|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
Kamacho, tegen iemant van binnen.
Slae jy dien weg maer in, en doe gelyk ik zeg;
Ik zel eens zien of ik 'er vind, op deuzen weg.
Ja wel, ik zeg nog iens, daer moet wat gaende weezen.
ô! Al dat wandelen met Laura doet me vreezen.
't Is koddig van de Bruid! zy is geduurig zoek.
'k Loof dat Bazilius (want hy is gaeuw en kloek)
Men bruid verleien wil. Hy zel me parten speulen!
Ik vrees warentig dat 'er iets is in de meulen!
De boeren zeggen dat hy hier staag met heur praet.
Alleenig om een hoek, wie weet hoe dat het gaet!
Ik zel hier wachten, en me zelven wat versteeken.
Zacht daar komt Jochem de Poejeet, die lykt te preeken.
De loeris ziet me niet, zo leutert hem 't verstand.
| |
Tweede tooneel.
Meester Jochem, Kamacho.
‘Puf nou Poëetjes, 'k ben de baas van 't gantsche land!
Puf Salamanka, met uw alma akkademi.
Ik Miester Jochem, hoofdpoëet van sante Remi,
In 't landschap Mancha, maak myn rymen aanstonds weg.
Sonnetten in een uur. Zeg Rederykers, zeg,
Wie zou 't my nadoen? En myn beste referynen,
Wel honderd regels lang, (het zal wat wonders schynen)
Doe 'k in een halven dag: maar 'k heb natuur te baat.
Daar Lope Vegaas, en Quevédoos geest voor staat,
| |
| |
Help ik 'er deur, ja 'k weet 'er fouten aan te wyzen.
Dat ik prys, zullen al de boeren met my pryzen.
Die my te vrind houd, maak ik een volmaakt Poëet.
Ik rym terwyl ik slaap, ik rym terwyl ik eet;
En op de brillekiek bedenk ik myn rondeelen.
't Is alles geest, een aâr moet uit de boeken steelen;
Ik niet; schyt boeken, 'k heb de kunst hier in myn kop,
Ik ben geheel doorwiekt van zuiver hengste sop;
Ja 'k ben poëet zelfs in myn moeders lyf gebooren.
Sinjoor de Bruidegom, koomt gy my hier te vooren!
Wel Miester Jochem heb jy ook myn Bruid gezien?
Ze is by de Muzen op Parnassus berg misschien.
Wat is dat voor een berg? wat of je al uit zult stooten.
Die Muzen en dien Berg zyn in myn brein besloten.
'k Verstae dat niet; ik vraeg of jy myn Bruid niet weet.
Gy vraagt my als een gek: ik andwoord als Poëet.
Wat schort je Jochem? benje dol? of benje dronken?
Met uw verlof, jy hebt my niet een zier geschonken.
Ho ho! nou merk ik 't al; je zelt licht moeij'lyk zyn?
Wel ja, jou Kok, die Waal, zei dat men hier den wyn
Als water schenken zou, en nou ik ben gekomen,
Heb ik noch wyn noch Waal, noch niet een brui vernomen.
Ik zal dien rotzak weer betaalen voor dien trek.
Hy heit zyn bootschop dan niet wel gedaen, die gek.
Ik denk je zelt my ook trakteeren?
Wel zou ik niet? je zelt je keel ook helder smeeren.
Maar zeg, is jou myn bruid met Laura niet ontmoet?
Ja tog, ik heb de Bruid daar even nog gegroet.
Zy had haar Speelnood Laura by 'er.
Zag jy Bazilius dan niet, haar ouwe vryer?
ô Neen geen mensch. Ik had in d'zin haar dit gedicht
| |
| |
Eens veur te leezen: maar 'k vergat toen juist myn plicht,
Door zeker vaers het geen me schielyk in de zinnen
Quam vallen, 't slaat heel raar op u, en op uw minnen.
Maer ik heb niet langer tyd.
Wel hoe, zo haastig? 'k denk gy hebt nu uitgevryd?
Maer zeker Jochem, 'k heb gien tyd om nou te praeten.
Jochem haalt Papieren uit zyn zak.
Ik heb een Bruiloftsdicht.
'k Vraeg niet of 't goed is, 'k weet 'et wel:
Maer 'k heb nou juist gien tyd.
't Is maar van vyfthalf vel,
'k Zal 't gaauw eens voor je leezen.
Dat hiele Dicht? gans bloed! wel dat ken nou niet weezen.
Ik moet de bruid eens....
