Logo DBNL
Rederijkersspelen (1932)

Rederijkersspelen

(1932)–N. van der Laan–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

I
Een spel van sinnen van den voorleden tijt

Personagiën:

1.Den Voorleden Tijt - een out man met een kricke.
2.dOude Trouwe - een out wijf doof zijnde.
3.Eendrachtige Wille - een jongeling blint sijnde.
4.De Magere Tijt - een man armelijck gecleet.
5.Elck Een - een man gecleet als een jager.
6.De Goedertierenheijt Godts - een vrouwe statich gecleet.
den voorleden tijt
 
Hou, doove moeije!
doude trouwe
 
Hou, krepel oom!
tijt
 
Hoordij niet? Ick roepe soo luijde, dat ick grouwen ‘mach.
trouwe
 
Ick sie uwen aessem regt als eenen doove1).
tijt
 
Hou, doove moeije!
trouwe
 
Hou, krepel oom!
5
Ick en nam u woorden geenen goom1),
 
Maer tis lang geleden, dat men ons houwen2) ‘sach.
tijt
 
Hou, doove moeije!
trouwe
 
Hou, krepel oom!
tijt
 
Hoordij niet? Ick roepe, dat mij grouwen ‘mach.
trouwe
 
En ick weet wel, datmen qualijck schouwen3) ‘mach,
10
Tgene dat natuer gegeven heeft of bestelt,
 
Tlange leven, dat mij nu seer quelt,
 
Doet dat ick aldus qualijck hooren ‘moet.
tijt
 
Gij sijt seker wel een verloren4) ‘bloet,
 
Ick ben wel qualijck met u gestelt ‘siet.
trouwe
15
En gij en hebt doch cracht noch gewelt ‘niet,
 
Wij sijn tesamen vuil pot, vuil lepel5);
 
Ben ick doof, en gij sijt krepel,
 
Wat verwijt de loet1) den oven ‘stake2)?
tijt
 
Wat, gij hebt altijt de boven ‘sprake3),
20
Dat ick veel segge, dat is gehoort ‘cleen4).
trouwe
 
Dat eens sjaers5) ja was, is rechtevoort6) ‘neen,
 
Dat mochtmen nu wel mercken aen alle kanten.
tijt
 
Wijff, wij sijn twee afgesette santen7),
 
Men acht nu niet vele op onsen strijt.
trouwe
25
Ick ben de Oude Trouwe.
tijt
 
En ick den Voorleden Tijt,
 
Afgesleten als een uitgedorschten8) schooff,
 
Want ick ben krepel.
trouwe
 
En ick ben dooff.
 
Ons uijrwerck dat staet nu altijt stille.
tijt
 
Waer is onsen sone, Eendrachtige Wille?
30
Ick hebber al den dach na gegaept.
 
Waer is den droomer?
trouwe
 
Hij leijt en slaept1),
 
Dat denck ick, want hij sach soo geewelijck.
tijt
 
Eendrachtige Wille, dunckt mij, slaept eewelijck,
 
Wij en behoeven van sulcke gapers ‘geen.
trouwe
35
Hij is, dunckt mij, van de seven slapers ‘een2),
 
Want hij en heeft geen reuck, ja nau slaet hij geluijt,
 
Hij besicht handen noch voeten.
tijt
 
Wat? Sijn oogen sijn uijt.
 
Hij en siet een enckel steke ‘niet3).
trouwe
 
Hij en wist van desen gebreke ‘niet
40
Hier voortij ts immers4).
tijt
 
Swerelts beloop heeft het hem toegesent.
trouwe
 
Eijlacij, is dan ons sone blent,
 
Eendrachtige Wille?
tijt
 
Ja hij, voorwaer,
 
Hij en soude niet gaen van hier tot daer
 
Sonder leijder.
trouwe
 
Gij doet mij versagen.
45
Ick sie wel, Godt wil ons met allen1) plagen,
 
Gij krepel, ick dooff en beijde out te zijne,
 
En ons sone blint, och, dat is pijne,
 
Die mij nu boven alle pijnen gaet.
tijt
 
En noch meerder druck ons te verbeijden staet
50
Met grooten rouwe, comt het mij te voren2).
trouwe
 
