Gedichten
(1856)–Karel Lodewijk Ledeganck–
Auteursrechtvrij
[pagina 225]
| |
[pagina 227]
| |
Aen myn' Schoonvader J.F. De Hoon.Er was een tyd, dat ik met vreugd de lier besnaerde:
't Was toen ik door die lier wat meer dan lauwren gaerde;
't Was toen haer toon my soms den weltevreden lonk
Eens dierbren vaders schonk.
O! wen ik op de snaer verblyd de vingren drukte,
En door een krachtig woord zyne eedle ziel verrukte;
Wen ik de kunst vereerde als bron van zyn genot,
Hoe zalig was myn lot!
Geen wonder, als het graf nu gaepte tusschen beiden,
Dat ik van 't werktuig zelf van vorig heil wou scheiden.
Zulk een herinringsbeeld beneep myn hert te fel,
En 'k zeî der lier vaerwel.
| |
[pagina 228]
| |
Een' enklen zielzucht wilde ik op de snaer nog stemmen,
Een' zielzucht om den prang des boezems wat te ontklemmen:
De toon brak treurig los als 't afscheid van een' zoon,
En heilryk was die toon.
Ja, heilryk was die toon; want op den wind gedragen,
Werd hy van u gehoord, en kon hy u behagen.
Ik zag, dat in de ziel, die 'k op uw trekken las,
Iets van myns vaders was.
En sints ik ondervond, dat in uw vaderherte
Een schat van balsem ligt voor kinderlyke smerte,
Heb ik me aen u geklemd, gelyk, als 't noodweêr wast,
De drenkling aen den mast.
En sints ik in den kring van al uw kroost gezeten,
U met den zelfden naem als al uw kroost mag heeten;
En sints ik in dien kring een bron van liefde vond,
Genas myn hertewond.
En sints ik heb beproefd, dat ook in 't ryk der kunsten
De weg is tot uw ziel, het middel tot uw gunsten;
Dat u 't gevoel bekoort in zangen uitgespat,
Heb ik de lier hervat.
Ik heb de lier hervat, om weêr, in eigen toonen,
De deugd te aenbidden en het misdryf fel te hoonen;
Om, waer myn oog het spoor van goed of kwaed mogt zien,
Myn hulde of smaed te biên.
| |
[pagina 229]
| |
Daer dwaelde ik langs het veld, en 'k zag den grond beladen
Met teekens van 't bedryf van vroegere euveldaden,
En 'k juichte, dat een licht op onzen leeftyd blonk,
Waer barbary voor zonk.
Doch verontwaerdiging, in myne ziel ontsteken,
Wilde over 't oud geweld in gloênde woorden spreken,
En 'k stemde een lied ter schets van een' gevloekten tyd:
U zy dit lied gewyd!
| |
[pagina 231]
| |
Het Burgslot van Zomergem.I.
| |
[pagina 232]
| |
Tot den haerd van een der zalen
In zyn breed gewelfd kasteel,
Dat, met valbrug en rondeel,
Prykte in Zomergems waranden
Als een lommerryk priëel.
Nog geen lamp- of waslicht gloorde:
Slechts een smeulend mutserdvuer,
Vlammen schietend kort van duer,
Blikkerde, uit de breede haerdsteê,
Soms als weêrlicht op den muer.
En graef Siegfrieds lange schaduw,
Die by elke vlam ontstond,
Danste dan de muren rond;
Daer hy, met gevouwen armen,
In het vuer te blikken stond.
‘Ja, 't zal dezen nacht nog stormen,’
Voer hy in die houding voort:
‘'k Heb een vreemd geruisch gehoord,
En ik weet niet, welk een rilling
My door al de leden boort?
Maer wat zit gy daer zoo eenzaem,
En het vensterraem zoo digt,
Clara! zonder vuer of licht?
En waertoe die zwarte sluijer,
Die u hangt voor 't aengezicht?
| |
[pagina 233]
| |
Treurt gy weder om uw moeder?
Och, haer loopbaen was volbragt!
Zie! 't is dezen zelfden nacht
Twintig jaer, sints ik haer loste
Uit haers ouden vaders magt!
O! dan waren 't andre tyden!
Wel werd soms een maegd geschaekt,
Maer aen de eer werd nooit verzaekt;
't Ging op ridderlyke wyze,
En de vreê was dra gemaekt.
Toen ik op myn ros haer voerde,
Was 't in heldren maneglans;
En haer vader, uit zyn trans,
Kon van ver haer kleed zien waeijen
Nevens my en myne lans!
‘En des morgens na myn waegstuk
Ging ik tot den vader heen,
En 'k verwon hem door gebeên.
Slechts op myne vraeg naer bruidschat
Was en bleef zyn antwoord: “Neen!”
Echter, ziet gy, lieve Clara!