Hoor een regel acht of tien;
Lees op! als 't moet geschiên.
't Moet eerst gekorrigeerd: want ziet zen leeven is
Een Dicht terstond niet goed, dat eerst geschreven is.
Wel wat bruijt my dat? ei, 'k bid datje gaeuw begint.
Ik weet wel dat uw bruid de Poëzy bemint.
De duvel moet den vent met zyn gedichten haelen.
De duvel zou my daar niet heel veel voor betaalen.
'k Wil hier niet langer staen,
Myn bruid die is niet in....
Wagt, wagt, zo vang ik aan.
Een zeker bruiloftsdicht, ter eeren van d'eerzaamen,
En zeer diskreeten, en tot veele ding bequaamen
Kamacho, zeer geleerd gelyk een Kikero.
De zoon van Pedro Lope, en Guurtje Knuppelstro,
Die nu de bruîgom is, met 't çiersel aller maagden,
De pronk van Remi, die aan iedereen behaagde,
Quiteria genaamd, getreeden in de trouw,
In 't jaar van emme, de, ce, ikze....
| |
| |
't Gedicht maer aenstonds op, 't is wonger wel verzonnen,
't Is mooij 'erymd. Hadie.
Wel 'k heb nog niet begonnen,
Dat was het hoofd nog maar.
Och waerje al 'an de staert!
Het dicht dat is gemaakt puur of je een keuning waart,
Je hebt 'er in van al de goden, en godinnen,
Van keizers, keuningen, van harders, harderinnen.
Gut kereltje, gy zult staan kyken als Piet snot.
Heb jy nou al 'edaen? Is dit nou 't end en 't slot?
Wel neen, 't begin zal ik u datelyk doen hooren.
Ik word schier aêrs van al dat talmen 'an myn ooren.
Indien je kennis had van de eed'le Poëzy...
Zwyg, zwyg, 't is dubbeld gek, mal en Poejeet daar by
Neen blyf; nu zal ik aanstonds leezen.
Wel talmt dan niet te lang.
't En hoeft niet veel geprezen;
Het pryst zichzelfs genoeg.
Dat 's wel, maer maek een end.
Hier kom ik by zyn ekselentie,
Die trouwen zal het mooijste mensie,
Vol wonderlyke kunst, en scientie,
Bevalligheid, en eloquentie.
'k Doe u by deezen advertentie,
Maar geef een weinigje silentie,
Dan zult gy hooren een inventie,
Van elken regel een sententie....
‘Waer haelt de gek dien brui quae woorden tog van daen?
Ja hongt noch kat zou 't niet verstaen.
Apollo, Venus, Mars, Vulkanus,
Leo, Silvester, Adrianus,
Jupyn, Merkurius, Sileên,
Haal water voor me uit Hippokreen:
| |
| |
Dan zal ik drie voet hooger stappen,
En uit een ander vaatje tappen,
Als eer Homerus heeft gedaan,
En Nazo, Maro, of Lukaan:
Dan zal ik van de negen muizen,
Myn vaerzen fyntjes laaten pluizen.....
Ik ken dat volk niet, 'k heb er niet één van 'enood.
Wel dat 's geen wonder: want zy zyn nu al lang dood.
Hoe dood? je zegt nochtans ze moeten water haelen.
Dat 's op zyn groot Poëets, ô kond gy vreemde taalen,
Hou maer op, ik heb 'et wel 'evat.
Hoor dan aandagtig: want dit is nog beter blad.
In de alderoudste Landkronyken,
Staat van geen paar dit paars gelyken;
Want Hector, en Andromache,
Noch Echo, met haar lief Narcissus,
Penelope, en Vorst Ulissus....
Hou op! hou op! myn kop wordt van dit talmen zeer.
Ja, he, broer lief, tienmaal meer,
Maer zeg waer toe die quaeje naemen?
Dat is de sjeu van 't dicht.
Ja wel sie daer, 'k verstaeme
Op die quae woorden niet, die moesten 'er maer uit.
Uit? uit? uit? Wel dan was myn heel gedicht verbruid.
Wel Miester Jochem brui je altyt de goeje menschen
Ho! zo schoon als je ooit zou wenschen.
Merkurius, Venus, Luna, Sol.
| |
| |
Ik ken dat volk tog niet.
't Zyn zeven dwaalplaneeten.
Jou harsens lyken ook te dwaelen.
Wel Miester Jochem, 't schortje zeker in 't verstand,
De zeven wyzen van 't vermaarde Griekenland.
Wel neen ik, by men zoolen.
Wel dan van veurne of 'an.
