|
| |
| |
| |
Het Graf myns Vaders.
I.
Aen den dichter F. Blieck.
Si quis amat, novit quid haec vox clamet.
De Imit. L. iii. C. v.
'k Herlees, myn waerde Blieck, op dezen stillen stond,
De lettren, die gy my vóór vier paer maenden zondt.
Ligt vraegt gy, of myn hert dus lang u heeft vergeten,
En of dit vreemd gedrag kan ware vriendschap heeten?
Ach, vriend! beslis niet ras, en houd geen hert verdacht,
Dat zich in 't uwe stort, wyl 't naer vertroosting smacht;
Een hert van teêr gevoel, van kunstdrift en van liefde,
Dat, sints den laetsten groet, dien ik u overbriefde,
Zyn vorig stil genot zoo smertlyk heeft geboet,
Zoo hevig werd geschokt, zoo deerlyk heeft gebloed!
Gelukkig hy, wien God met oudrenliefde zegent!
Zoo dit onschatbaer heil, myn vriend, u nog bejegent,
| |
| |
Zoo gy nog op dit uer een' dierbren vader hebt,
Die in uw deugd, uw kunst, zyn hoogst genoegen schept,
Die dikwyls niet u spreekt van lang vervlogen jaren,
En die gezondheid paert aen sterkte en gryze haren,
O hef de handen dan, uit dankgevoel tot God,
En, denkende aen uw' vriend, beween zyn treurig lot!
Gerust en ongemerkt, sleet hy zyne oude dagen:
Tevreden met zyn lot, by staets- en oorlogsvlagen,
Bepaelde zyne zorg zich tot den stillen kring
Van vrouw en talryk kroost, waer heel zyn ziel aen hing.
Het zwoegen zyner jeugd had hem, in vroeger jaren,
Gelegenheid ontzegd om wetenschap te garen;
Maer thans, als tot herstel van onherstelbren tyd,
Was heel zyn ouderdom aen de eedle kunst gewyd;
En nu, met jonglingsdrift, in stadige onderrigting,
Te streven naer een' schat van kennis en verlichting,
't Verfrisschend werk te doen, dat hem een moeshof bood,
Of eenig dier te voên, waervan hy dienst genoot,
Dat was nu heel zyn taek, die geene zorg kwam hinderen
Dan 't loven van den Heer, en 't minnen zyner kinderen.
Hy minde ze alle om 't meest, en ieder uit den kring,
Tot wien hy beurtlings sprak, dacht zich den lieveling.
Maer wat myn hert my zegt is dat ik ze al te gader
In teêrheid overtrof, in liefde tot myn' vader.
De jaren vloden heen, in huislyk, stil genot
En onverstoorde rust; en gy ook weet, o God!
Hoe dankbaer zich myn hert in deze rust verblydde,
En, daer 't uw' zegen prees, uw' naem gehenedydde!...
| |
| |
Nu was myn doel bereikt. Ik kon, met kalm vertrouwen,
Den geest verpoozing biên, en in de toekomst schouwen;
En zoo nog soms een zucht my uit de borst ontschoot,
Het was voor de eedle kunst, die onze vriendschap sloot;
't Was voor het onverstand van Belgies dwaze zonen,
Die stout hun moedertael, der vaedren erfdeel, hoonen,
En die in vreemde spraek, tot schittring proeven doen,
Waermede zy alleen des nabuers spotlust voên!
Of 't was, wanneer ik dacht aen vaders zestig jaren,
Of eenig ongeval aen vrienden wedervaren,
Of andre rampen, niet te ontgaen in 's levens loop.
De toekomst scheen my als een dageraed van hoop.
Het wetboek en de kunst, de vriendschap en myn vader,
Dit zou myn leven zyn en myne vreugd te gader:
Helaes! die vreugd was kort, en alle vreugd op aerd',
Wat is zy dan een wind, die schichtig henenvaert?
October liep ten einde. In weinig avondstonden
Had ik zyn kalm gemoed zoo opgeruimd gevonden.
Hy loeg met moeders ernst, die klaegde, dat de tyd
Niet stil stael en zoo ras naer 's levens eindpael rydt.
