De mooiste verhalen

[p. 186]

Klokgebeier

U hebt wellicht nog nooit gehoord van mevrouw Van der Tonge uit Hommelburg - en dat is jammer voor u. Wij moeten daar direct wat aan doen, en daarom ga ik u iets over haar vertellen.

In Hommelburg, moet u weten, zijn twee kerken. Een katholieke en een protestantse. Die laatste was vroeger eigenlijk de Roomse kerk, maar in tijden van geloofs-twist hebben de protestanten haar ingepikt en hebben later de Roomsen haar weer teruggenomen en toen hebben de protestanten de laatste greep gedaan, waarna de katholieken een frisse kerk bouwden, want het werd Kerstmis en dan denk je onwillekeurig over Vrede op Aarde.

De nieuwe kerk van de katholieken had dus ook een nieuwe klok, maar die werd tijdens de bezetting weggehaald en versmolten. Roomsen en protestanten waren toen al zover verbroederd, dat de dominee naar de pastoor ging en beloofde, voor de katholieken te zullen luiden als zij dit nodig hadden.

Een hele tijd na de oorlog hadden de katholieken eindelijk weer voldoende geld voor een nieuwe klok, en de pastoor gaf de klank daarvan nauwkeurig op aan de gieter. Nu zult u misschien willen weten, wat dit allemaal met mevrouw Van der Tonge te maken

[p. 187]

had, maar die zit nog thuis, die komt straks pas in ons verhaal.

De nieuwe Roomse klok was prachtig. Hij werd gebracht, feestelijk binnengeleid, gezegend en opgehesen, de straat stond vol mensen en kinderen en enkelen zeiden dat het gebint wel sterk mocht zijn, om zó'n klok te houden, vooral als hij ging bengelen. En toen ging hij bengelen, en het gebint hield alles, en de mensen vonden de klonk héél, héél mooi.

Maar hoor, midden door het gebengel heen sloeg de protestantse klok (die vroeger ook Rooms was geweest) drie, en de klank bleek zó volkomen gelijk te zijn, dat men eerst dacht, een echo te vernemen.

‘Hé,’ zeiden de mensen. Ook mevrouw Van der Tonge; een scherpe dame, die volgens sommigen beter Van der Tange kon heten. Eerst lachte men. Maar er kwamen complicaties van. De protestanten renden om half tien de straat op omdat de klok luidde; de katholieken bleven slapen omdat zij ook dachten, de protestantse klok te horen. De samenleving begon knopen te vertonen waar die zich vroeger nooit hadden geopenbaard; tot de dominee en de pastoor elkaar tegenkwamen in de Kerkstraat, wat toch een heel toepasselijke plek is voor zo'n ontmoeting. En de dominee vroeg wrang, waarom die klok nu zó absoluut dié klank had moeten hebben?!

De pastoor legde uit, dat de grote klok van zijn bedehuis nu eenmaal deze toondiepte behoorde te bezitten. ‘Trouwens,’ voegde hij er ietwat tactloos achter, ‘daarom heeft uw klok diezelfde klank - het is oorspronkelijk ook een Roomse klok.’

De dominee kreeg daar een dievenkleur van. Hij nam het op voor zijn kerk, maar kon niet loochenen, dat de klok mèt het kerkgebouw was ontvreemd aan de katholieken. Hij hapte naar wijze woorden, maar ving er geen.

De pastoor legde hem de hand op de arm en zei: ‘Maak u niet druk - er is toch wel plaats in dit dorp voor twee klokken van gelijke klank?!’ waarmee hij wellicht iets figuurlijks heeft bedoeld.

De dominee tikte hem op de schouder en antwoordde: ‘God heeft ons voldoende klanken gegeven, dat er ook plaats is voor twee klokken van verschillende toonhoogte!’ Hij sprak iets te luid, er bleven mensen staan. Eerst een paar Roomsen die de pastoor wilden beschermen. Daarna twee protestanten die de dominee be-

[p. 188]

dreigd achtten. En daartussen stond mevrouw Van der Tonge, die in geen enkele kerk ooit kwam, omdat ze het op zondag altijd druk had. ‘Dit wordt een oecumenisch gesprek,’ zei ze hardop. Zodat de beide geestelijken een prik in hun ziel kregen en trachtten, iets af te remmen. Maar de pastoor herhaalde, dat de protestantse klok ontvreemd was aan de Roomsen, en de dominee zei dat hij de hele actie met die nieuwe klok uitermate intrigant vond van Rome. En de omstanders knikten naar hun geloof en mevrouw Van der Tonge zei: ‘Bah, twee grote kerels!’

Pastoor bracht hijgend naar voren dat de protestanten dikwijls ergdenkend waren en kwaad vermoedden, waar een onschúldig mens niets had bedoeld. En de dominee zei verstikt dat de katholieken deze actie lang en zeer goed geheim-gehouden hadden voorbereid. En mevrouw Van der Tonge was het best verstaanbaar, toen ze beweerde: ‘Ik hoor daarboven iemand geweldig lachen!’

Intussen had geen mens erop gelet, dat de uurwerken van de beide klokken ook tamelijk gelijk liepen, want daarnaar luisterde men niet. De pastoor dacht hardop dat hij beter kon doorlopen, dan hier te blijven staan kletsen met iemand van andere opvattingen. De dominee glimlachte bitter en stelde vast dat zijn geloofsgenoten nóóit iets hadden gedaan, om enige tweedracht te zaaien, noch zich in andermans klokgebeier te mengen. En het publiek knikte en schudde en begon mekaar ook al scherp op te nemen.

En toen sloegen de twee klokken allebei vijf, want zo laat was het. En hun slag was zó gelijk, dat het klonk als één slag, spannend van de Kalverdrift tot de Schapenbrink en omgekeerd. En mevrouw Van der Tonge stak haar vinger op en sprak: ‘Hoor...!’ zodat gedurende vier slagen de anderen zwegen. ‘Ze hebben dezelfde klank, en ze slaan tegelijk,’ zei mevrouw Van der Tonge. ‘Dat twee stomme stukken metaal dat nu wèl kunnen, hè?... Hm!’ en daarna wendde ze zich af en wandelde weg.

Daar stond de oploop, als een bosje verhitte mensen met een kern van trillende dominee en hartklopperige pastoor. Ze slikten allebei.

‘Ze heeft gelijk,’ zei de pastoor; en hij stak zijn hand uit.

De dominee boog het hoofd. ‘Ja,’ beaamde hij, en stak ook zijn hand uit.

En sedertdien, zegt men in Hommelburg, zijn het niet alleen de stomme stukken metaal, die goed samenklinken. Er heerst daar

[p. 189]

echt wat je noemt
HARMONIE.