|
| |
| |
| |
Verraed.
| |
| |
XV
Verraed.
Ettelyke maenden waren er nu verloopen sinds den schrikkelyken dag op welken Norbrecht de vadervloek boven zyn hoofd had hooren donderen. Wat hy ook in den beginne had mogen poogen om den gebelgden ouderling te verbidden was nutteloos gebleven; zyne smeekende brieven waren, ongelezen, met verachting weggeworpen, en op de herhaelde en vurige beden van Lauwreys en van Annah had de oude Wesenbeke met bittere strengheid geantwoord: ‘Wie spreekt my voor Yan Stralen's moordenaer?’
| |
| |
Norbrecht's gemoedsgesteltenis echter werd van dag tot dag ondraeglyker, en als of de Hemel zich gelast had met den vloek zynes vaders te volbrengen, woonde waerlyk de hel in zyn hart. Waerheen hy ook zyne stappen wenden mogt, tot welken middel hy poogde zynen toevlugt te nemen, vlood immer de ruste verre van hem. Het verledene folterde hem even zeer als de toekomst, en beide waren hem even duister. Soms geloofde hy aen de valschheid van de Spaenjaerdin, was van zyne eigene zwakheid overtuigd, en dan deed hy zich de bitterste verwytingen, sidderde van schrik by de geheugenis van zyn verraed, sloeg zyne toegewrongen vuisten met geweld tegen zyn voorhoofd, sprak de vreesselykste vermaledydingen over zichzelven, en bleef ten lesten afgemat, uitgeput, zinneloos, uren lang in volkomene onbeweeglykheid zitten.
Soms verschenen hem zyne daden onder een ander daglicht. De heimnisvolle prediker dien hy in het woud had ontmoet, was schuld van alle het gebeurde; hy had de spaensche burggravinne schandelyk gelasterd, en het vertrouwen dat Norbrecht haer later getoond had, was slechts eene geringe, eene onvolledige herstelling harer
| |
| |
eere geweest. Hy had haer, wel is waer, wederliefde bewezen, maer welk een jongeling zou koud en ongevoelig blyven by de bekoringen eener beeldschoone vrouw, wier vurige oogappels nog helderder en wellustiger onder tedere liefdetranen schitteren?...
In dezen toestand van zyn gemoed, kleurde zich alles met blydere verwen voor 's jonkers geest. Hy was vreemd aen van Stralen's dood, zyn vader had hem met onregtveerdige strengheid behandeld; hy erkende zich aen onvoorzichtigheid schuldig, meer niet; en hy zag met vreugde den dag te gemoet op welken hy weder als een geliefkoosde zoon, als een aengebeden bruidegom in de armen zyns vaders en zyner bruid zou mogen rusten. Deze stonden van verkalming echter, op welke zyn hart pynloos en met vrede klopte, mogt hy zelden genieten, en waren doorgaens van korten duer. De minste tegenheid, het ligste denkbeeld was genoeg om zyne blyde droomen te verjagen, en dan verviel hy weder in zyne vorige vertwyfeling. Het scheen hem in die oogenblikken, als was hy een verdoemde aen wien de Eeuwige de onuitsprekelyke vreugden des hemels getoond had, om hem
| |
| |
des te inniger en te wreeder de ongenoemde folterpynen der verworpelingen te doen gevoelen.
Wanneer hy ten leste alle hoop op de vergiffenis zyns vaders had moeten opgeven, was hy by nachte voor het ouderlyke huis gaen knielen, en dáér lang, stilzwygend, met betraende oogen, en een verbroken hart blyven bidden. Voor het heengaen, had hy zyne brandende lippen, als tot een laetst vaerwel op den killen dorpel gedrukt.
Sedert dan was zyn lot rampzalig geweest en had hy zyne dagen in zwervende ellende doorgebragt, zonder ergens een hart te vinden in hetwelk hy het zyne kon uitstorten, eene hand die de zyne in vertrouwlykheid mogt drukken. Dit was hem de afgrysselykste aller kwellingen. Dikwyls reeds was het gedacht zich by Susannah da Candore te begeven, in zynen boezem opgeweld, doch telkens was het aendenken zyner liefderyke bruid deze bekoring komen bevechten en had hem kracht verleend om aen dezelve te wederstaen.
