Nederlandsche spellijnghe, uutghesteld by vraghe ende antwoorde

Tot onderwijs der jonghers voor haar earste beghin

[p. 1]

Néderlādsche Spellijnghe / uutghesteld by brághe ende andwoorde/duer Joas Lambrecht Lettersteker. Tot onderwijs der Jonghers voor haar earste beghin.

[p. 2]

Octroy.

DE Keiserlicke Maiesteit heeft toeghelaten ende gheconsenteerd Joas Lābrecht Letterstcker / temóghen prenten/ventē/ende distribuwérē/ditteghenwoordigh bouxkin van der Nedlandsche spellijnghe: in alle zine landen van haarwaard óụer. Verbiedende tzelfde allen anderen druckers/residéren̄ binnē zinen lande van Brábāt / naar te drucken/vercoopē of andersins te distra héren: ghedúrende den tijd van dry iáren/op de verbuerte van xx. Carolus gul dens/tot profíte vāder voornaāde M. Dit was aldus ghedaan te Brusel/ den vijfsten/en̄ vij. in Februário/ xv^c. neghen ende veartigh. Ende onderteak end by den Secretárizen

De Zoete/ ende

De Lens.

[p. 3]

Joas Lābrecht lettersteker wēscht allen beminders van goeden consten/ in als verstand ende goeden voordgangh.

OM dies wille/ dat ic binnen acht of tien iáren haarwaard/ by verzoukijnghe ghewaarworden ben / tmesbruuc / d'onụougheligheit/d'oụerhoapmijnghelijnghe/ ende tonachtzaam verschil / twelc alle schoolmeasters/ schríụers ende boucprẹnters ghebrúken/ in haar spellen van veelderley Nederlandsche/als Vlaamsche/Brábantsche / Hollādsche/ Gheldersche / Cleefsche / Vriessche / Gullicsche/ ende Zeausche taalsilleben/of uutganghen van spráken/waar duer menighmaal de zin qwalic/ ende tot verkeardē verstande ghetrocken werd / tzelue diemaal met diụaerschen claerken en̄ gheiearde persoanen onderụrághende / arguwérende / en̄ daar van disputéren̄: om ten násten datt mógheligh wézen moghte / daar in te voorzien/ en̄ beterijngh te vinden: en̄ ghemaerckt dat tot noch toe/niemā treffelic daar in ghewrocht heb bende/iet an den dagh ghebraght en heeft: zo bē ic van den zinne ghèworden/niet uut vermételheit (dat kend God) maar allean tot noadzakelighe onderscheadijnghe des verstāds/ende tot ontslaī, nghe van veel twífels ende dústerheids/ die zomtijds van sspellens halụen / eanen mensche in tschriuen ouercommen/ dit bouxkin van

[p. 4]

der Spellijnghe / an dē dagh te brijnghē: op dat van nu voord an/ tzelfde in alle schólen van Né derlandscher spráke / den ionghers zoude móghen voorghehauden ende onderwézen werden. Niet dat mijn meanijnghe of verstand zy/dat de Hollanders / of Brábāters haar eighen manieren van uutsprake/op de Vlaamsche wíze / of de Vlámijnghē ende Vriezen haar pronūciacië / op de Brábantsche/of Hollādsche uutsprake veran deren zullen: maar dat elc in tsine zulke termen of silleben van spráken/als hy in zijnder moeder tálen ghebruukt / de zelụe déghelic/ende met zul ken letters alsser toe dienen/spellē magh. Exem pel: Zo waar de Zealāder pronūciëerd Jae/daar en behoard hy in tspellen vā den zelụen woorde den Vlámijngh noch den Brábāter niet te volghen/aldus Ja: of hy moeste oac zoa sprékē. Vā gheliken schrijft de Brábāter qwalic búten/ghe męrct dat hytselfde woord pronūcieerd en̄ uutspreect aldus / beuten: maar de bezonder faute van dézenes/dat hy de letter u quálic naamd/zeg ghende eu / des ghelijcs námende i ei. Zoa ean iegheligh / in de Néderlandsche spellijnghe ver stand hebben̄/lichtelic beuinden ende kennen zal/ nęrstelic gáslaande/ tinhaud van dit teghenwoor digh węrk/ghedeald in dríën.