Dat gy daerom niet te min
Schatryk zyt als een vorstin,
En dat u de streek mag zeegnen
Als een weldoende engelin.’
| |
[pagina 234]
| |
By die woorden zweefde een glimlach
Op graef Siegfrieds ruw gezicht;
Doch, zyn degen opgeligt,
Hield hy schielyk naer het venster
't Ras ontvlammend oog gerigt.
Ja, 't zal dezen nacht nog stormen!
'k Ril en huiver keer op keer;
Zeg, wat hoorde ik daer alweêr,
Even als 't getoon eens horens
Wedergalmen heinde en veer?
O! 't zyn tyden van verwoesting!
Niets is veilig op het land,
Sints die vlek van d'adelstand,
Sints die aertsschelm, Koen van Raepsburg,
Dag en nacht zyn strikken spant.
Daer hy onder 's Ruwaerts benden
Voor den eersten waeghals gaet,
En den Franschman al eens slaet,
Is hem alles, meent hy, geoorloofd
Op al wat hem tegenstaet.
Daer hy, hoog en fier van houding,
Blank van huid en zwart van baerd,
Weet te steigren op zyn paerd,
Is hy, denkt hy, de eerste jonkvrouw
Van het gansche Vlaendren waerd.
| |
[pagina 235]
| |
Dorst hy niet, de trotsch vermeetle!
Daer gy zat aen myne zy,
By het laetst tornooispel, my
Naer uw hand, o Clara! vragen?
Naer eene edelvrouw als gy!
Clara! stil en onbeweeglyk
Blyft gy als een beeld van steen!
Ik eerbiedig uw geween;
Maer wat blikkert daer als yzer
Dwars door uwen sluijer heen?’
Siegfried stapte tot den sluijer,
En bleef digt er voren staen;
Doch hy roerde dien niet aen,
Want hy vreesde zyne dochter,
Als zy wegsmolt in getraen.
En hy sprak: ‘Ja, zoo verwaten
Is die basterd, en zoo stout
Dat hy op uw hert vertrouwt;
Als hadt ge ooit, by schaersche ontmoeting,
Zonder blozen hem beschouwd!
Ziet gy, kind! dees forsch gespierde,
Dees myne onbevlekte hand,
Slechts aen God en vorst verpand?
Eer ze uw hand legt in de zyne,
Eerder ploegt zy 't akkerland!
| |
[pagina 236]
| |
Ziet gy, kind, dit gouden zegel,
Vlaendrens leeuw op blauwen grond,
My door 's vorsten gunst gejond?
Eerder drukte ik 't in myn hersnen,
Dan op zulk een echtverbond!
Ziet gy, jonkvrouw,’ - (en hy boog nu
't Hoofd den sluijer zeer naby)
‘Dezen kop? Hoor, eer zal hy
Voor diens booswichts voeten liggen,
Eer dan gy aen zyne... Ai my!...’
| |
[pagina 237]
| |
II.
| |
[pagina 238]
| |
Ziet gy daer die vlammende oogen
En dat forsche mansgestalt,
Waer graef Siegfried onder bukt, en
Als een blok ter neder valt?
Hoort gy 't scherp getoon diens horens,
Die door 't ruime burgslot schalt?
Jonker Koenraeds yzren handschoen,
Jonker Koenraeds hoog gestalt
Is 't, waeronder de oude Siegfried
Als een blok ter neder valt;
Jonker Koenraeds zilvren horen
Is het, die door 't burgslot schalt!
Ja, de sluijer vloog aen flarden,
Die hem dekte, daer hy zat,
En zyn hand had, als een springslot,
Siegfried by de keel gevat,
Eer die 't woord had uitgesproken,
Dat hy op de lippen had!
En nu stond hy daer in 't pantser,
Gansch door yzer als omschorst;
En hy drukte, fier en dreigend,
Eenen voet op 's graven borst,
En hy zag op d'overraste
Als een zegepralend vorst!
| |
[pagina 239]
| |
O! 't was vreemd hem aen te schouwen;
Want aen trekken, teeder schier,
Huwde de eedle jonge ridder
D'echten mannelyken zwier;
En nu zweefde op deze trekken
Eene ziel van vlam en vier!
Jonker Koenraed was van inborst
Tevens wreed en zacht en rond;
Zacht, wanneer hy aen zyn wenschen
Niemand wederstrevig vond;
Gruwlyk wreed, wanneer het minste
Aen zyn' stalen wil weêrstond.
O! 't was aeklig hem te aenschouwen
In deez' vreeselyken stand;
Met den graefs ontwrongen degen
En zyn zegel in de hand;
Aeklig als de held, die 't speerhout
In den oopnen draekmuil plant!
‘Ha! hardnekkige! al te lang is 't,
Dat ik dynen hoon verkrop;’
(Dus snauwt Koenraed hem in de ooren,)
‘Spreek, wat geeft gy liefst thans op,
Uw door my aenbeden dochter,
Of dyn' hatelyken kop?
| |
[pagina 240]
| |
Spreek! (terwyl myn trouwe lyfknecht
Met de jonkvrouw henen rent),
Hangt gy d'afdruk van dit zegel
Aen dit kostlyk perkament?