'k Moet na men bruid, il wil hier nou niet langer staen.
Hoor eerst dit Liedje, dan zal ik je laaten gaan.
Hoor toe jongmans ik zal verklaaren,
Tot lof van die hier t'zaam vergaâren,
Hoe datter nu trouwt een jongman fyn,
Al met een zoetelyk maagdelyn.
Je meugt de bruid ter deeg bekyken,
Men vindt geen schoonheid haars gelyken,
Ja zoekter vry heel de waereld deur,
Daar isser geen een zo blank van kleur.
Ze is wit van hals, ze is wit van tanden,
Ze is wit van troni, wit van handen,
Ja zoekter vry over 't heele lyf,
Het isser het allerblankste wyf,
Wel keerel, zou een aêr heur lichaem visenteeren?
't Komt zo in 't rym te pas.
Ik zou dat niet begeeren.
| |
| |
De Bruîgom is een kittig haantje,
Och, och, hy liet zo menig traentje,
Om datter het meisje zo lang zweeg,
Eer hy 'er het lieve jawoord kreeg!
Hy riep myn uil, myn lief, myn schaapje,
Daar is de pap, nou zeg eens, gaapje?
Zy riep 'er, loop heen, jou mallen bloed,
Jy weet 'er niet wat de kei jou doet.
Heb ik de kei? de kei? de kei? wel seldrement.
't Komt zo in 't rym te pas.
'k Loof datje simpel bent.
Toen heeft hy haar een ring gegeeven,
En sprak myn ziel, myn troost, myn leeven,
Ik bender verliefd, myn smoddermuil.
Daar isser myn trouw, myn aapje, myn uil.
Myn aepje? en myn uil? dat zei ik nooit in 't vryën.
't Komt zo in 't rym te pas.
De droes 't is niet te lyên.
Toen kon de meid niet langer zwygen,
Haar hembje sleepte in het nygen,
Zy zeider nou zelje zyn myn man,
Om datje zo aartig vryên kan.
Heur hembd dat sleepte niet; ze heit niet iens 'eneegen.
't Komt zo in 't rym te pas.
Dat rym is niet ter deegen.
Hy zei ik dankje lieve mensje,
Nu had ik nog wel een klein wensje,
Je weeter wel wat ik zeggen wîl, moer,
Myn trekkebekje, myn duifje, myn hoer.
| |
| |
Hoer? hoer? 't Is een pasquil, hoe durfje 't doen? zeg op!
't Komt zo in 't rym te pas.
't Komt zo in 't rym te pas.
Kamacho, geeft Jochem stokslagen.
Daer beest, dat 's veur je rymen.
't Komt ook in 't rym te pas.
Jochem nedervallende roept:
Help! help! Ik zal bezwymen!
Och! 'k zie daar volk. Help! help!
| |
Derde tooneel.
Don Quichot, Sanche, Jochem.
Wie roept daar om myn hulp?
'Et zyn weer tovenaers, 'k kruip liever in myn schulp:
'Et heugme nog van flus, dat dikhout zaegtme planken.
'k Mag keuning Harsepan wel veur myn leeven danken,
Hy heit ongs braef 'ered.
Don Quichot, tegen Jochem.
Riept gy strak om hulp, myn zoon?
Verhaal me uw' avontuur, myn arm zal u beschermen.
'k Moet me over u erbermen!
Wie is uw' vyand? is 't dien schelmse tovenaar,
Zal ik met dezen arm den reus zyn kop afhouwen,
Dat je 'em maar wat af kon touwen,
Dat ging nog zo wat heen: de kop af is te veel.
Zeg is 't een reus of niet?
Wel neen het, by myn keel,
'k Heb nooit geen reus gezien, want hier in deze landen
Wie dorst u dan aanranden?
Was't dan een ridder, of een schildknaap?
| |
| |
Een boer! ja wel, ik zeg niet meer.
Wel maetje, laet je jou van boeren overbluffen?
Van boeren? foei, 't is schand; daer moetje niet voor suffen.
'k Hou niet van vechten: 'k ga graag heel huids na myn bed.
Konfrater, daer 's myn hangt, ik ook, jy lyktme net.
Hoe heet de boer, die u zo even heeft geslaagen?
Ho! je hoeft niet meer te vraegen,
Dat is die tovenaer, die ons op knuppelsop
Te bruiloft heit 'enoot. Wel langs, 'k voel nog men kop,
Men gat, men rug, men hals, men armen, en myn beenen;
Die tovenaer is jou voorzeeker ook verschenen.