Wat ding is datte?
tijt
 
En is niet verloren
 
Tgemeen Proffijt, onsen outsten zone?
trouwe
 
Eijlacij, ja hij.
tijt
 
Ick ben ongewoone
 
Sijns te derven, al moetet nu wesen.
trouwe
55
Och, Gemeen Proffijt!
tijt
 
Ick waer al genesen,
 
Waere hij hier nu mede voorhanden.
trouwe
 
Och, waer mach hij sijn?
tijt
 
Verdoolt uijt de landen;
 
Godt heeft ons van allen sijden aen getast.
trouwe
 
Noijt moederlijck herte leet sulcken last,
60
Want hij was de liefste sone ‘mijn.
tijt
 
Hij conde niet anders gewone ‘sijn1),
 
Dan deucht en oorboor.
trouwe
 
Och, hij was soo soet.
 
Sijn bijsijn waere onser sielen boet2),
 
Want twas al vriendelijck, wat hij dede.
tijt
65
Het is seker seer groote jammerhede
 
Voor ons, die, eijlacij, oudt en kranck ‘sijn.
trouwe
 
Sijnen troost docht mij der engelen sanck ‘sijn,
 
Hij roock gelijck den rosemarijn.
tijt
 
Sijns te derven doet mij groote pijn,
70
Want noijt liever quam van mijnen bloede.
 
Och, Gemeen Proffijt, de hemelsche hoede,
 
Die sij u geleijder van nu voort an.
trouwe
 
Seecker Voorleden Tijt, vercoren man,
 
Mocht ick een bede van u verwerven,
75
Soo bade ick u geerne voor mijn sterven,
 
Dat gij socht (om te weren mijn rouwe)
 
Onsen liefsten sone.
tijt
 
Ick, Oude Trouwe?
trouwe
 
Ja, Voorleden Tijt, mij en soude niet roecken1),
 
Wat het mij koste.
tijt
 
Wat soud ick hem soecken?
80
Want, wat ick beginne, ick en volbrings ‘niet,
 
En oock mede, ten is mijns dings ‘niet2),
 
Want ick ben krepel in voeten en beenen,
 
Dat ick niet gaen en kan.
trouwe
 
Och, gij doet mij weenen,
 
Sullen wij tGemeen Proffijt dus laten moeten.
tijt
85
Gaet, soeckt hem selff, gij hebt goede voeten,
 
Gij siet wel, ick ben krancker dan een looff1).
trouwe
 
Sal ick hem soecken?
tijt
 
Ja, gij.
trouwe
 
Och, ick ben te dooff,
 
Al vraegde ick ijemant, hoe of wat,
 
Ick verstonde nimmermeer dit of dat.
90
Ick mochte keren, alsoo ick ginge,
 
Sonder eenich bescheijt2).
(Eendrachtige Wille uijt)
tijt
 
Wat vremder dinge!
 
Deen is doof en krepel is dander;
 
In trouwen, ick weet noch een ander:
 
Eendrachtige Wille, hij comt hier gegaen,
95
Het soecken waer best van hem gedaen,
 
Hij is jonck en sterck. Trou maket hem vroeder3).
eendrachtige wille
 
Eerwaerdige vader ende moeder,
 
Godt geef u hertelijck goeden dach.
trouwe
 
Wellecom sone, hoe staet het?
wille
 
Soot wesen mach1),
100
U eijgen, en dat ick mach verwerven voorwaer2).
tijt
 
Siet sone, gij wetet doch int claer,
 
Dat Gemeen Proffijt, u broeder vercoren,
 
Uijt den lande verdwaelt is of verloren3)
 
Van vrienden en magen, alsoo wij sien,
105
En alhier geseijt onder ons drijen,
 
U moeder en ick, wij ordineren,
 
Mits dat gij sterck sijt int laboreren4),
 
Dat gij hem sult soecken als een ontlader
 
Van onsen druck.
wille
 
Wie, ick vader?
tijt
110
Ja sone, gij sijt de bekende5).
wille
 
Och armen, ick ben een arme blende,
 
Waer soud ick hem soecken? Dits vremt om dincken;
 
Ick mocht int water vallen en verdrincken,
 
Soo waerdij mij al teenemael quijt.
trouwe
115
Eijlaes, soo blijft het Gemeen Proffijt
 
Eewich verloren.
wille
 
Dats wel bekent.
trouwe
 
Wij sijn krepel en doof en gij sijt blent,
 
Wie sal om soecken daerde derven beterden?1)
wille
 
Den Voorleden Tijt is krepel gewerden,
120
En dOude Trouwe is doof bedegen2).
trouwe
 