Vernoegd ging ik ter rust, en 'k juichte, dat zyn leven
Een heldre herfstdag scheen, die voor geen ramp doet beven;
Maer nauwlyks week de slaep, by de aenbraek van den dag,
Wanneer een stem my wekte als met een' donderslag:
‘Kom spoedig, vader sterft!’ Voor de eerste mael vervolde
Een woord my 't hert met schrik, die 't bloed in de aedren stolde!
Ik vind hem in den arm eens broeders, krachteloos
En de oogen zonder vuer, de wangen zonder bloos.
| |
| |
Geraektheid, als een storm, viel even op hem neder,
Als 't vuer des bliksems valt op Libans hoogen ceder!
En als hy 't oog ontsluit, daer hy een poos bekomt,
Erkent hy nog zyn kroost, maer voelt zyn tong verstomd,
En mist tot zelfs de kracht, om my de hand te prangen.
Dan zag ik d'eersten traen op zyn verbleekte wangen,
En hoe ik, daer de rouw my 't hert te breken scheen,
Dien stond heb overleefd, kan ik niet melden, neen!
Hy scheen een oogenblik van d'eersten storm t'herstellen,
Maer andre volgden ras, en 't schriklyk nedervellen
Hield by verpoozing aen, tot dat we, in twyfeling,
Ons vraegden, of zyn geest nog aen dit leven hing:
En zes paer dagen moest die schrikbre twyfling duren.
Welk eene oneindigheid van hertverscheurende uren,
Wat nachten doorgewaekt aen zyne legerspond',
Als aen een gapend graf, dat al myn heil verslond!
Dan, die vernielende angst, die stryd van dood en leven,
Was eindlyk minder wreed. Hy was ons weêrgegeven,
Maer even als een wrak, geworpen op het strand,
Of een onkenlyk rif, gemerkt door Godes hand!
Met oogslag wild en woest, de spraek als afgesneden,
En wanorde in den geest en lamheid in de leden! -
Bywylen vraeg ik my, of deez' myn vader is:
Want gansch een' vreemden aerd vind ik soms by 't gemis
Van 't vorig zacht gemoed: 'k heb hem als een' ontzinde,
Myn moeder dreigen zien, die hy zoo teêr steeds minde,
En daedlyk, als een strael van rede hem bescheen,
Zyn' toorn verkeeren zien in overluid geween!
| |
| |
Hy leeft nog immer voort. En echter heet dit leven
Te kwynen op deze aerd', reeds half aen de aerde ontheven,
En als de ellendeling, die steeds zyn' grafkuil ziet,
Van niets bewust te zyn dan doodend zielsverdriet? -
Myn eenge lust is thans, om dagelyks, als pligten
En taek zyn afgedaen, myn' stap tot hem te rigten,
Om hem, als 't overschot van myn geluk, te zien,
Of hem, zoo 't mooglyk ware, een' schyn van troost te biên.
Niet zelden, als zyn tong myn' naem tracht uit te spreken
En enkle wanklank slaet, voel ik myn wang verbleeken;
Maer merk ik slechts een' zweem van glimlach op zyn' mond
Dan smaek ik rein genot, en 'k zegen zulk een' stond!
Zie daer, geliefde vriend! hoe 't lot, op my verbolgen,
Als in een' afgrond 't heil myns levens heeft verzwolgen!
'k Heb lang de diepe wond van myne ziel gestopt,
En lang in stommen rouw myn deerlyk leed verkropt.
Maer thans mogt ik myn hert in dat der vriendschap gieten,
Thans schep ik weder lucht, daer myne tranen vlieten,
En 't denkbeeld, dat ik steeds nog ware vrienden ken,
Maekt, dat ik soms nog juich, rampzalige als ik ben!
Ja, vriend! 'k heb in dit schrift myn' boezem lucht gegeven,
Bewaer het als een blad met heet getraen beschreven,
En kent ge een' waerden vriend, die ook in eenzaemheid
Om 't onverwacht verlies van dierbre panden schreit,
En wiens geschokt gemoed ge een' ligten troost wilt baren,
Verhael hem 't treurig lot, dat my is wedervaren,
Of toon hem dit geschrift, tot leniging van smert,
En 't moge een balsem zyn voor zyn gefolterd hert!
