De mooiste verhalen

[p. 109]

Gayferos

Karel, de grote keizer, telde onder zijn dapperen de ridder Gayferos, en deze was een neef van Roland. Zeer jong was Gayferos nog, toen de minstreels zijn dapperheid reeds bezongen. En allen wisten het geheim van zijn edel hart: hij had Melisenda lief, de dochter van keizer Karel zelve.

Zij, de prinses Melisenda, wist dit ook. Niets kon haar meer vleien dan de liefde van een ridder, die, bijna nog een jongeling zijnde, zo vele monsters verslagen, zo talloze zwakken beschermd en zo ontelbare vijanden overwonnen had.

De keizer gaf haar ten huwelijk aan deze held Gayferos, en zij waren zeer gelukkig.

Het eerste jaar van hun huwelijk was echter nog niet voorbij, toen Gayferos, te avond van de ridder-schaar komende, met klachten werd ontvangen in een somber huis.

De knechten wisten het hem niet te melden en de vrouwen schreiden: de geliefde was door Saracenen ontvoerd, als wraak voor de vernederingen van vele veldslagen.

Toen wierp Gayferos zijn gouden rusting af. Hij bond zijn haren op, en kleurde zijn gelaat donker: hij vermomde zich. En grimmig

[p. 110]

reed hij de nacht in, zijn vijanden achterna.

En galopperende door de duisternis bad hij God en de Heilige Maagd, zijn geliefde te beschermen, en hem de weg te wijzen tot haar bevrijding.

De maan kwam op, en volbracht haar baan langs het firmament; het open veld wisselde met bossen; de paardevoeten klopten over steen en fluisterden door zand, - maar de horizon bleef leeg voor Gayferos.

De dageraad greep met gouden handen langs de kim, de hemel werd licht en de nacht vluchtte weg - doch Gayferos zag het spoor van zijn vijanden niet.

Hij reed, tot zijn paard van vermoeidheid bleef staan. Hij rustte. En in de helle dag vervolgde hij zijn weg naar de zuid, vloekend op verraad en wraak, biddend voor zijn geliefde.

De dag werd tot nacht, en de nacht werd weer dag - vele, vele malen. De zon school achter wolken, regen verkwikte het veld; zomer verwoei in herfst-goud en herfst verbleekte tot kille winter; maar geen weg toonde Gayferos de voetstap die hij zocht, en de einder bleef leeg.

Melisenda was als een geest uit zijn bestaan gevaagd, en verdwaasd speurde de ridder, en vroeg en luisterde, overal...

Zo verging een jaar. Als een keten spande Gayferos zijn nasporingen van landstreek naar landstreek, van kasteel tot kasteel. Hij sprak de taal van de Saracenen, hij at hun voedsel. Melisenda bleef verre.

Nogmaals verstreek een lente, een zomer, een herfst, een winter. Twee jaren waren voorbij, drie verstreken er. En altijd door zocht de edelman, luisterend naar elke stem, of hij niet die éne zou horen..., keurend elke gestalte, of hij haar niet mocht herkennen aan een klein gebaar... - Want ergens - èrgens zou toch Melisenda nog leven...

Zij mocht niet gestorven zijn, zo ver van zijn armen...

Nog weer verstreek een jaar. En daarna weer één - zeven jaren legden hun ervaringen op de schouders van Gayferos. Hij wist bijkans niet meer, dat hij vermomd was. Hij kon zich niet herinneren, hoe de gouden rusting aan zijn lichaam had gesloten, drukkende met die veilige zwaarte, welke zijn machtige spieren vol vreugde hadden gedragen... Zon en wind en regen hadden hem beter ver-

[p. 111]

momd, dan een mens had kunnen volbrengen.

Soms stond Gayferos stil, en hij peinsde: ‘Heeft zij waarlijk bestaan..., was zij een werkelijkheid in mijn leven, of de droom...? - Heb ik haar gekust en aanbeden en liefgehad, of ben ik krankzinnig, en dwaal ik slechts, zoals dwazen doen,... omdat zij het visioen als een vlinder voor hun ogen zien fladderen?...