Neen, 't is geen tovenaar: ik ken hem al te wel.
Ja wel een tovenaer; bezie maer iens men vel,
Dat hy me flusjes, schoon 't me in 't allerminst niet jeukte,
Maer puur uit kortswil, al zo murf als stokvis beukte.
Neen, 't is geen tovenaar; Kamacho hiet de schelm,
Kamacho met zyn muts of alias een helm?
Dat 's een tovenaer, dat 's zeker.
Ik bidje vrindje, spreek 'er
Toch nou niet meer van, 't is een tov'naer in zyn hart.
Dan is 't geen wonder dat ik strak zo was verward:
Die tovenaar geleek den bruîgom op een haartje.
Dat doen die boeven, ho, dat kunnen ze...
Ze hebben 't miest 'emunt
Op ons; gien tovenaer, die ons gien quaed en gunt.
Don Quichot, tegen Jochem.
Heer ridder, zeg my eens hoe dat we 't zullen maaken.
Zyn hier omtrent ook drie van de allerbeste draaken,
Om met een snelligheid te vliegen door de lucht?
Op draeken ryën? neen ik hou niet van zo'n klucht;
Ik quam myn wyf wel t'uis in honderd duizend stukken;
Elk op een Ezel, dat is veilig, dat zou lukken.
Ik wil op draeken, en serpenten ryden, zwyg,
| |
| |
Ik zal my wreeken op dien tov'naar.
En zoek ik nou zo gaeuw die draeken, en sarpenten?
Wel waar kreegse Amadis van Gaulen? Rui van Trenten,
De Ridder van het Schaap, de Ridder Palmeryn,
Reinoud van Montelbaan, Oerson en Valentyn,
Wel dat kan ik niet raeden.
Dan moet gy boeken van de ridderschap doorblaaden:
Daar vindt men 't zonneklaar. De Ridder van het Lam
Reed eens in een gewest, daar hy in 't kort vernam
Een' ouden gryzaard, in de groente, by de zoomen
Der vlietende rivier, wiens zilv're waterstroomen
Besproeijden met haar vogt het omgelegen veld;
De gryzaard was verblydt, en sprak: zyt welkom held,
Ik heb u hier verwagt met smart veel honderd jaaren,
Om dezen avontuur voor uwen arm te spaaren.
Zy traden in een boot, doch zonder riem of roer.
De boot, die sneller als een schim, van d'oever voer,
Was in een uur met hen al digt by Tartaryen.
Daar barsten ze op een' klip, onmog'lyk te vermyên,
En zonken in de zee tot onder op den grond,
Alwaar een schoon kasteel van diamanten stond.
De gryzaard sprak: wel aan, rep nu uw' dapp're handen,
Bestorm dit hoog kasteel, en wil den reus aanranden,
Die door de tovery een jongkvrouw heeft geroofd.
In 't kort, hy heeft den reus terstond den kop gekloofd;
De jongkvrouw weêr verlost, gebragt in haare wooning
In 't ryk van Kalikoet; daar was haar' vader koning;
Dewelke uit dankbaarheid, om zulk een groote trouw,
De Maagd den ridder schonk tot bruid, en echte vrouw.
Een schoonder aventuur, 't moet nou een slegte tyd zyn,
Dat ons dat niet gebeurt, of zou men 't hagje quyt zyn?
Myn heer heeft groot verstand na 'k merk van poëzy?
Men heer? ja op een prik zyn metten en gety.
| |
| |
Ja de eed'le poëzy is waardig te beminnen,
Ze leidt den geest om hoog, brengt speelend wysheid binnen,
Ze is 't vuur der reên, een bron, die heilzaam water geeft;
Die uit natuur alleen haar' zuiv'ren oorspronk heeft;
Die opgepronkt door kunst, de zinnen weet te streelen,
En kan den vorsten raad, al speelend', mededeelen.
Is dan 't pouweetschap meer als 't gouverneurschap? maek
Me dan Pouweet, wie weet hoe hoog ik dan wel raek!
Jochem, tegen Don Quichot.
Gy schynt een Mars in moed, een Cicero in 't spreeken,
Ik bidje, laet dat steeken:
Hy 's gien ciroop, noch ook gien kat-oor, beste maet;
Neen, neen, byloo, men heer, hy staet daer, daer hy staet,
Hy zou zen kaes en brood van niemand laeten vreeten.
Praet wat je wilt, hy zel 'er altyd meê van weeten.