Nogtans was de tyd zyner beproeving nog niet voleind, noch had hy het bitterste uit zynen levenskelk nog niet gedronken.
Op het einde des winters had zyn rustelooze
| |
| |
geest hem naer Brussel gedreven, en by eenen helderen avond stond hy daer, in zynen mantel gewikkeld, tegen de leuning eener brugge waeronder nog de half vervrozene wateren der Senne wegspoelden. Hy staerde gedachtevol op den vloed en luisterde op het kraken der brekende ysschollen, als of hy in die verwarde en pynlyke klanken iets ontwaerde dat met de stemming van zyn gemoed overeenkwam, wen hy op eens uit zyne bespiegeling getrokken werd, door de stem eener oude vrouw die hem, na zynen naem gevraegd te hebben, een briefken overhandigde en stondig verdween.
Eenige dagen later wandelde hy, by het avondvallen, met Susannah da Candore, door de enge en bergachtige straten van Brussel. De freule leunde met vriendelyke drukking op zynen arm, doch telkens dat beide onder het waggelend lampje van een Lieve-Vrouwenbeeld doorgingen, kon men bemerken dat 's meisjes minnelonken slechts met eenen bekommerden blik beantwoord werden. Op weinige slappen afstand volgden van Mansfelt en een spaensch edelman. Deze zei:
- Het nieuws is dus stellig? Beide zyn in de
| |
| |
handen onzer vrienden. Jammer slechts dat het aen voldoende bewyzen ontbreekt!
- Een weinig, geduld! - hernam de jonge ridder met eenen kwaedvoorspellenden grimlach, Susannah zal ons die verschaffen.
- Gy hebt my op eene vrolyke bruiloft genoodigd!
- Niet waer? -
En de twee jonkers vervolgden stilzwygend hunnen weg. Van tyd tot tyde slechts wierpen zy eenen spottenden blik op het gelievenpaer dat voor hen heenwandelde, en zich fluisterend toesprak:
- Ja, myn Norbrecht, de dag van heden is een gezegende dag voor my. Maenden lang heb ik er zoo vuriglyk en zoo nutteloos naer getracht, dat ik nauwlyks aen myn geluk gelooven zou, zoo ik myne hand in de uwe niet voelde gloeijen. Maer waerom blyft gy zoo koel en zoo droefgeestig, myn vriend? Waerom schittert uw oog niet als het myne van vreugde?.. Is het met tegenzin dat gy my zalig maekt. -
Norbrecht's lippen bewogen niet. Met een weemoedig oog zag hy neder op het meisje dat, met nog streelender toonen, met nog verleidender gebaerden, hare rede vervolgde:
| |
| |
- Een zucht tot wederwoord, Norbrecht, en meer niet! Deze lauwheid heb ik immers aen u toch niet verdiend? Ik weet, want gy hebt het my gezegd, dat gy ongelukkig zyt; ik voel hoe smartelyk het is van de zynen gescheiden te zyn; maer, spreek, is uw hart dan zoo vol van het aendenken uws vaders en uws broeders, dat er voor my geene plaets meer in overblyft?
- Susannah, - sprak de jonker met heeschen gorgel, - Susannah, vergeef my myne zwaermoedigheid; zy is geene ondankbaerheid jegens u... Ellendig, zwervend, van allen verlaten was ik wanneer gy my tot u hebt geroepen, wanneer gy my uwe hand geboden hebt, en my weder als minnaer hebt gezoend. Gy de schoone, de aengebedene, de trotsche, gy hebt u aen my, armen en verkwynenden jongeling, geschonken; binnen luttel stonden zult gy my voor eeuwig toebehooren... Ho! dit vergeet ik niet, myn hart roept het luide... en nogtans...