Zo kwam hij op een dag terug te keren naar de keizer, Karel. Zijn macht was te klein geweest.

De radeloosheid stortte hem in de rumoerige vreugden en vermaken van het hof. Hij wilde vergeten, wat voorbijgegaan scheen.

Eens zag hem de keizer; en deze had juist vernomen, dat zijn dochter gevangen zat in een toren te Saragossa. De aanblik van de spelende ridder mishaagde hem. Karel zei tot Gayferos: ‘Wel mijn zoon, indien uw hand even bekwaam was met het zwaard als met de dobbelstenen, zou je wel haastig op weg gaan om je vrouwe te bevrijden!’

Toen vernam Gayferos, waar Melisenda verbleef. En verslagen door de onverdiende berisping wendde hij zich tot Roland om hulp.

De grote held gaf hem zijn eigen beroemde wapenen en zijn liefste ros. En zo, edel en hoog te paard, reed Gayferos naar de versterkte toren van Saragossa. Hij reed; en het land leek hem nieuw als onbekend terrein.

Bij de grote stad hield niemand de ridder tegen aan de poorten: hij reed de straten in, naar het slot. Met luide hoefslag droeg hem het ros over de brug. Daarbinnen was de rust van middag-hitte. Gayferos vond geen man om met hem te spreken.

Doch terwijl hij de teugel kort hield, en met zoekende ogen de gevels bezag, werd er een hoog venster geopend. En de stem, die hij zeven jaren in zijn droom had horen roepen, zei hem: ‘Ridder, rijdt gij in 't Christenland?’

Hij beaamde haar vraag sidderend van ontroering.

‘Geef dan bericht aan de ridder Gayferos, dat hij zijn vrouw niet vergete; ik wacht al zo lange tijd, en weet niet meer, welk gelaat de vreugde heeft.’

De ridder voerde zijn paard tot vlak onder het raam, en hij zei; ‘Ik ben Gayferos. Spring uit het venster, ik zal uw val behoeden. Spoedt u!’ Melisenda wrikte de luiken wijder open, en haar klede-

[p. 112]

ren tezamen nemend, sprong zij in de diepte.

Zo groot was de kracht van man en ros, dat zij haar vingen in veiligheid. En spoorslags reed Gayferos het plein af, de poort uit, de stad in.

Een Moor echter had de vlucht bemerkt; hij riep de wacht te wapen. En voordat de geliefden de halve stad achter zich hadden gelaten, werden zij vervolgd door zeven colonnes snelle ruiters met scherpe wapenen.

Toen zei Melisenda: ‘Is dit het rijpaard van Roland? Stijg dan af, ontgesp de buikriem en open zijn borst-harnas, dat het vrij is.’

Gayferos haastte zich, haar raad te volgen. Het was zo dringend laat - langs alle hoeken hamerde het gedruis der ruiters hun tegemoet.

Hij steeg snel achter zijn vrouwe op.

‘Spoor hem!’ zei ze kloek.

De ridder drukte zijn sporen in de flanken van het edel ros. Zij reden vliegend snel voor de naderende vijand uit.

Doch voor hun ogen sloot de stads-wacht brug en poort. Langs hun lichamen gonsden de eerste pijlen.

‘Spoor hem nogmaals!’ beval Melisenda. En Gayferos spoorde Rolands paard geducht. Toen waren zij nog vijftig voet van de gesloten poort, en de held meende, tegen de muren verbrijzeld te zullen worden!

Doch het paard sprong met goddelijke kracht, het sprong zo ver en hoog, dat het als een vogel over de wallen ging, de geliefden in veiligheid dragend.

Zij hoorden achter hun rug het wild gerucht versterven - zij waren gered.

En met zwevende snelheid voerde het rijdier hen door het Spaanse land, over bergen en door wouden, terug naar hun huis.

En nimmer had Gayferos een zoeter tocht gereden. -