De belegering van Haerlem
(1770)–Juliana Cornelia de Lannoy–
AuteursrechtvrijTreurspel
[pagina 17]
| |
Eerste tooneel.
Ripperda, Brederode.
Ripperda.
Ja, melden wy Quiryn… hy is van hier geweken!
Waar vind ik hem, myn Vriend? ik brand om hem te spreeken.
Hy weete welk een vuur der Krygsliên hart bezielt;
Hy weete dat onze arm bezwaarlyk hen weêrhieldt.
ô Hemel, welk een trouw! Ja, 'k moet het u belyden,
Ik zou dat moedig Volk zyn grootheid schier benyden;
't Is weinig dat het zelf gevaar noch dood ontziet:
Waagt elk zyn Gade en Kroost, zyn liefste panden niet?
Moet alles niet met hen door 's vyands benden streeven?
En ik, ô Brederode, ik waag alléén myn leven!
ô Weêrhelft van myn ziel! myn min was niet voldaan,
Eer ik, ondanks u-zelf, deez' nood u deede ontgaan;
Vergeeft gy 't uw' Gemaal? Nu zou 't zyn' yver streelen,
Indien hy aan zyn zyde u in ons lot zag deelen.
Brederode.
Wat hoor ik! welk een taal! is 't Ripperda die spreekt?
Hy, die elk oogenblik in nieuwe liefde ontsteekt?
En zo gy 't woedend staal zaagt rukken uit de schede;
Zo ge op die lieve borst…
Ripperda.
Houd op, wat zegt hy, Wreede?
Ach! moet gy my doen zien, tot myn vernedering,
Dat ik van wanhoop stierve eer zy dien slag ontfing?
En Haerlem, middlerwyl ten prooij' van duizend plaagen,
Kan ik met minder schrik dat ysslyk denkbeeld draagen?
Dien nood, dien jammer zien; dees muuren zien vermand?
Maar dit verlies is 't minst voor 't kwynend Vaderland.
| |
[pagina 18]
| |
't Herwinn' die; geeven wy 't zyn braafste Helden weder,
Of, strydend voor hun heil, vell' 's vyands wraak ons neder.
Zulks is geen dood, myn Vriend: hy sterft niet voor den Staat,
Die zynen landgenoot zo groot een voorbeeld laat.
Brederode.
Ja, laaten we al ons bloed voor hun behoudnis waagen.
Maar moesten we ons bestaan een oogenblik vertraagen?
Hoe zeer zich Hasselaer in zyn verrichting spoed',
Indien des vyands Heir een laatste pooging doet,
Kan Haerlem, dus verzwakt, een' nieuwen storm verduuren?
Gy stond dit uitstel toe!
Ripperda.
't Behelst maar weinige uuren.
Myn inzicht voor den Raad zy echter niet misduidt:
Zo dra de nood het eischt volvoeren we ons besluit.
Brederode.
En zo die zelfde nood hen eindlyk aan mogt spooren
Om naar des vyands list, naar zyn gevlei te hooren?
Geloof my, 't geen wy doen gedoogt geen lang beraad,
De deugd in al haar kracht is slechts 'er toe in staat.
Ripperda.
Zou iets die Heldenschaar' 't roemruchtig staal ontwringen,
En hen gelyk doen zyn aan andre stervelingen?
Vrees niet, ik heb hun woord, en 't Krygsvolk is bereid:
Straks vliegen ze op het spoor daar de eeuwige eer ons leidt.
Een zekre treurigheid, in veeler oog te leezen,
Doet echter op myn beurt my iets rampzaligs vreezen:
Gy zaagt dit oogenblik hoe peinzend Kenau scheen;
Myn Vrienden zyn ontroerd, zy momplen onderéén.
Kon eenig nieuw gevaar tot hunne kennis komen?
Wien raakt het? welk geheim…
Brederode.
Is alles niet te schroomen?
