijw., Mar. 745, 894, onuitsprekelijk, onbe-schrijfelijk.

onst, onste, znw. vr., Esm. 114, gunst; Lans. 24, 260, genegenheid, liefde.

onstaken, onstelt, zie ontstaken, ontstelt.

ontbeiden, ombeiden, zw. ww. intr., geb. wijs ontbeyt, Mar. 37, 910, 1114, wel! (verbazing); ib. 114, ja wel! (verontwaardiging); S.e.W. 23, 29, wacht maar! (bedreiging). In Mar. 704 kan het zoowel wacht even als wel beteekenen.

ontberen, onberen, zw. en st. ww., met den 2^den nmv., Maegd. 49, 454 missen; met den 4^den nmv., Dr. D.H. 91, Mar. 1072, vrij komen van, ontgaan.

ontbieden, st. ww. trans., Blisc. 498, 695, 937, laten weten, berichten; Blisc. 420, toespreken, uitspreken over (?).

ontbinden, st. ww. trans., Blisc. 736, losmaken; Maegd. 62, verlossen; Taf. I 73, Blisc. 1643, uitleggen, verklaren; Lans. 815, nauwkeurig mededeelen; vruecht o., bladz. 466 vs. 4, verwekken.

ontdansen, zw. ww. intr., Sacr. 651, ontloopen.

ontdecken, zw. ww. trans., Esm. 476, Blisc. 643, openbaren, mededeelen.

ontdoen, st. ww. trans., Glor. 905, 1090, Blisc. 645, openen, openmaken; Glor. 1037, uitbreiden; hem ontdoen, Mar. 868, 918, zich openen.

ontdragen (hem), st. ww. refl., Mar. 568, 1033, zich ophouden, verblijven; in een leven h.o., Mar. 591, 697, een leven leiden.

onteren, zw. ww. trans., Lans. 138, schenden, bezoedelen; Glor. 112, in ellende brengen.

ontfaen, ontfanghen, st. ww. trans., Esm. 923, ontvangen; die doot, droefheit o., Esm. 682, 755, lijden, ondervinden; Esm. 767, aannemen; ontf. aen, Glor. 845, ontv. van; voer tgoedeo., Maegd. 9, gunstig opnemen.

ontfanc, znw. m., bladz. 472, vs. 111, het ontvangen.

ontfermen, zw. ww., trans., Mar. 732, zich ontfermen over; refl. met den 4^den nmv., Esm. 387; intr., S.e.W. 75, 85; onpers., Lans. 116, Sacr. 656, Jooris 13.

ontgaen, st. ww. intr., Lans. 527, ontloopen; Hexe 24, weggaan, verdwijnen; Blisc. 308, ontvallen, bezwijken; Mar. 1092, afvallen, losgaan.

ontgeven, st. ww. trans., Lipp. 79, Rubb. 224, ontstrijden, heeten liegen; Mar. 252, uit het hoofd praten.

onthuecht, deelw., Jooris 95, bedroefd.

onthouden, st. ww. trans., Lans. 693, in dienst hebben; Maegd. 316, behouden, redden; - hem onthouden, S.e.W. 176, zich inhouden, zich weerhouden.

ontcnopen, zw. ww. trans., Mar. 7, verklaren.

ontladen, st. ww. trans., hem o. van, Sacr. 490, zich kwijten van.

ontleden, zw. ww. trans., Dr. D.H. 158, uit elkaar scheuren.

ontleggen, zw. ww. trans., Sacr. 1127, Maegd. 567, weigeren.

ontliven, zw. ww. trans., Esm. 702

[p. 657]

enz., van het leven berooven, ter dood brengen.

ontmaken, zw. ww. trans., Blisc. 540, oplossen, te niet doen, (ontscheppen).

ontmeten, st. ww. trans., Lipp. 22, Rubb. 222, door valsch meten ontstelen, door drogredenen iem. iets uit het hoofd praten.

ontossen, ontdossen, zw. ww. trans. en refl., bladz. 443 vs. 33, ontkleeden, uitkleeden.

ontpaeyen, onpaeyen, zw. ww. trans., bladz. 471 vs. 102, verontrusten, hinderen.

ontpluken, ontpluycken, st. ww. intr., Sacr. 86, Blisc. 893, Maegd. 455, opengaan.

ontpluuc, znw. m., Taf. II 105, opening, ontvouwing, mededeeling.

ontrechten, zw. ww. trans., Nu Noch 55, terecht brengen, in orde maken, tot rede brengen.

ontriden, st. ww. intr., Glor. 761, rijdende ontgaan.

ontscriven, st. ww. trans., Plaij. 200, door schrijven ontnemen.

ontset, deelw., Lipp. 131, verdraaid.

ontsien, st. ww. trans., Glor. 355, Blisc. 556, eeren, vreezen; - hem o. van, Lans. 639, vreezen.

ontsient, bnw., Glor. 786, leelijk, hachelijk.

ontsinnen, zw. ww. intr., Esm. 154, 160, Sacr. 873, krankzinnig worden.

ontsitten, st. ww. intr., Esm. 805, Mar. 664, ontrijden, ontkomen.

ontslaen, st. ww. trans., Maegd. 496, bevrijden,

ontspringen, st. ww. intr., Plaij. 267, Maegd. 499, 507, ontsnappen,

ontstaken, onstaken, zw. ww. trans., Blisc. 496, ontsteken.

ontstellen, onstellen, zw. ww. trans., Lipp. 130, Lans. 65, Mar. 105, in de war maken, de goede werking van iets verstoren; Esm. 92, 217, 297, Lans. 617, Rubb. 93, van streek maken; - hem ontstellen, Mar. 1029, vreezen.

ontstucken, bijw., Sacr. 300, aan stukken.

ontswichten, zw. ww. intr., Blisc. 1611, ontgaan (‘voor Gods genade is niets onmogelijk’).

ontvechten, zw. ww. intr., bladz. 472 vs. 126, ontgaan.

ontvlien, st. ww. intr., sonder o., Taf. II. 39, zonder missen.

ontvreemden, zw. ww. trans., Lans. 278, vervreemden.

ontwaect, bnw., Maegd. 366 (proza), wakker. Vgl. Mnl. Wdb. V, 1541 op onwake en Tijdschr. XIX, 250 vlgg..

ontwee, bijw., Glor. 485, Sacr. 410, Mar. 893, in tweeën, uit elkaar, gebroken.

ontwecken, zw. ww. intr., Mar. 58, wakker worden.

ontwijste, znw. vr., Plaij. 38, 112, 182, dwaasheid, verwarring.

onverduldicheit, znw. vr., Nu Noch 141, wanhoop, melancholie.

onvergouden, bnw., Lans. 87, onvergolden.

onverholen, bnw., Hexe 8, 37, zonder te verbergen, ronduit.

onversaget, bnw., Taf. I 54, onverschrokken, gerust; Lans. 280^5, bedaard; Sacr. 537, onbeschaamd.

onverscheden, bnw., Maegd. 79, gezamenlijk.

onversien, bnw., Blisc. 325, onverzorgd; Blisc. 1674, onvoorbereid.

onverstandelijc, bnw., Mar. 695, onredelijk.

onvervaerlijc, bnw., Jooris 173, onbevreesd.

onvrede, znw. m. en vr., Rubb.

[p. 658]

182, onvriendelijkheid, onheuschheid; Plaij. 37, onrust.

onvrome, znw. vr., Sacr. 1201, ramp, onheil.

onweerdich, bnw., Mar. 750, schandelijk.

onwetende, bnw., Mar. 695, dom.

oogen, zie oge.

ooit, bijw., Esm. 970, Sacr. 1106, 1116, altijd; Lipp. 27, eens, nu eenmaal.

oomken, znw. onz., Mar. 642, kameraad.

oer, znw. m., Esm. 16, erfgenaam.

oer-, oir, zie or-.

oesters, bnw., Hexe 61, 73, Duitsch.

oetmoedelijc, bijw., Sacr. 1289, vol eerbied; Blisc. 733, nederig.

oetmoedich, bnw., Blisc. 426, Maegd. 323, eerbiedig, nederig; Esm. 393, Blisc. 11, 1667 enz., genadig.

oetmoedicheit, znw. vr., Sacr. 320, Blisc. 445, Maegd. 647, 710, ootmoed, nederigheid, zelfverlooche-ning.

oetmoet, znw. m., Sacr. 103, 226, 231, Blisc. 146, 1386, vrome eerbied; Blisc. 1099, 1126, 1699, nederige godsvrucht; doer enes o., Glor. 839, W.e.S. 5, bij iem.'s genade; doer of op oetmoet, Esm. 573, Glor. 252, op hoop van genade of onderdanig.

opbreken, st. ww. trans., Glor. 583, openbreken, openscheuren.

opdat, voegw., Sacr. 803, Maegd. 292, opdat; Lans. 234, Blisc. 40 enz., op voorwaarde dat, indien.

opdoen, st. ww. trans., Blisc. 326, opendoen.

openbaer, bnw., Esm. 587, 637, openlijk zichtbaar; int o., Blisc. 810, blijkbaar; int o. van, Sacr. 198, in tegenwoordigheid van; ter o., Maegd. 357, blijkbaar.

openbaerlijc, bnw., Sacr. 551, voor allen zichtbaar.

openbare, oppenbaren, bijw., Hexe 104, duidelijk, zeker.

openbaren, zw. ww. intr., Esm. 247, Sacr. 391, openbaar worden, zich vertoonen; - hem o., Sacr. naprol. 4, zich vertoonen, aanwezig zijn.

openlijc, bijw., Mar. 675, royaal.

opgenemen, st. ww. trans., W.e.S. 447 = opnemen.

opgeven, st. ww. trans., Esm. 914, overgeven, overlaten; vgl. geven.

opheffen, st. ww. intr., Maegd. 266, aanheffen, beginnen.

ophouden, st. ww. trans., Esm. 232, 271, 645, 770, 828, Mar. 342, opvoeden, verzorgen.

opcomen, st. ww. intr., Sacr. 45, S.e.W. 68, bekomen opbreken.

opnemen, st. ww. trans., W.e.S. 431, 456 enz., in handen nemen ter beslechting als scheidsrechter, tegenover geven.

oprecht, bnw., Sacr. 413, echt.

oprisen, st. ww. intr., Glor. 114, Blisc. 1104, voortkomen.

opset, znw. onz., Lans. 319^11, Nu Noch 128, Mar. 1003, plan, onderneming.

opsteker, znw. m., Mar. 430, groot mes.

opvoeren, zw. ww. trans., Mar. 1009, in de hoogte dragen.

opwegen, zw. ww. trans., bladz. 459 r. 29, wegen om een gelijk gewicht te verkrijgen (dat dan geofferd werd).

oracie, znw. vr., Sacr. 713, 812, gebed.

orboer, orbore, znw. m., Blisc. 90, hetgeen goed is; Dr. D.H. 219, werk.

orboren, oorboren, oirboren, zw. ww. trans., Mar. 547, beoefenen;

[p. 659]

Maegd. 412, gebruiken; - als znw., Sacr. prol. 74, bedrijf.

ordeel, znw. onz., Dr. D.H. 85, vervloeking, kwelling.

ordeneren, zw. ww. trans., Esm. 89, beramen; Sacr. 398, 659, opstellen, in orde maken.

oerghelyoes, bnw., Glor. 202, trotsch.

orconde, oorconde, znw. vr. en onz., oorconden = te oorconden, bladz. 472 vs. 112, volgens getuigenis.

orconden, zw. ww. trans., Blisc. 387, berichten; Blisc. 1600, getuigen; - als znw., Maegd. 560, bericht.

orlof, oerlof, znw. m., Mar. 667, Blisc. 1226, verlof, vergunning; bi orlove, Blisc. 856, Maegd. 192, met uw verlof; Blisc. 471, afscheid; Mar. 427, Blisc. 1234 enz., vaarwel!

orsa, uitroep, Maegd. 216, 273, welnu, komaan!

orspronck, oerspronck, znw. m., Sacr. 1254, oorzaak.

ort, oert, znw. m., zie inde.

ou, tusschenw., Sacr. 1, 4, 7, Mar. 460, 810, Blisc. 572, 655 enz., hei!

out, bnw., Sacr. 908, dou = de oude; van oudts, Mar. 78, reeds lang.

oveeren, zie hoveren.

over, voorz., Esm. 344, Glor. 887, voor (van tijd); laten over, Lans. 411, voor; Dr. D.H. 401, gedurende, onder; - bijw., over ende weder, Blisc. 229, heen en weer.

overal, bijw., Glor. 962, in den hoop; Maegd. 306, in alle opzichten.

overbrengen, zw. ww. trans., Sacr. 1167, ten einde brengen; Lans. 699, opmaken.

overeen, bijw., Mar. 706, bijeen, te zamen.

overeendragen, st. ww. trans., Blisc. 285, overeenkomen, vaststellen.

overgaen, st. ww. trans., Mar. 169, aanspreken; - intr., Mar. 581, overkomen.

overglorieus, bnw., Maegd. 368, zeer roemrijk.

overhant, znw. vr., Maegd. 468, oppermacht.

overhooft, znw. m., Maegd. 40, meerdere, opperheer.

overcomen, st. ww. intr., Taf. II 67, het met elkaar eens worden; Nu Noch 216, overvallen; het overcomt hem, Nu Noch 132, hij wordt gek.

overlanc, bijw., Esm. 239, mettertijd; Dr. D.H. 335, voorlang, van ouds.

overlijc, bijw., Blisc. 228, 1118, buitengewoon, buitensporig.

overluut, bijw., W.e.S. 440, 468, Rubb. 53, openlijk, ronduit.

overmoedich, bnw., W.e.S. 347, trotsch, brutaal.

overmoet, znw. m., Glor. 797, hoogmoed, trots.

overqualijc, bijw., Maegd. 231, zeer slecht.

oversere, bijw., Plaij. 45, zeer snel.

oversien, st. ww. trans., Blisc. 1237, doorzien, inzien.

overslaen, st. ww. trans., Mar. 962, overloopen, een overzicht geven van.

overste, bnw., Esm. 815, 825, Glor. 1, 576, W.e.S. 195, hoogste, opperste; - znw., Blisc. 1371, 1375, hoogste, hoofd.

overvloeyen, zw. ww. intr., Blisc. 1531, overvloedig zijn.

o wach, tusschenw., Dr. D.H. 146, Sacr. 1270, o wee!

o wi, tusschenw., Esm. 562, Lipp.

[p. 660]

48, o wee; met den 2^en nmv., Esm. 676, Lans. 910.

oxuun, znw. vr., bladz. 468 vs. 69, uitvlucht.

pacht, znw. m., S.e.W. 133, schatting, tol.

paeijen, zw. ww. trans., Nu Noch 203, Blisc. 281, 297, gerust stellen; Sacr. 369, 597, tevreden stellen. Vgl. gepaeit.

paender, znw. m., Taf. II 2, mand.

paertie, zie partie.

payijn, znw. m., Esm. 124, 206, heiden, ook Mohamedaan, vgl. de aant. bij Sacr. 601.

payment, znw. onz., Glor. 947, betaling, verdiende loon.

pais, peis, znw. vr., Dr. D.H. 172 enz. vrede; te peise bringen, Blisc. 1124, verzoenen; bij de paise, Maegd. 233, met uw verlof.

palet, znw. onz., Sacr. 626, hakbord.

pallullen, zw. ww. trans., Maegd. 105, opschikken.

pandeken, verkleinw. onz., S.e.W. 53, pand.

pant, znw. onz., Glor. 303, kleinood, schat; Jooris 9, verdriet; te pande setten, Lans. 483, tot pand geven, verpanden.

papeije, znw. vr., Taf. II 74, pip, snot.

parabele, znw. vr., Mar. 533, spreekwoord.

parceel, parcheel, znw. onz., bladz. 460 r. 28, stuk; bladz. 466 opschr., vak van een schilderij.

pareersel, znw. onz., Maegd. 126, opschik, sieraden.

pareren, zw. ww. trans., Maegd. 313, in orde maken.

pareseeren, zw. ww. trans., Maegd. 715, vertoonen.

parlement, znw. onz., W.e.S. 409, 498 enz., rechtskwestie, proces, twist.

partie, paertie, znw. vr., W.e.S. 290, partij; Esm. 194, Glor. 801, geslacht, familie; Esm. 779, kwartier van een wapen.

partroeldie, znw. vr., Blisc. 1496, zwabber, vuil brok, kreng.

partuere, znw. vr., bladz. 443 vs. 46, gezelschap.

pas, znw. onz. en m., Mar. 947, tijd, tijdstip; te passe, Mar. 160, 247, gepast, in orde, naar den zin; pas hebben, Mar. 665, gelegenheid (in U is pas hier: poosje); Glor. 411, 510, weg, tocht (vgl. vs. 575).

passen, zw. ww. intr., Sacr. 66, gelegen komen, gelukken; Lans. 848, oversteken(?), vgl. de Bijvoegsels en verbeteringen.

passeren, zw. ww. intr., Nu Noch 48, gemakkelijk afgaan.

passijen, zw. ww. trans., Blisc. 1078, doen lijden, martelen.

pattoois, znw. onz., naer ons p., Maegd. 202, 262, op onze boerenmanier.

peinsen, peysen, zw. ww. trans. en intr., p. om, Glor. 53, Lans. 783, denken aan, over; Mar. 291, bedenken; Mar. 470, gelooven; Rubb. 177, twijfelen.

peis, zie pais.

pecel, znw. vr., Taf. II 192, pekel.

pels, pelse, znw. m. en vr., Dr. D.H. 111, 174, 180, 373, 377, onder- of bovenkleed, met of zonder bont.

penitencie, znw. vr., Mar. 1049, Maegd. 739 enz., boetedoening.

penninc, znw. m., Lans. 698, halve duit; ib. 695, 702 muntstuk in het algemeen.

perlesijn, znw. m., Hexe 27, duivel(?).

persse, znw. vr., Maegd. 769, druk, benauwdheid.