Tearste deal spreekt vander kēnesse/ende námijnghe der letters van het a b c / met tgheend datter noch ancleeft.

Tweaste spreekt vander spellijnghe / van alderande consonant ende vocaal silleben.

[p. 5]

Tderde leard / hoemen med alderande rédenen/ende propósten diemen by gheschrifte/of in prēte (tsy dicht of gheā) uutstellē wild/behoard te hādelen/en̄ daar med om te gaā. Moght iemā zegghē/tes te langhe ghebeidt/ghy comt te late: het hadde wel goed gheweest/hadde déze maniere van spellen oụer viij. of x. honderd iaren beghin ghenómen. And woorde: Het es waar. Qwalic hebbe ict oac durụen bestaan te doene / eāsdeals/om tlanghe ghebruuc (maar mesbruuc moghtmē bet zegghē) en̄ om datmē niet zegghē en zoude/dat ic eā opbrijngher vā nieuwighédē/ in zákē die zo langhē tijd ghestaā hebbē/en ware. Maar men zeght in Fransoaische ean zuụerligh en̄ waar woord/ Meieuls vault sur le tard/que jamais/Dats te zegghen: Alsmē langhe qwalic en̄ buten tweeghs ghegaā heeft/zo eist nochtans béter laatachtig ten rechtē páde ghekeard/dā nēmermear. Hier mede scheade icker van (ghéụen̄ tmíne altijds om ean béter) biddende eanē ighe lighen/dézen minē aarbeíd med al zulker ionsten t'omhelzen/ende in tgoede te némen/als ic hòpe ménighē daar duer lief ende verlichtijnghe ghe daan te hebben.

¶ Tot den lézer.

Wie hier gheprézen
Duer sspellēs wézē
Verwōderen heeft/
Wild earst wel lézen
Tinhaud van dézē /
Dan vōnesse gheeft.
Maakt elken condigh
Der dijnghen grondigh
Ghespecifierd hier:
Zy werden vondigh
Tot mear vermondigh
Voord an ghestierd schier

[p. 6]

Henric vanden keare / an alle goede gheasten/en̄ beminders der oprechter Orthographiën/dit bourkin re cōmandérōde.

LDel artisiē/ Mercuriàal zinē/

Die tdicht beminē/of zōtijd wat stellē.

Zoudt ghy prijs/lof/fame en̄ eare ghewinnē /
V vicˆien binnen/zo moett ghy wel spellen.
Wild nu allen twifel en duchten vellen/
Anvaerdende dees learijnghe onghetruerd fijn:
Hier méde behelpt ù voords/zonder quelien.
Die den spieghel heeft/ en darf niet bezuerd zijn.

Leard hier vocálen en consonanten scheaˆn

V silleben leaˆn/met diphthonghen páren/
Leard oac ù letteren met accenten beclean
En figúren al t'ean/laatt openbáren.
V rèdenen leard by puncten vergáren:
Het werdt t'uwer earen/zijd ghy man of kind:
En acht niet wat d' onwétende vercláren/
Maar laatt altijds taude als ghy ean béter vind.

Somma/wild ghy d'auʾ spellinghe obserụérē

Ghy moett abuzéren/in dúzent záken:
Want ghy niet rechte en cond ghedistinghéren
Van wear/waer/of weer/en dat wel gheráken.
Nochtans moetment differentelic máken.
Niet by dees allean/maar veel ander meareʿ.
Diets hem verstaan/zullen taude wel stáken/
Dus volghes die wille/Wie gaad ic Keare.