De Kruispoort ondermynd, gy zaagt het zelf, Mynheer,
Stort mooglyk binnen 't uur voor onze voeten neêr.
| |
[pagina 19]
| |
Toledoos waakzaamheid zal zulks gewis ontdekken:
Zal hy zyn voordeel niet uit die gesteltnis trekken?
Wacht niet, in 's Hemels naam, dat alle hoop verdwyn'.
Ach! ieder oogenblik kan Haerlem doodlyk zyn.
| |
Tweede tooneel.
Ripperda, Quiryn, Brederode.
Quiryn.
De Graaf van Overstein laat vrygeleide vraagen,
Om uit Toledoos naam den Raad iets vóór te draagen:
En Haerlems Burgerheer, met dit verzoek bezwaard,
Begeert dat ge op dit stuk uw meening hem verklaart.
Hy wacht u, Heeren.
Ripperda.
Hoe! hy brengt zich niet te binnen…
Brederode.
Ach! zeg den Hemel dank, wiens zorg ons tyd doet winnen.
Men vang' met zulk een wit die onderhandling aan,
Of straks moet onze moed het uiterste onderstaan.
Ripperda.
Todeloos Afgezant! hoe doet dit woord my gruwen!
Neen, laaten wy 't gevaar dier onderhandling schuwen.
Kom, staa myn pooging by. ô Hemel! 'k wierd verwoed
Indien hy eischen deed onwaardig onzen moed.
| |
Derde tooneel.
Quiryn, alleen.
Vermeetle, 'k zal in 't eind' die razerny betoomen.
Kunt gy, vernoegd van geest, ons aller bloed zien stroomen?
Beproeven we of 't gevaar van all' wat gy bemint
Zich even krachteloos op uw gemoed bevindt.
Beschouw een teedre Gade in 's Vyands wreede handen,
| |
[pagina 20]
| |
En wettig onze vrees voor zulke dierbre panden.
'k Verklaar hem, 't is nog tyd… Wat is 't dat ik besta?
Gedoogt zyn glori thans dat hy te rugge gaa?
Zyne eerzucht, op die maar' nog meer dan ooit aan 't blaaken,
Zal hem een hoogste deugd van zyne ontmenschtheid maaken.
ô Haerlem! had myn ziel niet meer uw heil betracht,
Wat heb ik recht van pas dit middel uitgedacht!
Toledo heeft zo ras ons oogmerk niet vernomen,
Of zoekt door een verdrag die woede vóór te komen;
Hy zendt ons een' Gezant… Ach! zo men toe kon staan…
Indien hy ons in 't einde iets reedlyks vóór deed slaan;
Hoe veel geweld verhoedt! … myn pooging zal gelukken.
Ja, braave Burgery, 'k wist u 't verderf te ontrukken:
'k Heb mooglyk all' myn' roem voor uw behoud verzaakt:
Hier ben ik; pleng myn bloed zo gy myn' yver wraakt.
ô Hemel! zo myn zorg, na zo veel angst en lyden,
In weerwil van hun-zelv' hun dagen kon bevryden!
Welk denkbeeld! en myn ziel, in dees bekommernis,
Weet naauwlyks of die wensch een deugd of zwakheid is.
Neen, laaten we ons myn doen geen oogenblik beklaagen;
Ik dorst voor 't Vaderland, voor Haerlem 't uiterst' waagen.
Maar alles t'eener tyd te levren aan de dood,
Zulk eene ontmenschte deugd is voor myn' moed te groot.
Doch welk een' hinderpaal heb ik op nieuw te schroomen?
Wie weet of Overstein wel toegang zal bekomen!
Vergeefs hadde ik myn' roem, myn leven dan gewaagd.
Verliezen wy geen' tyd, 'k heb reeds te lang vertraagd.
| |
[pagina 21]
| |
Vierde tooneel.
Van Vliet, Quiryn.
van Vliet.
We ontfangen Overstein, Mynheer: hy zal verschynen.
Niets doet ons grootsch ontwerp uit ons gezicht verdwynen;
Maar wyl hy hier vertoeft is Haerlem buiten schroom;
Ligt rekt men zyn verblyf tot 's Prinsen antwoord koom'.