[p. 661]

persequeren, zw. ww. trans., Sacr. 660, vervolgen, pijnigen.

persoen, znw. m., in den p. van, Blisc. 1106, in de rol van, in den naam van.

pestelencie, znw. vr., Mar. 799, besmettelijke ziekte.

peutertier, zie putertiere.

pieren, zw. ww. trans., Maegd. 632, verstrikken.

pijn, zie pine.

pickelbeen, znw. m., Taf. I 30, bikkel.

pilgherijm, znw. m., Esm. 869 enz., pelgrim.

pine, pijn, znw. vr. en m., Glor. 600, straf; Blisc. 1023, pijniging, pijn; Sacr. 893, barenswee; Lans. 279, Mar. 420, verdriet, ellende; Jooris 60, ellende, gevaarlijke toestand; Glor. 116, 997, 1043, moeite, overlast; Mar. 796, Blisc. 183, 1022, 1311, moeite die men zich geeft, inspanning; Truw. 147, zwaar werk.

pinen, zw. ww. trans., Blisc. 252, straffen; Glor. 462, plagen, kwellen; - intr., Esm. 45, 52 enz., werken, moeite doen, zich inspannen; Mar. 293, als omschrijvend werkw., dreigen, beginnen; hem pinen, Nu Noch 42, zich kwellen, moeite geven; Blisc. 1306, zich bezighouden met.

pincken, zw. ww. intr., Maegd. 172, hinken.

pynoes (?), bnw., Lans. 189 (var.), stekelig, fijngevoelig, fr. épineux.

pipe, pype, znw. vr., tsijn al pypen, Blisc. 287, het zijn allemaal fluiten, het beteekent niets.

pipen, st. ww. intr., Blisc. 1026, fluiten.

pit, znw. m., put, op den p., Hexe 51, op straffe van levend begraven te worden.

pitse, znw. vr., bladz. 443 vs. 43, streek, quade pitsen, baldadigheid.

playsant, plisant, bnw., Mar. 546, schoon; Sacr. 1014, bekoorlijk, aanbiddenswaardig.

plackaert, pleckaert, pleccaert, Mar. 660, 680, 982, 986, mooiprater, huichelaar.

planteyt, znw. vr., Mar. 566, overvloed.

planten, zw. ww. trans., Mar. 548, plaatsen, zetten, van der hant pl., op zij zetten, hier zeker wel om het rijm gekozen.

plat, bnw., int platte, Taf. II 117, ronduit.

plat, plat ute, bijw., Dr. D.H. 234, Maegd. 260, ronduit, duidelijk.

plateel, znw. vr., Maegd. 229, schotel.

plattebollen, zw. ww. trans., Sacr. 9, den kop platslaan.

plavant, znw. m., Busk. 203, smeerlap.

plegen, plien, st. ww. trans. en intr., teg. t. pleget, plecht, pliet, verl. t. plach, Esm. 421, 486, Glor. 110, Rubb. 10, 108, Mar. 829, Blisc. 1277, plegen, gewoon zijn, doen; met den 2^en nmv., Blisc. 1240, zorgen voor; der graciën pl., Blisc. 760, genade bewijzen.

plein, znw. onz., Glor. 774, Jooris 226, vlakte.

pleyte, znw. vr., bladz. 458 r. 31, schuit.

plien, zie plegen.

plisant, zie plaisant.

plomp, bnw., Glor. 1039, dik, zwaar.

ploije, znw. vr. en m., Nu Noch, 20, 21, toestand, stemming.

poeij, poij, uitroep der duivels, Maegd. 656.

[p. 662]

pogen, zw. ww. intr., Maegd. 51, streven, trachten; - hem pogen, Taf. I 16, Sacr. 145, zijn best doen; Taf. II 129, zich spoeden; Jooris 109, zich haastig verwijderen.

pol, znw. m., Lipp. 56, horendrager; W.e.S. 188, verschoveling.

pompernië, znw. vr., Maegd. 711, pralerij.

ponden, zw. ww. trans., bladz. 468 vs. 87, uitdeelen.

pont, znw. onz., Jooris 217, schat.

poort, znw. vr., Dr. D.H. 303, stad.

poot, poet, znw. m., Hexe 65, pot.

poot, znw. m., Sacr. 34, klauw, hand.

popelen, zw. ww. intr., Sacr. 715, Blisc. 169, prevelen, bidden.

porren, zw. ww. intr., Lans. 381, zich bewegen.

prasinge, znw. vr., Mar. 819, geleuter.

prenten, zw. ww. trans., Glor. 290, 454, teekenen, boetseeren.

presentatie, znw. vr., Taf. II 217, voorstelling, vertooning.

presenteren, zw. ww. trans., Sacr., 213, voorstellen, toonen; hem pr., Blisc. 797, zich aandienen.

prieel, znw. onz., Sacr. 766, Maegd. 483 (fig.), lustoord.

prië, prye, znw. vr., Sacr. 785. bladz. 471 vs. 98, kreng.

prijckel, znw. onz. en m., Maegd. 428, 633, gevaar.

prijs, znw. m., Blisc. 1729, Maegd. 590, lof; Glor. 1130, roem; prijs draghen, W.e.S. 308, den palm der overwinning wegdragen; van prise, Lans. 402, waardig, uitstekend.

principael, bnw., Lans. 9, 536, vorstelijk, hoog; Blisc. 1698, uitstekend; - bijw., Lans. 791, uitstekend, afdoende.

prisen, zw. en st. ww. trans., Esm. 146, W.e.S. 119, prijzend verklaren, noemen.

proeven, zw. ww. trans., Sacr. 379 enz., onderzoeken; Nu Noch 21, Maegd. 384, beproeven; Nu Noch 73, op de proef stellen (nl. hoe lang hij het kan uithouden); Blisc. 1388, bewijzen, aantoonen.

prondel, znw. m., Maegd. 184, rommel.

proeys, bnw., W.e.S. 271, 470, opgewekt, krachtig; Glor. 201, Lans. 189, fier.

proper, bnw., Glor. 502, eigen; Lans. 792, 864, 889, W.e.S. 13, Plaij. 174, geschikt, keurig, mooi.

propoost, znw. onz., Sacr. 366, Mar. 1016, voornemen.

puit, zie puut.

puneren, zw. ww. trans., Mar. 759, straffen.

punicie, znw. vr., Mar. 784, 837, straf.

punct, puent, znw. onz., Mar. 946, 948, toestand.

purgieren, zw. ww. trans., Jooris 276, reinigen.

pute, znw. vr., Esm. 363, Glor. 1003, hoer, maar ook eenvoudig als scheldwoord gebruikt.

putensone, znw. m., Esm. 972, hoerenzoon, ellendeling.

putertiere, peutertier, bnw., Glor. 1067, Sacr. 669, 944, laaghartig, kwaadaardig, wreed, gevaarlijk.

putier, puytier, znw. m., Mar. 446, 564, hoerenlooper.

puer, puere, bnw., Mar. 1019, zuiver, heilig, volmaakt; - bijw. Dr. D.H. 193, Mar. 1061, Blisc. 1029, geheel en al, volkomen; Mar. 809, 911, waarlijk.

puut, puyt, znw. m., Blisc. 993, 1512, kikvorsch.

quaet, znw. m. en onz., Glor. 890, schurk; Lans. 60, ramp; qu.

[p. 663]

singen, Lans. 63, kwaadspreken.

quale, znw. vr., Blisc. 162, kwelling; Maegd. 372, ramp, ellende.

qualijc, qualike, bijw., Lans. 935, onbehoorlijk; Lans. 699, armoedig, in armoede; Hexe 86, nauwelijks; Truw. 179, ongaarne; Hexe 107, gemeen; qu. varen, Sacr. 363, ongelukkig worden.

qualijcvaert, znw. vr., Sacr. prol. 48, ongeluk, verderf.

quansuys, quantsijs, bijw., Truw. 173, Mar. 633, zoogenaamd.

quant, znw. m., Taf. II 170, kameraad.

quelen, st. ww. intr., Glor. 390, 429, Lans. 732, 734, 900, Sacr. 888, lijden, zoowel lichamelijk als geestelijk.

quellen, zw. ww. trans., Glor. 432, doen lijden; - intr., Sacr. 1226, ziek zijn.

quetselijc, bnw., Blisc. 1670, kwetsend, schadend.

quijt, quite, bnw., Esm. 754, Busk. 145, 151, Mar. 1081, Blisc. 330, Maegd. 744, S.e.W. 47, vrij, bevrijd, verlost van; quite sijn, S.e.W. 53, niet meer hebben.

quispele, znw. m., Nu Noch 144, wijwaterkwast.

quistgoeyken, znw. m., Mar. 445, verkwister.

quiten (hem), zw. ww. refl., Mar. 1086, zich kwijten, zijn plicht doen.

raboij, znw. onz., Maegd. 749, het gewoel der wereld.

racht, rachts, zie recht, rechts.

raden, st. ww. trans., Esm. 677, inblazen, doen gelooven.

raet, znw. m., Lans. 64, Mar. 340, hulp, troost; Esm. 88, 122, 130, 922, overleg, plan; raet op, Blisc. 216, maatregelen tegen; Esm. 674, meening, raetgeven: inblazen; wats die raet, Glor. 39, 857, wat is er te doen?

raey, znw. m. en raye, vr., Blisc. 9, 978, bladz. 471 vs. 100, straal.

rayen, zw. ww. intr., Blisc. 1305, Maegd. 395, stralen.

raken, zw. ww. trans., mi en raect, Sacr. 781, het treft mij niet, is mij onverschillig.

rame, znw. onz., Jooris 167, lijst, raam, rek, mik.

ramen, zw. ww. trans., Sacr. prol. 37, mededeelen; bladz. 466 vs. 3, treffen, juist weergeven.

ramoeldie, znw. vr., Blisc. 1497, rommel, gespuis.

ramp, rampe, rampt, znw. m., Lipp. 158, Busk. 28, 186, Truw. 118, Sacr. 1235, kramp; Nu Noch 137, ziekte (krankzinnigheid) of ongeluk; S.e.W. 18 (var.), (pijnlijke) ziekte; Blisc. 1398, ramp, ongeval. In verwenschingen als Busk. 198, Dr. D.H. 26, Nu Noch 103 kan het zoowel ongeluk als kramp zijn. Vgl. de hedendaagsche verwensching ‘krijg de kramp!’

rantsoen, znw. onz., Sacr. 704, losgeld.

rasen, zw. ww. intr., Taf. II 10, zotteklap uitslaan; Plaij. 65, gek worden; Hexe 15, dol worden van woede; Mar. 625, id. van verlangen; Busk. 49, woordspeling met de beide laatste beteekenissen.

rasschen (hem), zw. ww. refl., Sacr. 720, zich haasten.

rast, raste, znw. m. en vr., Esm. 425, Lans. 361, Dr. D.H. 245, rust.

rasten, zw. ww. intr., Glor. 544, 939, 1117, rusten, gesteld zijn op.

ravenjonck, znw. onz., Sacr. 1038, jonge raaf.

[p. 664]

re, rede, znw. m. en vr., Sacr. 40, 305, koorts.

re, bijw., Sacr. 338, gereed, haastig.

reael, bnw., Lans. 864 (var.), bladz. 468 vs. 86, koninklijk, edel.

rebebie, rebebe, znw. vr., bladz. 443 vs. 28, viool met drie snaren.

recht, znw. onz., te recht, Esm. 787, volkomen; Blisc. 717, 723, met recht, eigenlijk; te rechte houden, Jooris 264, handhaven; te rechte stellen, Rubb. 188, ordenen; bi, met rechte(n), Esm. 834, 891, 993, Mar. 209, Blisc. 1372, met reden; van rechte, Lans. 373, terecht; ib. 493, uit den aard der zaak.

recht, bnw., Esm. 829, 908, billijk; Mar. 312, juist, geheel; Jooris 34, rechtvaardig, eerlijk.

recht, racht, bijw., W.e.S. 245, Mar. 56, Blisc. 16, 672, juist, precies; Busk. 121, Plaij. 112, 161, enz. geheel en al, zeer; Blisc. 327, zeker.

rechtevoert, bijw., Lans. 246, Sacr. 450, dadelijk.

rechts, rachts, rechs, bijw., Plaij. 144, geheel en al, zeer; Nu Noch 54, Mar. 184, juist.

rechtveerdich, bijw., Mar. 158, geheel en al.

redelijc, bnw., Mar. 777, verstandig; Sacr. 1145, Blisc. 345, 356, betamelijk, behoorlijk.

reden, redene, znw. vr., Mar. 867, verstand; Mar. 150, Blisc. 333, redeneering; Hexe 14, reden; Blisc. 1555, redelijkheid.

reen, reenen, zie rein, reinen.

reepken, znw. onz., Dr. D.H. 362, hoepeltje. Door een hoepel of beugel te kruipen was een bewijs van onderdanigheid.

refuys, znw. onz., Blisc. 991, uitschot.

regeeren, regieren, zw. ww. trans., hem r., Mar. 304, 445, zich gedragen, zich bedwingen.

regement, regiment, znw. onz., Sacr. 1016, gang van zaken; Mar. 963, levenswijze.

regghelincs, bijw., Maegd. 536, op de rij af.

regnacie, znw. vr., Mar. 1135, levenswijze.

regneren, zw. ww. intr., S.e.W. 42, regeeren.

reyen, zw. ww. intr., Mar. 92, dansen. Vgl. ‘zonder speelman bruiloft houden.’

reine, reyn, reene, bnw., Blisc. 101, 813, rein, onbesmet; Blisc. 945, onbevlekt; Esm. 408, Glor. 276, 819, Lans. 168, rein, kuisch; Lans. 188, Blisc. 536, 926, schoon. Waar van eene vrouw gesproken wordt, is het niet altijd duidelijk, of kuisch of schoon bedoeld wordt, b.v. Glor. 637, Lans. 11, 174 enz.

reynecheit, znw. vr., Glor. 323, kuischheid.

reinen, reenen, zw. ww. trans., Mar. 773, reinigen.

reijnvaen, znw. m., Taf. II 190, reinvaren, zilverschoon.

reise, znw. vr., Sacr. 269, 513, keer.

recoort, znw. onz., Blisc. 1581, verhaal, omcortr., om kort te gaan.

recreatie, znw. vr., Maegd. 5, 791, verlustiging.

recreëren, zw. ww. trans., Maegd. 274, verlustigen.

remissie, znw. vr., bladz. 468 vs. 90, kwijtschelding.

repareren, zw. ww. trans., Sacr. 1149, versterken.

respijt, znw. onz., Glor. 1060, uitstel; Dr. D.H. 267, verpoozing; Jooris 218, verlossing; sonder r., Mar. 318, onverwijld; Blisc. 1662, voortdurend.