- Spreek, myn beminde, spreek; stort uw leed in mynen boezem; myne liefde zal my vernuftig maken om vertroostingen voor uwe smarten te vinden.-
Hoe zoet en bekoorlyk ook de woorden waren
| |
| |
welke de spaensche freule tot den vlaemschen edeling sprak, en hoe erkentelyk hy ook op dezelve gepoogd had te antwoorden, vond hy echter in den galm harer stem, iets spottends en iets geheims dat hem met eene onuitlegbare vrees beving. Dezen staet van onwillige wantrouw verweet hy zichzelven, en om er zich van te verlossen liet hy geene pooging onbeproefd. Hy beschuldige zich van ondankbaerheid, hy deed zich de vraeg welk een belang toch de burggravin zou kunnen aensporen om het goochelspel met hem tot de onmenschelykheid te dryven; waerom zy hem, arm en verstooten, tot haer zou roepen enkel om met zyne ellende te spotten, om hem in zyne rampzaligheid te beleedigen? En niettemin kon hy zich niet meester maken van het gevoelen van vervreemding, van terugstooting zelfs, dat hy in Susannah's tegenwoordigheid ontwaerde. Elk heurer woorden, heurer bewegingen, heurer liefdeblikken deed hem zeer. Zyne longen waren benauwd, zyn brein verdoofd en het scheen hem als hing er voor zyne oogen een nevelsluijer die de ware vormen van alles wat hem omringde onder eenen valschen omtrek ontstool. Soms geloofde hy zich
| |
| |
ten prooi aen eene helsche toovery en dan vroeg hy of hetgene hem wedervaerde geen zinbedrog, geen lauter spel zyner inbeelding was. Weleens, ja, kwam hem het gedacht te binnen dat de geest der duisternissen de gedaente zyner vorige minnares had aengenomen om hem nog dieper op het pad der verderving te leiden; en dit denkbeeld deed hem yzen, daer het bygeloof aen dit tydstip eigen, zich sedert den vloek zynes vaders, tot den hoogsten graed in hem ontwikkeld had.
Ditmael antwoorde hy ook niet onmiddelyk op Susannah's woorden. Na eenige stappen sprakeloos en met nedergebogen schedel gedaen te hebben, vroeg hy op eens als of hy hare bede om vertrouwen vergeten was:
- Zyn wy nog verre van de kapel?
- Neen, myn vriend, nog weinige straten.
- Kom spoeden wy ons; ik heb haest: elk oogenblik vertoevens schynt my eene eeuwigheid.
- Is uwe liefde zoo vurig, zoo ongeduldig, Norbrecht? hervatte de jonkvrouw lachend, - of vreest gy, - ging zy voort met snydende scherts, - of vreest gy dat ik in myne voornemens wankele?
| |
| |
- ô Neen deze vrees heb ik niet! viel Norbrecht in; maer luister, Susannah, - en de jongeling boog zich tot by haer oor, - by elken stap dien ik nader treed, voel ik mynen boezem benauwen en sombere denkbeelden van onheil en van wanhoop in mynen geest opstygen. Myne beenen worden loodzwaer; het is my als of eene magtige hand my terugduwde, als of eene stemme van boven my toeriep: Keer terug! keer terug! -
Het meisje verbleekte eensklaps; zy sloeg Norbrecht met eenen bangen oogslag gade, en zyne hand met razerny in de hare klemmend, stapte zy voort met verhaesten tred.
- ô Geliefde, vervolgde de jongeling met eenen pynlyken zucht, - ô geliefde! gy hebt veel van my gevergd! Geen vyandig oog ten minste zal ons, bespieden, geen verraderlyk oor onze woorden afluisteren?.. Weet gy wat het zegt eene afzwering? eene verloochening van zyn verleden, van zyn geloof, van zyne ziel; eene eeuwige, eeuwige scheiding van de zynen!.. ô Susannah! spreek, weet gy wat het zegt.... een vadervloek?...
- Kom, Norbrecht, kom spoeden wy ons; de priester wacht! -
| |
| |
By deze woorden, versnelde nogmaels de Spaenjaerdin heuren haestigen tred, en na luttel oogenblikken stonden beide, nu door van Mansfelt en den spaenschen edeling vervoegd, voor de poort eener afgelegene kapel. Het meisje trok eenen sleutel uit haren boezem en opende dezelve.