'k Wed as je, 'k zeg niet meer...Nou dat 's tot daer en toe,
De kalven balken al zo makk'lyk as de koe;
Ik moet je lui hier iens een sprookje van vertellen.
Is 't hier nu tyd om van je sprookjes te staan lellen?
Zeg ons iens langsje 'k loof dat jy hier burger bent?
Weunt hier een man in 't dorp die draeken wil verhuuren?
Wat geeft men in een dag!
Wel dat zyn wond're kuuren,
Dat is een raare vraag, 't lykt zeker wel van 't mal.
Neen 'k mien'et, houd men hier gien draekjes op 'et stal?
Men heer zou as een schim mit ons de lucht deurvliegen;
Ei hael een draek drie vier, ei zeker, zonder liegen.
Don Quichot, tegen Jochem.
Heer ridder, in der daad ik was u zeer verplicht,
Als 't u beliefde dat.....
Jochem, Kamacho ziende loopt weg.
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Don Quichot, Sanche, Kamacho.
Don Quichot, tegen Sanche.
Hoe, schemert my 't gezicht?
Wel neen, dag hofftêe, zie je 'em ginder dan niet loopen?
'k Loof dat hy draeken zel gaen huuren, of gaen koopen.
Maer al gezien, waerom 't Poeetje liep, men heer.
Pas op de veter, 'k zal terwyl zo wat van veer
Sanche, klimt op een' boom.
‘Wel, wie heit zen leeve daegen,
De bruid is op een hongt, terwyl ik me liet plaegen,
Van dien verbruiden gek, dien raezenden Poejeet;
Mit dat verzoord gedicht: daer 's niemand niet die weet
Don Quichot, trekt zyn sabel.
Staa vast! ô hoofd der tovenaaren.
Nou is hy in de knip. Wat zingt de schelm nou fyn!
Och! riddertje, wil my genadig zyn!
't Is maer een tovenaer, daer is niet aen bedreven.
Men heer, slae ei'ren in de pan,
| |
| |
Daer kommen metter tyd maer quaeije kuikens van.
Wel aan, zo ik u liet passeeren,
Zoudt gy me wel voldoen in 't geen ik zou begeeren,
Dan zult ge u na Tobozo spoên:
Gy hebt met vliegen maar een uur of twee van doen.
Heel nae Tobozo, sjeur, dat is wel veertien uuren;
Neen, dat kan zo lang niet duuren
Met vliegen; tovenaars doen gaauw zo'n kleinen weg.
Ik bin gien tovenaer, gelooftme dat ik 't zeg!
Kyk hoe kan die fiel hem houwen.
Slae dood! men heer, slae dood! hymogt ons weer wat brouwen.
Vlieg! vlieg! en kom weêrom; of 'k zweer u by de goôn,
Dat gy zult sterven; ja al waart ge by den troon
Van Pluto 'k zal u daar opzoeken en vernielen:
Deez arm verbreekt de magt van tovenaars, en fielen.
In één uur ken dat onmooglyk zyn,
't Is veertien uuren veer.
Slae dood! myn heer, slae dood!
Don Quichot, met een verwoedheid.
Schelm, gy moeft ons niet bedriegen.
'k Vlieg terstond, hadie.
‘Och! och! wat bin ik in de klem.
Wel, om een witte met een zwarten;
Niet anders als zyn gat te veegen an de poort.
'k Zel al doen wat je wilt, Sinjeur, wees niet verstoort.
Gy zult Dulcinea eerbiediglyk begroeten,
En kussen, als een slaaf, demoedig haare voeten,
En zeggen: schoonste vrouw, ik ben in 't open veld
Verwonnen, door den arm van uw' bedroefden held,
Die 't naare woud vervult, met zyn verliefde klagten:
| |
| |
Om dat gy hem gestaag verbant uit uw' gedachten.
Zeg dat haar ridder van de droevige figuur,
Met groote smart verlangt naar dat gelukkig uur,
Wanneer hy in 't Paleis haar schoonheid zal aanschouwen.
En vraeg 'er wanneer datze t'zaemen zullen trouwen.
Mondje toe, je hebt al weer verbeurd.
Verhaal haar, hoe gy ziet dat haaren ridder treurt;
Bid dat het haar believe een lettertje te zenden,
Tot balsem voor myn quaal, en troost in myne elenden.
Wel aan, vlieg nu maar op; 'k verwagt van u terstond
Een heilzaame artseny voor myne minnewond.
Zeg tovenaertje, heb je zulken mallemori,
Om dat te onthouwen? 't is begut een hiele storie.