[p. 665]

riden, riën, st. ww. intr., S.e.W. 14, 37, 92, loopen, draven, trekken.

rijs, znw. onz., Glor. 958, kreupelhout; een r. draghen, Glor. 300, de kroon spannen.

rike, znw. onz., Esm. 943, regeering, heerschappij.

rike, rijc, bnw., Glor. 19, Lans. 447, 749, machtig; in vrouden rijc, Glor. 1084, vervuld van vreugde; of is het hier een samengesteld znw., vgl. W.e.S. 243?

ringeneren, zw. .ww. intr., Plaij. 348, regeeren.

rinc, znw. m., Sacr. 749, kring.

rinne, znw. vr., Mar. 409, kooi, gevangenis.

ripe, bnw., Taf. I 71, ernstig, deftig.

risen, st. ww. intr., Glor. 114 (?), Blisc. 874, 1541, 1727, voortkomen, ontstaan; Blisc. 1169, te voorschijn komen; ib. 1429, voor den dag komen, te hoop loopen; Sacr. 716, Mar. 884, opstaan; Blisc. 948, neerdalen; - trans., Blisc. 720, naar boven voeren.

rivalie, znw. vr., Lans. 586, oever.

riveel, znw. onz., Lipp. 2, pret.

riviere, znw. vr., Sacr. 771, jachtveld, landstreek.

rode, znw. m., Rubb. 217, rekel, uilskuiken. Zie Mnl. Wdb. VI, 1312.

roden, zw. ww. trans., Busk. 11, rooien.

roede, roe, znw. vr., Blisc. 1104, rijs, spruit; Sacr. 433, Blisc. 1107, roede; W.e.S. 605, heerschappij.

roeken, rueken, zw. ww. trans., Mar. 1015, 1050, bekommeren, kunnen schelen.

roem, znw. m., Glor. 782, grootspraak.

roemich, bnw., Glor. 13, snoevend.

roere, znw. vr., Mar. 555 (noot), Blisc. 1479, opschudding, tumult.

roeren, zw. ww. trans., Busk. 197, Mar. 117, bewegen, in beweging brengen; - intr., Mar. 930, 932, zich bewegen.

roghe, znw. m., bladz. 443 vs. 21, vischkuit.

roij, znw. m. (?), Taf. II 77, last; Maegd. 201, 261, omslag, complimenten.

roc, znw., Dr. D.H. 111, een r. laken, zooveel laken als voor eene rok noodig is, of is hier de samenstelling roclaken?

rollen, zw. ww. trans., Maegd. 700, naar beneden werpen.

romenie, znw. vr. (?), Mar. 443, 458, Spaansche wijn.

rontomme, bijw., Maegd. 641, aan alle kanten.

roke, roock, znw. m., Lans. 490, Sacr. 84, Blisc. 878, reuk.

roecgat, znw. onz., Dr. D.H. 391, schoorsteen.

roost, znw. onz., Sacr. 367, Mar. 715, gebraad.

roettaert, znw. m., Plaij. 219, meerkol.

rotelen, zw. ww. intr., Taf. I 30, reutelen, rammelen.

ru, bnw., Busk. 41, ruig, harig.

rude, ruide, zie ruut.

rudelijc, bijw., Maegd. 110, woest, luidruchtig.

ruyme, bijw., Sacr. 909, ruimschoots, royaal.

rumen, zw. ww. trans., Glor. 710, 719, 882, ruimen, verlaten.

rusten, zw. ww. intr., Mar. 393, begraven liggen; - trans., Truw. 113, Jooris 121, doen rusten, stellen.

ruter, znw. m., S.e.W. 25, landlooper.

ruuschen, zw. ww. intr., Taf. II 108, klateren, kletsen.

ruut, rude, ruit, ruide, bnw., Mar.

[p. 666]

1084, ruw, zwaar; Blisc. 798, ongemanierd; bladz. 472 vs. 136, onwetend; Maegd. 7, 789, onopgesmukt, kunsteloos.

sachten, zw. ww. trans., Maegd. 547, verzachten.

sachtich, saechtich, bnw., Mar. 357, vriendelijk.

saeftier, znw. vr., Rubb. 164, onbekwaam werkman, knoeier, beunhaas.

saen, bijw., Dr. D.H. 288, Truw. 128 enz., spoedig.

saghe, znw. vr., Lans. 856, Rubb. 147, praatje.

saghen, zw. ww. trans., Lans. 220^1, vertellen.

saisoen, saeijsoen, znw. onz., Taf. I 35, Mar. 717, tijd, tijdstip.

sake, znw. vr., Lans. 694, Blisc. 213, 273, geval; Rubb. 68, zakelijke aanwijzing (tegenover vermoeden).

salich, bnw., Sacr. prol. 63, zalig; Lans. 466, gelukkig; W.e.S. 208, arm.

salicheit, znw. vr., Glor. 324, 364 (aardsch) geluk.

saligen, zw. ww. trans., Blisc. 853, eeren, roemen.

saluut, znw. onz., Glor. 453, groet.

salven, zw. ww. trans., enen die hant s., Lans. 695, een fooi geven.

sanc, znw. m., Esm. 488, Rubb. 174, Sacr. 1220, zang, manier van spreken.

saren, bijw., S.e.W. 24, weldra.

saten, zw. ww. intr., Dr. D.H. 136, bedaren; Maegd. 258, passen; - hem s., Lans. 183 (var.), zich verbinden.

sautorie, znw. vr.(?), bladz. 443 vs. 27, citer met 10 snaren.

scade, znw. vr., tes sc., Glor. 49, Sacr. 1195, Mar. 530, het is jammer.

scaden, zw. ww. intr., dat mochte niet sc., Glor. 52, dat zou niet kwaad zijn.

scaemde, scaemte, znw. vr., Esm. 532, schaamte; Blisc. 1076, schande.

scaetsen(?), zw. ww. intr., bladz. 443 vs. 40, steltloopen. Vgl. Verdam in Versl. en Meded. der Kon. Akad., 4^e reeks, (1907) deel VIII, bl. 375. Of moeten wij verbinden scats spelen?

scacule, znw. vr., bladz. 468 vs. 81, schakel.

scalc, bnw., Dr. D.H. 369, listig.

scamel, bnw., S.e.W. 25 enz., armoedig.

scampe, znw. m., W e.S. 318, schande, schimp.

scande, znw. vr., Esm. 705, 856, schande, smaad; Lans. 206, schandelijke daad; Dr. D.H. 49, schaamte; Dr. D.H. 148, ramp.

scandeleren, zw. ww. trans., Glor. 1058, te schande brengen.

scandich, bnw., Mar. 140, smadelijk.

scaprade, znw. vr., S.e.W. 125, plankenkast, etenskast.

scarp, bnw., Esm. 88, scherpzinnig.

scarphoeste, znw. m., Taf. II 76, droge hoest(?).

scat, znw. m., Esm. 133, Mar. 585, geld; Esm 340, losgeld.

scats spelen(?), bladz. 443 vs. 40, steltloopen. Vgl. scaetsen.

scatten, zw. ww. trans., Taf. I 32, Sacr. 10, Mar. 130, denken, vermoeden.

scauwen, zie scouwen.

scheiden, scheden, sceen, st. ww. intr., Dr. D.H. 363, Sacr. 940, Mar. 705, weggaan van eene plaats; van den lijve s., Sacr. 696, overlijden; Mar. 1005, Blisc.

[p. 667]

569, weggaan van een persoon; Sacr. 445, ophouden met; Lipp. 198, Lans. 154, 281, uiteengaan. Soms wordt degene, die blijft, als het onderwerp genoemd, b.v. Plaij. 50, Nu Noch 201; - trans., W.e.S. 408, 509, beslechten, bijleggen.

scheden, ww. trans. of intr., Nu Noch 80. Is dit een bijvorm van schaden, of is het sceiden in den zin van oordeelen?

scelden, st. ww. trans., deelw. gescouden, Lans. 104, W.e.S. 384, noemen, uitschelden voor.

scele, sceele, znw. m., Blisc. 1613, deksel.

scellen (?), zw. ww. trans., Dr. D.H. 77, schillen, villen.

scenden, scinden, zw. ww. trans., deelw. gescent, gescint, gescant, Lipp. 91, Glor. 14, 17 enz., te schande brengen, schandvlekken; Glor. 989, 1013, beschimpen; Esm. 362, Dr. D.H. 143, W.e.S. 410, verderven, ongelukkig maken.

scheppen, st. ww. trans., Sacr. prol. 33, gesondicheit sch.

scheppen, st. en zw. ww., scept ruyme, Sacr. 909, vooruit maar, nog meer!

sceren, znw. m., Glor. 144, 221, S.e.W. 10, scherts; Dr. D.H. 92, S.e.W. 91, spot, schimp; te scerne driven, S.e.W. 135, schande aandoen.

scherren, zw. ww. intr., Nu Noch 15, krabben, scharrelen.

scheuke, znw. vr., Mar. 187, hoer, slet.

scier, sciere, bijw., Lipp. 8, Mar. 995 enz., spoedig.

scieten, st. ww. trans., Sacr. 155, werpen.

schijgat, znw. onz., Plaij. 330, als scheldwoord.

schijn, znw. onz., bladz. 468 vs. 86, gedaante.

scijtputte, znw. m., Busk. 158, beerput.

scicken, zw. ww. trans., bladz. 457 r. 16, zenden; Mar. 682, regelen; - intr. Mar. 173, zich schikken, komen; - hem sc., Mar. 464, zich voegen, plaats nemen.

schillen, zw. ww. intr., Mar. 384, schelen: ‘zij zal er geen halven cent minder om zijn.’

scilt, znw. m. en onz., vanden scilde geboren, Lans. 465, uit een adellijk geslacht; sinen sc. keren, Dr. D.H. 380, de bordjes verhangen, een ander gelaat toonen.

sciltknecht, znw. m., Lans. 462, wapenknecht.

schimpich, bnw., Mar. 186, smadelijk.

scinden, zie scenden,

scinen, st. ww. intr., Blisc. 571, 1305, schitteren, blinken; W.e.S. 343, Jooris 206, blijken; Glor. 186, opbreken; Taf. II 55, enz. schijnen; Maegd. 638, toeschijnen.

scite, znw. vr., Maegd. 743, slet, canaille.

scofeeren, zw. ww. trans., Esm. 90, onteeren, te schande brengen; - hem sc., Lipp. 72, Lans. 373, zich schamen.

scoffieringe, znw. vr., Blisc. 179, smaad, mishandeling.

scocken, zw. ww. trans., Plaij. 157, inpakken; Sacr. 819, 1323, laden, gulzig eten.

scommelen, zw. ww. intr., Dr. D.H. 199, 218, schoonmaken.

scoon, bnw., Mar. 19, helder, licht.

scoonspel, znw, onz., Nu Noch 70, lieverd.

scop, znw. onz., Dr. D.H. 92, spot, schimp.

[p. 668]

scoren, scueren, zw. ww. intr., Esm. 299, Lans. 197^5, 550, 923, Sacr. 59, Jooris 10, scheuren, breken.

scors, zie schus.

schossen, zw. ww. intr., Maegd. 752, slempen.

scout, znw. vr., mv. scouden, scouwen, Esm. 391, 717, 734, Lipp. 153, enz., schuld.

scouwen, zw. ww. trans., Esm. 905, Mar. 450, aanschouwen, zien; int sc., Jooris 95, als ik u aanzie, naar het uiterlijk.

scouwen, zw. ww. trans., Sacr. 932, schuwen, mijden.

scrappen, zw. ww. intr., Maegd. 345, schrapen.

screppen, zw. ww. intr., Maegd. 345, sterk schrapen.

scrijn, scrine, znw. vr., Esm. 990, kast; S.e.W. 145, geldkist; Blisc. 1312, 1504, 1613, doodkist.

scroden, st. ww. trans., Sacr. 586, snijden.

scu, znw. m., Busk. 104, Dr. D.H. 50, vogelverschrikker.

scuympepere, znw. m., Sacr. 1033, peperdief.

sculdich, bnw., sc. sijn, Blisc. 590, 1374, behooren.

scuere, znw. m., W.e.S. 76, vlaag.

scueren, zie scoren.

schus, znw. vr., Nu Noch 229, schors.

schutte, znw. m., Sacr. 1284, schutter.

seborie, znw. vr., Blisc. 946, hostievaas.

seer, seere, znw. onz., Lans. 337, Blisc. 1093, smart, pijn.

seer, bnw., Esm. 60, gewond, smartelijk.

segenen, zw. ww. trans., Mar. 294, 610, het kruisteeken over iets maken.

seggen, zw. ww. trans., Mar. 505, 519, 521, voordragen; Rubb. 17, overreden, doen gelooven; s. van, Lipp. 98, spreken over; laet us., Dr. D.H. 164, laat u gezeggen; over den uitroep seg, segt of sec zie de aant. bij Esm. 253.

segie, znw. vr., Mar. 823, zetel, troon.

seike, znw. vr., Busk. 152, 155, pis.

zeinen, zw. ww. trans., Maegd. 224, zegenen.

sekeren, zw. ww. intr., W.e.S. 483, borgen stellen.

secreet, bijw., Blisc. 240, in vertrouwen.

secte, znw. vr., Blisc. 189, godsdienstige secte; Blisc. 239, dwaling.

selc, die selke, vnmw. zelfst. en bijv., Dr. D.H. 126, 127, W.e.S. 69, 223, 234 enz., menig, sommige.

selkerhande, bijw., Blisc. 1713, in die mate.

selle, znw. vr., Truw. 172, cel.

sempel, zie simpel.

sent, sint, bijw., Esm. 152, 171, Lans. 299, sedert, daarna.

sentencie, znw. vr., Sacr. 702, Maegd. 581, 740, vonnis.

zericheit, znw. vr., Maegd. 644, gebrek.

sermoen, znw. m., Lipp. 14, preek; met corten sermoene, Jooris 38, om kort te gaan.

sersant, znw. m., Maegd. 498, dienaar.

serteyn, bijw., Mar. 702, Blisc. 696, 793, zeker.

sesken, znw. onz., Taf. II 84, negenmanneken, groot.

set, znw. m., Dr. D.H. 36, bil.

setten, zw. ww. trans., Rubb. 190, stellen, neerzetten (vgl. aant. vs. 59); Hexe 80, Dr. D.H. 279, laten zitten; setten an, Esm. 778, er in maken (borduren);

[p. 669]

s. jeghen, W.e.S. 89, vergelijken met; s. onder, over, vore, Esm. 342, 991, Lipp. 102, W.e.S. 263, te pand stellen; te vondelinge s., Lipp. 39, laten wachten; hem setten te, Lipp. 27, Glor. 756, 1053, zich begeven tot, overgaan tot.

sy (sonder) = fra. sans si, S.e.W. 166, onbewimpeld.

sichten, zw. ww. intr., Plaij. 269, kijken.

sichtent, bijw., Jooris 228, sedert.

side, znw. vr., in allen siden, W.e.S. 8, aan alle kanten (nl. van het plein).

sien, st. ww. trans. en intr., Busk. 91, bezien, onderzoeken; Maegd. 127, opletten; op enen s., Maegd. 242, toedrinken; sien om, Glor. 472, uitzien naar.

sien, znw. onz., bladz. 471 vs. 88, oog.

ziën, st. ww. intr., Maegd. 746, koken.

siere, znw. vr., Dr. D.H. 280, onthaal.

sijn, onr. ww., deelw. ghesijn. Glor. 913, Lans. 322, 583, Blisc. 641, 762, Lans. 298^1, 446, Blisc. 148, 628, zijn; - als znw., Blisc. 640, bestaan.

simpel, sempel, bnw., Blisc. 57, 617, 1038, 1717, Maegd. 7, 710, eenvoudig.

sin, znw. m., Esm. 398, 926, Lipp. 118, Glor. 588, Lans. 552, Mar. 407, Blisc. 51, Jooris 26, verstand; Maegd. 136, oordeel; Blisc. 48, beteekenis; Glor. 1091, W.e.S. 423, 438, gemoed stemming; Maegd. 21, verlangen; W.e.S. 288, wijze.

singen, st. ww. trans., Lans. 62, 152, overluid zeggen, rondbazuinen.

sinken, st. ww. intr., Glor. 781, Maegd. 275, zakken.

sinne, znw. vr., Blisc. 529, liefde.

Sinxendach, znw. m., Blisc. 1720, Pinksterdag.

slachten, zw. ww. intr., Mar. 506, gelijken.

slaen, st, ww. trans., Jooris 149, 189, treffen; Jooris 202, wenden; van hem sl., Lans. 804, 876, uitslaan; - hem slaen, Mar. 49, zich begeven; - intr., Mar. 304, gaan, zich wenden; Plaij. 287, vechten (in obscoenen zin).

slave, znw. vr., Lipp. 32, slavin.

slavine, znw. vr., Truw. 148, pij.

slecht, slicht, bnw., Lans. 220^10, gering; Mar. 173, Blisc. 238, eenvoudig, onschuldig; Blisc. 28, 52, ongekunsteld.

slechtelijc, slichtelijc, bijw., Blisc. 1695, eenvoudig.

slechten, slichten, zw. ww. trans, Blisc. 919, effenen.

slepere, znw. m., Sacr. 1035, mankpoot.

slet, sletere, znw. vr., Taf. II 121, Mar. 602, Maegd. 709, slet, flarde, ook van eene vrouw gezegd.

slippe, znw. vr., Lipp. 95, zoom van den rok, rok.

slom, bnw. en bijw., Taf. II 62, scheef; Mar. 901, plomp, onhandig.

slot, slod, znw. onz., Sacr. 151, 990, burcht.

slurf, znw. m., Taf. I 27, sukkel, sloof.

sluten, st. ww. trans., Glor. 917, opsluiten.

sluus, znw. vr., S.e.W. 7, sluis.

smaken, zw. ww. trans., Mar. 772, ondergaan.

smedich, bnw., Mar. 106, smadelijk.

smekelijc, smekeleec, bijw., Dr. D.H. 378, vleiend.