Zweert gy op dit heilig Kruisbeeld,
Dat gy my als zoon erkent?
Zweert gy op dit heilig Kruisbeeld?...’
Siegfried wrong zich in het rond,
Grypende in de sneê zyns degens,
Dien hy boog tot op den grond; -
Doodlyk wit was heel zyn aenzicht,
Wit als 't schuim op zynen mond.
‘Zweert gy, eer myn manschap nadert,
Eer het licht u wordt ontroofd? -
Hoor! men komt, de vouten daevren...’
Siegfried wendde nog eens 't hoofd,
En zyn borst maekte een geluid, als
Werd er 't leven in gedoofd.
En nu sleepte wreede Koenraed
By het hoofd hem uit de zael.
Maer waer bragt hy zynen vyand,
En wat was diens laetst onthael?
Loosde hy zyn jongste zuchten,
Onder Koenraeds moordend stael?
| |
[pagina 241]
| |
Ach, dit kan geen stervling weten:
Want in 't oude, sterke slot,
Zyn er diepe wenteltrappen,
Is er menig donker kot;
En wat ooit aldaer gebeurd is
Weet alleen de groote God!
Luttel stonden nadat Koenraed
Met den ouden graef verdween,
Kwamen vier vermomde knechten
In de breede zael byeen,
Alwaer weinig stonden later
De eedle jonker zelf verscheen.
Hel en vreeslyk was de vlamme,
Die zyn oog in 't duister schoot,
Toen hy sprak tot zyn vertrouwden:
‘Is 't volvoerd wat ik gebood?...’
‘Eedle ridder!’ was het antwoord,
't Slot is u, en alles dood!’
‘Alles, ja!’ sprak een der mannen,
‘Doch terwyl ik straks u zocht,
Hoorde ik even daer iets ramlen
Als een keten, zoo my docht,
Ja, het scheen me, als hoorde ik huilen
In eene onderaerdsche krocht.’
| |
[pagina 242]
| |
‘Gy hebt niets gehoord,’ riep Koenraed,
Niets dan 't huilen van den hond! -
Hoort! van al wat hier gebeurde
Vall' geen woord u uit den mond!
Wie van u dit mogt vergeten,
Leefde zynen laetsten stond!’
| |
[pagina 243]
| |
III.
| |
[pagina 244]
| |
Het hoofd valt, slingrend, rugwaerts over,
En stort de blonde haervlecht neêr.
De handen zygen onbewogen,
Verglaesd staen de ongesloten oogen,
En, ach! haer boezem schokt zoo zeer!
‘Hou stil!... laet zoo dit paerd niet hollen...
My draeit het hoofd van zoo'n' galop!
O vader!... o! laet hem het leven...
Want liefde alleen... maer 'k zie u beven...
Ach! alles draeit en danst... hou op!...’
Dus roept en raeskalt zy by poozen,
Tot eindlyk al heur kracht bezwykt,
En dat de slaep, de troost der droeven,
Die balsems voor het hert behoeven,
Zyn vingren op haer oogleên strykt.
Zy slaept. En eene in 't zwart gehulde,
Een bleeke maegd zit aen haer' voet,
Die uit een boek met gouden sloten,
En by een lamp uit goud gegoten,
Haer beê ten hemel stygen doet.
En reeds zat ook die maegd te sluimren,
Reeds schoot de lamp een bleeker vlam,
Wanneer, gelyk een geest verschenen,
En zachtjes stappende op de teenen,
Een jongling tot den leunstoel kwam.
| |
[pagina 245]
| |
Wat was hy schoon van leest en trekken!
Wat blonk zyn kleed van pracht en weeld'!
Hy hield de muts met zwarte pluimen
Eerbiedig onder beide duimen,
Als stond hy voor een heilig beeld.
Hy boog zich tot de slapende over,
En kuste 't voorhoofd haer zoo teêr.
Dees kus verrukte en schokte tevens:
Hy bragt de bron van 't leed des levens,
De zelfbewustheid in haer weêr.
De jongling knielde aen hare zyde;
En zy, ontwakende in gezucht,
Sloeg om zyn' hals haer bevende armen:
‘O Moeder Gods! wil ons beschermen!
Gy, Koenraed! hier? - Ach! spoed u, vlugt!’
‘Ja, Clara! hier aen uwe voeten;
Maer,’ sprak hy, ‘niet van hier gevlugt!
Hier in de stad der Artevelden,
Met wie we aen vorsten wetten stelden,
Is niets wat onze liefde ducht!’
‘O hemel! in zyn winterwooning! -
Spreek op, toch niemand is gesneefd?...’
‘De mannen vielen op elkanderen,
En sneefden de eene door den anderen;
Maer 'k zweer, de graef uw vader leeft.
| |
[pagina 246]
| |
Hy leeft, doch was in woede ontstoken.