De eenige beuk van dit gebouw was ledig, doch een aental wassen flambeeuwen fonkelden op het nederig altaer, voor welk eenige priesters in godvruchtigen stand nederknielden. Hy die onder hen de eerste plaets te bekleeden scheen, was in ryke kerkgewaden uitgedost; eene prachtige koorkap bedekte tegelyk eenen kostbaren stool en een sneeuwwit albakleed met fyngewerkte kanten omzet. Trouwens, eene omstandigheid welke nog meer dan zyn kostbaer gewaed, toedroeg om het oog op dezen man te trekken, was dat hy in stede van myter, zoo als het by die plechtigheid vereischt wordt, slechts eene zwarte monikskap op het hoofd droeg en onder dezelve zyn aengezicht verborgen hield.
Weinige stonden na het binnentreden van Norbrecht, naderde die priester met plechtigen tred tot den ingang der koor buiten dewelke de
| |
| |
jongeling op beide knien gezeten was; en deze zachtjens terugstootende, sprak hy hem toe:
- Mensch, wat komt gy hier zoeken?
- Het geloof. -
En de priester las beurtelings met trage en heldere stem de twaelf artikelen des Roomschen geloofs, op welke de jonker telkens het voorgeschreven antwoord gaf.
De geestelyke legde nu zyne linker hand in Norbrecht's regter, en geleide hem tot by het altaer, voor hetwelk hy hem nogmaels in ootmoedige houding knielen deed, en hem letterlyk zyne eerste ondervragingen herhaelde. Dan ging hy voort:
- Norbrecht van Wesenbeke, erkent gy u, sinds uwe kindsche dagen, schuldig aen de verfoeilyke zonde van kettery?
- Ja, eerweerde.
- Hebt gy berouw over uwen wederstand aen de voorschryvingen der heilige Roomsche Kerk?
- Ik heb berouw.
- Wenscht gy uit ganscher hart in den schoot onzer Moeder de heilige Roomsche Katholyke en Apostelyke Kerk terug te keeren?
| |
| |
- Dit wensch ik. -
De geestelyke las eenige gebeden over den bekeerende, en vervolgde:
- Belooft gy, Norbrecht van Wesenbeke, te gelooven wat de heilige Kerk gelooft, te verwerpen wat zy verwerpt, te verdoemen wat zy verdoemt?
- Ik beloof het.
- Haet gy de ketters en allen die hun aenhangen of bystaen.
- Ik haet hen, - antwoorde Norbrecht; doch op het oogenblik dat hy deze woorden uitsprak, steeg de beeldtenis zyns vaders en die zyner Annah in zyn geheugen op, en hy liet zich schier gevoelloos op de trappen des altaers nederstorten.
De priester gedroeg zich als of hy de aendoening van den boetende niet ontwaerd had, en las met koelbloedigheid het laetste gebed dat tot het voltooijen dezer plegtigheid gevergd werd. Dan maekte hy het teeken des heiligen Kruises, over Norbrecht, en hem met de regter hand opligtende, sprak hy:
- Sta op, myn zoon, gy zyt met de Kerk verzoend! -
| |
| |
De jonker rees op. Zyn gelaet was heldelder. Met eenen streelenden lach en eenen verliefden oogslag, trad hy tot de spaensche freule en fluisterde haer met zoete vreugde in het oor:
- ô Heb dank, myne lieve; heb dank, myn engel, voor alles wat uwe liefde u heeft ingeboezemd. De laetste woorden door den priester gesproken, hebben alle de sombere denkbeelden die my kwelden, uit mynen geest verjaegd. Myn hart klopt nu rustig en myn boezem zwelt op van vreugde... ô Susannah! nog eenige stonden en gy zyt de myne,... de myne voor altoos! -
De freule antwoordde niet. Norbrecht vatte haer by de hand, geleidde haer met zachten dwang tot voor het altaer en zich tot den priester wendend, riep hy:
- ô Vader, ik heb u nog eene bede te doen. Zie hier myne verloofde. Spreek den goddelyken zegen over ons beide, en ik zal u ook myn tydelyk geluk verschuldigd zyn! Ik... -
Norbrecht's hairen rezen van schrik te berge by het schouwspel dat zich op eens voor zyn oog opdeed; zyne ziel werd met eene ongekende bangheid bevangen, zyne ledematen beefden, koude zweetdruppelen kwamen zyn
| |
| |
voorhoofd bedekken en zyne tong hing verlamd onder zyn gehemelt.