April 1836.
| |
| |
| |
II.
Aen den dichter F. Rens.
How blessings brighten when they take their flight.
Young, Nightthoughts.
Wat vergt gy van uw' vriend, dat hy zyne uren wye
Aen 't altyd nieuw genot der schoone poëzye;
Dat hy den teugel viere aen zyn verbeeldingskracht,
En idealen scheppe, al zingend, als hy plagt?
Helaes! het eenig beeld, dat uwen vriend voor de oogen
Thans zweeft, in sombre kleur, en naekte treurvertoogen,
Dat overal hem volgt, waer hy zyne aendacht stuer',
En dat hem niet verlaet in 't middernachtlyk uer,
Is 't beeld van dood en graf, van pynlyk, droef verscheijen,
Het is zyns vaders beeld!... Ach, laet hem, laet hem schreijen!...
Ach, vriend! wy zyn dan niets hier op ons nietig erf,
Waer alles eenmael leeft, opdat het eenmael sterv'!
Waer nimmer strael des lichts kan zonder schaduw blinken;
Waer elke blyde dag in donkren nacht moet zinken;
Waer ieder frissche roos, die soms nog 't oog bekoort,
Verwelkt, op éénen blaes van d'adem van het noord;
| |
| |
Waer elke lentezon, die 't aerdryk schynt te troosten,
Welhaest in gloed verkeert, om 't aerdryk fel te roosten;
Waer nauw de gouden herfst een rype vrucht ons biedt,
Als hem de winter volgt, die bloem noch vrucht ontziet,
En roos en distelstam met d'eigen sneeuw komt dekken,
Die aen de schepping tot een lykgewaed moet strekken!...
Wy zyn elk oogenblik getuigen van dien dood,
Die steeds het leven volgt gelyk een reisgenoot,
Die noch verandring kent, noch wisselvalligheden,
En 't eenig zekér is der dingen hier beneden! -
Van alles onbewust by onz' geboortestond
Zyn we even als de plant, die opschiet uit den grond,
Gevoelloos, zonder zucht of neiging. 't Dierlyk leven
In ons te ontwikklen eischt en lang en moeilyk streven;
Maer jaren vaderzorg en jaren moedersmert
Zyn noodig om den geest te ontwikklen en het hert.
En nauwlyks wagen wy een' stap op eigen schreden,
En nauwlyks opent zich ons oog voor 't licht der reden,
Wanneer een' galm gelyk, die echoos na zich laet,
'tGeen ons heeft voortgebragt alreeds niet meer bestaet!
Of blyft een enkel spoor van onzen oorsprong over,
Het is dat plekje gronds, ontbloot van gras en loover,
Waerop, by 't jongst vaerwel, zoo menig traen me ontviel,
Waerop ik vaek des nachts, in myn verbeelding, kniel,
Dat my zoo diep ontroert, wanneer ik 't kerkhof nader,
En waer myn oog op leest: Deze aerde was uw vader!...
Deze aerd' myn vader! Hoe! eene inborst, een gemoed
Zoo zacht en rein als 't licht van d'eersten morgengloed;
Een levensloop zoo ryk in deugden als in dagen;
| |
| |
Zoo vol van liefde en troost als vreemd aen morrend klagen,
Gansch een bestaen van hoop in Godes wet en wil;
Dit alles zou deze aerd' bedekken, koud en kil?
En ik, ellendeling! ik, die geen goed ter aerde
Gewild hadd' voor een' stond, die hem genoegen baerde,
Ik, die geen glorie zocht dan in zyn' lof alleen,
En van wiens teedre ziel de myne een weêrglans scheen, -
Ik zou, gelyk een kind door goochelspel bedrogen,
Myn hert en mynen geest en heel myn zielsvermogen
Dan hebben uitgestort en vruchtloos saem geprest
In een verganklyke asch, waer geen gedaent' van rest?
O God! vergeef het hun, die immer twyflen konden,
Of aen dit leven wel een toekomst zy verbonden?