Tgeluck vliet van ons met groote scherden3),
 
Den Voorleden Tijt is krepel gewerden.
tijt
 
Eendrachtige Wille sou wel in deucht volherden,
 
Maer hij heeft blintheijt in sijn oogen gekregen.
wille
125
Den Voorleden Tijt is krepel gewerden,
 
En dOude Trouwe is dooff bedegen.
trouwe
 
Wie sal de stoutheijt derven plegen,
 
Van tGemeen Proffijt te soecken? Laet sien.
wille
 
Het en can van ons luijden niet geschien,
130
Want elck heeft letsel, alsoo men siet.
trouwe
 
Eijlaes, dits immers een groot verdriet;
 
Tongelijck1) heeft wel met ons gefoolt2):
 
Krepel, doof, blint ende verdoolt;
 
Ons staet te lijden een deerlijcken staet.
wille
135
Moeder, ick weet ons goeden raet,
 
Om mijnen broeder wilt u verheugen,
 
Al ist dat wij niet gaen en meugen,
 
Wij sullen uijt senden sonder respijt3),
 
Onsen knape.
trouwe
 
Wie, de Magere Tijt?
wille
140
Ja, moeder, geen beter op aerden certeen.
tijt
 
Magere Tijt, die is over al met Elck Een
 
Seer wel bekent.
wille
 
Soo is hij, dat weet4).
 
Hij doorloopt de landen wijt ende breet,
 
Daer en is geen plaetse ter werelt wijt,
145
Of men weeter te spreken vande Magere Tijt,
 
Hij is in alle hoecken wel bekent.
tijt
 
Dus is hij oorboorlijck uijtgesent1)
 
Boven2) ijemant sal hij wesen getrou.
trouwe
 
Laet ons hem dan gaen roepen.
wille
 
Hou, Magere Tijt, hou!
150
Wat maeckt gij, waer sit gij, in een gedrongen3)?
de magere tijt
 
Ick sitte en brou4) katijvige5) jongen,
 
Eendrachtige Wille, wat is u begeren?
wille
 
Comt, Magere Tijt, wilt niet tarderen6),
 
Comt bij mijn vader en mijn moeder;
155
Comt toch ras voort, mijn lieve broeder,
 
Sij spraken u geerne, dus comt toch voren.
magere
 
Wel jongman, ick come, wilt u niet storen,
 
Maer ick behoefde wel twee trompetten7),
 
Eer sij mij hoorden.
wille
 
Comt doch, sonder letten;
160
Sij wachten na u, soo ick u ontbant1).
magere
 
Ick come geloopen als een calant2),
 
Dorre en luchtich3) na mijn bestier4).
wille
 
Vader en moeder, de man is hier,
 
Wilt hem de sake nu sijn vermondich.5).
tijt
165
Magere Tijt, u is wel kondich,
 
Hoe Gemeen Profijt, de sone mijn,
 
Lange tijt heeft verdoolt gesijn,
 
Sonder van hem te hooren eenige mare;
 
Dus om te weten, waer dat hij ware,
170
Soo bidden wij u, wilt neerstich wesen
 
Om laboreren ende soeckt ons desen,
 
Want wij hebben compassie in sijn dolen.
magere
 
Soo is, bij gort, tschaep den wolf bevolen.
 
Sal ick hem soecken, soo sal hij gesocht ‘sijn.
175
Ghij mocht ter werelt niet erger gerocht6) ‘sijn,
 
Dan gij nu en sijt.
tijt
 
Hoe soo, lieve man?
magere
 
Ick ben de Magere Tijt.
tijt
 
Daer en leijt niet an.
 
Gij sijt doch wel bekent allomme.
magere
 
Dat is waer, maer nergens wellekomme,
180
Gij hebt onrecht, dat gij mij eenigh last ‘geeft.
trouwe
 
Gij sullet wel bestellen, alst pas ‘geeft,
 
Twandelen1) en sal u niet mishanden2),
 
Oock sijdij bekent in alle landen,
 
Tsijn al vrienden, die gij hoort en siet.
magere
185
Ick en hebbe een vrient ter werelt niet;
 
Hoort wat dit wijf doch van vrienden kout.
tijt
 
Wij sijn doof, crepel, blint ende out.
 
