Don Quichot

Regelnummers proza verbergen

[p. 41]

Don Quichot op de bruiloft van Kamacho
Blyspel

[p. 42]

Aan den leezer

1Zie hier den vierden druk van dit Blyspel, het welk, buiten myne 2verwachting, vry gelukkig op het tooneel, tot nog toe, geweest is.² 3De aanmerkingen die verscheidene Liefhebbers der tooneelpoëzye 4op het zelve gemaakt hebben, en de misslagen die ik daar zelf in be-⁴ 5speurde, na dat ik wat meer kennis van de schikking, die in een spel⁵ 6vereischt wordt, kreeg, hebben my lust gegeeven om het hier en daar 7te beschaaven. Voornamelyk heb ik getracht om het van de gaapende⁷ 8tooneelen te zuiveren, door het tussenvoegen van korte uitkomsten.⁸ 9Ook heb ik eenige naamen veranderd van de Boeren, hen Spaansche 10gegeeven, in plaats van Duitsche. Wat de naam van Meester¹⁰ 11JOCHEM de Rymer, betreft, die had ook kunnen veranderd worden: 12maar gemerkt die naam JOACHIM, in alle Landen gemeen is, heb ik¹² 13die zo gelaaten. Sommigen hebben my berispt, dat ik 'er een Waal 14in breng, als Kok; en hem derhalve in Spanje (daar het spel speelt)¹⁴ 15Walsch doe spreeken: maar my dunkt (onder verbetering) dat zulks¹⁵ 16eene slechte critique is: want als men een Waal door zyn taal niet mag¹⁶ 17doen spreeken, mag men de andere Personaadjen ook geen Duitsch¹⁷ 18laaten spreeken; hier uit zou volgen, dat men alle stukken zoude 19moeten verwerpen van ons Tooneel die in andere Landen Speelen, 20indien men verstaan wilde weezen. Van de zelfde natuur is de aan-²⁰ 21merking die ik over de taal van myne Boeren gehoord heb. Een 22Boer is immers een Boer? en spreekt als een Boer? het zy hy in Spanje 23of hier in Holland in de Veenen woont? Sanche Pance is volgens de 24roman van SAVEDRA, daar dit Spel uitgetrokken is, een Boer, die²⁴

2 vry gelukkig: met tamelyk veel succes

4 misslagen: fouten, tekortkomingen

5 schikking: ordening, compositie

7 beschaaven: bijwerken, verbeteren. L. spreekt hier als aanhanger van de dichtgenootschappen en als leerling van het Frans klassicistische toneel
gaapende tooneelen: tonelen die niet in de tijd aaneensluiten, m.a.w. tijdsgapingen tussen de tonelen

8 uitkomsten: het opkomen van personen, scènes

10 Duitsche: Nederlandse, Hollandse

12 gemerkt: aangezien
gemeen: algemeen bekend, gangbaar

14 daar: waar

15 Walsch: Waals, Frans
onder verbetering: tenzij men mij verbetere, m.a.w. als ik me niet vergis

16 door zyn taal doen spreeken: zich laten uitdrukken in zijn eigen taal

17 Duitsch: Hollands, Nederlands

20 natuur: aard

24 daar dit Spel uitgetrokken is: waar (de stof voor) dit drama aan ontleend is

[p. 43]

25door Don Quichot uit zyn Dorp mede getroond is, om zyne dolle 26avontuuren te zoeken: derhalve moet hy als een Boer spreeken. 27Maar al genoeg daar van. Die zo naauw wil ziften, banne vry alle 28Tooneelstukken, die in dit Land niet speelen van 't Tooneel, hy zal 29werk vinden. De allerheerlykste Treurspelen zal hy moeten verwer- 30pen. Andromaché zal Trojaans, of in haare slaaverny, Grieks moeten 31spreeken; Heraklius Latyn, enz. Nog is my gevraagd, waar myn³¹ 32Waal zyn deken in het Bosch zo schielyk krygt, om Sanche in te sol-³² 33len. Om deeze luiden te onderrechten laat ik hem deeze regels³³ 34zeggen:

Ze 'eb lang op jou keloer, om jou hier te attrappeer;³⁵
Die Deek is hier kebrok om jou te brui wat meer.³⁶

37Deze en diergelyke Beuzelachtige aanmerkingen heb ik ligt kunnen³⁷ 38veranderen: maar de grondregel van zyn personaadjen in het eerste³⁸ 39Bedryf te doen kennen, is van meerder gewicht: daarom heb ik een³⁹ 40groot Tooneel op nieuw gerymd, en vooraan gebracht, om het 41Karacter van Don Quichot te doen kennen, aan luiden die den 42Roman nooit geleezen hebben. Ook geef ik aan Quiteria eene ver-⁴² 43trouwde, omdat het wanschikk'lyk is eene Juffer alleen in het Bosch⁴³ 44te laaten wandelen. Ik zal afkorten, de liefhebbers der Tooneelpoëzye⁴⁴ 45zullen de veranderingen genoeg bespeuren die ik hier en daar gemaakt⁴⁵ 46heb. Zy zullen zonder twyffel nog genoeg aanmerkingen op het Spel

31 Nog: verder, ook
waar: waar vandaan

32 sollen: opgooien en weer opvangen

33 luiden: lieden
onderrechten: onderrichten, inlichten

35 keloer: geloerd
attrappeer: vangen

36 Deek: deken
kebrok: gebracht
brui: gooien, smijten, afranselen

37 Beuzelachtige: onbenullige
ligt: gemakkelijk

38 grondregel van .... kennen: het fundamentele voorschrift (van het klassicistische drama) dat men reeds in het eerste bedrijf de hoofdpersoon van het drama aan het publiek bekend moet maken

39 meerder: groter, meer

42 eene vertrouwde: een vertrouweling, vriendin (zie ‘speelnoot’ in de lijst der ‘vertooners’); ook dit volgens een vaste regel van het klassicistische toneel

43 wanschikk'lyk: in strijd met de compositieregels van het (klassicistisch) toneelspel

44 afkorten: het kort maken

45 veranderingen: slaat op wijzigingen die L. in de tekst heeft aangebracht, in de druk van 1714

[p. 44]

47hebben: maar ik meen 'er voortaan niets in te veranderen.⁴⁷

48Ik zie 'er zelf nog digen in, die veranderd mochten worden: maar 49door dien het Spel zo menigmaal vertoond is, heb ik 'er eer iets wil-⁴⁹ 50len inbrengen als uitlaaten, om luiden van minder kennis in dat slay⁵⁰ 51van Dichtkunst te gemoet te komen. Het ieder van pas te maaken,⁵¹ 52is onmogelyk.

Vaar wel.

P.L.

47 meen: ben van plan

49 door dien: aangezien
eer: eerder, liever

50 slag van Dichtkunst: genre van literatuur, nl. het drama

51 van pas maaken: naar de zin maken