'k Heb Ripperda met moeite in ons begrip doen treeden;
Ook zal hy dit gesprek vermyden op myn beden:
Ik ducht zyn hevigheid, die ligt te verr' zou gaan.
Zyn zorg zal middlerwyl den Vyand gadeslaan.
Maar Overstein genaakt: laat ons ten minsten hooren
Welk noodlot Alvaas Zoon aan Haerlem heeft beschoren.
| |
Vyfde tooneel.
Van Vliet, Overstein, verzeld van Brederode en de >Raaden.
(>Overstein en de >Raad zetten zich neêr.)
Overstein.
Toledo, die my zendt, ontroerd om uw gevaar,
Vindt goed dat ik voor 't laatst u zyn besluit verklaar'.
Gy ziet, welächtbre Raad, voor 't minst ik durf het hoopen,
Dat niets dan uw belang hem tot dien stap kan noopen:
Een enkel woord, een wenk, en alles is vernield
In spyt der dwaaze hoop die nog uw hart bezielt.
't Is dan zyn hoog bevel…
van Vliet.
Wat maakt hem dus vermeten?
| |
[pagina 22]
| |
Durft hy onze achtbaarheid en zynen pligt vergeeten?
Toledo spreeke in Spanje op zulk een' toon, Mynheer!
Men kent in Nederland zyn hoog bevel niet meer.
Overstein.
't Is my wel bekend door welke vreemde wegen
Dees Landaart zich een recht, zo zeldzaam, heeft verkregen:
Maar overweegt gy niet dat gy, misleide Raad,
In Alva, in zyn' Zoon, Philippus-zelv' weêrstaat?
Philippus, die, uw Heer, uw wettig Graaf geboren,
Voor 't minst u zyn bevel niet vruchtloos moest doen hooren.
Door welk een' geest van woede is Neêrland overmand,
Dat elk ter zelfder tyd en eer en pligt verbant?
Moet gy, ondankbaar Volk! op zulk een wys vergelden
Het goede u toegebragt door die geduchte Helden,
Die Vorsten van zyn' stam, wier zorg u heeft bewaakt:
Die ge alles zyt verpligt wat u ontzagchlyk maakt?
Wie heeft den dappren Fries het bloedig staal ontwrongen:
Het Sticht met u veréénd, den Groninger bedwongen,
Het trotsch gewest verheerd 't welk Drusus vaart bezoomt,
En 't strydbaar Gelderland na zo veel kryg betoomd?
Was 't Keizer Karel niet, door wiens beleid verdedigd,
Ge u met zo groot een reeks van haatren ziet bevredigd?
En gy, die nu de vrucht van zulk een heil geniet,
Verächt, bestryd zyn' Zoon, en weert hem van 't gebied!
'k Beken, men zag uw' Vorst tot strengheid overhellen:
Maar wat bewoog u ook om hem de wet te stellen,
In spyt van zyn gezag verbonden aan te gaan,
Te muiten, en alöm de Ketters vóór te staan?
Wat Prins zou ongestraft zo veel geweld gedoogen?
Nochtans, ô Neêrlands Volk! weest met u-zelf bewogen,
Keert weder tot een' Heer wiens liefde voor u pleit:
Zyn hart zal open staan voor uw boetvaardigheid.
| |
[pagina 23]
| |
Hy wil 't Bataafsche Volk zo zeer de schuld niet geeven
Van al de uitspoorigheên in dit gewest bedreven:
Een vyand van uw rust, die nimmer was gewoon
Dan met een diep ontzag te siddren voor zyn' troon,
Maar die de zy' verkoor van Neêrlands Muitelingen,
Om 't roer van 't hoog bestier uit 's Konings hand te wringen,
En door dit wanbedryf, 't geen 't all' te boven streeft,
Zyn deugd, zyn' heldenroem geheel ontluisterd heeft;
Die styft u, die-alléén is oorzaak van dit woeden.
Kunt gy, beklaaglyk Volk, zyn inzicht niet bevroeden?