Ten is ons dings3) niet hem te gaen soecken;
 
Dus wilter u selven toe vercloecken,
190
En soeckt hem, wij sullent verdienen4) hogelijck.
wille
 
Dat sullen wij seker.
magere
 
Wat? Ick ga te drogelijck1),
 
Ick sal van elck en een geveet2) ‘sijn.
tijt
 
Die wandelen wil moet qualijck gecleet ‘sijn,
 
Soo lijt hij vande roovers vreese3) te min.
magere
195
Ick salt bestaen. Godt geve mij gewin,
 
Want ick duchte in ware dingen4),
 
Ick sal soo veel appelen als peren bringen5);
 
Gemeen Proffijt is al verde6) te halen.
 
Adieu, meester en vrouwe.
trouwe
 
Pijnt7) luttel te draelen,
200
Vercoren bode op alle bede8),
 
En claerlijck9), brengt gij mijn sone mede,
 
Gij sult geloont sijn van ons, dat meen ‘ick,
 
Dus wilt niet wachten.
magere
 
Kbelove u, neen ‘ick.
 
Hoet is, ick doe na uwen gebode.
205
Adieu, u allen.
tijt
 
Nu, gaet met Gode,
 
Die wil u beschermen voor alle bedroch.
Pausa
magere
 
Nu bidt voor alle goede cooplieden doch,
 
Ick ga met een eenich eij ter merckt1).
 
Wert de bootschap niet wel versterckt?
210
Het lant dat wert seer wel bedijckt ‘nu2),
 
Besiet of de Magere Tijt niet gelijckt ‘nu
 
Een messagier te zijn of een bode,
 
Om te gaen soecken (al doet hijt noode)
 
Tgemeen Proffijt, siet wat voor leijskens3).
215
Die knecht loopt gelijck de meijskens4)
 
Achterlande5) met lustige bloedekens6);
 
Hij slacht al dese lichte quistgoedekens7),
 
Die luttel geven om vader en moeder.
 
Wil ick u de saken maken vroeder?8)
220
Die knecht heeft soo lange geweest uijt tlant,
 
Ick ducht, dat hij gedolven is onder tsant,
 
Daer blijfter soo menich aen de strepe9).
 
Wel, dunckt u met een wijse grepe10),
 
Dat ick dus ga ter woude waert in?
225
Nu valt mij eenen grouwel inden sin,
 
Al ware ick vet, ick sou werden mager11).
 
Hola, hola! Ick hoor daer een jager;
 
Ick hope, ick sal geselschap vinden.
elck een
 
Her jo12), her jo, her jo!
magere
 
Ick wil mij onderwinden
230
Nader te gaen, ick sieder hier eenen.
 
Godt wil u goeden dach verleenen
 
Jager vrient, met een vrolijck jaer.
elck
 
Ick danck u vrient, wie hoore ick daer,
 
Die mij dus groet met herten fier?
magere
235
Ick, die u vrient ben.
elck
 
Van waer comdij hier
 
In dit foreest? Gij dunckt mij een calantgen1)
magere
 
Ick ben een schamel bloet.
elck
 
Gij dunckt mij een trawantgen2)
 
Die om de kuijte den haring braet3).
magere
 
Ick ben nochtans een heer in mijnen staet4),
240
En daer toe seer groot van regimente,
 
Want al de werelt die geeft mij rente,
 
Op dese en dander sijde van Roomen.
elck
 
Gij speelt nochtans vande droge boomen5),
 
Al sijdij grootelijck int vermeten1).
245
Hoe is uwen naem?
magere
 
Ja, dats te weten,
 
Wat meendij, dat ick sal met u jocken?
elck
 
Hoe heet gij: Mees-gaet-me2) of wildij focken?3)
 
Maer Winter-vinck2) of Pier Hoop-somer?4)
magere
 
Neen, geen van al....
elck
 
Of Joseph den dromer,
250
Snijdende Wint of Licht Geladen5)?
magere
 
Gij soudet in seven jaer niet6) raden,
 
Lieve man, ick can een ander slot ‘sluijten7).
elck
 
Soo toont mij dan een ander gebot8) ‘buijten9),
 
Hoe dat gij heet en wie dat gij sijt.
magere
255
Hoe ick heete?
elck
 
Jae.
magere
 
Den Mageren Tijt,
 
Die hier tot u come en ick groetje.
elck
 
Wat, Magere Tijt, verkrevelen1) moetje;
 