[p. 670]

smeken, zw. ww. trans. en intr., Dr. D.H. 117, 125, Nu Noch 133, 191, vleien, vriendelijk behandelen; Sacr. 178, S.e.W. 74, vleiend vragen, smeeken.

smete, znw. m., Lipp. 178, Dr. D.H. 162, 330, Nu Noch 43, slag.

smiten, st. ww. trans. en intr., Busk. 174, 204, Nu Noch 51, 116, 139, Blisc. 1465, 1499 enz., slaan.

smitten, zw. ww. trans., Truw. 116, beleedigen.

smoren, zw. ww. trans., Taf. II 148, braden.

snabbelinge, znw. vr., Mar. 713, praatje.

snater, snatere, znw. m., Plaij. 90, gepraat, woorden; Sacr. 64, 408, mond.

snateren, zw. ww. intr., Sacr. 928, praten.

snateringe, snatteringhe, znw. vr., Taf. II 45, gepraat.

sneven, st. ww. intr., Mar. 951, dwalen; Taf. I 41, Blisc. 343, 502, missen; Maegd. 738, sterven; sonder sn., Blisc. 845, veilig.

snoeren, zw. ww. trans., Mar. 118, binden, boeien.

snode, bnw., Taf. II 69, leelijk; Maegd. 45, gering.

snootheit, znw. vr., Maegd. 487, geringheid.

snotere, znw. m., Taf. II 186, snot, druipneus.

snottolf, znw. m., Sacr. 642, snotdolf, vuilik.

snouwen, zw. ww. onpers., W.e.S. 281, sneeuwen.

so, soe, bijw., Lipp. 171, aldus, dat; Glor. 853, op dezelfde wijze; Glor. 1132, ook; S.e.W. 32, tegelijk; Blisc. 1070, 1111, derhalve; Lipp. 124, toch; Esm. 75, 383, 553 enz., expletief; - voegw., Blisc. 648, of; soe ... soe, W.e.S. 266, hoe ... des te.

sober, bnw., Mar. 946, arm, treurig.

soberlijc, bijw., Maegd. 271, schraal.

soch, znw. vr., Busk. 162, zeug.

soecken, zw. ww. trans., Sacr. 1244, bezoeken; - met den 2^en nmv., Maegd. 41, zoeken.

soet, bnw., Sacr. 73, welriekend; Mar. 713, onbeteekenend; Jooris 16, 66 enz., lief.

soetelijc, bijw., Mar. 169, Blisc. 1310, 1315, zachtjes, voorzichtig.

soetheit, znw. vr., Sacr. 60, 73 enz., aangename geur.

sogen, zw. ww. trans., Glor. 1019, zuigen.

sol, znw. m., Sacr. 1037, vuil.

solaes, znw. onz., Mar. 139, troost; Mar. 698, geliefde; S.e.W. 21, voldoening, vreugde.

solfer, solver, sulfer, znw. onz., Mar. 985, Maegd. 702, zwavel.

solferprieme, znw. m., Mar. 7, zwavelstok.

solveren, zw. ww. trans., Blisc. 264, oplossen, de moeilijkheid wegnemen.

som, zom, vnmw., ook die som, Dr. D.H. 125, Taf. II 61, sommige.

som, bijw., Blisc. 1406, somtijds.

somme, znw. vr., Maegd. 724, keer.

sommen, zommen, zw. ww. trans., Sacr. 246, Mar. 711, opnoemen, vermelden.

sommeren, zw. ww. trans., Mar. 486, berekenen.

sonder, voegw., Dr. D.H. 247, 369, Mar. 160, behalve.

sonderlinge, bijw., Lans. 61, 947, in het bijzonder, vooral.

sone, znw. m., Rubb. 93, 97, schoonzoon.

sonneschijn, znw. m. en onz., Glor. 615, W.e.S. 304.

[p. 671]

sorge, znw. vr., Esm. 107, 211, W.e.S. 356, Maegd. 365, bezorgdheid, vrees; Esm. 591, verdriet; Sacr. 1201, Mar. 243, gevaar.

sorgelijc, soorchlijc, bnw., Sacr. 931, bladz. 465 r. 2, gevaarlijk.

sorgen, zw. ww. intr., Sacr. 334, Mar. 76 enz., vreezen.

sotheit, znw. vr., Esm. 1014, Lans. 952, klucht.

sotkijn, znw. onz., Busk. 143, dwaas.

sotternie, znw. vr., Glor. 1142, klucht.

soudan, soudaen, znw. m., Glor. 194, 735, sultan.

soudeynich, bijw., Mar. 105, plotseling.

spacie, znw. vr., Blisc. 804, 881, 1674, Maegd. 6, tijdruimte.

spannen, st. ww. trans., verl. t. spien, Lans. 82, binden.

sparen, zw. ww. trans., Glor. 566, Lans. 4, 59, 158, Sacr. 1027, behouden, behoeden; Esm. 132 (?), 137, Sacr. 146, sparen, ontzien; - intr., Esm. 132 (?), Glor. 680, Dr. D.H. 226, Taf. II 140, Sacr. 362, S.e.W. 107, dralen, toeven; W.e.S. 514, gematigd zijn.

specie, znw. vr., Sacr. 74, Blisc. 71, 879, 1630, 1654, specerij.

spel, znw. onz., Lipp. 62, Busk. 199, Lans. 442, vreugde, pleizier; Lans. 726, zaak (eig. pret of tooneelstuk. enen sijn sp. spelen, W.e.S. 323, iem. zijn bekomst geven.

spelen, zw. ww. intr., sp. gaen, Lans. 118, 134, W.e.S. 27, spelemeien.

spellen, zw. ww. trans., Rubb. 231, voorpraten, voorrekenen.

spercke, znw. m., Mar. 1001, vonk.

speten, zw. ww. trans., Mar. 353, aan het spit steken.

spiegel, znw. m., Glor. 657, Lans. 904, voorbeeld, uitstekende.

spien, zw. ww. intr., Lans. 150, kijken loeren; Glor. 63, Lans. 556, 604, zoeken.

spijt, znw. m., Sacr. 1060, Mar. 405, 425, verdriet; Blisc. 173, 273, hoon; S.e.W. 36, spijt; ib. 71, beschaming.

spillen, zw. ww. intr., Dr. D.H. 205, spinnen.

spitich, bnw., Lans. 43, boos.

spliten, st. ww. trans., Glor. 892, uit elkaar trekken; Lans. 916, W.e.S. 45, Blisc. 172, breken, barsten.

spoet, znw. vr., Lans. 370, geluk; Esm. 100, 129 enz., haast, spoed.

spore, znw. m., verguldene sporen, Sacr. 774, ridders.

sporen, zw. ww. intr., sp. na, Blisc. 154, trachten naar.

sporren, zw. ww., hem sp. tegen de gaert, Blisc. 288, tegen de roede sporrelen, de verzenen tegen de prikkels slaan.

sporwaren, zw. ww. intr., bladz. 442 vs. 12, met sperwers jagen.

spouwen, st. ww. trans., Sacr. 880, spuwen.

sprake, znw. vr., Maegd. 616, 625, gesprek.

spreiden, zw. ww. trans., Lipp. 142, uitspannen; - intr., Sacr. 804, zich verspreiden.

spreken, st. ww. trans., Lans. 696, 705, tot iem. spreken; - intr., spr. jeghen, Esm. 615 (met een zakelijk object), Lans. 689, spreken tot iem.; na of naer spr., Glor. 165, 167, beschimpen; sonder spr., Sacr. 326, van zelf.

springen, st. ww. intr., W.e.S. 22, 269, ontspruiten.

stade, znw. vr., Glor. 874, S.e.W. 138, hulp.

[p. 672]

staen, st. ww. intr., Esm. 211, zich bevinden, zijn; Hexe 23, Maegd. 676, gesteld zijn; Maegd. 162, er uitzien; W.e.S. 533, betamen; Maegd. 114, gaan staan; Maegd. 454, mogelijk zijn; Jooris 24, te doen zijn; laten st., Glor. 660, achterlaten; staen an, Esm. 596, er in gewerkt zijn; staen an, Esm. 390, bladz. 442 vs. 1, in de heerschappij zijn; staen teghen, Mar. 495, het opnemen tegen; staen tot, Maegd. 16, gericht zijn op.

staert, steert, znw. m., Maegd. 300, sleep.

staet, znw. m., Esm. 102, 164, Lans. 730, Dr. D.H. 88, toestand, omstandigheden; Lans. 168, levenswijze; Maegd. 257, plaats; Sacr. prol. 58, statie.

stant, znw. m., Mar. 640, voetstuk.

stappans, bijw., Dr. D.H. 250, 356, bladz. 462 r. 13, dadelijk.

stat, stede, ste, znw. vr., Esm. 939, Lans. 425, W.e.S. 138, Blisc. 135, 145, 178, 226, 234, 1129, Maegd. 546, plaats; Glor. 604, 610, 771, Blisc. 58, 1728, stad; de hemelsce st., Blisc. 66, het hemelsche Jerusalem; onz., Mar. 52, Maegd. 56. In den 3^en nmv. stede en het mv. steden is het niet uit te maken, of wij vormen van stat of van stede voor ons hebben.

steden, zw. ww. intr., bladz. 471 vs. 72, blijven.

stec, znw. onz., Maegd. 701, afgepaalde ruimte, perk.

steken, st. ww. intr., Sacr. 27, steken; Glor. 388, hinderen; Taf. II 101, stooten; Nu Noch 212, prikkelen, aandrijven; Sacr. 794, vechten; vol st., Glor. 422, vol zijn; - trans., den horen st., Lans. 378, 390, uitstrekken (om te blazen); Sacr. 34, 169, 724, uitstrekken (om te gaan werken).

stellen, zw. ww. trans., Esm. 1001, Lipp. 85, Rubb. 116, 119, 156, Maegd. 152, zetten tot, richten op, schikken tot; st. boven, Maegd. 510, aan het hoofd st.; - hem st., Maegd. 164, zich opmaken, tooien; Lans. 391, zich houden.

sterken, zw. ww. trans. en intr., Blisc. 43, sterk maken; ib. 1690, sterk worden.

sterven, st. ww. intr., de doot st. voer, Plaij. 150, het besterven.

stichtere, znw. m., Blisc. 351, schepper: ‘uit het oude schept gij iets nieuws.’

stijf, bijw., Busk. 69, Plaij. 25, Nu Noch 11, krachtig; Nu Noch 49, volhardend.

stic, zie stuc.

stil, stel, bnw., Busk. 155, belegen.

stille, znw. vr., Lans. 516 (var.), stilzwijgen.

stille, znw. vr. en onz., Sacr. 584, bladz. 459 r. 1, 4, secreet.

stinckende, bnw., Mar. 592, hatelijk.

stofferen, zw. ww. trans., Nu Noch 46, opvullen, voorzien van.

stoc, znw. m., den stoc trecken, bladz. 443 vs. 36, elkander een stok uit de handen trachten te trekken.

stole, znw. vr.(?), Nu Noch 143, stool (band dien de priester bij zijne bediening draagt).

storen, zw. ww. trans., Taf. II 147, vertoornen; - hem storen, Lipp. 195, Taf. II 90, Mar. 972, boos worden.

storte, znw. m., Sacr. 892, Mar, 430, 470, strot.

stoten, st. ww. trans., Nu Noch 34,

[p. 673]

139, stompen, slaan; - hem st., Lans. 155, zich ergeren. - Het deelw. ghestoet, bladz. 463 r. 18, zal wel eene fout zijn voor ghestoct, van stocken: gevangen zetten.

stout, bnw., Glor. 45, flink.

straet, znw. vr., Lans. 340, weg; binnen der straten, Dr. D.H. 171, 385, in onze straat.

straffelijc, bijw., Mar. 347 (noot), hard, streng.

strac, bijw., S.e.W. 141, stevig.

strange, bnw., Mar. 770, 783, 1050, 1057, streng; - bijw., Mar. 329, 1077, sterk, stevig.

strangelijc, bijw., Blisc. 202, krachtig.

strene, znw. vr., Nu Noch 17, streng, kluwen.

striken, st. ww. intr., Plaij. 86, Taf. I 3, Sacr. 619, Maegd. 93, gaan, komen.

strootken, stroetken, verkleinw., Truw. 154, strot.

stuc, stic, znw. onz., Mar. 966, 1047, daad; Lans. 222, gelijke (?).

stupen, stuypen, zw. ww. intr., Blisc. 176, 226, buigen.

sturberen, zw. ww. trans., Blisc. 465, vernielen, schenden.

stuer, bnw., Dr. D.H. 65, W.e.S. 56, Mar. 741, barsch, hard, wreed.

stuerheit, znw. vr., bladz. 467 vs. 50, woestheid.

stuwen, zw. ww. trans., Mar. 980, dringen, stooten.

substancie, znw. vr., Jooris 75, wezen; s. sonder wesen, onstoffelijk wezen.

subtijlheit, znw. vr., bladz. 443 vs. 51, scherpzinnigheid, verstand.

sucht, znw. m., Mar. 646, gezucht.

suegen, zw. ww. intr., Glor. 213, zuchten, zwoegen.

sulfer, zie solfer.

supen, znw. onz., Taf. II 175, brij.

sure, suere, bnw., W.e.S. 274, verbitterd; te sueren, tsuren maken, Dr. D.H. 84, 338, ondraaglijk maken, doen opbreken.

sussen (hem), zw. ww. refl., Plaij. 54, bedaren.

sustin(u)eren, zw. ww. trans., Maegd. 438, schragen, helpen.

suvele, znw. onz., Sacr. 337, zuivel; ib. 22, boter; ib. 1323, kaas.

suver, bnw., Glor. 579, rein, kuisch; - bijw., Plaij. 47, netjes, bedaard.

suverheit, znw. vr., Glor. 363, Lans. 355, kuischheid, maagdelijkheid.

suverlijc, bnw., Glor. 7, 675, Sacr. prol. 11, schoon.

swaer, bnw., Mar. 37, bedrukt.

swaerde, swaerden, znw. vr, Blisc. 1034, zwoord, huid.

swaerheit, znw. vr., Sacr. prol. 56, te groote ernst, het zwaar op de hand zijn.

swaerlike, bijw., Esm. 401, met kracht.

swellen, st. ww. trans., Taf. II 175, koken.

swellen, st. ww. intr., Mar. 406, opzwellen.

sweren, st. ww. intr., s. op een cruus, Lipp. 135, Rubb. 150; ten heileghen s., Rubb. 180; op sinen tant s., Glor. 863. (Hierbij tikte men met den nagel tegen den tand).

swerc, znw. onz., Blisc. 672, wolk.

swester, znw. vr., Truw. 177, geestelijke zuster, vgl. Sacr. 1083.

swichten, zw. ww. trans., Blisc. 917, doen zwichten.

swichtere, znw. m., Blisc. 350, 742, onderdrukker, verdrijver.

zwin, znw. onz., bladz. 471 vs. 83, dwarshout.