Zy hebben nooit bemind! of 't voorwerp van hun' gloed
Is hun nog niet ontscheurd, hun hert heeft niet gebloed! -
Zy hebben niet, als ik, de vreugde van hun leven,
In 't plegtig uer des doods, den afscheidskus gegeven;
Zy weenden niet, als ik, op hunner oudren graf;
Vergeef het hun, o God! hun twyfling was hun straf! -
Waerom den band gerukt van myn nog open wonden,
En u 't verhael gedaen van zyne laetste stonden?
Hebt ge ooit, van 't strand der zee, by lieflyk zomerweèr,
Als de avondstilte heerscht op 't uitgestrekte meer,
En 't gloeijend west zich baedt in eene zee van stralen,
Hebt ge ooit de zon alsdan in 's waters schoot zien dalen?
Zoo stil, zoo zacht, zoo kalm, zoo vol van majesteit
Was zyn verscheidingsuer, zyn vaert naer de eeuwigheid! -
Terwyl de zomer week, by 't vallen van de bladeren,
Had ik zyn krachtverval, zyn einde allengs zien naderen,
| |
| |
En uitgeput van wee, droeg reeds zyn oog den dood,
Wanneer de stroeve pligt een afzyn my gebood,
En van zyn sponde rukte, om hem, na vier paer dagen,
Nog eenmael weêr te zien, en dan... naer 't graf te dragen!
Ja, 'k zag nog eens hem weêr. Hy had den dood weèrstaen,
Als om my 't laetst vaerwel te biên vóór 't henengaen.
De stomheid week een wyl, die hem zoo lang bedroefde;
Hy had myn' naem genoemd, al vragend waer ik toefde.
Ik vond hem afgetobd aen 's levens verste grens,
Welhaest een' reinen geest, doch nu nog lydend' mensch.
Nog klopte hem het hert, nog hield zyn oog zich open;
Maer heeft hy my erkend? Helaes, waerom niet hopen?
Aen zyne peluw stond, van waken afgemat,
Myn moeder, die met my en myne zuster bad.
Een priester bad met ons, en sprak in stilt' die woorden,
Die vol van weemoed zyn, als vreemde harpakkoorden,
Maer die den stervende, door sterkte en heiligheid,
Verkwikken op den weg, die uit dit leven leidt.
Hy zegende, en voor 't laetst, hem met het heilig teeken,
Het anker onzer hoop, waerby wy allen smeeken,
En dan?... Helaes! wie vraegt wat verder is geschied?
Daer ginder is zyn graf, en wat hy overliet!...
't Was of deez' wreede schok voor my heel de aerd' vernielde,
En 'k weet niet, welk een geest van twyfling my bezielde,
Totdat in Godes huis, by 't knielen aen de baer,
De wanhoop my ontweek. Ik merkte voor 't altaer
Het Godgewyde licht, de zwarte lyksieraden,
De dienaers van den Heer, in sombre rouwgewaden; -
Hun statig logge stem, die 't lied der dooden zong,
| |
| |
De rollende orgeltoon, die door de wanden drong,
Dit alles roerde my! 't Was of zyn geest me omzweefde,
En in die galmen sprak, en meldde, dat hy leefde!
'k Bleef dus een lange wyl met hem in onderhoud,
Totdat een hol geplof van aerde op 't doodkisthout
My uit myn mymring trok, en, als een grafstem, zeide,
Dat alles was gedaen, en dat ik vruchtloos schreide!...
Dat is myn lot, o vriend! Ik zoek geen' troost op aerd':
Men wil, dat onze kunst soms vreugde in weedom baert;
Maer 'k heb vergeefs getracht de lykzangsnaer te streelen,
Beproef gy, of uw toon een bloedend hert kan heelen!
En gy, almagtig God! gy, die myn binnenst kent,
Zoo wel als 't zonnenheer aen 't glinstrend firmament,
Gy weet, hoe ik hem minde, en hoe ik bitter treurde,
Sints de engel van den dood den band des bloeds verscheurde.
O gun hem in uw' schoot, als loon van zyne deugd,
Eene eeuwigheid van rust, eene eeuwigheid van vreugd;
Of heeft hy niet geheel... o! laet my 't oovrig lyden,
En moge ik eens by hem uw' naem gebenedyden!
Juny 1837.
|
|
Auteursrechtvrij