Hoe menigen maeckt gij achter nat!2)
 
Wat drommel soeckt gij, berecht mij dat.
260
Wilt gij den hase hier gaen belagen?
magere
 
Ick ga door alle landen om te vragen,
 
Daert nu geneuchelijck om sporen3) ‘is,
 
Na eenen jongelijng die verloren ‘is,
 
Wiens vrienden met drucke sijn beseten,
265
En nergens en can ick tbescheijt geweten,
 
Waer hij gestoven of gevlogen ‘is,
 
Of van wie hij verleijt of bedrogen ‘is.
 
Niemant can mij bescheijt daer af verclaren.
 
Hij is oock alleene niet wech gevaren,
270
Want tis een jongeling van grooter fame,
 
Bemint van Elck Een.
elck
 
Hoe was sijnen name?
 
Laet mij dat hooren op avontuere4).
magere
 
Hij heet Gemeen Proffijt.
elck
 
Die is lange duere1),
 
Gij sult hem niet vinden, dus weest te vreden.
275
Waer is hij dan?
elck
 
Tis lange geleden,
 
Dat hij is gaen schoijen2) met de vincken3).
magere
 
Weet gij daer bescheijt van?
elck
 
Dat meucht gij wel dincken.
 
Wist ickt niet, ick sou daer af swijgen.
magere
 
Laet mij doch oock tbescheet daer van krijgen,
280
Dat bid ick u, vrient, indient sijn ‘mach,
 
Dat ick mach houden mijnen termijn ‘dach4).
 
Eij, segt het mij, en swijcht dan stille.
elck
 
Wil5)) ick dat doen?
magere
 
Ja, om mijnentwille.
 
Mijn arbeijt en dochte1) vrame2) noch sege3).
elck
285
Ick heb hem selfs geholpen uijten wege4),
 
Daer weet gij tslot5).
magere
 
Ocharmen, gij?
elck
 
Ja ick, al over lange.
magere
 
Noijt sulcken copie6).
 
Eijlaes, wat hadde hij u misdaen?
elck
 
Hij quam binnen mijn bedrijf gegaen,
290
En ick en mochte hem niet gedoogen
 
Soo hovaerdich te gaen voor mijnen oogen,
 
En ick greep hem, want ick spaere groot noch cleen,
 
En ick hielp hem van kant.
magere
 
Wie, gij alleen?
elck
 
Neen, ick hadde bij mij gesellen twee,
295
Die hielpen mij daer toe.
magere
 
O wee, o wee!
 
Gemeen Proffijt, eijlaes, sijt gij doot?
 
Soo en ist geen wonder, gesproken bloot,
 
Dat menich herte is int geween.
 
Hoe is uwen naem?
elck
 
Ick heete Elck Een,
300
Die dagelijcx jage om mijn gemack.
magere
 
Wat dingen jaegt gij?
elck
 
Mijn selven inden sack1),
 
Sonder ophouden, daer hebdij tslot2).
magere
 
Jaechdij u selfs inden sack? Dat is sot.
 
Soo en derfdij niemant wijten u plagen.
elck
305
Elck Een doet dit alle dagen,
 
En ick weet wel en bens wel vroet,
 
Dat ick ten lesten inden sack moet.
 
Siet, hier staetse open na mij en beijt3).
magere
 
Is Gemeen Proffijt aldus verleijt
310
Van Elck Een? Dats een kranck4) bescheet5),
 
En deerlijck om hooren.
elck
 
Ja hij, tis mij niet leet,
 
Met mijn gesellen, neemt dies bekinninge1).
magere
 
Hoe mogen sij heeten?
elck
 
Vreeseloose Winninge,
 
Alsoo is deen geheeten claer,
315
En Bedriechelijcke Coopmanschap dander voorwaer,
 
Daer Elck Een mede die grepe2) grijpt.
magere
 
Daer Vreeslijcke3) Winninge en Valsche Koopmanschap nijpt,
 
En als sij beijde tsamen accorderen
 
Met Elck Een, hoe soude hem dan generen4)
320
Inden lande Gemeen Proffijt?
elck
 
Daerom regeert gij nu, Magere Tijt.
 