Gestreeld dat ge in dien nood op hem uwe oogen vest,
Belooft hy zich alreeds 't bewint van dit gewest.
Welke eene uitzinnigheid! de Ryksmonarch van Spanje,
Zo veeler Volken Heer, te wisslen met Oranje!
Wat doet gy? zal die Prins, dien gy zo teêr bemint,
U redden als Philips, daar ge u in nood bevind?
Kan hy den Frank, den Brit en zulke volkren keeren?
Of tegen Spanjes wraak dit schuldig land verweeren?
Waarmeê? met welk een Heir? Ziet zulks van heden aan.
Kan hy met all' zyn' moed Toledoos magt weêrstaan?
Getuige zy 't gevaar, de rampen die u drukken:
Want, Helden, 't is gedaan; gy moet voor Spanje bukken:
Uw voorraad is verteerd, uw muuren zyn gesloopt,
Gy moet uitzinnig zyn indien ge op uitkomst hoopt:
Nochtans, daar ge uw verderf onmooglyk kunt ontvlieden,
Besluiten we uit ons-zelv' om u genaê te bieden:
Toledo zegt ze u toe; maar ook vertoeft niet meer,
Erkent uw' wettig' Vorst, en legt de wapens neêr.
van Vliet.
Ja, Neêrland, om in tyds een haatlyk juk te ontkomen,
Heeft, door den nood geperst, de waapnen opgenomen:
Helaas! 't was niet gewend aan zulk een' tegenstand.
Wat Volk was ooit de trouw zo diep in 't hart geplant?
Het weigerde immers nooit om goed en bloed en leven
| |
[pagina 24]
| |
Voor zyner Graaven heil, voor hunnen roem te geeven:
Het Huis van Oostenryk heeft proeve 'er van gedaan;
Wat hebben wy 't met Volk, met schatten bygestaan!
Ja, schoon het krygen voerde onnut voor deeze landen,
Het sprak, en 't zag ons straks in heldenyver branden:
Getuige zy die Vorst, wiens daaden gy verhaalt;
Wat heeft hy onzen aart niet heerlyk afgemaald,
Wanneer men hem zyn' Zoon den zetel op zag draagen!
Wy willen ons hier niet van zyn bestier beklaagen.
Maar heeft hy 't Friesch Gewest, het moedig Gelderland,
Den Groninger en 't Sticht gelukkig overmand,
En onze haatren-zelf hervormd in Bondgenooten,
Men zag hem Spanje nooit van Volk of schat ontblooten:
Wy danken zulks aan ons, aan onzen heldenmoed,
De zege is steeds gekocht ten kosten van ons bloed.
Wy zouden voor Philips den zelfden yver voeden,
Maar nu hy tegen ons als een Tyran durft woeden,
's Volks rechten niet betracht, het land met schrik vervult,
En ons doorluchtigst bloed doet stroomen zonder schuld,
Heeft ieder dat ontzag, die teedre zucht verloren:
Hy weete dat wy niet zyn slaaven zyn geboren;
Een redelyk bevel wierdt nooit door ons gewraakt,
Maar 't moedig Neêrlands Volk is niet voor 't juk gemaakt.
Wy willen ook Philips zo zeer de schuld niet geeven
Van al de uitspoorigheên op zynen naam bedreven.
Een Alva, een Granvelle, een Vargas, slechts gewoon
Om met een slaafsch ontzag te siddren voor zyn' troon,
Die zyn 't, wier snoode raad ons al dees rampen brouwde:
Maar waaröm niet bedacht wien hy 't bewint vertrouwde?
Toen de Inquisitie-Raad, met zo veel bloed bespat,
En de eerzucht van Granvelle elks hart verbitterd had.
Heeft een doorluchte reeks van Eedlen zich verbonden,
En 's Lands beveiliging zich moedig onderwonden:
Waaröm op hun vertoog hen toen geen recht gedaan?
