Haerlemmermeerboeck
(1973)–Jan Adriaansz Leeghwater–
Auteursrechtelijk beschermd119.DE Haarlemmer-Meer is ontrent in ’t ronde 25 duizent Roeden, zo by raminge in den omgank is bevonden, behalven de plemp werken, en als men rontom koopt in de breete 40 Roeden Lands, en daar van te gebruiken 10 Roede tot den Ring-dyk, ende 12 ofte 14 Roeden tot de gemeene Ring-sloot. Zo blyft daar nog ontrent 16 Roeden agter den Dyk leggen, daarmen de Molens kan zetten ende stellen, ende ook mede de kolken en Kolkdyken bequaamelyk mogen maken, ende daarmen den Ring-dyk, van dat overgebleven agterland, mede kan onderhouden. Als ieder Roede lands kost 10 stuivers in koop, dat is 20 gulden ieder Roede in de lengte, en dat te zamen gemultipliceert met 15000 Roeden, komt te zamen 300000 guldens. | |
120.In de wydte van twaalf Roeden Ring-sloot, en dat agt voet diet, op de lengte van een Roede, is ontrent 84 schaft aarde om den Dyk mede te maken, ieder schaft zal ontrent kosten van arbeits-loon 10 stuiv. Bedraagt ieder Roede in de lengte 42. guld. en dat gemultipliceert met 15000 Roeden in de ronte van den gehelen omgank van den Dyk, bedraagt te zaamen 630000 g.
15000 | |
121.Voor alle zaken, het beste zal wezen dat men de Ring-dyk in de breete moet maken, want het is beter daar na den Dyk op te hopen, als ter zyden aan te klampen of te verbreeden. En ook mede datmen den agter dyk van binnen van de kruin af, 5 a 6 Roeden breeder maakt als de Beemster, of andere bedykte Meeren, en den Not-sloot op de halve diepte en op half water keerende, voor ’t doorlekken en aanperssen van de Ring-dyk en Ring-sloots water: Met een suffisante cadyk van agteren tot een water keeringe seperate van de landen. Want den Dyk blyvende voor ’t gemeen is alsoo bequaam en vrugtbaer tot hooi-landen, als andere, om voor ’t gemeen te verhueren. | |
122.Nog die Ring-sloot aan de west-zyde, ofte geeft kant vier Roeden te verwyden, het welke de principale vaart en uitwatering zal wezen, die zelve | |
[pagina 33]
| |
aldereerst op te maaken, om de doorvaart van Haerlem niet te beletten, nog te verhinderen, ook die van der Gouda, en een iegelyk wel te contenteeren, ende dat van de Ton van Haarlem af, tot aan de Wetering toe, is omtrent lank 7000 Roeden, en ieder Roe in de langte, met die koop van ’t land en arbeits loon zal ontrent kosten 15 gulden, bedraagt nog 105000. | |
123.De plemp-werken zijn ontrent lank 1600 Roeden, ieder Roe zal ontrent kosten 200 guldens, wel verstaande,die voor boezem over de Eilanden van Ruig oor met het gat by den Overtoom over te plempen; ook mede by de ton van Haarlem, desgelyks mede by de Kaag. De Wetering met nog meer andere Canalen en sloten, bedraagt nog, als ’t zamen gemultipliceert is, de zomma van 320000 guldens. | |
124.De Ring dyk aan de west-zyde, daar de principaalste vaart zal wezen van de Haarlemmer ton af, tot aan de Wetering toe, van buiten aan de Ring-sloot al te zamen te beschoeien, zal ider Roe in de langte ontrent kosten twaalf guldens, bedraagt die 7000 Roeden in de geheele langte 84000 gulden. | |
125.De binnen werken, te weten, die Wegen en Sloten, Molen togten en Vaarten, Klokken en Klok dyken en andere affeiren, werden doorgaans gerekent op een derdendeel te kosten van de buiten werken, bedraagt nog ontrent 778000 gulden. | |
