De mooiste verhalen

[p. 203]

De keuze der wijsheid

Terwijl Foe op de os gezeten naar huis reed, speelde hij een tiereflierig deuntje op zijn fluit. Het leven wàs als fluitspel en daarom deed hij dat. Je kreeg geen muziek, als je geen fluit sneed en er je adem aan gaf tot de laatste klank. Maar dan had je ook muziek, die als wierook in de ijle avondrode hemel opsteeg - en dat was jouw eigen muziek, welke gehoord kon worden door Kwan Jing, de godin der barmhartigheid.

En intussen dwaalden Foe's ogen naar het tempeltje van de wijze oude Feng Wi Sjong. Hij zag de geëerbiedigde man op de omgang staan, geleund tegen de balustrade; en hij hield zijn hand losjes voor zich uit, alsof hij een vlieger opliet. Hij blikte peinzend in de hemel.

Foe liet de fluit rusten en riep: ‘Een goede avond, Feng Wi Sjong! Wat schoons bespeurt gij in het scheidende licht?’

Maar het duurde even, voor hij antwoord kreeg.

Dan wendde Feng Wi Sjong het gelaat naar hem toe en knikte bedachtzaam. ‘Foe,’ sprak hij, ‘zie je de glinsterende draden in mijn hand?’

En ja, waarlijk, Foe zag twee ragdunne draden in zijn hand, glimmend als manestralen. Hij hield zijn os in en knikte sprakeloos.

[p. 204]

Bij niemand dan Feng kon je zo-iets gelukzaligs verwachten, als manestralen in de hand te houden.

‘Vanmiddag hebben de goden me gezegd,’ vertelde Feng, ‘dat ik aan de dunste gouddraden een vogel en een vlinder moest oplaten naar de hemel. Ze zouden me vóór zonsondergang de ware wijsheid doen kiezen.’

Foe stond onbeweeglijk, met os en al. Zijn fluit was leeg van muziek. Hij zag nu, ja, dat de draden sidderden - dat aan het uiteinde twee grootvleugelige dieren zich spanden om een eigen hemelse weg te gaan. En terwijl hij nog keek, daalden de vogel en de vlinder, en zetten zich op gewassen.

‘Kom!’ zei Feng Wi Sjong, en zijn dunne grijze baardharen trilden als de gouddraden, want hij was niet te wijs voor opwinding. ‘Kom!’

Foe bond zijn os aan de tempel - wat eigenlijk niet mocht - en ging met de wijze mee. De vogel was neergestreken op een theestruik. De vlinder op een wijnstok. En daar bij stond de vrouw van Feng, alsof de goden haar daar tussen duim en vinger hadden neergelaten.

‘Heb je ooit zó iets krankzinnigs gezien,’ vroeg ze, ‘als een vlinder en een vogel aan een gouddraad? Wie zou dàt hebben bedàcht?’

Daarop gaf Feng geen antwoord; wat zijn wijsgerigheid bewees. Hij murmelde: ‘Wie lang wakker wil blijven en helder nadenken over de goddelijke waarheden, moet thee drinken. Maar wie zich lang wil wentelen in de hemelse droom, drinke wijn. De thee is voor de wetenschap en de wijn voor de poëzie. En wat is het verschil tussen de echte waarheid en de droom?...’ Hij wreef de tengere oude handen tegen elkaar.

‘Zot!’ kefte de vrouw scherp, ‘als je het hart hebt, je te bezuipen! Drink thee, dan krijg ik eindelijk eens fatsoenlijk antwoord, als ik je vraag, welke dag het is!’

Feng Wi Sjong stond doodstil. Haar woorden waren door hem heen gewaaid. Foe durfde zich niet te bewegen, zo puur vond hij dit moment. En voor zijn ogen strekte de wijze zijn hand uit, om glimlachend de vlinder te bevrijden. Die vloog op, als een bloesemblad in de avondwind, en ging.

De oude man bevrijdde de vogel ook. ‘Arme vogel van de wetenschap,’ zei hij. En met schel gekwetter zwenkte de vogel weg.

[p. 205]

‘Hij lachte als een vrouw,’ murmelde Feng. ‘De vlinder was mijn broeder.’

‘Heb je me niet verstaan?’ bitste de vrouw. Maar hij had haar niet eens gehoord. Hij liep op stille voeten tempelwaarts met zijn kostbare besluit. En achter hem ging als een paladijn Foe de landbouwer, om zijn os te halen. Hij vernam hemelse fluitmuziek in de roerloze stilte, en besloot in het vervolg óók de vlinder te eerbiedigen, want in een vonk van helder inzicht had hij begrepen, dat de roes binnen één minuut meer inzicht kan schenken dan zeven dagen lang peinzen. Toen stond hij stil bij de os, en zei hardop - en het was, alsof de wijsheid hem had besmet: ‘Om de beurt, de vlinder en de vogel.’

Feng Wi Sjong wendde zich glimlachend om. ‘Ik had het moeten begrijpen,’ antwoordde hij mild. ‘Ze zijn allebei op jouw ziel geland! Ja, ja - om de beurt!’

Toen was de zon onder. En de maan kwam op.