Dan had niet één van hen iets euvels onderstaan:
| |
[pagina 25]
| |
Maar neen; Philips, gewoon aan 't onbepaald regeeren,
Zendt Alva, om ons Land in puin en bloed te keeren:
Geen wonder dat Oranje, een Vorst zo groot van aart,
Tot redding van den Staat de waapnen heeft aanvaardt:
Noem zulks geen muitery: een toeleg, zo verheven,
Zal hem eene eeuwige eer by alle volkren geeven.
Geen staatzucht noopte hem tot zulk een grootsch bestaan;
Neen, Graaf, gantsch Nederland was hem om bystand aan:
Hoe zag men hem terstond van heldenyver branden!
Straks gaat hy, bly van moed, zyn kostlykheên verpanden,
Hy brengt een Vloot in zee, een Leger op de been,
En vliegt tot onze hulp door duizend dooden heen.
(ô Zucht voor 't Vaderland, verhevenste aller deugden!
Zo groote zielen ooit zich in haar' pligt verheugden,
Nooit miss' hy 't rein vermaak dat uit uw' invloed spruit;
Hy brenge ons heil te weeg, en 't maak' zyn wellust uit!)
De glans van 't hoog bewint kan eedle zielen streelen:
Maar toen hy ons gevaar zo grootsch met ons kwam deelen,
Toen alles hooploos stond, had toen die reden schyn?
Kon de eerzucht toen de bron van zyne daaden zyn?
Toledoos krygsgeluk verwekke ons hinderpaalen,
Onze yver, 's Prinsen moed zal eindlyk zegepraalen.
En zo de Frank, de Brit, of eenig Volk ons deert,
Zal die geduchte Magt, die 't gantsch Heeläl regeert,
Maar die de deugd-alléén met wellust kan aanschouwen,
Doen zien dat we op haar hulp niet vruchtloos ons vertrouwen.
Wat ons betreft, Mynheer, 't is waar; wy zyn in nood,
Rampzalig, afgemat, maar niet te minder groot.
Uw Veldheer zal dan slechts zyn pooging zien bekroonen,
Indien hy eisschen doet die onzen roem niet hoonen.
Overstein.
Dat eindlyk de overgaaf u voor zyn wraak behoed',
Of hy verdelgt uw Stad en vordert al uw bloed:
| |
[pagina 26]
| |
Gehoorzaamt, 't is nog tyd zyn deernis op te wekken.
Het Krygsvolk wordt vergund ontwapend uit te trekken,
Of zo 't vertoeven wil, zo 't hen gevoeglyk schyn'…
Brederode, opryzende.
Vergeet gy waar gy spreekt en wie die Helden zyn?
Zy, die hun Vadren-zelf in roem te boven streeven,
Ontwapend, zonder eer, uit Haerlem zich begeeven!
Wacht niets, dan dat hun ziel op zulk een' voorslag yz',
Niet één van hen, niet één zal leeven tot dien prys.
Overstein.
Hoe! gy vermeet u dan…?
van Vliet.
Gy kunt ons zulks verklaaren,
En twyfflen dat uw taal die eedle drift zou baaren?
Maar 't is genoeg, Mynheer, gy hebt uw' pligt voldaan,
Vertoef, uw Legerhoofd zal ons besluit verstaan.
Overstein.
Ik heb nog eenen last, ik moet de trotsche spreeken,
Die in uw-aller ziel de muitzucht aan durft kweeken;
Die Hasselaer, wier naam onsterfflyk weezen zou,
Waar' ze in haar heldendrift haar' wettig' Vorst getrouw.
Gedoogt gy 't?
van Vliet.
Die Heldin moog' voor een Dochter beeven,
Wy zullen haar met vreugd dit blyk van achting geeven.
Weläan, dat zy verschyn'.
Overstein.
Gy, kiest, verzuimt geen' tyd,
Of siddert.
van Vliet.
Denk, Mynheer, dat gy in Haerlem zyt.
| |
Zesde tooneel.
Overstein, alleen.
'k Heb my vergeefs gevleid, het zal my niet gelukken
| |
[pagina 27]
| |
Die Helden, die ik acht, aan haar verderf te ontrukken.