126.Nog aan Sluizen en uitwateringen te maken, by ’t huis ter Hart, ende andere gelegen plaatzen, ook mede de kleine Sluiskens door den Ring-dyk daar Molens zullen door malen 1012000 gulden. | |
127.Nog voor een reekening, of het gebeurde datmen de Meer het eerste jaar als de plemp-werken gemaakt zijn, niet en konde sluiten, ende datmen die Ring sloot zo haast niet op zijn behoorlyke diepte en konde krygen, en dat die plemp-werken daarom groote schade zouden lyden, zo zal men genoodzaakt wezen vier of vyf Grenen, Sassen of Kolken te maaken ter bequamer plaatzen, om in ende uit de Meer te mogen varen, zo lange tot dat den Ring-sloot op zijn behoorlyke diepte gemaakt zal zijn, ende die Molens zo veel water uit de Meer gemalen zullen hebben, dat alle plemp-werken ontlast zijn, ende als dan de Sassen weder op breeken, en den Ring-dyk rontom in ’t geheel digt sluyten, zal nog ontrent kosten 42000 gulden. | |
128.Nog aan Noorts hout, om dagelykx te gebruiken tot kleine schoeiwerken, met het onderhout ende betimmeren van de Water-Molens al eer men aan ’t cavelen komt 83000 guldens. | |
129.Nog voor den Dyk-graaf ende Heem-raden, Bewint-hebbers, Land-meeters, Opzienders, Schuitvoerders, Boden, Knegts, geduerende tot aan de caveling toe, voor drie jaren 80000 gulden. | |
130.Nog aan vier Heeren huizen of keten ter bequamer plaatzen, op verscheiden kanten van de Meer, om dagelyks Rezidentie in te houden, met 4 of 5 Heeren schuiten tot geryf (om van het eene werk na het andere te varen) met nog zommige Hout-tuinen daar by, 10000 gulden. | |
[pagina 34]
| |
131.Nog tot een toe-slag ende meer andere quade kosten in voorraat, het zy Riet, Rys, Takken, Hout, Yzerwerk, Spykers ende Arbeits loon als men in ’t bedyken is, om die Plemp-werken dagelyks te onderhouden, zolange als ’t water in de Meer nog kragt baaren kan, om mede de Ringdyk de quade steden te verzien, ende nog andere kosten meer. Item, | |
132.Eenige vergaderingen met de groote Steden, desgelyks mede met de Heeren van Rynland, ende andere Huislieden van de omleggende Dorpen, om alzo gelykerhant in ’t goede met malkander te accorderen, ende alzo dit groote, heerlyke, lofbaarlyke werk met Godes hulpe mogen beginnen, en tot een goet einde, met alle ordre in cavelinge te brengen, 70000 guld. | |
133.Nog zijnder twee voornamelyke zaken dieook wel bedagt dienen te wezen, het eene dat is, dat den Ring-sloot ende trek-weg mede door de stadt van Leiden zal gaan, om dat het stromende water van de Molens mede door Leiden heen en weder zal zwieren ende stroomen. | |
134.Het andere dat is, of gebeurde dat de gront ofte slibber voor Sparendam begon op te droogen ende te vervuilen, alzo Sparendam in een hop of inwykinge gelegen is, het welke de Scheepvaart zoude verhinderen en beletten (waar voor ons Godt wil verhoeden) zo zal men mogen de Nieuwe Vaart van Haarlem af tot aan het huis ter Hart toe, verwyden, zo veel Roeden als het noodig zoude zijn, om aldaar een kolk te ordonneren, ende sluizen te maaken, daar men altoos behoorlyk kan doorschutten op het Y, om alzo een bequame diepe vaart te behouden tot welstant van de Stadt van Haarlem, en andere die dezelve vaart moeten gebruiken en van doen hebben. Voor deze twee notabele stukken nog gereekent 100000 gulden. | |
135.Dit alles bedraagt al te zamen zes ende dertigmaal hondert duizent gulden. Ende als de Meer uitbrengt 20000 Morgen, zo komt ieder Morgen te kosten 180 gulden.
896000 |
|