Zyne laetste bede was nog niet geëindigd, wanneer de geestelyke die zyne afzwering ontvangen had, op eens de monikskap afrukkende, hem het wreed en onverbiddelyke gelaet des Hoofd-Inquisiteurs had laten herkennen. Eene menigte spaensche soldaten achter het altaer verborgen, hadden zich op den zelfden stond vertoond en in gelyke rangen naest Gonzales geschaerd. Ook Susannah was van 's jongelings zyde verdwenen.
De geloofsonderzoeker sprak:
- Gy, Norbrecht van Wesenbeke, zyt met de Kerk verzoend, doch niet met uwen wereldlyken regter! Aen den brandstapel zyt gy ontkomen, maer het zweerd wacht op u en het uer uwer dood is aenstaende...... Beschuldigd met de grootste schelmstukken welke een mensch kan begaen, met kettery en hoogverraed, liggen uw vader en uw broeder in Antwerpen gekerkerd. De bewyzen ontbraken om hen tot den brandstapel te veroordeelen. Gy, gy hebt ons die gegeven. Gy hebt aen onze getrouwe zuster de burggravinne van Candore, uwe zending bekend gemaekt om den verrader Van
| |
| |
Stralen te verlossen, en heden hebt gy uw, van uwe kindsche dagen af, schuldig aen kettery erkend.... Gy beeft en siddert nu; gy ziet dat het oog des Almagtigen over de zynen waekt.... Luister en beslis! Een middel blyft er u, om u zelven van den dood, de uwen van de vlammen te redden. Men zal u naer Antwerpen geleiden. Poog daer uw vader en uw broeder tot de bekentenis van hun verraed, tot de openbare herroeping hunner dwalingen te bewilligen, en dan, ik beloof het u onder heiligen eede, dan daelt nog de genade des konings over u! -
Gedurende deze aenspraek van den Dominikaner monik, was Norbrecht's eerste verslagenheid een weinig bedaerd, en de schrik was in zyn hart door de verontweerdiging en de woede vervangen. Zooveel boosheid, zooveel lafheid, zooveel huichelary, kon hy niet bevroeden, en het gedacht op bloedige wraek was het eerste dat in zynen boezem opsteeg. Weldra echter bevatte hy dat zulks hem onmogelyk was, daer hy, langs alle zyden met spaensche soldaten omringd, by de ligste beweging overmand moest worden. Hy kon zich, ja, met woorden, met
| |
| |
vervloekingen wreken; maer wat baetten hem vervloekingen en ydele woorden? Was hy daerenboven niet de schuldigste, de eerlooste van allen? Had hy niet zynen vader, zyn land verraden, had hy niet laffelyk en zonder overtuiging zynen godsdienst verloochend?
Deze nadenkingen deed de jonge Wesenbeke op minder tyds dan wy noodig hebben om dezelve te verhalen, en ze bragten hem spoedig tot de uiterste wanhoop. Eene wyl stond hy reeds met gebukten hoofde in de houding van eenen veroordeelde die zyner schuld bewust is, wen hy eensklaps het hoofd opligtend, met eenen onuitspreekbaren grimlach tot den geloofsonderzoeker zei:
- Dat men my tot mynen vader geleide! -
Van Mansfelt zag met verachting op den bleeken Norbrecht neder, en sprak tot Susannah:
- De lafaerd! hy is bang van den dood. -
De freule grimlachte terwyl de spaensche krygsknechten het slagtoffer heurer valschheid tot den kerker heenvoerden, en zy wierp op Gonzales eenen ondervragenden blik, welke door dezen met eene sombere hoofdbuiging beantwooord werd.
| |
| |
Karel van Mansfelt sprak met halfluide stem tot den spaenschen eêlman:
- Een meisje heeft my gehoond, Lorenzo; doch de smaed dien zy my aendeed wordt nu driedubbel in het bloed van de haren uitgewischt. Ook onder onzen kouden hemel weet men zich met woeker te wreken. -
Eenen stond later heerschte de nachtlyke stilte weder in de kapel, en niemand zou gezegd hebben dat die wooning Gods, zoo even door de vuigste driften des menschen ontheiligd was.
|
|
Auteursrechtvrij