[p. 674]

tabbaert, znw. m., Busk. 180, mantel, langer of korter, zoowel voor mannen als vrouwen.

tafelspel, znw. onz., bladz. 443 vs. 40, verkeerbord.

tale, znw. vr., Esm. 328, Lans. 446, 815, W.e.S. 254, bladz. 457 r. 32, het gesprokene, woorden.

talen, zw. ww. intr., Taf. I 44, praten.

tamelijc, bnw., Blisc. 1286, eerbaar, zedig.

tampteren, zie tempteren.

tant, znw. m., op den t. smiten, Busk. 204, op den bek slaan; metten tanden nemen, gripen, Blisc. 202, 1043, flink aanpakken. Vgl. sweren.

tap, znw. m., Dr. D.H. 22, 302, kroeg.

tas, znw. m., Blisc. 1465, 1499, hoop.

tasten, zw. ww. trans., Dr. D.H. 44, slaan.

tateringhe, znw. vr., Taf. II 46, Maegd. 767, geleuter.

taverne, znw. vr., W.e.S. 71, S.e.W. 11, herberg.

tee, znw. m., Rubb. 50, teen.

teelken, znw. onz., Rubb. 15, teentje.

teer, bijw., Maegd. 236, zwak, flauw.

tegengaen, st. ww. intr., Maegd. 329, 396, tegemoet gaan.

tegenvallen, st. ww. intr., Maegd. 611, tegenloopen.

teken, znw. onz., Glor. 620, 635 helmteeken.

tellen, zw. ww. trans., Esm. 91, 104, Lans. 329, vertellen; met viven tellen, S.e W. 24.

tempeest, znw. onz., Sacr. 66, storm; Maegd. 466, ongelukstijd; Jooris 19, woede.

temperen, zw. ww. trans., Maegd. 90, 99, mengen, beslaan.

temptacie, znw. vr., Jooris 85, verzoeking; Taf. II 86, Blisc. 166, kwelling.

tempteren, tampteren, zw. ww. trans., Blisc. 1014, verzoeken; Plaij. 106, Taf. II 86, kwellen.

tenden, Jooris 205, ten einde.

terden, zw. en st. ww. intr., Sacr. 500, Blisc. 1052, 1092, treden, stappen; - trans., Sacr. 316, treden, trappen; Dr. D.H. 151, Mar. 761, Maegd. 758, trappen, schoppen.

teren, zw. ww. intr., Mar. 442, smullen.

termijn, znw. onz., Blisc. 1351, einde; Sacr. 1006, tijdstip, tijd; op cort t., Blisc. 780, in korten tijd; Taf. II 19, voorwaarde.

tessche, znw. vr., Busk. 3, tasch.

teve, znw. vr., Hexe 32, teef, slet.

te voren, bijw., Dr. D.H. 381, vroeger, voorheen; Blisc. 360, boven allen; u te voren, Lans. 144, voor u; hier te voren, Esm. 8, eens, eertijds.

te voren comen, Esm. 168, voor oogen komen, geopenbaard worden; Dr. D.H. 382, de baas worden.

te voren legghen, Glor. 79, 196, 274, Lans. 109, 357, voorstellen.

te voren segghen, Blisc. 1116, voorspellen; Esm. 604, Glor. 205, met zekerheid zeggen.

te voren spreken, Blisc. 960, voorspellen.

te voren weten, Esm. 319, 327, Lans. 437, 831, Blisc. 956, zeker weten.

tevreden, bnw., Esm. 986, verheugd; Blisc. 443, 968, Jooris 196, gerust; hem t. stellen, Jooris 12, berusten.

tfi, tusschenw. met den 2^en nmv., Lans. 186 enz., foei.

tide, tijde, bijw., bladz. 456 r. 4 v.o., spoedig.

[p. 675]

tier, znw. m., bladz. 458 r. 4, gezondheid.

tijt, znw. m. en vr., Glor. 101, Blisc. 126, leven; W.e.S. 163, jaargetijde; in tijt, in tijts, te tye, Lans. 314, W.e.S. 491, 611, Blisc. 1534, bij tijds; te goeder t., Maegd. 687, te juister tijd; salighe t., Lans. 466, geluk; ter goeder t., Blisc. 1391, eig. gelukkig, maar hier welaan (vgl. à la bonne heure); ter quader, droever t., Glor. 1068, W.e.S. 366, Blisc. 1498, vervloekt!

tijtken, znw. onz., Mar. 353, kuiken.

tilijc, tijlic, bijw., W.e.S. 489, tijdig; Plaij. 81, 86, vroeg.

tijmpelken, znw. onz., Plaij. 174, timp, punt aan de muts.

tijncke, znw. vr., Taf. II 81, zeelt.

tyntelen, zw. ww. trans., Blisc. 603, peilen.

tiran, tirant, znw. m., Esm. 982 Glor. 1065, Sacr. 540, 739, 784, geweldenaar, wreedaard, booswicht.

tjan, uitroep, Taf. II 134, Nu Noch, 110, 168, 226, S.e.W. 11, Jan, bij St. Jan!

tjegengaen, st. ww. intr., Dr. D.H. 123, tegenloopen.

toe (er, daer -), bijw., Lans. 508, daarenboven, buitendien.

toebehoren, zw. ww. intr., W.e.S. 517, betamen; Blisc. 403, toekomen; nat., Blisc. 1709, zooals het behoort, in geregelde volgorde.

toegaen, st. ww. intr., Busk. 155, te lijf gaan.

toehoren, zw. ww. intr., Blisc. 1362, toekomen.

toecomen, st. ww. intr., Esm. 368, Lipp. 20, W.e.S. 455, Blisc. 627, 840, gebeuren, plaats grijpen; Mar. 40, 293, Maegd. 612, overkomen.

toeluken, st. ww. trans., Blisc. 1312, sluiten.

toemaken, zw. ww. trans., Mar. 158, uitdossen, het voorkomen geven.

toerisen, st. ww. intr., Blisc. 629, toestroomen, toegebracht worden.

toesteken, st. ww. trans., S.e.W. 115, reiken, geven.

toeven, zw. ww. intr., bladz. 467 vs. 48, verblijven; - trans., Mar. 87, opwachten, te woord staan.

toeverlaet, znw. m., Glor. 858, Mar. 341, hoop en troost; Glor. 889, hulp en troost.

togen, zw. ww. trans., Dr. D.H. 7, Mar. 211, 837, S.e.W. 70, toonen.

tonder, bijw., t. sijn, Maegd. 777, verslagen, ontmoedigd zijn.

tonderbliven, st. ww. intr., W.e.S. 191, 411, de minste zijn, het verliezen.

tonderbringen, zw. ww. trans., Glor. 135, W.e.S. 178, onderwerpen, vernederen.

tondergaen, st. ww. intr., W.e.S. 415, verloren gaan.

tonderhouden, st. ww. trans., Hexe 16, W.e.S. 246, er onder houden, onderdrukken.

tongeblat, znw. onz., Sacr. 1235, tong.

tonvreden, tonvreet, bnw., Rubb. 42, ongerust, verstoord; Mar. 356, misnoegd.

toon, znw. m., Sacr. 1136, stem, woord: ‘laat mijn woord tot u doordringen, verhoor mij’.

toren, znw. m., Esm. 18, Mar. 540, Blisc. 867 enz., verdriet; Lipp. 101, twist; Glor. 490, wrok; Glor. 702, overlast.

torment, tormint, znw. onz., Esm. 313, 387, 653, Blisc. 1023, kwelling; deewich t., Maegd. 755.

tormentelijc, bijw., Mar. 268, geweldig, zeer.

tormenten, zw. ww. trans., Blisc. 999, kwellen.

[p. 676]

tot, voorz., Busk. 77 bij, boven.

touteren, zw. ww. intr., Sacr. 306, schommelen, schudden.

touwe, bijw., Glor. 1056, toe.

touwen, zw. ww. trans., Lipp. 61, looien, behandelen.

toverenboec, znw. onz., Hexe 56, tooverboek.

trade, znw. vr., Blisc. 1663, weg, gang.

traen, znw. m., Truw. 153, Maegd. 416, droppel.

treden, st. ww. intr., S.e.W. 49, loopen.

trein, znw. m., an den treijn gaen, Taf. II 189.

trec, treke, znw. m., Truw. 187, W.e.S. 326, Nu Noch 136, Sacr. 423, streek, handelwijze, manier.

trenten, zw. ww. intr., Mar. 821, stappen.

tresoer, znw. onz., Blisc. 63, schatkamer, juweelkistje.

triakel, znw. onz., Sacr. 149, geneesmiddel.

tribulacie, znw. vr., Blisc. 883, 1675, Maegd. 496, Jooris 275, kwelling, angst.

trijpsac, znw. m., Truw. 115, penszak, lel.

tripe, znw. vr., Dr. D.H. 181, pens, lel.

triumpheren, zw. ww. intr., Sacr. 556, Mar. 442, vreugde bedrijven.

troon, znw. m., Esm. 825, 1003, enz., hemel; des hemels tr., Glor. 457, Lans. 81, 111, W.e.S. 295, uitspansel. Waar het meerv. gebruikt is, als Maegd. 56, of in inden hoochsten trone, Jooris 145, kan het ook sfeer beteekenen.

troester, znw. m., Esm. 593, helper.

trouwe, znw. vr., Esm. 5, 140, 722, Glor. 231, trouw; Glor. 686, Lans. 458, 931, Hexe 13, Maegd. 133, oprechtheid; bi mijnder trouwen, Glor. 794, op mijn woord; sijn tr. gheven, Rubb. 235, huwen; op alle, in rechter tr., Glor. 169, Hexe 44, Maegd. 150 enz., waarachtig, waarlijk.

trouwen, bijw., Glor. 562, getrouw; Sacr. 221, op mijne eer, naar waarheid.

trouwen, zw. ww. trans., Esm. 520, Glor. 152, Lans. 286, huwen.

truwant, znw. m., Truw. 168, landlooper, bedelaar.

truwanten, zw. ww. intr., Truw. 145, 147, 193, landloopen, bedelen.

tsau, znw. m., Truw. 132, soldij (?).

tsgelijcs, vnmw., Blisc. 1584, desgelijke.

tsollen, zw. ww. trans., Maegd. 780, sollen, heen en weer gooien.

tsommels, bijw., Plaij. 70, 101, somtijds, nu en dan.

tu, bijw., Esm. 859, toe.

tuigen, zw. ww. trans., Blisc. 1557, getuigen.

tuischer, znw. m., Mar. 564, dobbelaar.

tuit, znw. vr. (?), Mar. 136, Maegd. 139, vlecht, lok.

tuit, znw. vr., Maegd. 659, slet; vgl. idel.

tuten, zw. ww. intr., Blisc. 1398, tuiten, suizen.

tuterluere, znw. onz. (?), Maegd. 138, opschik(?).

tweester, rangtelw., ons tweestere, Sacr. 369, met ons beiden.

twi, twij, bijw., Mar. 90, 280, Jooris 146, waarom.

twint, znw. m., wenk; met eene ontkenning, Esm. 305, 441, Glor. 401, Blisc. 105, geen zier, niets.

twivel, znw. m., Blisc. 759, twijfel, onzekerheid.

twivelen, zw. ww. onpers., Blisc. 302, 1622, twijfelen.

[p. 677]

uterlijc, bijw., Blisc. 408, uiterst; bladz. 466 vs. 20, blijkbaar.

uterste, bnw., 't uterste, Sacr. 150, dood.

uutbacken, st. ww. intr., uutghebacken hebben, Mar. 589, uitgepraat zijn, niets meer kunnen.

uutbringen, zw. ww. trans., Glor. 960, naar buiten brengen.

uutgaen, st. ww. intr., Lipp. 38, uitloopen op.

uutgenomen, bijw., Blisc. 942, uitstekend.

uutgescheden, bnw., Sacr. prol. 38, uitgezonderd.

uutgeven, st. ww. trans., Sacr. 385, uitstrooien, voorwenden.

uutcraken, zw. ww. intr., Hexe 110, uitbarsten, algemeen bekend worden.

uutlecken, zw. ww. trans., Dr. D.H. 101, uitdrinken.

uutpolen, zw. ww. trans., Hexe 108, uitrukken.

uutspringen, st. ww. intr., W.e.S. 64, ontluiken, ontspruiten.

uuttappen, zw. ww. intr., Maegd. 346, ten einde tappen.

uutverkiesen, st. ww. trans., Esm. 782, boven allen verkiezen.

uutvercoren, bnw., Esm. 450 enz., uitverkoren, boven allen bemind.

vaddaert, znw. m., Sacr. 1301, vadsige vent.

vadde, znw. vr., Taf. II 180, meelkoek.

vader, znw. m., Glor. 550, beschermer.

vaec, znw. m., Esm. 424, Glor. 705, slaap, neiging tot slaap.

vaelyant, bnw., Lans. 773, dapper.

vaen, st. ww. trans., Esm. 716, Lipp. 143, Dr. D.H. 35 enz., vangen.

vaer, znw. m., Glor. 1112, Lans. 428 enz., vrees.

vaerlijc, bnw., Maegd. 366, vervaarlijk.

vaert, veert, znw. vr., Glor. 525, 535, tocht; metter, ter vaert, Esm. 131, 662, spoedig, vlug; op die v., W.e.S. 516, op weg; op ene v. sijn, Esm. 336, ergens op uit zijn; sijnder vaerde gaen, loopen enz., Mar. 372, Maegd. 188, S.e.W. 16, zijns weegs gaan.

valant, znw. m., Maegd. 497, duivel.

valeur, znw. vr., Sacr. 404, waarde.

valken, zw. ww. intr., bladz. 442 vs. 12, met valken jagen.

vallen, st. ww. intr., Lipp. 15, worden; Jooris 146, gebeuren; Glor. 1078, Lans. 588, Sacr. 720, te beurt vallen, overkomen.

vamdrach (?), znw. m., Maegd. 167, vaandrig.

vangen, st. ww. trans., Glor. 761, gevangen nemen.

vanden, zw. ww. intr., Sacr. 380, beproeven, willen.

varen, st. ww. intr., Lans. 561, 593, gaan; Esm. 129, 549 enz., trekken, reizen; Lans. 818, vertrekken; Sacr. 844, Mar. 375, 657, Blisc. 1500, S.e.W. 34, 106, heengaan, belanden; Glor. 59, 981, Sacr. 493, handelen, te werk gaan; Busk. 87, Hexe 1, 4, Nu Noch 12, het hebben (ic vare: het gaat mij); Glor. 1101, Dr. D.H. 225, ic vare: het vergaat mij; ic hebbe gevaren, Esm. 533, mij is overkomen; wel varen, Busk. 119, geluk hebben; bladz. 442 vs. 11, smullen; laten v., Lans. 566, nalaten; - Sacr. 883, afloopen; het es soe ghevaren, Esm. 316, het staat er zoo bij.

[p. 678]

varinc, bijw., Lans. 699 (var.), spoedig; Taf. I 43, Taf. II 126, terstond.

varuwe, varwe, znw. vr., Busk. 51, 74, kleur.

vast, bnw., Glor. 543, zeker, onveranderlijk.

vaste, bijw., Glor. 917, Lans. 336, Hexe 60, Mar. 484, vast, zeker, stevig, sterk.

vasten, zw. ww. intr., Lans. 362, gebrek hebben aan eten en drinken.

vasthout, bnw., S.e.W. 173, vasthoudend, gierig.

vat, znw. onz., dat edel v., Glor. 597, Maria; aerden v., Sacr. 995, mensch; v. der donckerheden, Maegd. 643, zondig mensch.

vaten, zw. ww. trans., Blisc. 563, vatten.

veder, znw. vr., Lans. 804 (var.), vlerk.

veeten, zw. ww. trans., Mar. 283, haten.

veisen, zw. ww. intr., Blisc. 193, veinzen; sonder v., Mar. 221, zonder arglist.

vel, velleken, Mar. 90, scheldwoord.

vellen, zw. ww. trans., Glor. 797, ten val brengen, klein maken.

venijn, znw. onz., Esm. 401, gif, boosheid.

venijnich, bnw., Maegd. 705, 727, boosaardig.

venijnicheit, znw. vr., Maegd. 613, bitterheid.

ver, znw. vr., Hexe 72, vrouwe.

verbaren, zw. ww. intr., Rubb. 144, zich vertoonen; - hem v., Blisc. 1407, zich openbaren.

verbeiden, zw. ww. intr. en trans., Esm. 515, rusten; Lans. 611, Maegd. 48, Jooris 129, afwachten.

verbenen, zw. ww. trans. Truw. 128, Mar. 660, verschalken, teleurstellen.

verbidden, st. ww. trans., enen iet v., W.e.S. 545, Mar. 787, door verzoeken verkrijgen, dat hij er van afziet.

verbiddersse, znw. vr., Blisc. 895, zij die verbidt.

verbliden, zw. ww. intr., Sacr. prol. 48, zich verheugen.

verboost, bnw., Plaij. 34 (var.), bedorven.

verboren, zw. ww. trans., Glor. 987, verbeuren.

verchieren, zw. ww. trans., Blisc. 1655, versieren, kostbaar maken.

verdagen, zw. ww. intr., Glor. 272, verschijnen; Lans. 546, overkomen.

verderven, st. ww. trans., Esm. 46, vernietigen, dooden.

verdienen, zw. ww. trans. en intr., met den 2^en nmv., Esm. 346, verdienen; Sacr. 1126, zich verdienstelijk maken; aen enen v., Blisc. 835, van iem. genieten; dats goet verdient, Esm. 838, dat heeft zij waarlijk wel verdiend.

verdiente, znw. vr., Esm. 391, 717, Glor. 582, Truw. 117, Mar. 153, schuld; Sacr. 850, verdiende loon.

verdingen, zw. ww. trans., Esm. 383, voor iem. pleiten; - intr., Plaij. 278, voorwaarden maken.

verdoemen, verdommen, zw. ww. trans., Jooris 128, vervloeken; Mar. 432, doen verloren gaan; verdoemt, Esm. 844, ongelukkig geworden.

verdoen, st. ww. trans. en refl., Sacr. 703, Mar. 436, Jooris 703, vernielen, dooden.

verdolen, zw. ww. intr., Lans. 425, 449, verdwalen.

verdooft, bijw., Taf. II 111, vervloekt.