Ja, 'k moet in één uur tyds heel nae Tobozo gaen,
Om 'an de voeten van...van...van...een' slaaf te leggen;
En daer moet ik dan van een zek'ren balsem zeggen,
En van een droevige figuur of zulken brui;
En dan hoe dat ik bin verwonnen van je lui.
Dat is een kaerel van mall'morie; wie zou 't denken?
Maer apprepo; de helft van al wat ze 'an jou schenken,
| |
Vyfde tooneel.
Kamacho, alleen.
De knecht niet minder; 't is een wongerlyk geval;
Ik was een tovenaer! ik zogt heur te bedriegen,
En moest in één uur tyds heel naer Tobozo vliegen!
't Is volk uit 't dolhuis die misschien zyn los 'eraekt.
't Is wonger dat 't geregt hier van gien werk en maekt.
| |
| |
Toen zy me de eerste rais ontmoetten, leek 't wel scheeren.
Daer komt Bazilius. Wel wat of hem mag deeren?
| |
Zesde tooneel.
Bazilius, Kamacho.
't Is goed dat wy in 't end eens raeken by malkaêr,
Heb jy myn bruid hier flus niet in het bosch gesproken?
Zeg waer heb jy ze gestoken?
Ik heb uw bruid van daag op deeze plaats gezien,
En de eer gehad van haar geluk en heil te biên;
Verblyd om dat zy zich met een van myne vrinden,
Daar ik u onder tel, door 't huwlyk zal verbinden.
ô! Jonker 'k vrees jy bent maer op een ergjen uit.
Ik heb gien zin in al dat wand'len van de bruid.
Dat moet gy aan haar zelf verklaaren,
En vinden middel om haar beter te bewaaren.
Gy hebt geen reden om van my jaloers te zyn;
Gy trouwt van daag met haar: dies heeft die zaak geen schyn.
Wat zei ze teugen jou? ei wil het me vertellen.
Ik zal 't daarna wel doen, wil my niet langer quellen.
Hadie, 'k ben dan te vreên.
| |
Zevende tooneel.
Bazilius, alleen.
ô Hemel wat geluk, hy laat my hier alleen!
Nu zie ik haast een end van zorgen en verlangen;
'k Zal nu Quiteria, myn tweede ziel, ontfangen!
| |
| |
Kamachoos rykdom geeft myn hart nu geen meer pyn,
Hy zal geen hinderpaal van myne liefde zyn.
En gy vermaaklyk bosch en groente, nooit volprezen,
Indien gy kennis droegt, gy zoudt getuigen weezen,
Van al de vreugde, daar myn hart mede is vervuld,
Gy zoudt getuigen, hoe de liefde door geduld
Kan zegepraalen, en de fierste maagd verwinnen,
En doen, de dwing'landy ten spyt, de deugd beminnen.
En...maar, daar koomt myn lief, zo vol behoorlykheid.
| |
Achtste Tooneel.
Bazilius, Quiteria.
Hoe dus Quiteria! hoe ziet gy dus beschreid!
't Is alles nu gereed; derhalven laat ons vlieden.
Wees getroost; wyl 't moet geschieden.
Ach lief, die vlucht, die vlucht spelt niet als ongeval!
Ik staa geheel bedeest; ik weet niet wat ik zal
Die zuchten, noch uw' traanen,
Zyn magtig ons den weg tot onze rust te baanen:
Onnutte zorgen, zyn geen midd'len om te ontvliên
Dat uitterste gevaar, 't geen wy voor oogen zien.
Wy hebben weinig tyds; ik bid wil u verkloeken.
Hoe zoud' myn vader dees ligtvaerdigheid vervloeken.
My dunkt hy klaagt alreets: Helaas! myn eenig kind,
Zo eerbaar opgevoed, zo teêr van my bemind,
Heeft teffens eer en tucht, en deugd geheel verlaaten.
Hoe zou de gryze man, die my zo mint, my haaten;
En steets aanmerken als een schandvlek van 't geslacht.
Uw vader neemt op stam, noch afkomst, zelfs geen acht;
| |
| |
Vermits hy my beloofd, en dierbaar heeft gezworen,
Dat hy geen bruîgom had voor u, dan my verkooren.
Hy heeft Kamacho nu in myne plaats gesteld,
Niet anders dan uit zucht tot dat vervloekte geld;
Op myn gedrag, of stam, weet hy het minst te zeggen;
Bemerk, en oordeel dan, hoe onze zaaken leggen.
Gy zyt onschuldig: hy alleen, hy heeft de schuld;
Is hy in 't eerst verstoord, de tyd geev' hem geduld.