Het schuim brak, wit, hem uit den mond,
Met eenen vloek op al zyn magen,
Terwyl, door hooger hand geslagen,
Hy magtloos neêrzonk op den grond:
Ik heb hem aen de wilde woede
Van myne knechten losgerukt.
Op morgen keer ik tot hem weder;
Ligt dat ik zynen trots verneder,
Zoo nog één pooging my gelukt!’
‘O ja!’ riep Clara, ‘keer, keer weder;
Maer laet, o laet my met u gaen!
Opdat ik zyne kniën kusse,
Opdat ik zynen wrevel susse,
Zyn hert vermurw' door myn getraen!
Den Hemel roep ik tot getuige,
Dat ik geen trouw u heb beloofd,
O Koenraed! dan op uw verklaren,
Myn' vader van geweld te sparen,
Geen hair te krenken van zyn hoofd!
Gy weet niet, wat gy my doet lyden!
Ik voel het, wat gy deedt is slecht;
Doch liever duizendmael te sterven,
En liever, Koenraed! u te derven
Dan vaders zegen op myn' echt!
| |
[pagina 247]
| |
Vergeving! o vergeving, vader!
Voor 't kind, dat u vergrammen dorst,
Voor 't kind, dat laf u dorst ontvlugten!...’
Haer stem, verdoofd door diepe zuchten,
Smoorde in de golving van haer borst.
‘O dierbre Clara!’ sprak de jonker,
‘Al wat gedaen is, is gedaen!
En zie, vergun my slechts drie dagen,
En 'k doe uw hert geruster slagen:
'k Breng u des graven jawoord aen!’
Met deze tooverende woorden
Kwam haer een weinig kalmte weêr:
Zy was wel steeds nog droef en treurend;
Maer 't was niet meer zoo hertverscheurend:
Haer weedom was geen wanhoop meer.
En 's avonds van den eersten dage
Kwam Koenraed tot zyn mingenoot,
En sprak: ‘Ik vond den graef te bedde,
Doch twyfel niet, of men hem redde,
Hy nam het voedsel, dat ik bood.’
En 's avonds van den tweeden dage:
‘Thans kom ik hoop en vrees u biên;
De graef is, ja, in nood van sterven,
Maer 'k mogt van hem reeds 't woord verwerven,
Dat morgen gy in schrift zult zien.’
| |
[pagina 248]
| |
En 's avonds van den derden dage:
‘Ach, liefste! aen alle blydschap paert
Een droefheid zich in 't menschlyk leven:
Zie hier wat my de graef wou geven;
Maer, ach! de graef rust onder de aerd'!’
Nu reikte hy aen de eedle jonkvrouw
Een geel en blinkend perkament,
Waerop ze, in 't roode was gedreven,
En ryk op zyden lint gesteven,
Heurs vaders zegel gaef erkent.
En by dit zien en by dit hooren,
Valt 't meisje in 's jonglings armen om,
Als of, van lucht en licht verstoken,
Ze op eenmael de oogen had geloken,
Zoo magteloos, zoo bleek, zoo stom!
Geen wonder, want dees sterke ontroering
Was plettrend voor een vrouwenziel;
't Was al de vreugd van 't minnend herte,
En al de foltring van de smerte,
Die tevens op haer' boezem viel!
Zy had de zeegning harer liefde
Gezien op 't perkamenten blad;
Maer met dien zegen kwam te gader
De laetste zielzucht van een' vader,
Dien zy zoo zeer beleedigd had.
| |
[pagina 249]
| |
Nu liet haer Koenraed aen haer droefheid,
Die, dacht hy, 's nachts bedaren zou;
Doch toen hy 's morgens haer kwam groeten,
Was niemand in 't vertrek te ontmoeten,
Geen spoor van maegd of edelvrouw!
En 't was nu vreeslyk om beschouwen,
Hoe hem het hair te berge steeg!
Hoe hy verbleekte, en onbewogen
De wimpers stonden van zyne oogen,
En hoe verschriklyk dat hy zweeg!
In 't einde ontsluiten zich zyn lippen:
‘Ontrouwe,’ zegt hy, ‘die my vliedt!
O! hebt gy, meent ge, een wyk verkoren,
Waer u myn oog niet op zal sporen,
O! dan kent gy nog Koenraed niet!
Onnoosle! 't is te laet berouwen!
Hier vindt ge u, eer een maend, weêrom;
Dat zweer ik, ja, by de asch der dooden,
Al waert gy in de hel gevloden,
Al waert gy in een heiligdom!’
| |
[pagina 250]
| |
IV.
| |
[pagina 251]
| |
Het klooster, ja, is als een heilig strand,
Een wykplaets voor de wereld en haer stormen,
Die menig levenshulk in wrak hervormen,
Eer zy in 't oord van haer bestemming landt, -
Een schuilhoek, waer geen dolle driften naken,
Waer Godes englen op de herten waken.