[p. 679]

verdoolt, bnw., Maegd. 733, op een dwaalspoor.

verdoort, bnw., Rubb. 56, verdwaasd, mal.

verdoven, zw. ww. trans., Sacr. 465, 1165, Mar. 619, S.e.W. 149, bedotten, iets op de mouw spelden; Blisc. 1082, Jooris 171, krachteloos, moedeloos maken.

verdrach, znw. onz., Plaij. 299, verschooning; sonder v., Blisc. 712, zonder mij te sparen; Nu Noch 180, Sacr. 949, Jooris 91, bladz. 473 vs. 144, uitstel; v. nemen, Blisc. 1040, er van afzien.

verdraghen, st. ww. intr., Dr. D.H. 373, eene overeenkomst, verdrag aangaan; enen ener sake v., Plaij. 301, Nu Noch 227, Blisc. 441, Jooris 245, iem. van iets vrijstellen, verschoonen; hem v., Blisc. 1147, zich onttrekken.

verdriet, znw. onz., Esm. 678, 686, Glor. 548, Maegd. 734, ellende, onheil; Blisc. 670, letsel; sonder v., Jooris 231, gaarne.

verdrieten, zw. ww. trans., Mar. 112, leed doen, opbreken.

verdrincken, st. ww. intr., Sacr. 67, 1257, vergaan; - trans., Sacr. 342, doen overstroomen.

verdriven, st. ww. trans., Esm. 560, verjagen; Busk. 44, doen verdwijnen; W.e.S. 589, uit het veld slaan, het zwijgen opleggen; v. van, Blisc. 1062, ontzetten, berooven van; - intr., Esm. 872, verdwalen.

verdroeven, verdrueven, zw. ww. intr., Blisc. 732, bedroefd zijn.

verdrucken, zw. ww. trans., W.e.S. 197, wegdringen.

verdullen, zw. ww. trans., Sacr. 333, krankzinnig maken, verblinden; - deelw. verdult, Sacr. 439, dwaas, in de war.

verdwinen, st. ww. intr., Lans. 533, verkwijnen; Blisc. 514, verloren gaan; Maegd. 671, krachteloos worden.

vereent, bnw., Blisc. 1404, verschrikt, ontsteld.

vereysen, zw. ww. refl., Mar. 777, bevreesd worden; - intr., Mar. 1037, vreezen.

vererren, zw. ww. intr., Mar. 727, boos worden.

verfraeyen, zw. ww. trans., Blisc. 979, verheugen; - intr., Sacr. 598, Mar. 229, zich verheugen.

verfroyen (hem), zw. ww. refl., Mar. 239, zich verheugen.

vergaderen, vergaren, zw. ww. intr., Glor. 651, Maegd. 294, bladz. 467 vs. 33, samenkomen.

vergaen, st. ww. intr., Esm. 366, 759, Glor. 536, afloopen; Lans. 320, W.e.S. 572, eindigen, ophouden.

verganc, znw. m., Sacr. 1178, einde.

vergen, zw. ww. trans., Plaij. 227, met kracht vragen (nl. om opengedaan te worden).

vergere, znw. m., Maegd. 369, onderzoeker, naspeurder.

vergeven, st. ww. trans., Esm. 326, vergiftigen; Jooris 28, geven, verleenen.

vergruwen, zw. ww. intr., Mar. 979, rillen.

verhael, znw. onz., Sacr. 658, Mar. 1011, praat, tegenpraten.

verhalen, zw. ww. trans., Maegd. 505, 573, 605, herkrijgen, terugwinnen.

verhanghen (hem), st. ww. refl., Mar. 148, zich ophangen; Lans. 197^1, zich vergooien.

verhert, bnw., Mar. 781, verstokt.

verheugen, zie verhogen.

[p. 680]

verhijt, bijw., Mar. 114, vervloekt.

verhoeden, verhoen, zw. ww. trans., Taf. II 53, Maegd. 229, verhinderen; - hem v., Maegd. 795, zich wachten.

verhoghen, verhueghen, zw. ww. trans., Glor. 648, Lans. 113, 558, 678, Maegd. 249, verheugen, verblijden, behagen; - intr., Blisc. 1272, zich verheugen.

verhoren, zw. ww. trans., Glor. 633, hooren; Blisc. 149, weigeren te hooren; Blisc. 1115, ongehoorzaam zijn.

verhouwen, zw. ww. trans., Plaij. 133, castreeren.

verjolisen, zw. ww. trans., Blisc. 1176, verblijden; - intr., Blisc. 1545, zich verheugen.

veriuys, znw. onz., Mar. 67, sap van onrijpe druiven.

verkeren, zw. ww. trans., Esm. 487, Lans. 836 (var.), veranderen; Sacr. 1011, verwisselen; verkeert, Lipp. 88, 171, verdraaid; - intr., Busk. 74, 149, veranderen; Blisc. 921, 1350, eindigen; Blisc. 965, overgaan in; Blisc. 790, verblijven; - refl., Esm. 784, overgaan tot iets anders.

verkinnen, zw. ww. trans., Glor. 634, herkennen.

verclaren, vercleren, zw. ww. trans., Sacr. 845, 1242 enz., vertellen, verzekeren; Blisc. 861, prediken; Blisc. 122, verheerlijken; Blisc. 971, verhelderen (fig.); verclaert, Esm. 611, verheugd; - intr. Maegd. 321, licht geven.

verclenen, zw. ww. trans., Blisc. 730, geringschatten; - hem v., Maegd. 69, zich verootmoedigen.

vercombienen, zw. ww. trans., Blisc. 1166, verkondigen.

vercoren, bnw., Sacr. prol. 72, naprol. 1, verheven, aanzienlijk Mar. 539, in aanzien.

vercorten, zw. ww. intr., Mar. 500, te kort doen, benadeelen.

vercout, vercaut, bnw., Maegd. 248, verkouden.

vercouwen, zw. ww. intr., Sacr. 324, Mar. 345, verkoelen, vertragen.

vercrancken, zw. ww. intr., Mar. 1118, ellendig worden, verloren gaan.

vercroken, zw. ww. trans., Plaij. 173, kreuken, Mar. 661, breken.

vercruijen, zw. ww. trans., Plaij. 18, verschuiven.

vercruypen, st. ww. intr., Mar. 905, wegkruipen, ontgaan.

verlaet, znw. m.(?), sonder v., Sacr. 621, zonder ophouden.

verlaetheit, znw. vr., Mar. 828, stilstand, rust.

verlacken, zw. ww. trans., Mar. 588, bedriegen, verleiden.

verlangen, zw. ww. trans. en intr., Sacr. 1078, uitstellen, treuzelen; S.e.W. 23, vervelen; Sacr. 1262, begeeren(?); - onpers., Glor. 1105, verlangen, wenschen.

verlasten, zw. ww. trans., Blisc. 1458, overlast aandoen.

verlaten, st. ww. trans., Mar. 505, vrijstellen; - hem v. tot, Maegd. 476, vertrouwen op.

verleden, verleiden, verleen, zw. ww. trans., Mar. 168, 801, kwetsen, beleedigen; Mar. 475, onaangenaam zijn; Sacr. 419, leed doen, kwalijk opbreken; - intr. met den 2^en nmv., Maegd. 47, een afkeer hebben van.

verleiden, verleden, zw. ww. trans., Lipp. 141, Plaij. 67, Sacr. 467, op een dwaalspoor brengen, misleiden.

verlichten, zw. ww. trans., Blisc. 916, verlichten; - intr., Blisc. 22, 814, verlicht worden.

[p. 681]

verlichtere, znw. m., Blisc. 740, vertrooster.

verliesen, st. ww. trans., Rubb. 148, uit het oog verliezen. Zie ook verloren.

verlingen, zw. ww. intr., Blisc. 1195, verdrieten, vervelen; vgl. verlangen.

verloessen, zw. ww. trans., Glor. 901, verlossen.

verloesten, zw. ww. trans., Esm. 699, verlossen.

verloren, deelw. en bnw., Esm. 2, in het verderf; Esm. 556, 710, te gronde gericht; Glor. 658, Lans. 377, 389, Nu Noch 36, 92, Sacr. 900, Blisc. 1022, Maegd. 411, vergeefs gedaan, vergeefsch; tes v., Taf. II 89, Nu Noch 125, Sacr. 486, 773, Mar. 162, Blisc. 1399, het is onvermijdelijk, er is niets aan te doen; v. geven, Sacr. 1232, de hoop opgeven. Vgl. cost.

vermaen, znw. onz., Lans. 280^8, Mar. 962, Blisc. 109, 1580 enz., mededeeling, vermelding, openbaring, verslag; v. doen met den 2^en of 4^en nmv., Blisc. 1517, verkondigen; om cort v., Blisc. 46, 300, om kort te gaan.

vermaert, vermeert, bnw., Esm. 920, Glor. 258 enz., vermaard, beroemd.

vermalendiën, zw. ww. trans., Esm. 150, Jooris 1 enz., vervloeken.

vermanen, zw. ww. trans., Sacr. 1158, Blisc. 206, vertellen, melding maken van; om claer v., Nu Noch 9, eerlijk gezegd.

vermeiden (hem), zw. ww. refl., Esm. 423, Maegd. 160, zich verlustigen.

vermeren, zw. ww. trans., Sacr. 546(?), 831, Mar. 508, Blisc. 142, 1184, 1283, Jooris 210, beroemd maken, bekend m., verkondigen, verbreiden. In Sacr. 831, Blisc. 1283, Jooris 210 is het misschien het homoniem ‘vermeerderen’ en niet ‘vermaard maken’.

vermeren, zw. ww. intr., Blisc. 1347, meer worden.

vermet, znw. onz., Mar. 725, onderneming, plan.

vermeten (hem), st. ww. refl., verl. t. vermat en vermiet, Esm. 956, Blisc. 1441, zich voornemen, van plan zijn; Dr. D.H. 63, 262, wagen, durven, elliptisch voor hem v. te segghen, zoowel zeker van iets zijn als zich beroemen.

vermiden, vermyen, st. ww. trans. en intr., sonder v., Blisc. 413, 1256, zonder missen, zeker; ib. 1208, zonder ophouden; - hem v., ib. 1535, zich ontzien, zich schamen.

vermoeden, st. ww. trans., hem v. op enen, Hexe 29, iem. verdenken.

vermonden, zw. ww. trans., Taf. I 77, spreken; Mar. 1124, Blisc. 255, 392, verkondigen.

vermossen, zw. ww. intr., Mar. 633, vervuilen.

vermulen, zw. ww. trans., Taf. II 179, versmaden.

vernemen, st. ww. trans., W.e.S. 285, Sacr. 950, Maegd. 661, gewaar worden, opmerken; Glor. 729, hooren; Esm. 395, 735, Dr. D.H. 288, erkennen, inzien, begrijpen; Mar. 398, Blisc. 1474, navragen, vragen naar.

vernielen, zw. ww. trans., Nu Noch 221, Mar. 431, vermoorden.

vernoy, znw. onz., Dr. D.H. 236, verdriet.

vernoyen, zw. ww. trans., Blisc. 1533, verdriet doen; ib. 1636, verdrieten, vervelen; - hem v.,

[p. 682]

Blisc. 73, boos zijn, onaangenaam vinden.

vernuwen, zw. ww. trans., Dr. D.H. 4, vernieuwen.

verpersen, zw. ww. trans., Maegd. 614, bedrukken.

verporren, zw. ww. intr., Mar. 1049, vertrekken.

verre, znw. m., Sacr. 302, stier.

verre, bijw., v. ende breet, v. ende naer, Blisc. 88, Jooris 20, wijd en zijd; v. noch bi, Esm. 669, ver weg noch nabij.

verroeren, zw. ww. intr., Mar. 931, zich bewegen.

verrot, bnw., Dr. D.H. 359, nietswaardig.

versachten, zw. ww. trans., Maegd. 325, tot zachtheid stemmen.

versaech, versage, znw. m., Blisc. 442, vrees.

versaecht, bnw., Maegd. 422, 580, beangst; v. van, Glor. 1134, bezorgd voor.

versaem, znw. m., Blisc. 1416, verzameling.

versagen, zw. ww. trans., Mar. 834, bang maken; hem v., Blisc. 659, 954, vreezen; - intr., sonder v., Sacr. 238, onbevreesd; Blisc. 1329, ongetwijfeld, zeker.

versamen, zw. ww. trans., Blisc. 745, 780 enz., bijeenbrengen; - intr., Blisc. 33, 759, 1711, bijeenkomen; Sacr. 418, zich vereenigen; v. in jonsten, Mar. 195, 227, zich vereenigen, paren.

versch, bnw., Plaij. 173, pas gestreken of geplooid.

versceiden, versceeden, st. ww. trans., Maegd. 474, scheiden; - intr., Jooris 76, verschillen; Blisc. 747, heengaan, sterven; sonder v., Maegd. 491, tegelijk; - deelw., Blisc. 777, verspreid; ib. 480, 839, verwijderd; ib. 1029, verschillend, ‘dat is er ver van af’.

verscieten, st. ww. intr., Sacr. 89, snel van de eene plaats naar de andere gaan.

verscinen, st. ww. intr., opdagen; dit werc es op ons verscenen, Blisc. 1049, is ons opgelegd.

verscoven, bnw., Busk. 132, 173, Dr. D.H. 350, vervloekt, rampzalig.

verscreect, deelw., Sacr. 97, verschrikt.

verseerden, zw. ww. trans., Busk. 179, verspillen.

versellen, zw. ww. trans., Esm. 1002, vereenigen.

versenden, versinden, Blisc. 318, toezenden; Plaij. 178, wegzenden.

verseren, zw. ww. trans., Mar. 254, 433, Blisc. 139, leed aandoen, pijnigen; - intr., Blisc. 923, 1185, 1352, last lijden, minder worden; - als znw., Mar. 554, verdriet; - deelw., verseert, Lans. 160, bedroefd.

versetten, zw. ww. trans., Nu Noch 11, recht zetten.

versien, st. ww. trans., Blisc. 333, inzien, begrijpen; Blisc. 493, 1201, 1679, verzorgen, beschermen; - intr., v. in, Blisc. 433, maatregelen nemen voor.

versieren, zw. ww. trans., Lans. 495, Blisc. 456, verfraaien, versieren.

versieren, zw. ww. trans., Taf. II 10, verzinnen.

versinnen, zw. ww. trans., Glor. 424, Blisc. 278 enz., begrijpen; Lans. 31, W.e.S. 12, Blisc. 59 enz., overwegen; Taf. II 116, verzinnen; Blisc. 429, ordineeren; Blisc. 702, zich herinneren.

verslaen, st. ww. trans., den

[p. 683]

lust v., Plaij. 159, 322, boeten; hem v., Rubb. 133, zich ontstellen, bekommeren.

versliten, st. ww. trans., Jooris 134, verscheuren.

versmachten, zw. ww. trans., Esm. 370, dooden; - intr., Plaij. 216, Sacr. 447, versmoren; Taf. II 6, verdrogen.

versmaden, zw. ww. trans., Sacr. 274, Mar. 528, 529, 733, verachten, verstooten; Blisc. 1070, smaad aandoen.

versmeken, zw. ww. trans., Dr. D.H. 133, Sacr. 468, paaien, omkoopen.

versmoren, zw. ww. trans., Esm. 675, 941, dooden; Esm. 47, wurgen; Esm. 156, 380, levend begraven; - intr., Busk. 154, Mar. 538, 642, dood gaan, omkomen; - deelw. versmoert, van zijn zinnen beroofd; Glor. 141, Lans. 224, verslingerd op; Rubb. 57, Taf. II 115, dronken, smoordronken. Is dit laatste ook bedoeld Dr. D.H. 223, of is het daar een bastaardvloek?

versoecken, versuecken, zw. ww. trans., bladz. 458 r. 20, bladz. 459 r. 20, bladz. 461 r. 17, bladz. 465 r. 1 enz., bezoeken; bedevaart v., bladz. 463 r. 22, ondernemen.

versoeten, zw. ww. trans., Mar. 62, 166, verzachten; Mar. 285, 468, mooier maken, (es niet om v., kan men niet mooier wenschen).

verspachieren (hem), zw. ww. refl., Maegd. 273, wandelen.

verspreken, st. ww. trans., Dr. D.H. 207, Truw. 119, W.e.S. 465, berispen, uitschelden.

verstaen, st. ww. trans., Esm. 10, Lans. 650, luisteren naar; Mar. 408, Blisc. 1579, vernemen; Lans, 486, 506, begrijpen; doen v., te verstane geven, Esm. 74, 760, Hexe 90, mededeelen, doen weten.

verstandenisse, verstanisse, znw. vr., Mar. 590, Maegd. 392, verstand, begrip.

verstant, znw. onz., Taf. II 169, begrip; in sijn v. stellen, Mar. 543, in zijn zin zetten, eeren.

versteeft, bnw., S.e.W. 174, verstokt.

versteken, st. ww. trans., Mar. 516, 939, verstooten, versmaden.

verstellen, zw. ww. trans., Mar. 116, verzetten.

verstenen, zw. ww. intr., Mar. 774, verharden; - deelw. versteent, Mar. 438, 750, verstokt; Mar. 192, S.e.W. 95, wezenloos, radeloos.

versterven, st. ww. intr., Mar. 907, bladz. 470 vs. 56, sterven, machteloos worden; Glor. 521, door sterfgeval overgaan.

verstijf, znw. m.(?), Mar. 416, hulp, steun.

verstiven, zw. ww. trans., Blisc. 376, 1685, versterken; niet om verstijvene, bladz. 444 vs. 13, niet te verbeteren; - als znw., Blisc. 980, versterking.

verstopt, bnw., Maegd. 252, verkouden.

verstoren, zw. ww., Blisc. 362, boos worden(?) of dralen(?); ib. 510, hinderen(?) of verwerpen(?).

verstrangen, zw. ww. trans., bladz. 468 vs. 63, overweldigen.

verstuycken, verstuken, zw. ww. trans., Sacr. 807, 1249, Mar. 680, 917, verzwikken, breken.

versubtilen, zw. ww. trans., Nu Noch 123, door slimheid overwinnen, verschalken.

versuchten, zw. ww. intr., Sacr. 1169, Mar. 804, 817, zuchten.