Zyn schuld kan myne schande in 't allerminste afwassen.
Kom, vluchten wy, myn lief! 't is tyd, eer ze ons verrassen.
De min raadt dat ik vlucht, en de eer raadt dat ik blyf.
| |
Negende tooneel.
Bazilius, Quiteria.
Leontius, Pastoor, beluifteren hen ter zyde.
Beminnelyke vrouw, helaas! wat blyft gy styf
In 't opzet voor uwe eer. Bedenk, bedenk u nader;
Is dan uw' minnaar u niet meerder dan uw' vader,
Zo gy hem waarlyk mint? 't verbond van man, en vrouw,
Eischt dat men de ouders moet....
Ik voel myn hart vol rouw,
De schaamte heeft reeds myn genegenheid verwonnen.
Neen, myn Bazilius, hier diende iets meer verzonnen:
Het vluchten quetst myn eer, ik kies veel eer den dood.
Die eer! die eer! stelt ons voor veel gevaaren bloot.
Vaar wel dan, schoone! wyl gy de eer stelt boven 't minnen.
Ach! myn Bazilius, ach! wat wilt gy beginnen?
Myn dagen korten, met myn rampen en verdriet.
Neen, neen, myn waarde vrind, indien gy my verliet,
Moest ik van daag in dat gehaate huw'lyk treeden.
| |
| |
'k Verlaat dan door den nood de kinderpligt, te vreeden
Om u te volgen, daar de hemel ons geleidt.
Leontius stuit Bazilius en Quiteria, die weg willen gaan.
Ontaarde dochter, die de schaamte en eerbaarheid,
Uw' vader, en geslacht al teffens wilt ontvluchten.
Zyn dit uw' deugden? zeg, zyn dit de schoone vruchten,
Die ik verwagtte, van een dochter, opgevoed
Door zulk een moeder, die zo deugdzaam van gemoed,
Als wys en eerbaar was? ach! kan het moog'lyk weezen!
Maar 't is uw schuld niet, neen, 'k had van u niet te vreezen;
Bazilius alleen is de oorzaak van dat stuk.
Verleider van myn kind, ô oorzaak van myn' druk;
Zeg, zeg, wat porde u aan, die misdaad te beginnen?
De zuiv're minnedrift, is meester van myn zinnen.
Hoe, uwe min, myn heer? uw min komt veel te laat,
Zy is eens anders bruid. ô Nooit gehoorde daad!
Dees linker wil een bruid van haaren bruîgom rooven.
Neen, kaalen edelman, vertrek! gy wordt verschoven.
Hoe! sart gy my myn heer? neem 't my niet qualyk af,
Al loopt myn moed wat hoog: gy handelt my zo straf,
Dat ik gedwongen ben uw valsheid aan te wyzen;
Zo groot een valsheid, dat elkeen u zal mispryzen.
'k Zeg dan het is myn bruid, die gy my nu ontrooft:
Gy weet dat gy my zelfs uw dochter hebt beloofd.
Ik heb gelegenheid door u alleen gekregen
Om haar te dienen; en gy scheent my zo genegen,
Dat gy geen ogenblik kond' rusten zonder my;
Nu neemt gy, 't geen ge eerst gaaft; is dit geen schelmery?
Gy waart uit reizen, 'k dagt dat gy nooit weêr zoudt keeren.
Die uitvlucht is te kaal; dat kon myn zaak niet deeren,
Waart gy een man van woord; 't was voor een korten tyd.
Maar hier in toont gy klaar van welken aart gy zyt.
Het was voor my in 't eerst onmog'lyk te bedenken,
| |
| |
Waarom ge uw eenig kind, dat waarde pand, zoud schenken
Aan zulk een lompen bloed, Kamacho, die niets weet,
Als van zyn boere werk, daar hy zyn tyd meê sleet.
Maar, toen ik hoorde van zyn aangeërfde schatten,
Kon ik de reden heel gemakkelyk bevatten:
't Is u om 't geld te doen. Het goud heeft u verblind:
Daarom verraadt gy my, u zelven, en uw kind.
Waart gy haar vader niet, en grys, en oud van dagen,
'k Zou met het punt van myn rapier u reden vraagen
Van zulk een grooten hoon.
Myn heer, het is my leet,
'k Beken ik had heel graag myn kind aan u besteed:
Maar 'k zag 't wat dieper in; liet ik haar met u trouwen,
Ik wist geen middel om u beiden te onderhouwen.