Gezegend dan, die 't onberouwd vaerwel
Aen 't leven zegt in d'uchtend van het leven!
Gezegend, die, door hooger' wenk gedreven;
Den hemel vindt in eene kloostercel, -
Den hemel vindt in krankheid te behelpen,
In deugd te voeden, in getraen te stelpen!
Maer wee, en driemael wee den onverlaet,
Voor wien zoo 'n heiligdom niet is geheiligd,
Voor wien zelfs dáér geene onschuld is beveiligd,
Voor wie er boosheid pleegt en loos verraed.
Laet God een wyl hem zyne straffe derven,
Hy zal voorzeker op geen rustbed sterven.
Nadat de storm nu Clara nedersloeg,
Was zy verplet tot zulk een' wyk gevloden,
En haer werd heul en troost aldaer geboden.
Zy stortte tranen van den morgen vroeg,
En als de metten in den nacht begonnen,
Steeg nog haer weeklagt by 't gezang der nonnen.
| |
[pagina 252]
| |
Dus gingen dagen en dus weken om;
Een volle maend was dus byna vervlogen,
En Clara kwynde zienlyk voor elks oogen:
Zy kreet haer oogen blind, haer' gorgel stom.
Een plant gelyk, die langzaem kleur en vormen
Verliest, door 't knagen van geheime wormen.
En de eerbiedwaerdige overste van 't sticht,
De moeder, gansch onrustig en verlegen,
Zag in dit ongewoone misbaerplegen
Een raedsel, door geen gissing opgeligt;
Zy wenschte, vooraleer iets te onderwinden,
Den raed eens wyzen, heilgen mans te vinden.
Welras bood zich daertoe gelegenheid:
Kerstavond kwam, wanneer de ontschoeide vaders,
In biecht- en predikstoel als zielenraders,
Ten klooster met verrukking zyn verbeid.
En nu verscheen er een, zoo uitverkoren
Van aengezicht als nooit verscheen te voren.
Zyn hoog gestalt had niets, dat wereldsch scheen,
Maer droeg het merk van vasten en gebeden;
Een bruine mantel dekte zyne leden,
Een grove koord omgordde deze leên.
Geen hairlok hield zyn breede kruin verholen;
Zyn voeten droegen niets dan harde zolen.
| |
[pagina 253]
| |
De vader was niet jong, hy was niet oud;
Zyn woord was schaersch, maer streng en onbewimpeld,
En echter scheen zyn voorhoofd diep gerimpeld,
En hing op zyne borst de baerd vergrauwd.
Wanneer zyn vingren 't heilig teeken maekten,
Was 't of zyn neêrgeslagen oogen blaekten.
't Was duister, toen hy aenklopte aen de poort,
Waer hy met needrig' eerbied werd ontvangen:
De moeder liet om zyn bezoek verlangen,
Wen zy verheugd zyne aenkomst had gehoord.
Hy kwam, en zegende de neêrgeknielde,
Wie zyn gelaet met diep ontzag bezielde.
‘O vader! gy komt zeer ter goeder stond;
Uw' raed heb ik thans noodiger dan 't leven.
Aenhoor 't verhael, dat ik u trouw zal geven,
En laet myn' pligt my leeren uit uw' mond:
't Is nu omtrent een volle maend geleden,
Dat ik, reeds laet, werd om gehoor gebeden.
Het was een jonge maget, zoo onsteld,
Zoo rood beschreid, zoo afgemat van krachten,
Dat zy verdoolde in woorden en gedachten.
Haer vader leed om haer, zoo 't scheen, geweld,
En stierf. Zy bad om in ons heilige orden
Door my als nieuwelinge aenvaerd te worden.
| |
[pagina 254]
| |
Zy is, ik twyfel niet, van hoogen rang.
Haer kleeding en haer goud en haer juweelen
Verkondden zulks, al wou zy het verhelen.
Sints schreit en zucht zy, dag en nachten lang,
En al die haer genaken uit ons midden,
Die smeekt ze om voor haer' vader toch te bidden.
Zy wil om haren vader alles doen,
Wat ooit op aerde boetelingen deden,
En lyden al wat boetelingen leden;
Zy wil zich slechts met brood en tranen voên;
Zy wil, in 't kort, tot alles zich verbinden,
Om eens hierna hem weêr te mogen vinden.
'k Vroeg toen vergeefs, hoe dees haer vader hiet:
Ik dacht, de tyd zou zulk een smert verwinnen,
En dan... maer, ach! thans moet men iets verzinnen,
Want ook de tyd werkt op haer wanhoop niet.
O vader! help myn kommernis verligten,
Wat zal men met de ellendige verrigten?’
‘Eerwaerde!’ sprak de vader, ‘wie dan God
Straft reeds alhier beneên de snoode zonden?
En wie dan Hy kan 't menschlyk hert doorgronden?
Voorzeker schuilt iets kwaeds in zulk een lot.
't Woord “vader” lag alleen dan op haer lippen?