[p. 684]

versweren, st. ww. intr., Sacr. 763, afzweren.

verswinen, st. ww. intr., Lans. 533 (var.), wegkwijnen.

vertalen (hem), zw. ww. refl., Lans. 22, zich verdedigen.

verteren, zw. ww. trans., Lans. 698, S.e.W. 90, verteren, opmaken; Blisc. 972, doen verdwijnen.

vertiën, st. ww. trans., Esm. 813, afzweren.

vertogen, zw. ww. trans., Taf. II 130, vertoonen.

vertrecken, st. ww. trans., Esm. 164, 237 enz., vertellen.

vertroosten, zw. ww. trans., Sacr. 585, 663, 908, 1270, naprol. 27, bladz. 463 r. 7, vertroosten, helpen, beschermen, redden.

vertwifelen, zw. ww. trans., Mar. 344, verleiden, in verzoeking brengen.

vervaerlijc, verveerlijc, bnw., Blisc. 1089, 1091, Maegd. 373, verschrikkelijk, angstwekkend.

vervaertheit, znw. vr., Mar. 829, gruwel, gruweldaden.

vervallen, st. ww. intr., Sacr. 510, ten deel vallen, overkomen; Mar. 177, bezwijken.

vervaren, st. ww. intr., W.e.S. 579, weggaan, vergaan.

vervaren, ververen, zw. ww. trans., Blisc. 1435, verontrusten; hem v., Nu Noch 53, Mar. 334 enz., bang worden.

vervelen, zw. ww. intr., Maegd. 668, 781, verdrieten, zuur vallen; mi verveelt van, Maegd. 787, mij verveelt.

vervleten, bnw., Mar. 306, gesteld op; Taf. II 141, goedgezind.

vervliegen, st. ww. intr., Sacr. 1325, 1328, wegvliegen; Mar. 608, voorbijgaan.

vervremen, zw. ww. trans., Mar. 983, vervreemden, verwijderen.

vervroyen, zw. ww. trans., bladz. 442 vs. 9, verheugen.

verwachten, zw. ww. trans. en intr., Maegd. 241, bescheid doen; ic verwachte, Jooris 111, mij staat te wachten; v. nae, Sacr. 171, wachten op.

verwaente, znw. vr., Sacr. 536, vermetelheid.

verwallen, zw. ww. intr., Jooris 57, koken(?)

verwandelen, zw. ww. intr., Glor. 211, veranderen; - hem v., Esm. 501, zich vertreden.

verwaren, zw. ww. trans., Sacr. 967, Blisc. 289, bewaren, verzorgen; Plaij. 201, veilig maken; W.e.S. 397, handhaven; Glor. 518, afweren.

verwaten, st. ww. trans., Sacr. 455, Jooris 5, vervloeken.

verwateren, zw. ww. intr., Sacr. 929, prol. 64, waterig worden.

verwegen, zw. ww. intr., Blisc. 289, óverwegen, zwaarder zijn.

verweken, zw. ww. trans., Nu Noch 42, verteederen.

verwecken, zw. ww. trans., Taf. II 209, Blisc. 1610, 1616, opwekken, doen opstaan; hem v., Maegd. 778, zich opbeuren, vroolijk zijn.

verwermen, zw. ww. trans., Mar. 468, verwarmen; - intr., Mar. 806, warm worden, sneller gaan (van het bloed).

verwerren, zw. ww. trans., Blisc. 276, in de war maken, verhinderen.

verwerven, st. ww. trans., Esm. 15, verkrijgen (zonder inspanning); Jooris 132, op den hals halen.

verwijt, znw. onz., Mar. 75, schande.

verwinnen, st. ww. trans., W.e.S. 393, winnen; W.e.S. 287, 289, 292, 298, overwinnen; Esm. 511,

[p. 685]

te boven komen; Sacr. 1119, 1199, overstelpen.

verwoeden, zw. ww. intr., Sacr. 51, 297, 424 enz., dol, gek worden.

verwoet, bnw., Mar. 407, bladz. 467 vs. 43, krankzinnig.

verwoetheit, znw. vr., bladz. 457 r. 34, krankzinnigheid.

verwonderen, zw. ww. onpers., Glor. 234. Over de weglating van genoech zie de aant. bij Lans. 181.

viant, znw. m., Lipp. 100 enz., duivel.

vier, znw. onz., Hexe 80, Dr. D.H. 279 enz., vuur.

vierweechstede, znw. vr., Hexe 31, viersprong, waar de duivel zich bij voorkeur aan de menschen vertoont.

vijster, znw. m., Taf. II 196, omelette soufflée.

vilein, vileyen, znw. m., Sacr. 540, ellendeling.

viliaert, znw. m., Esm. 37, grijsaard.

vilonie, znw. vr., Lans. 107 (var.), gemeenheid.

vinden, venden, st. ww. trans., Esm, 375, bedenken; Esm. 405, Blisc. 1219, 1409, bevinden; Nu Noch 86, zich op iem. wreken

vingerlinc, znw. m., Maegd. 496, ring.

virtuut, viertuyt, znw. vr., W.e.S. 9, 467, Sacr. 384, 1008; Sacr. 896, wonderkracht; Sacr. 548, geluid; Blisc. 1629, geur.

viseren, visieren, zw. ww. trans., Esm. 85, 922 enz., bedenken; Dr. D.H. 348, klaarmaken.

visentacie, znw. vr., Blisc. 825, 926, begroeting.

visiteren, visenteren, zw. ww. trans., Mar. 967, Blisc. 134, bezoeken; Blisc. 1280, 1289, onderzoeken.

visouwe, znw. m., W.e.S. 59, meening, inzicht.

vite, vijte, znw. vr., Taf. II 91, levenswijze, levensgeschiedenis.

vlade, vlaeye, znw. vr., Nu Noch 178, 210, Sacr. 22, vla, broeder.

vlagen, st. ww. trans., Nu Noch 228, villen, ontvellen.

vleeschhuus, znw. onz., Lipp. 16, 57, vleeschhal.

vliègen, st. ww. intr., bladz. 442 vs. 13, met vogels jagen.

vlien, st. ww. intr., Esm. 526, vluchten, verwijderd blijven.

vlieten, st. ww. intr., Esm. 402, vloeien; Mar. 111, drijven, zwemmen.

vloeien, zw. ww. intr., Maegd. 75, overvloeien.

vloet, znw. m., Esm. 483, Glor. 587, overvloed; Lans. 358, bron.

vlues, bijw., Sacr. 921, fluks, weldra; Mar. 955, zoo even.

voederinge, znw. vr., Truw. 111, voer.

voegen, vuegen, zw. ww. trans., Blisc. 118, 779, beschikken; Maegd. 18, inrichten; in dbeste v., Lipp. 164, Busk. 170, in de beste plooi slaan, goedpraten; hem v., Sacr. 83, zich er toe zetten; Mar. 977, zich stellen; Jooris 174, zich voegen bij; - intr., Glor. 164, passen, betamen; Glor. 214, neigen.

voere, znw. vr., Sacr. 61, S.e.W. 151, handelwijze, streek.

voet, znw. m., onder voete leggen, Lipp. 181, op den grond werpen om te trappen; uut der perden voeten, Sacr. 808, uit het gedrang; onder die voeten, Mar. 286, in puin gestort, bedorven; sinen v. biden anderen stellen, Mar. 471, iemand bijstaan.

[p. 686]

vogelen, zw. ww. intr., Taf. II 187, het minnespel spelen.

vogelen, vochelen, zw. ww. intr., bladz. 442 vs. 14, vogels vangen.

voght, znw. m., Esm. 959, heer. Vgl. vooght.

voiseken, verkleinw., Mar. 166, stem.

volbloeien, zw. ww. intr., Maegd. 449, 452, tot vollen bloei komen.

volbringen, zw. ww. trans., Rubb. 193, vervullen.

voldoen, st. ww. trans., W.e.S. 403, volbrengen.

volherden, zw. ww. trans., Glor. 1139, ten einde brengen, volvoeren.

volc, znw. onz., een paer volcs, Plaij. 4, een paar menschen.

volcomen, st. ww. intr., Blisc. 939, vervuld worden.

vollijc, vollec, vullic, bijw., Dr. D.H. 155, Rubb. 243, Taf. II 115, haastig, spoedig.

vollen, zw. ww. trans. en intr., Truw. 174, vollen, de wol ontvetten.

volsinnen, zw. ww. trans., Blisc. 352, ten volle begrijpen.

volstaen, st. ww. intr., Mar. 1087, Blisc. 1518, volharden.

volstandich, volstentich, bnw., Mar. 1099, Blisc. 339, 981 enz. volhardend.

vondelinc, znw. m., Esm. 250, 447, 513, 602, Lipp. 39 enz., vondeling.

voncken, zw. ww. intr., Blisc. 974, branden.

vont, vondt, znw. m., Esm. 264, 473, vondeling; Dr. D.H. 369, Maegd. 107, Jooris 284, bedenksel, gedachte.

vooght, znw. m., Lans. 274, heer. Vgl. voght.

voorbaer, bnw., Blisc. 1384, uitstekend, edel.

voorder, bijw., Glor. 312, verder.

voorders, vorders, znw. m., Glor. 75, 799, voorouders.

voorhanden, bijw., Taf. I 13, aanwezig.

voornemen, znw. onz., sijn v. ghebruycken, Mar. 867, zijn eigen hoofd volgen.

voorspel, znw. onz., Glor. 1141, Lans. 951, eerste gedeelte van eene vertooning.

voort, bijw., van tijd en rangorde, Esm. 498, Blisc. 1331, Maegd. 438 enz. verder, vervolgens, voortaan; van plaats, Mar. 290 enz., verder, weg; van nu aen voort, Mar. 273, in het vervolg; voort ane, voert dan, Lans. 256, Maegd. 798, vervolgens, voortaan.

voortbringen, zw. ww. trans., W.e.S. 466, Maegd. 245, voor den dag brengen, laten hooren.

voortgaen, st. ww. intr., Lipp. 197, heengaan; Dr. D.H. 386, slagen; Maegd. 32, vorderen.

voortgebringen, zw. ww. trans., W.e.S. 194, voor den dag brengen, aantoonen.

voortcomen, st. ww. intr., Sacr. 698, Maegd. 88, 518, voor den dag komen; Truw. 104, Mar. 820, meegaan, voortmaken; Esm. 32, voorkomen, plaats hebben.

voortmeer, bijw., Maegd. 433, voortaan.

voortsetten, zw. ww. trans., Sacr. 310, voorstellen.

voortroepen, st. ww. trans., Esm. 745, Glor. 50, W.e.S. 518, naar voren roepen, voor den dag roepen.

voortstel, znw. onz., Taf. I 8 enz., voorstel.

voortstellen, zw. ww. trans., Mar. 643, vertoonen.

voortterden, st. ww. intr., W.e.S. 476, naar voren komen.

[p. 687]

voorttrecken, st. ww. trans., W.e.S. 383, naar voren trekken, op de eerste, plaats stellen.

voorwaert, bijw., v. gaen, Hexe 100, voor den wind gaan.

voren, bijw., Maegd. 195, 211, 218, 289, vooruit, eerst; Nu Noch 68, vooruit (dus v.: vooruit dan maar!); daer vooren, Maegd. 675, daarvoor; van vore jaghen, S.e.W. 155, wegjagen; van voren stellen, Mar. 549, vooropstellen. Zie ook te voren.

vorenbringen, zw. ww. trans., Sacr. 1087, 1233, voorstellen, inblazen, vertellen.

vorengaen, st. ww. intr., Blisc. 1455, 1461, Maegd. 289, vooraan gaan.

vorenhebben, zw. ww. trans., Nu Noch 91, Sacr. 3, 485, voorhebben, bedoelen, van plan zijn.

vorensingen, st. ww. intr., Rubb. 245, vooruit, het eerst zingen.

vorme, znw. vr., Sacr. 958, gedaante, werkelijke gedaante, de zaak zelve.

vouwe, znw. vr., in reijnder vauwen, Taf. II 49, precies gezegd; in alder v., Jooris 263, op alle manieren.

vouwen, st. ww. trans., Blisc. 757, plooien, voegen.

vrame, zie vrome.

vrede, znw. m., Busk. 61, vrede, rust; Lans. 530, Rubb. 40, gemoedsrust; Esm. 256, Glor. 609, veiligheid; in sinen vrede, Esm. 1012, rustig; in vreden houden, Blisc. 12, beschermen.

vredelic, bijw., Sacr. 1144, Blisc. 358, vriendelijk, genadig.

vreesen (hem), zw. ww. refl., Sacr. 480, vreezen.

vrempen, st.(?) ww. intr., S.e.W. 99, grijnzen. Vgl. wrimpen.

vri, bnw., met den 4^en nmv. der zaak, Glor. 379, vrij van; met den 2^en nmv., Esm. 105, veilig; Esm. 198, quitte, er van af; Esm. 598, onbezorgd, verzekerd; Plaij. 199, gerust, onbevreesd; enen vri setten, Plaij. 215 (var.), iem. vrijheid geven; Esm. 739, Glor. 474, Lans. 333, 354, 720, Blisc. 62, 127, 414, edel, aanzienlijk, machtig; met edel verbonden, Esm. 928, Glor. 1015; van herten vri, Esm. 576, Glor. 780, Lans. 57, edelaardig, edel; van herten niet vri, Glor. 140, buiten zijne zinnen; - Busk. 32, Blisc. 642, wonderlijk; enen (3^e nmv.) vri hebben, Glor. 448, verwonderen.

vri, bijw., Blisc. 763, onbelemmerd (zie ik goed?); Mar. 21, 675, gerust, zonder aarzelen; Sacr. 1063, Mar. 143, 676, 893, Maegd. 680, waarlijk, gewis; vgl. het hedendaagsche gerust.

vriendinne, znw. vr., Lans. 80, 105, bijzit.

vrient, znw. m. en vr., Glor. 885, vriendin; Mar. 649, 655 enz., bloedverwant.

vrient, bnw., Esm. 345, 492, 837, genegen.

vrilijc, vrijlic, bijw., Blisc. 298, gerust, met vertrouwen; Plaij. 192, 283, waarlijk, zeker.

vro, vroe, bnw., W.e.S. 315, blijde.

vrocht, znw. vr., W.e.S. 435, vreugde.

vroet, bnw., Esm. 851, wijs; met den 2^en nmv., Esm. 574, Lans. 324 (compar.), 896, Hexe 87, op de hoogte van, zeker van; sijns sins vr., Glor. 588, bij zijn verstand; vr., sijn, met den 2^en of 4^en nmv., Esm. 207, Mar. 1027, 1036, Blisc. 51, weten; Lipp. 155, inzien, begrijpen; vroeder sijn,

[p. 688]

Esm. 656, Glor. 1127, Mar. 849, Jooris 72, weten; vroet werden, W.e.S. 6, te weten komen; vroet maken, met een voorwerpszin, Esm. 484, 624 enz., doen weten; Glor. 953, 983, aanraden; Esm. 976, Lipp. 125, wijs maken. Vgl. wijs.