't Is of dit moedig Volk, dat geen gevaar beseft,
Zich boven 't ongeluk en alle vrees verheft.
Maar zouden ze inderdaad hun stout besluit voltrekken?
Verminkt, gelyk zy zyn, zou niets hen schroom verwekken
Om door een Heir als 't ons geweldig heen te slaan?
Ach! niets blyve onbeproefd om zulks te keer te gaan:
Zy hebben geen behoud, geen heil, geen hulp te hoopen,
Maar zouden ons voor 't minst hun leven duur verkoopen.
Wat bloedbad, welk een' moord bespeur ik in 't verschiet!
Tot zulk een' wreeden prys baat ons de zege niet.
Maar wat bekommert ons? zy mogten zulks besluiten,
Men smeekt uit Haerlem zelfs dat wy dien toeleg stuiten.
Kom, wenden we alles aan; mogt Kenau… zy genaakt:
Beproeven we of natuur dat moedig hart niet raakt.
| |
Zevende tooneel.
Kenau, Overstein.
Kenau.
Uw zege kon voor Spanje een bron van traanen weezen,
En Haerlem, schoon verheerd, is mooglyk nog te vreezen;
't Verwondert my dan niet, wyl ons Toledo kent,
Dat zyn voorzichtigheid ons een gezantschap zendt.
Alleen verbaast het my, Mynheer! 'k moet zuks verklaaren,
Dat ik zyne aandacht wekke in 't midden dier gevaaren.
Kan 't weezen dat myn haat hem zo gewigtig schyn'?
Wat wil men van een Vrouw, daar zulke Helden zyn?
Overstein.
Een Vrouw als gy, Heldin, kon die verwondring staaken
Als zy haars Vyands oog op haar bedryf ziet waaken;
Gy gaat niet slechts uw Kunne in 't bloedig strydperk vóór,
Zelfs de onze volgt uw' moed en geeft uw' raad gehoor:
| |
[pagina 28]
| |
En daar zo grootsch een aart uw glori uit moest werken,
Verzaakt gy ze om de wraak, de muitery te sterken!
Is 't mooglyk dat een ziel met zo veel deugd versierd
Zulk een verblinde drift den ruimen teugel viert;
Haar' wettig' Vorst verraadt, en door 't ontzinnigst woeden,
Haar Stad, haar Volk verdelgt, wier val zy kon verhoeden?
't Is waar, gy hebt tot nu, door ydle hoop misleidt,
En steunende op Oranje, u met ontzet gevleid:
Maar kan hy zich voortaan een' weg tot Haerlem baanen
Door onze Benden heen? Mevrouw, kunt gy dit waanen?
Of zouden we op zyn doen geen waakende oogen slaan,
Den dag, den laatsten dag dat ge ons te keer kunt gaan?
De reden kan voor 't minst zo dwaas een hoop niet styven:
Maar welk uitspoorigheên de wanhoop doet bedryven,
Hoe ze ook de menschlykheid in 't edelst hart verdooft,
ô Hemel! kan het zyn dat gy haar stem gelooft?
Kan 't zyn dat Ripperda die woede toe zal geeven?
Is 't mooglyk dat zyn Gade, uw Telg, uw beider leven,
Hem geen bekommernis, u geen meêdogen gaf!
Of zwoert gy, met uw' Heer, natuur en vriendschap af?
Kenau.
Wat spreekt gy van natuur, en welk een mededogen…?
Ja, 'k derf myn zielsvermaak, den wellust van myne oogen,
Maar 'k zie geen stof tot rouw in myn bekommernis,
Dan dat ik voor een' tyd haar' troost, haar byzyn miss'.
En welk eene andre vrees begeert gy dat ik voede?
Wie wreekt zich op een Vrouw, en dat in koelen bloede?
Hoe streng uw Veldheer zy, denk of zyn roem geheng',
Mynheer, dat my uw taal in dat vermoede breng'.
Overstein.
Mevrouw, ik weet myn' last, vergun my dien te ontvouwen;
Wy zullen hem de zorg van zynen roem vertrouwen.