En hoordet gy geen' naem haer ooit ontglippen?’
| |
[pagina 255]
| |
‘De zustren meldden my, dat ze in haer' droom
Den naem van Koenraed eens...’ - ‘Hou op! straks nader,’
Sprak zeer gezwind en half ontroerd de vader;
Doch niets verried in hem den minsten schroom:
‘Gy ziet... Maer eer ik myn gedachte ontvouwe,
Is 't noodig, dat ik 't voorwerp zelf beschouwe.’
Twee van de zustren leidden Clara voort,
Haer' leunstoel plaetsend voor des vaders voeten,
Die sprak: ‘Myn dochter, om uw smerten te verzoeten...’
Maer als die stem door 't meisje werd gehoord,
Was straks haer oog gevest in 's vaders oogen,
En was de roep: ‘O Koenraed!’ haer ontvlogen.
En zy bezweek. Beroofd van alle kracht
Viel ze op den grond in harde zenuwschokken.
‘Gy hoort het,’ sprak de vader onverschrokken,
‘De ellendige is reeds in des boozen magt!
Die naem is niet de naem van haren vader:
Bidt voor 't bezeten schepsel allegader!’
Hy maekte een kruis, en allen deden dus.
‘Welaen! dees plaets gereinigd! - Werpt een deken
Op haer, en laet me alleen.’ - De zustren weken
Al bevend tot der dood verschrikt, en flus
Daerna vernamen ze een gerucht ter straten:
Een daevrend rytuig had de poort verlaten...
| |
[pagina 256]
| |
De stille zielenvreê kwam na dien stond
In 't klooster weêr, nog kalmer en geruster;
Doch lang nadien, ging nimmer eene zuster
Ter plaets, waer Clara neêrviel op den grond,
Of haestte zich van daer met rasse schrede,
En sprak voor de arme zondares een bede.
| |
[pagina 257]
| |
V.
| |
[pagina 258]
| |
Komt, vlytige landjeugd! van daeg niet gesponnen,
Van daeg niet geweven, laet wiel en getouw!
Komt, maegden en knapen! de dag is begonnen,
Het gras is zoo groen, en de lucht is zoo blauw!
En, daer dieper in de wouden,
Ziet gy daer dat ander slot
Uit zyn breede waetren ryzen,
Als een sterk omschanste grot?
Midden zyn driedubble grachten
Hoeft het wapentuig noch wachten,
Hoe 't geweld er rond moog' woên.
't Is het zomerhof van Raepsburg,
En de heer heet Jonker Koen.
Hoort, zangrige landjeugd! de vogelen kwelen;
Zy groeten de Mei en de ryzende zon.
Zingt, maegden en knapen! in bosch en priëelen,
By suizende koeltjes en murmlende bron.
Ziet, daer stygt de fiere jonker
Op zyn hagelblanke ros,
Midden in zyn feestgenooden,
All' in glinsterenden dos.
Ja, hy liet de forsche leden
Met fluweel en goud bekleeden,
't Hoofd met eenen vederbos.
Ziet, zy rennen al te samen
Op 't naburig Schouwburg los.
| |
[pagina 259]
| |
O blozende landjeugd! op stengel en blaêren
Biedt al het gebloemte u zyn' geur en zyn' gloed.
Ylt, maegden en knapen! om bloemen te gaêren,
Zoo jeugdig en frisch als uw jeugdig gemoed!
En op Schouwburg zit de jonkvrouw
(Eenig kind uit Siegfrieds bloed,
Die zoo schielyk is verdwenen,)
Midden in den juffrenstoet,
Die haer kleedt in zyde en kanten,
En haer siert met diamanten,
Als een vorstelyke bruid.
Ach! hoe komt op zulk een hulsel
Hare bleekheid aeklig uit!
Vlecht, bloeijende landjeugd! uw bloemen tot kransen,
En strooit ze op den vloer der kapel van het slot;
En eer gy op 't mollige grasplein gaet dansen,
Buigt eerst daer uw kniën eerbiedig voor God.
Een kapel in 't graeflyk burgtslot
Glanst van licht en kostbaerheid.
Ziet, de jonker en de jonkvrouw
Worden beide er in geleid.
Ziet, hy voert ze ten altare;
Ziet, zyn hand omvat de hare;
Ziet... maer welk een hol geklag
Ryst van onder de aerd' naer boven?
Huilt de wachthond dus by dag?
| |
[pagina 260]
| |
Is de edele roos koningin van de bloemen,
Haer waerdigste troon is de borst eener bruid;
Kiest, maegden! de schoonste, waerop gy kunt roemen,
Kiest de eêlste voor Clara van Zomergem uit!
Beider herten zyn vereenigd:
Beide keeren in de zael,
Waer hun 't puik van Vlaendrens adel,
In den ryksten kleederprael,
Dien de weelde ooit kon bedenken,
Wenschen aenbiedt en geschenken.
Alles schertst en stoeit om 't meest;
Slechts de bruîgom schynt verlegen.
Want de bruid blyft als ontgeest.
Heft, maegden en knapen (geen wacht zal u stooren)!
Komt, heft op het voorhof uw veldzangen aen,
En doet uwe stemmen, in talryke kooren,
Aen 't jeugdige paer uwe wenschen verstaen!
Dan, de disch wordt aengekondigd,
En voor 't kostlyk feestbanket,
Wordt, rondom de zware tafel,
Ieder naer zyn' rang gezet.
Naer oudvaderlyke zede
Zegt men voor den disch een bede,
En dien stond is alles stil...
Maer daer huilt alweêr de wachthond,
Of van waer dat hol gegil?
| |
[pagina 261]
| |
Gy, knapen! zult 's bruidegoms gaven vermelden,
Van leest en van trekken zoo zwierig en groot!
Hy is van 't geslachte van Vlaenderens helden,
Die voeren voor zinspreuk: de zege of de dood!
Waerom gaet de bruîgom henen?
Waerom keert hy kort nadien?
‘Hy zal,’ spreekt hy, ‘niet meer huilen:
'k Heb zyn krocht van brood voorzien.
'k Had sints dagen hem vergeten,
En hy heeft op de yzren keten
Zyne tanden bot geschaerd.
Doch waertoe daeraen te denken,
Is een hond onze aendacht waerd?’
Gy maegden! uw zang zal de deugden bekroonen
Der edele bruid, zoo aenminnig van geest;
Zy is van de schoonste van Vlaenderens schoonen,
Maer schooner van hert en van ziel dan van leest.
Nu wordt weêr geschertst, gezongen,
En gejuicht met vollen mond;
Nu gaet vreugde en boert aen tafel
Met de volle glazen rond;
En de heeren worden kozend,
En de juffers worden blozend;
En van alles wordt gehoord,
En van alles wordt gehandeld:
Van graef Siegfried slechts geen woord.
| |
[pagina 262]
| |
't Gaet wel! - Wen de schaduw zich breeder gaet spreijen,
Wen frischheid en koelte de lanen doorstroomt,
Daer hoort men den doedel en schelle schalmeijen,
Die lokken de jeugd onder 't lomrig geboomt'.
Eindlyk valt nu de avond neder,
En het zilverlicht der maen
Lokt het jeugdig paer naer buiten,
In de digte lindelaen.
Diepe stilt' heerscht om hen henen,
En de bruid barst los in weenen:
‘'t Is of hier iets aekligs schuilt,’
Zegt zy, Koenraeds arm omvattend,
‘Hoort gy, hoe die hond weêr huilt?’
En maegden en knapen, in zwierige kringen,
Verlaten de dreven op zachter geluid,
En nu hoort men slechts in de verte nog zingen,
En nu sterven toonen en stemmen ook uit.
‘O die bloedhond!’ antwoordt Koenraed,
‘Die u zoo veel schrikkens baert!
'k Zal zyn krocht nog dieper delven,
'k Zal hem metslen onder de aerd'.
'k Zweer, zoo lang hy nog zal leven,
Zal hy geen geluid meer geven,
Dat ooit klimmen zal tot ons!
Kom, geliefde! laet me u troosten,
Kom, ons wacht het zachte dons...’
| |
[pagina 263]
| |
En nu heerscht de stilte en de nacht over de aerde;
Geen blaedje, dat ritselt, geen windje, dat zucht;
De nachtegael slechts stemt zyn lied in de gaerde,
En stort melody in de geurige lucht.
| |
[pagina 264]
| |
VI.
| |
[pagina 265]
| |
En waerom ging de ridder henen,
Waerom liet hy zyn gade in pyn?
O! weet gy niet, dat Frankryks benden
Alweêr op Vlaendrens bodem zyn?
Voor hunne woede is niets beveiligd,
Voor hunne wraek is niets geheiligd;
In vlammen vliegt de schrik hen voor,
Vernieling merkt in bloed hun spoor.
En weet gy niet, dat Artevelde,
De tweede van dien grootschen naem,
In Roozebekes vruchtbre dalen,
De Vlaemsche heermagt brengt te saem?
Hy liet zyn forsche roepstem schallen,
En op die stem zyn duizendtallen
In 't yzren harnas opgestaen,
Om 't vreemd geweld te keer te gaen.
Ook op die stem heeft Koen van Raepsburg
Zyn strydbre knechten saemgeschaerd,
En hen voorzien van schild en slagtbyl,
Van boog en schicht en lans en zwaerd. -
Terwyl men hem den helmhoed haelde,
En 't witte ros ten optogt zaêlde,
Is hy gekomen tot zyn gâ,
En heeft gezegd: ‘Geliefde, ik ga!
| |
[pagina 266]
| |
Ik ga, waer 't vaderland zyn zonen,
Waer my de roep der eere daegt;
Ik ga, opdat van 't erf der vaedren
Het vreemd gespuis word' weggevaegd;
Opdat ons Vlaendren in de wereld
Met d'ouden eernaem blyv' bepereld!