vrome, vrame, znw. vr., Nu Noch 131, Blisc. 507 enz., nut, voordeel, belang; Blisc. 1171, voorrecht; Mar. 883, aanzien; Jooris 289, genot.

vromelijc, bnw., Plaij. 40, flink, kloek.

vromen, vroemen, zw. ww. intr., Hexe 94, Dr. D.H. 166, Nu Noch 215, Mar. 278, Blisc. 941, tot voordeel zijn, baten, helpen.

vromicheit, znw. vr., Glor. 514, 1132, dapperheid, flinkheid.

vroom, bnw., Glor. 44, 155, flink, kloek; Sacr. 884, gezond.

vroude, znw. vr., Esm. 538, 651, 694, 700, Lipp. 46, Glor. 852, W.e.S. 133, 471, Rubb. 169, Blisc. 49 enz., vreugde, blijdschap.

vroudeloes, bnw., Lans. 919, zonder vreugde.

vroudenrijc, znw. onz., W.e.S. 243, het rijk der vreugde, vreugde. Vgl. rike.

vrouwe, znw. vr., Esm. 240, 363, 378, vrouw; Esm. 308, 310, 712, Glor. 123, Lans. 89, echtgenoot; Esm. 6, 888, Glor. 637, edelvrouw, gehuwd of ongehuwd; Glor. 295, Lans. 7, W.e.S. 297, heerscheres; Glor. 605, geliefde; ons vrouwe, Truw. 107, Maria; varende vr., Nu Noch 163, luchtgeest; vrouken vanden leven, Mar. 446, snol.

vrucht, znw. vr., Mar. 891, prij.

vuegen, zie voegen.

vuyl, vul, bnw., Lans. 206, gemeen, geil.

vuylen, zw. ww. intr., Mar. 882. vuil, van geringe waarde worden.

vuylijc, vuylic, bnw. of bijw. Sacr. 1120, vuil, drassig.

vulpen, znw. onz., Sacr. 443, 917, welp.

vurt, bnw., Taf. II 121, verrot.

wa, waeije, tusschenw., Plaij. 45, Maegd. 723, wel; wa jen, Taf. II 38, wel kom!

wach, wach lacen, tusschenw., S.e.W. 131, helaas.

wacharmen, tusschenw., Nu Noch 14 enz., helaas; Mar. 76, och ja!

wachte, znw. vr., Blisc. 113, bescherming; w. nemen. Blisc. 1234, beschermen.

wachten, zw. ww. intr., Esm. 142, 172, wacht houden, op den loer liggen; Glor 124, 186, oppassen, voorzichtig zijn; Plaij. 214, Maegd. 239, bescheid doen; - trans., Glor. 608, 872, bewaken; Lans. 611 (var.), afwachten; Mar. 74, 362, opwachten, beloeren; - hem wachten, Jooris 117, zich hoeden.

waeijen, zw. ww. intr., Busk. 26, Maegd. 725, draaien, zwaaien.

wael, zie wel.

waen, znw. m., Lans. 635, verbeelding; sonder w., Blisc. 1601, Maegd. 126, zeker, stellig.

waen, bijw., Lans. 197^5, vanwaar?

waen, tusschenw., Taf. II. 72, wel hei!

waer, bnw., Plaij. 120, het is waar; waer seggen, Lipp. 150, de waarheid spreken.

waer, bijw., Esm. 346, waarmede; Blisc. 324, waarom; Plaij. 180, 232, Blisc. 1322, S.e.W. 1, 14, 94, 106, waarheen; - waer sy, Blisc. 1246, 1299, waar zijt gij?

waerbi, bijw., Blisc. 219 enz., waarom?

[p. 689]

waerde, znw. vr., Glor. 959, wacht.

waerde, waert enz. zie weerde, weert.

waeromme, zelfst. gebr., Blisc. 683, reden.

waert (te), ter aanduiding van de plaats waar, te lande waert, Mar. 84, op het land; te miwerts, Mar. 200, op mij.

waerweert, bijw., Lans. 918, werwaarts.

wagebaerden, zw. ww. intr., Blisc. 177, met de armen zwaaien.

wagelen, zw. ww. intr., Sacr. 561, trillen, schudden; vgl. touteren.

wagenspel, znw. onz., Mar. 708, spel, dat op een wagen vertoond wordt.

wale, bijw., w. nemen, Esm. 482, goed opnemen, niet kwalijk nemen.

walpuijt, znw. m.(?), Plaij. 289, pint.

wan(t), voegw., Lans. 319^6, totdat.

wandelen, zw. ww. intr., Lans. 582, 651, rondloopen; Mar. 288, 978, 1026, omgaan, verkeeren; - refl., hem w., Sacr. 118, zich omwenden.

wanen, wenen, zw. ww. trans., Esm. 127, 464, Hexe 21, Dr. D.H. 16, W.e.S. 75, Rubb. 236, wanen, meenen; Lans. 32, 93, Dr. D.H. 282, vast gelooven.

wanen, wenen, bijw., Esm. 178, Lans. 413, Hexe 74, Blisc. 665, 769, vanwaar.

wanhaech, znw. onz., Mar. 525, verdriet.

wanhagen, zw. ww. intr., Mar. 787, mishagen.

wanc, bnw., Esm. 240, wankelbaar, onstandvastig,

wanof, bijw., Taf. I 62, waarvan.

want, voegw., W.e.S. 532, Sacr. 165, Blisc. 1566, omdat. Vgl. wan.

wapen, znw. onz., mv. wapen, wapene, Esm. 596, Glor. 74, Lans. 465, wapen.

wapene, znw. vr., W.e.S. 616, wapenrusting; Jooris 183, wapenhandel, krijgsdienst.

wapper, znw, m., Mar. 999, zweep met looden kogels.

warande, znw. vr., Lans. 484, lusthof, boomgaard.

warandehuedere, znw. m., Lans. 580 enz., boschwachter, vgl. vs. 583, bosch huedere.

ware, znw. vr., w. nemen, Blisc. 468, verhoeden.

warlichten, zw. ww. intr., Taf. II 81, weerlichten, met de oogen fonkelen.

wassen, st. ww. intr., Rubb. 146, groeien; Mar. 144, opzwellen.

wat, vnmw., met een 2^en nmv., Mar. 272, 435. Hierbij gaat het bnw. ook bij manl. en onz. woorden dikwijls op - er uit, b.v. Lans. 323, Truw. 115, Mar. 1118; - wat mijns = wat sal mijns ghescieen, Mar. 175.

wat, uitroep, Lipp. 64, Busk. 166, wel!

wattan = wat dan, Esm. 234, hoe nu? alles goed en wel, maar; Glor. 58, Busk. 200, welnu, wat zou dat?

wech, znw. m., op weghe(n), Nu Noch 204, Sacr. 25, op weg, heengegaan; ut den weghe, Maegd. 114, op zijde.

wech, weech, bijw., Sacr. 67, Blisc. 1137, laat ons weggaan, ga weg; dits w., Blisc. 491, 639, 1692, daar ga ik; vgl. ganc. Ook in samenstellingen weechgaen, Truw. 125, wechslupen, S.e.W. 31, weechvliegen, Lans. 877 enz.

wechswemmen, st. ww. intr., Sacr. 412, wegdrijven.

wecht, wicht, znw. onz., Esm. 46, kind.

[p. 690]

wechvaren, st. ww. intr., Esm. 209, heengaan, wegtrekken.

wedden, zw. ww. intr. met den 2^en nmv., Dr. D.H. 201, Blisc. 1487, wedden.

weder (weer) - of, voegw., Sacr 654, Blisc. 1725, Maegd. 517, of - of.

weder - no, voegw., S.e.W. 57, noch - noch.

wederomme, bijw., Maegd. 683, terug.

wederseggen, zw. ww. intr., Blisc. 1039, tegenspreken, weigeren.

wederslaen, st. ww. trans., Maegd. 582, ontstellen; ib. 627, tegenwerken, vernietigen; - hem w., ib. 352, ontstellen, bevreesd worden.

wedertael, znw. vr., W.e.S. 14, antwoord.

wedecupe, weedtcupe, znw. vr., Busk. 130, blauwkuip.

weec, bnw., Mar. 908, zwak.

weel, bijw., Hexe 63, wel.

weelde, znw. vr., Sacr. 806, Mar. 546, Maegd. 446, vreugde.

weeldelijc, bijw., Lans. 184, slap, weekelijk.

ween, znw. m., Blisc. 97, 338, Jooris 159, droefheid, ellende.

weer, znw., Glor. 174, ram(?).

weer, znw. vr., bladz. 459 r. 2 v.o., tegenstand, strijd.

weerde, znw. vr., Esm. 69, aanzien; Sacr. 984, Blisc. 1444, waardeering, eerbied; biuwer weerden, Blisc. 1361, Jooris 245, met uw verlof.

weerdich, bnw., Mar. 157, waard.

weerdicheit, werdicheit, znw. vr., Mar. 711, waarde; Blisc. 1275, eer; Rubb. 206, eerbied; biuwer w., Maegd. 199, 218, 272, met uw verlof.

weerdinne, znw. vr., Dr. D.H. 239, 283, 297, huisvrouw.

weerlijc, werlijc, bnw., Sacr. 1085, Blisc. 598, 610, wereldlijk.

weert, bnw., Esm. 144, 866, lief, dierbaar.

wegen, zw. ww. intr., Nu Noch 161, heen en weer trekken.

wel, bijw., Esm. 654, zeer; mi wert w., Maegd. 485, aangenaam te moede; wel up, S.e.W. 15, pak u weg.

welgeboren, bnw., Lans. 462, vrijgeboren.

welnaer, bijw., Mar. 538, bijna.

welvallende, bijw., Mar. 167, welluidend.

welvaren, znw. onz., Hexe 97, welvaart.

welvoechlijc, bnw., Mar. 231, geschikt, bruikbaar.

wenen, zie wanen.

wensche, winsche (te), Sacr. 1080, naprol. 27, naar wensch.

werden, worden, st. ww. intr., verl. t. waert, Esm. 495, worden; Blisc. 1343, geschieden.

were, znw. vr., Maegd. 658, bezigheid; in die w. sijn, Mar. 573, bezig zijn.

weren, zw. ww., trans., Blisc. 450, afweren, verdrijven.

werc, znw. onz., w. doen, Sacr. 101, moeite doen, zich verstouten; te werke bringen, Lans. 29, in het werk stellen, uiting geven aan; te w. gaen, Sacr. 431, 870, handelen, plaats grijpen; te w. leggen, Sacr. 350, aanleggen; te w. stellen, Lipp. 85, Rubb. 116, aan het werk zetten.

werc (waarsch. schrijffout voor swerc), znw. onz., Mar. 888, zwerk.

werken, zw. ww. trans., Esm. 776, bewerken, borduren; Lans. 399, maken; - intr., w. na, Esm. 84, handelen als.

[p. 691]

wernen, zw. ww. intr. met den 2^en nmv., W.e.S. 540, weigeren.

werpen, st. ww. trans., hem w., Plaij. 45, vallen.

wers (te), bijw. Dr. D.H. 387, erger.

wesen, znw. onz., Lans. 213, geaardheid; Jooris 76, stoffelijkheid.

wet, znw. vr., S.e.W. 4, stadsbestuur; Esm. 125, Glor. 755, geloof; bi mijnder wet, Glor. 778, op mijn woord, eig. bij mijn geloof, vgl. fra. par ma foy.

weten, st. ww. trans., gaen w., Blisc. 801, onderzoeken; te w. doen, Maegd. 389, laten weten.

wetentheyt, znw. vr., Glor. 427, kennis, verstand; Sacr. naprol. 8, herinnering.

wetere, znw. m., een w. sijn, Sacr. 188, weten.

wide, bijw., Esm. 314, 920, Glor. 484, ver.

wiechbant, znw. m., S.e.W. 59, wiegetouw.

wiel, znw. m., bladz. 458, laatste regel, kolk, water.

wigaertranc, znw. vr., Glor. 844, wijngaardrank.

wigant, znw. m., Esm. 55 enz., held.

wijf, znw. onz., Esm. 341, 350, 407, Blisc. 99, enz., vrouw, gehuwd of ongehuwd; Esm. 36, 53, 915, Lans. 173, echtgenoot; Lans. 350, bijzit; - mv., wijfs, Dr. D.H. 206.

wijo (wiho), znw. m., Taf. II 18, horendrager.

wijs, bnw., met den 2^en nmv., w. sijn, Esm. 213, Glor. 445, weten; w. maken, Glor. 957, aanraden. Vgl. vroet.

wijt, bnw., Glor. 48, uitgestrekt; w. werden, Glor. 1098, W.e.S. 133, opengaan; w. maken, W.e.S. 471, doen opengaan.

wijtmolder, znw. m., Busk. 2, tarwemolenaar.

wile, znw. vr., die wile, Blisc. 326, 1298, in dien tusschentijd; alle wijlen, Maegd. 51, altijd.

wille, znw. m., Esm. 224, Lans. 85, 162, Dr. D.H. 2, 194, wensch, genoegen; Lans. 220^12, 227, 319, 395, 932, mingenot; W.e.S. 40, beschikking, heerschappij; haers willen ghebruycken, Mar. 383, pleizier hebben; om beters w., Busk. 171, om bestwil; om uwen w., Dr. D.H. 387, door uwe schuld.

willich, bnw., Mar. 1012, gewillig, bereid.

wilt, bnw., Sacr. 580, woest; int wilde slaen, Mar. 304, van den rechten weg afdwalen; sinen tijt int wilde leyen, Mar. 562, een ongeregeld leven leiden.

wilt, znw. onz., Lans. 381, een stuk wild.

wimpelken, wijmpelken, znw. onz., Plaij. 173, hoofddoek, muts.

winken, wenken, zw. ww. intr., als een w., Blisc. 580, in een oogwenk.

winnen, st. ww. trans., Esm. 188, 546, 663, Rubb. 54, verwekken; ane enen w., Glor. 423, macht over iem. verkrijgen; winnende lant, Blisc. 518, bouwland.

winsch, bnw., Mar. 120, scheef, ontsteld.

wisch, znw. m., Truw. 184, bosje; enen w. uutsteken, als teeken dat iets te koop is; vgl. ‘goede wijn behoeft geen krans’.

wise, znw. vr., mv. wijzen, Maegd. 166, manieren.

wisen, zw. ww. trans., Mar. 512, voordoen; Blisc. 255, aantoonen, leeren; S.e.W. 150, nawijzen; Mar. 786, bij vonnis toewijzen, als straf opleggen.

[p. 692]

wiser, znw. m., Mar. 50, zonnewijzer.

wispelen, zw. ww. intr., Maegd. 725, draaien.

wissel, znw. m., Blisc. 106, ruil.

wit, bnw., Busk. 123, blank; dwijf metten witten, d.i. metten witten cleederen, Mar. 663, Maria.

wittemoes, znw. onz., Taf. II 176, Sacr. 819, brij.

woeschai, uitroep der duivels, Maegd. 655.

wocken, zw. ww. trans., Plaij. 157, inpakken.

wollen, bnw., bladz. 457 r. 6, bladz. 459 r. 20, bladz. 460 r. 6, in een wollen pelgrimskleed.

wonder, znw. onz., Esm. 10, Glor. 733, W.e.S. 495, Plaij. 15, iets ongelooflijks; Glor. 530, ongelooflijke dapperheid; ic hebbe w., het ghevet mi w., het heeft mi w., Glor. 136, 750, W.e.S. 192, Sacr. 372, Maegd. 112, 776, ik verwonder er mij over.

wonderen, zw. ww. intr. met den 3^en nmv., Esm. 351, Maegd. 86, verwonderen.

worden, zie werden.

wouden, st.(?) ww. intr., Glor. 1069, macht hebben; Busk. 80, Truw. 123, zegenen, besturen; vooral in vloeken en dergelijke: wouts God, Busk. 86, Lans. 366, gave God!; Godwouds, Mar. 77, God beware!; des moet de duvel (necker) wouwen, Sacr. 581, 1045, Blisc. 1131.

wouteren, zw. ww. intr., Sacr. 307, gelukken, vlotten. Vgl. Tijdschr. XII, 128.

wrange, bnw., Lipp. 42, zuur, droevig.

wreden, zw. ww. intr., Mar. 802, verharden, verstokken.

wreet, bnw., Esm. 719, Blisc. 1058, 1116, hardvochtig; Blisc. 964, hard, zwaar; Blisc. 1031, 1457, 1464, verschrikkelijk, woest.

wreken, st. ww. trans., verl. t. wrac, Glor. 23, wreken.

wrimpen, zw. ww. intr., Mar. 995, grijnzen; vgl. vrempen.

wroeghe. znw. vr., Mar. 860, wroeging.