Uw Raaden zien de Stad in 't wreedst verderf gestort,
En aarzlen na 't verdrag dat hen geboden wordt!
Wat heeft het my gekost myn' Veldheer zulks te ontwringen!
| |
[pagina 29]
| |
'Gaa (roept hy eindlyk uit) gaa, vind die Muitelingen,
Opdat een trotsche Vrouw myn' eisch, myn gunst versmaad',
Gy weet wat zy vermag op een' misleiden Raad:
Hoe vuurig heeft zy 't Volk tot wraakzucht aangedreven!
Maar zweer haar, durft men u een weigrend antwoord geeven,
Dat ik, dus lang getergd, en op myn beurt verwoed,
Die stoutheid wreeken zal op haar, op al haar bloed.
Haar Dochter… Staa my toe een Moeders hart te spaaren;'
Ik kan u zonder schrik het ovrig' niet verklaaren.
Kenau.
Kan 't weezen dat zyn haat haar' ondergang besloot?
Spreek, Wreede, welk een lot bereid hy haar?
Overstein.
De dood.
Kenau.
De dood! zou die Barbaar dat gruwelstuk niet vreezen?
Dit slechts ontbrak hem nog om Alvaas Zoon te weezen:
't Is tyd dat hy zyn wraak, zyn razerny bekroon',
En zich het waardig kroost van zulk een' Vader toon'.
Maar moet ik inderdaad zo wreed een taal gelooven?
Zoude een ontmenscht bevel myn Dochter my ontrooven?
Die Dochter, die ik 't meest na 't Vaderland bemin,
Die steeds myn toevlucht was, myn troost, myn zielsvriendin,
En daar de dood myn' Borst, myn' Ega my ontrukte,
Alleen myn traanen droogde in 't onheil dat my drukte?
ô Hemel!
Overstein.
Treft u zulks, u, die haar vonnis velt?
Haar leven of haar dood wordt aan uw keur gestelt;
Ja, 't staat aan u, Mevrouw, voor haar behoud te waaken.
Gy kunt…
| |
[pagina 30]
| |
Kenau.
Wat moet ik doen?
Overstein.
Eene eedle pooging staaken.
Werk Haerlems overgaaf by Volk en Raaden uit,
Vlieg, kom de woede vóór van een ontmenscht besluit.
Kenau.
Wie ik, die niets verzuimde, in 't onheil ons beschoren,
Om hen tot tegenweer, tot grootheid aan te spooren?
Neen, vlei u niet, Mynheer, dat ge immer u beroemt…
Overstein.
Gy wilt het dan? Vaarwel! uw Dochter is gedoemd.
Kenau.
Ach, Graaf!
Overstein.
Wel nu?
Kenau.
Gy vergt…
Overstein.
Verkies.
Kenau.
Gy doet my yzen.
Overstein.
Indien gy dan uw bloed, Ontaarte! kunt verwyzen,
Zal 't noodlot van een Volk dat naauwlyks weêrstand biedt,
Dat Volk, dat gy ten prooij' van duizend rampen ziet,
Voor 't minst die razerny uit uw gemoed niet weeren?
Straks rukt men herwaarts aan om Haerlem om te keeren:
Stel u dien toestand vóór in all' zyne ysslykheên.
Ons Leger staat geschaard, en wacht myn komst-alléén.
Kenau.
Dus, zo men bukken wil, is Haerlem vrygesproken?
Zie Naardens overschot en Zutphens puinen rooken;
Zie Mechlen gantsch verdelgd, uw' Veldheers naam ten schand;
Die wreedaart zonder trouw…
| |
[pagina 31]
| |
Overstein.
Mevrouw, 'k ben zyn Gezant.
Gebruik op nutter wyz' deeze uiterste oogenblikken.
Die strengheid wierdt vereischt om Haerlem af te schrikken.
Maar wat besluit gy? spreekt.
Kenau.
Indien ik inderdaad
Dan eenige achting won by 't Volk en by den Raad:
Zo nog die Heldenschaar' naar my het oor wil neigen,
Eer zult gy Haerlems vlam ten Hemel op zien steigen,
Eer word' haar gloeijend puin ons graf, ons bed van eer,
Dan dat het schandlyk zwicht' na zulk een tegenweer.