Een man van dapperheid, geleerdheid, en vernuft,
Vindt middelen genoeg, terwyl een bloodaard suft,
En een onweetende geen raad vind voor zyn plaagen;
Een moedelooze kan geen ongeluk verdraagen,
Het geen een moedige braaf onder de oogen ziet.
De moed ontbloot van geld, agt al de waereld niet.
De moed, en deugd zyn steets geagt by alle wyzen.
Het geld maakt gekken wys, die geld heeft hoort men pryzen.
Een wys en dapper man zal leeven na zyn' dood.
Dat geeft zyn huisgezin wel eer, maar zelden brood.
De wysheid stelt geen roem in geld, maar veel te weeten.
De weetenschap is goed, indien me 'er van kan eeten.
Ik vrees nooit voor gebrek, ik voeg my naar myn' staat.
Dat 's voor u zelven goed: maar voor myn dochter quaad.
Indien Kamacho eens zyn schatten moest verliezen,
Zeg, welk bedryf zou hy tot onderhoud verkiezen
Voor haar en 't huisgezin? hy moest weer aan den ploeg.
't Kan niet geschieden, hy heeft geld en goeds genoeg.
Het oorlog, het bedrog, en duizend ongelukken
Zyn magtig hem zyn geld (hoe hoog gy 't agt) te ontrukken.
| |
| |
Pleit voor de weetenschap, die gy zo zeer bemint;
Myn kind word u ontzeid; de rykdom overwint.
Zo is hier dan voor my geen gunst van u te hoopen?
Bazilius, de zaak is nu te ver verloopen.
Wat bitter vonnis, hoor ik, laas! uit uwen mond?
't Is alles nu gereed gemaakt, tot 't echtverbond;
Maar stel uw hart gerust, en hoop op 's hemels zegen,
Gy zult gelukkig zyn, en kunt door and're wegen,
Als door dit huwelyk, eerlang tot eenen staat
Geraaken, die deez trouw in glans te boven gaat.
Leontius, gy zult uwe eeden dan verbreeken?
Ach! waar is grooter smaad, en ontrouw ooit gebleeken!
Vaar wel dan, waarde lief!
Vaar wel voor eeuwig, met deeze allerlaatste kus.
| |
Tiende tooneel.
Leontius, Quiteria, Pastoor.
ô Wrev'le dochter zocht gy ons aldus te ontkomen?
En waant gy, zo dit van Kamacho werd vernomen,
Dat hy u evenwel zal minnen? denk dat niet.
Myn heer, ik bid vergeef haar 't geen hier is geschied.
'k Staa in beraad of ik haar wil in 't klooster zenden.
't Gevalt my; 'k zal aldaar 't rampzalig leeven enden:
Want nu Bazilius voor altoos van my scheidt,
Bekoort my niemant meer. 'k Heb u vergeefs misleid,
Vergeefs voor u geveinsd Kamacho te beminnen;
'k Zeg nu dat ik hem haat. Wel aan, wil maar beginnen
Met uwe strafheid, volg uw al te wrev'len moed.
Gedenk niet meer dat ik uw kind ben of uw bloed.
Het klooster kan my nu het allerbest behaagen,
| |
| |
Alwaar ik tot myn dood vry zuchten mag, en klaagen.
Hou op van schreijen: want ik meen het niet myn kind,
Gy hebt een vader, die u op het teêrst bemint,
Ach! vader, wil dan maaken
Dat ik uit handen van Kamacho mag geraaken.
Ik bid u veins myn kind; hy koomt daar ginder aan.
‘ô Hemel wil my van dien bruidegom ontslaan!
| |
Elfde tooneel.
Kamacho, Leontius, Pastoor, Quiteria.
Wel suikerdoosje, wel myn slokkertje, gans wongden!
Wat heb ik jou 'ezogt, eer ik jou heb 'evongden.
Hoe binje zo bedroefd, myn zoete lieve maeid?
Och, myn kokkinjebaerd! ik bidje, zeper, graeijd
Tog nou niet meer: maer laet ongs liever iensjes dangsen.
Gut schoonvaer, dat je 't wist, ik heb zo veel te schrangsen,
Al hadje nou genooit 'et leger van Dikdalf
Mit al zyn soljers, 'k wed ze vraeten 't nog niet half,
Ja, ik wil u wel gelooven.
Gut schoonvaêr, hadje maer iens an de veest 'esnooven,
't Gebraed is ondieft murf, 'et smelt puur in je mongt.
Kom gaenwe, proef iens van myn starken ouwen hongd.
Einde van 't tweede Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij