|
| |
| |
| |
Het Graf myner Moeder.
I.
Aen Virginie.
Al is in my geen sprank van 's dichters vuer meer over,
Al is my alle hoop op aerdsch genot ontvlugt,
Al is myn hert verdord als afgevallen loover,
En myn vermoeide borst in weedom afgezucht;
Al heb ik u sints lang met treurig floers omhangen,
Nog eenmael, dierbre harp! verlang ik naer uw' toon,
Gelyk de rouw verlangt naer tranen op de wangen,
Gelyk naer moedertroost een moederlooze zoon!
Aen haer heb ik, myn harp! uw vroeg bezit te danken.
Terwyl zy in de wieg my schommelde onvermoeid,
Zweefde op haer' adem soms een stroom van vreemde klanken,
En met de moedermelk kwam melody gevloeid.
| |
| |
't Was even of haer jeugd, by zomeravondstonden,
In 't suizen van den wind die toonen had gehoord,
Waermeê, by 't voorgeslacht, zich vreugde en smert verkondden,
En die de stroom des tyds sints eeuwen heeft gesmoord.
En als reeds de ouderdom haer wang met rimplen groefde,
Lag nog een roerend lied by wylen op haer tong;
Zoodat myn dorst naer zang geene andre bron behoefde,
Dan die voor heel myn jeugd uit hare borst ontsprong.
En zoude ik, daer die borst thans de adem is ontweken,
Daer voor alle eeuwigheid de gloed is uitgedoofd,
Waeraen ik, als een licht de dichttoorts heb ontsteken,
Zoude ik thans roerloos staen, als van gevoel beroofd?
Zulks ware ondankbaerheid, zulks myde de Albehoeder!
Haer schim eischt iets terug van 'tgeen zoo mild zy gaf.
Koom, harp! en ween met my op de asch van myne moeder,
Koom, huldig met uw' toon myn offer op haer graf!
De Schepper wist een heil by elken ramp te stichten:
De haegdoorn draegt de roos, de bergrots heeft de bron,
De nacht praelt met een kleed van glinsterende lichten,
En ieder blad des wouds biedt schaduw voor de zon.
De storm, die ceders velt, jaegt misten heen en dampen,
De schrikbare oceaen bergt schatten bovenmaet,
En 't menschdom, samenhang van boosheid en van rampen,
Heeft als een zegening, de moeder tot sieraed!
De moeder! O dit woord viel uit den mond der engelen
Voorzeker op de tong van d'eersten sterveling,
Toen hy in éénen klank, in éénen galm wou mengelen
Al 't edelst, dat uit God in schepslen overging:
| |
| |
De zachte lydzaemheid, 't verheven zelfverachten,
De balsemende troost in rouw en bange smert,
De liefde in al haer schoon, de liefde in al haer krachten,
En, wat geen tong ooit meldt, het moederlyke hert!
Een hert, dat als een vat vol heilge wondergaven
Den omtrek zalig maekt, waerin 't zyn geuren brengt,
Dat nimmer uitgeput, hoe veel er zich aen laven,
Nog altyd voller wordt, hoe meer 't zyn schatten plengt!
En zoo, zoo was heur hert in al zyn teeder poogen;
Wanneer zy nederzat by haer zoo talryk kroost,
Sprak zy tot ieder oog de zachte tael der oogen,
En ieder had haer zorg, en ieder had haer' troost.
Aendoenlyk was 't tooneel van haer veelvuldig streven:
Een zuigling aen de borst, een spelend op haer' schoot,
Een kwynend in de wieg met angst in slaep gedreven,
Terwyl ze aen andre nog haer gulden lessen bood!
Zy mogten een voor een om hare gunst verlangen,
Of komen al te saem en hangen aen haer zy;
De kring in 't algemeen had gansch haer hert ontvangen,
En nog dacht iedereen: ‘de voorrang is aen my.’
Haer ziel was als de zon, die op de blaedren wiegelt,
Die tevens op heel 't veld en op elk bloempje lacht,
Die zich in d'oceaen en in het dropje spiegelt,
Met even vollen glans en even volle kracht.
O moeder, die zoo lang deze aerd' my hebt verhemeld!
Wanneer de weedom my met looden handen drukt,
Ontwaer ik soms uw beeld, dat voor myne oogen wemelt,
Terwyl het hangend hoofd my op den boezem bukt.
| |
| |
En als ik eenzaem dan door veld en wouden dwale,
En als een zachte wind dan in myn haren speelt,
Zeg, zweeft gy in de lucht, waerin ik ademhale,
En is die wind uw ziel, die my het voorhoofd streelt?
Of als ik soms des nachts, om weêr aen u te denken,
De legerspond verlaet en 't firmament betracht,
Zeg, leeft gy in die ster, die my schynt toe te wenken,
En is dit licht uw oog, dat my dan tegenlacht?
O neen, dit alles niet! Ver boven 't denkvermogen
Van 't zwakke schepslendom is uwe woon gesticht;
Doch alles wat de ziel door klanken of vertoogen
Kan aendoen, brengt me een' schyn, een' zweem van uw gezicht.
De toonen eener harp, de geurige avondluchten,
De kleuren van 't gebloemt', de zilverglans der maen,
Het murmlend brongesuis, en filomeles zuchten:
't Doet alles my een' stond aen uwe zyde gaen.
Maer, ach! een oogwenk slechts, en deze stond is henen,
En 'k stort weêr in my zelv' als in een' afgrond neêr;
Helaes! en my rest niets dan op uw graf te weenen,
Verlaten hier omlaeg, o moeder! tot wanneer?...
Oogstmaend, 1839.
| |
| |
| |
II.
Aen myne broeders en zusters.
Kinderen, bewaert de geboden uws Vaders, en vergeet niet de wet uwer Moeder.
Prov. VI. 20.
Geliefden! die als ik uit haren schoot gesproten,
Des noodlots wegen volgt, ver van elkander af,
Herinnert ge u den tyd, dat wy, als tengre loten,
Nog tierden rond den stam, die ons het aenzyn gaf?
Dat nog een zelfde dak ons all' ten wyk verstrekte,
Waeronder zorg en vlyt en liefde een' hemel schiep;
En dat een teedre stem ons elken morgen wekte,
Die ieder tot zyn taek of tot de bede riep? -
Wy vlogen gansch den dag als vooglen op en neder,
Of peinsden over 't boek, of dartelden op 't gras;
En bragt het middaguer of de avondstond ons weder,
By 't oopnen van de deur vroeg elk, waer moeder was!
En, ach! wanneer ik thans een zuster of een' broeder
Mag weêrzien, schynt het my, als ik hun stemmen hoor,
Dat nog en mond en oog my vragen: ‘Waer is moeder?’
| |
| |
O dierbren! zulk een vraeg snydt my het herte door!
Waer onze moeder is? Ach! waer, waer zyn de zielen,
Die God in zyn genâ tot 's aerdryks zegen schiep?
Die als de morgendauw een' stond hier nedervielen,
En die hy eindlyk weêr tot haer bestemming riep?
Waer zyn zy, die een rein en schuldloos leven leidden,
In weldoen doorgebragt, het oog op God gerigt;
Die voor een gansch gezin deze aerd' met roozen spreidden,
En stierven met den glans der hoop in 't aengezicht?
Waer is het vaderland der liefde? Waer de bronnen
Der deugden, die heur hert ons toonde in heldren schyn? -
Daer ginder in het licht, waervan de zichtbre zonnen,
Als dropplen van een' vloed, maer flauwe weêrglans zyn!
Daer worden zy een stem in de onbevlekte kooren;
Daer smelten ze in den gloed van hooger firmament;
Daer dryven ze in den glans van 't oog des Ongeboren,
En juichen ze in een' kring, die tyd noch perken kent!
Ellendig, midlerwyl, die zy op aerde lieten!
Verkwynend als 't gebloemt' van lucht en licht beroofd,
Verstuivend als de blaên, die vallen en verschieten,
Na de onverbidbre byl den stam heeft doorgekloofd!
Wel mogen zy de smert, die hun den boezem griefde,
Verligten door een traen op 't aeklig graf gestort;
Helaes! wat is een traen voor zoo veel teedre liefde,
Voor zoo veel zacht genot als hun benomen wordt!
Wy ook, rampzalig kroost, wy treurden als verlaten,
Toen ons de dierbre pand werd van het hert gerukt:
De rede sprak vergeefs, wat kan haer trooststem baten
| |
| |
Aen die daer spraekloos staen, door Godes hand gedrukt?
Een is er onder u (ik schryf het voor zyn kinderen),
Dien, als ons noodgehuil hem droef in de ooren drong,
Geen zorg voor aerdsch belang, geen afstand kon verhinderen,
Om nog eens de asch te zien, waeruit hem 't licht ontsprong.
Hy kwam, en vond deze asch met aerd reeds overschoten;
Doch aen zyn weegekerm weêrstond de graver niet,
Die nog haer laetste woon voor hem eens wou ontblooten,
En hem de moederkist in rouw omhelzen liet!
Haer laetste stond nogtans was zienlyk naêr en nader,
En als op zachten tred gekomen. Doch zoo lang
Heur waerde lotgenoot, onze onvergeetbre vader,
Met haer was, gloeide nog gezondheid op haer wang.
Geen grievend herteleed, geen lang en pynlyk waken
Aen 's kranken treurig bed, versloeg haer kloeke ziel;
Maer nauwlyks zag zy hem de laetste zuchten slaken,
Als moed en lichaemskracht op eenmael haer ontviel.
En nu werdt gy voor haer, o teêr geliefde zuster!
Het eenigst wat op aerd' ten troost haer overschoot;
Zy sluimerde op geen dons, in 't hevigst wee, geruster
Dan op den arm, dien gy haer hoofd ter peluw boodt.
Tot aen den boord des grafs geleund op uwe schouderen,
Ging ze aen uw kinderhand van de aerd' naer de eeuwigheid.
En, zuster, heil zy u! want voor die dus hunne ouderen
Beminden, is door God een heerlyk loon bereid!
O dag van bittren rouw, weêr zweeft gy my voor de oogen!
Welke is die bange kreet, die my met wanhoop slaet?
| |
| |
Op vleuglen van de vrees is de afstand doorgevlogen:
‘Is 't waerheid zieltoogt zy?’ - ‘Ach, broeder! 't is te laet!’
Daer zyg ik neêr ten grond, de vingren in de haren,
Terwyl ik op den vloer een' stroom van tranen pleng:
‘O God! gy woudt my dan den laetsten troost niet sparen,
Haer' zegen! Ach, uw wil is heilig, maer hoe streng!’
Ik knielde voor de spond, waer 't dierbre stof op rustte,
En 'k trachtte te vergeefs te bidden met den geest.
O! toen ik voor het laetst haer 't koude voorhoofd kuste,
Wat ware in dezen kus te sterven zoet geweest!
Herfstmaend, 1839.
|
|
Auteursrechtvrij