Ik ga! Gy ziet welhaest my weêr
Met roem en zege, of - nimmermeer!’
En wat zy om zyn' hals mogt hangen,
Gesmoord in overstelpt gevoel,
Hy kust in haest heur op de lippen,
En legt haer in den leuningstoel.
En dan is hy te paerd gestegen;
Maer, als beducht en als verlegen,
Heeft hy, zich buigend tot een' knecht,
Hem stil en fluistrend iets gezegd.
Doch wat hy hem heeft aenbevolen,
Is een geheim, dat niemand kent;
Alleen zag men zyne oogen dreigend
En gloeijend op den knecht gewend.
't Was nauw, dat enklen ietwat hoorden,
't Geen uitliep op dees luttel woorden:
‘Vooral zie toe, dat hy niet huil',
Of anders wacht u zelv' de kuil!’
| |
[pagina 267]
| |
En daerom is 't, om zulk een scheiding,
Dat de edelvrouw in tranen smelt;
En daerom is 't, dat zy hare uren
Als lange droeve jaren telt;
Dat zy thans treurt gelyk de tortel,
Die zucht op een' verdorden wortel;
Dat zy verkwynt en schiet haer' bloos,
Gelyk eene afgeplukte roos.
Ook 't jaergetyde is bleek en treurig,
(Een beeld van haer ontsteld gemoed,)
De najaerszon schynt door de neevlen,
By wylen slechts en zonder gloed;
De stormen en de regenvlagen
Verduisteren de korte dagen,
En in 't ontbladerd houtgewas
Heerscht slechts der raven ruw gekras.
Allengs is nu de dag gekomen,
Zoo zeer door de edelvrouw geducht,
Waerop zy, pas een jaer geleden,
Haer' gryzen vader is ontvlugt;
Waerop zy, schuldig door haer liefde,
Het hert diens vaders doodlyk griefde,
Waerna zy nooit hem wederzag.
En wat gebeurt dien schrikbren dag!
| |
[pagina 268]
| |
Nog nauw, by 't scheemren van den morgen,
Wordt zy door sluimring wat gestreeld,
Of, Jesus! in wat schrikgedaente
Vertoont de droom heurs vaders beeld!
Op vuil en vochtig stroo gezonken,
Aen yzren ringen vastgeklonken,
Gansch uitgemergd tot op 't geheent',
En 't oog verglaesd en uitgeweend!
En nauwlyks heeft zy 't dons verlaten,
Of zie, een lyfknecht biedt zich aen:
‘Mevrouw!’ dus spreekt hy buiten adem,
‘'t Is met het vaderland gedaen!
Het bloed der dappre Vlaemsche helden
Doorstroomt by Roozebeek de velden,
En onder Frankryks moordend stael
Viel ook de ridder uw gemael.’.
En nauw hervindt zy weêr de zinnen,
Wanneer een huisknecht komt en spreekt:
‘Mevrouw! ik wilde u liefst verzwygen,
Wat my zoo lang reeds 't herte breekt:
Vóór zyn vertrek beval de ridder,
Met woorden, waer ik nog van sidder,
My een' gevangene aen, dien 'k vond
Gekerkerd in den diepen grond.
| |
[pagina 269]
| |
De sneeuw van zyne lange haren
Lag in zyn' sneeuwen baerd vereend,
De keten rammelde om zyn lenden,
En klonk als op een dor gebeent'.
'k Heb nooit geleerd voor iets te vreezen;
Maer 'k schrikte van zyn aeklig wezen;
'k Bragt daeglyks hem de kruik en 't brood;
Maer 'k vond hem, ach! deez' morgen dood.
't Geluid, dat uit zyn borst soms welde,
Geleek geen menschenstemme meer;
Doch eenmael klonk de naem van Clara...
Mevrouw! hoe schrikt gy toch zoo zeer!
Kom, dat ik u tot hem geleide!
Ligt dat hy lang u reeds verbeidde,
Ligt kwaemt gy liever niet te spâ...
Kom, schenk thans aen zyn lyk genâ!’
En zy, als zinloos en verwilderd,
Zy vat haer' dienaer by de hand,
En volgt hem langs de diepe trappen,
By 't smookend licht van fakkelbrand.
Daer komt zy 't lyk al wanklend nader,
Een woord, een enkel woord slechts: ‘Vader!’
Vliegt als een schreeuw haer uit den mond,
En koud en dood stort ze op den grond.
| |
[pagina 270]
| |
Hoe! was het dan de bron haers levens,
Die Clara weêrvond onder de aerd'?
En was dan Siegfried niet gestorven,
Gelyk de jonker had verklaerd?
Helaes! dit kan geen stervling weten,
Want wat zich 't misdryf dorst vermeten
In 't donker van een heerlyk slot,
Dit weet alleen de groote God!
Zomergem, Oogstmaend, 1840. |
|