Vaarwel; 'k hield Ripperda zyn ongeluk verborgen;
Die Held moet ongestoord voor onze glori zorgen:
Maar nu is 't meer dan tyd dat ge uit zyn voorbeeld ziet
Wat onze deugd vermag als Neêrlands heil 't gebiedt.
Overstein.
Hy, voor zyne Echtgenoot, zyn' levenslust niet vreezen?
Maar wat ontroert myn ziel! moet ik haar voorspraak weezen?
Wat vergde ik u, Mevrouw, tot nadeel van uw' pligt?
Kunt gy een Stad behoên die voor myn' Veldheer zwicht?
Is 't eindlyk, is 't een daad die met uw' roem kan stryden,
Een' Vorst dien gy verried op nieuw uw trouw te wyden?
Zie daar tot welk een' prys uw Dochter wierdt gespaard:
Vervolg, wees van natuur, van menschlykheid ontaardt;
Vereeuwig dus uw' naam, die zege is uwer waardig:
Maar, Wreede, vlei u niet, het doodlyk staal is vaardig;
Het oogenblik genaakt, straks zult gy toe zien slaan,
En hier zal de eene steen niet op den andren staan.
| |
Agtste tooneel.
Kenau, alleen.
Hy gaat, en laat myn ziel ten prooij' van duizend dooden!
ô Hemel! sterk myn deugd: 'k heb alle uw hulp van nooden.
| |
[pagina 32]
| |
't Is thans geen Dwingeland wiens pooging ik bestry:
Natuur in al haar kracht… Ach! welk een weêrparty!
Doch moet ik voor 't gevolg van zyn bedreiging vreezen?
Zou Alvaas dappre Zoon zo wreed een monster weezen!
Hoe! is 't my niet bekend hoe fel zyn gramschap woedt?
Ken ik zyn' afkeer niet, zyn' wrok op al myn bloed?
Daar is geen twyffel aan, het staal reeds opgeheven…
Bloeddorstige! laat af, gy zult dien slag niet geeven:
Laat af, betoom uw wraak of vrees myn razerny;
Ik leef, ik sterf met haar, tot welk een' prys het zy.
Waar ben ik! welk een taal! 'k verlies me in myne ontroering.
Vergeef me, ô Vaderland! vergeef my die vervoering!
Myn ziel, hoe fel verscheurd, weet wat haar pligt gebiedt:
'k Beraad my tusschen u en myne Dochter niet:
Maar moet ik, slechts gewoon uw glori te bedoelen,
U ziende in zulk een' nood, myn' eigen ramp gevoelen?
'k Zal u vergoeding doen: wees van myn' trouw voldaan:
Wat zoude ik voor uw heil, voor uwen roem bestaan,
Indien ik, gantsch vervreemd van liefde en mededogen,
Myn bloed vergieten zag met onverschillige oogen?
ô Gy, die in myn ziel die teedre ontroering baart,
Gy, wellust van myn hart en al myn troost op aard',
Myn Dochter! 'k zal voor 't minst u deeze traanen geeven,
Die liefde, zo volmaakt, blyv' de adem van myn leven:
Zy neem', zo 't mooglyk is, nog steeds in krachten toe,
Opdat ik aan myn' pligt een schooner offer doe!
Hoe zal die wreede maar' uw groote ziel doorwonden,
ô Gy! die aan haar lot zo teder waart verbonden!
Manhafte Ripperda, wie blaast my krachten in,
Hoe meld ik u een' slag zo doodlyk voor uw min?
Reeds voel ik hoe de smart uw hart vanéén zal ryten.
Ik-zelf… maar blyf ik hier deeze oogenblikken slyten?
Kom, 't voorbeeld is van kracht waar eens de deugd gebiedt:
Natuur, verscheur myn ziel, maar krenk haar' grootheid niet!
Einde des Tweeden Bedryfs. |
|