Gij moet oock u macht mij openbaren.
magere
 
Tjan5), soumen u gesellen haer macht verclaren,
 
Wat Vreesselose Winninge bediet?
325
Het is desulcke6) die op ons siet.
 
Men souder eenen boeck af mogen schrijven.
elck
 
Kan Bedriegelijcke Koopmanschap oock niet bedrijven1),
 
Magere Tijt, wat meijndij?
magere
 
Jase, wonderlijck quaet.
elck
 
Het is al quaet, sack ende saet2),
330
Dies sterft tGemeen Proffijt vol wonden.
magere
 
Wel, Elck Een, hoe hieten u honden,
 
Daer gij tGemeen Proffijt me vingt,
 
En thorenken, dat gij met u bringt?
 
Segt ons tbediet om in te verheugen.
elck
335
Dit horenken heet Geconfijte Leugen,
 
Gij hoorde noijt geen scherper vliegerken3).
magere
 
Geconfijte Leugen?
elck
 
Tis tschalckste bedriegerken,
 
Dat oijt jager droech aen den hals.
 
Ick make met logenen meer geschals,
340
Men souder kalveren mede vermoorden4).
 
Maer ick cleede se met de schoonste woorden,
 
Toonende des oorboor, wijsheijt en bate,
 
Ja, ten eijnde ist deucht en caritate.
 
Dat seg ick nochtans om twaer tontlasten1),
345
Tsijn leugenen om met de hant te tasten2),
 
Maer de soeticheijt, die ick can toogen,
 
Verblint allomme der luijden oogen.
 
Ick blase tvolck de ooren soo vol, siet,
 
Met Geconfite Leugen.
magere
 
Gij deucht seker niet,
350
Maer tgaet contrarie tGemeen Profijt.
elck
 
Ja, Elck Een jaegt na sijn selfs appetijt,
 
Of icker veel bedriege, alst gaet na mijn vermeten3),
 
Wat vrage ick daerna?
magere
 
Segt hoe u honden heeten.
 
Sij schijnen ras met allen4) fel ‘siende,
355
Sij staen5) gemackelijck, seer snel ‘siende;
 
Doet de namen mij condt van achter tot voor.
elck
 
Den eenen hont heet Eijgen Oorboor,
 
Geen beter en kan mijn horenken blasen.
magere
 
Vangdij daer oock wat mede?
elck
 
Ja ick, de schalckste1) hasen,
360
Diemen mach vinden hier int lant,
 
Want snelder hont ick noijt en vant
 
Dan Eijgen Oorboor, seer scherp van luchte2),
 
Soo spoorwijs, en hij maeckt geen geruchte,
 
Ontsiet3) oock geenderhande contreije4),
365
En al blaese ick somtijts ter laveije5),
 
Hij achtet cleijne, en loopt als een snelleken.
magere
 
Eijgen Oorboor is een cloeck geselleken
 
Tot6) uwen avijse7).
elck
 
Dat meucht gij wel verstaen,
 
Want als ick een wilt hebbe opgedaen
370
Met mijn horenken Geconfijte Leugen,
 
Soo laet hij niet af met al sijn vermeugen,
 
Voordat hijt gedreven heeft inden strick.
magere
 
Tjan, Elck Een, gij sijt het manneken8), sick9),
 
Gij leest u lesse wel sonder brief ken10).
375
Hoe heet den anderen hont?
elck
 
Dat is een liefken.
 
Noijt beter, wijser, noch snelder mede.
magere
 
Hoe is sijnen naeme?
elck
 
Geveijnsde Heijlichede.
 
Mijn herte dunckt mij daer na te verlangen.
magere
 
Is hij profijtelijck?
elck
 
Ja, hij can vangen
380
De grootste wolven, die int lant ‘sijn.
 
Ick derf wel seggen, hij soude vaillant ‘sijn
 
Om leeuwen te vangen ende leeuwinnen,
 
Hij heeft het gedaen, condijt versinnen,
 
Nochtans sijnt dieren van grooten statuere.
magere
385
Wat wolven en leeuwen?
elck
 
Ja, wel ter keure1).
 
Cleijne dierkens en hebben met hem niet an2).
 
Als hij inde duijnen comt, lieve man,
 
Gij weet niet, wat hij al vangt. Lampreelen3),
 
Herten, hinden en sulcke perceelen4)
390
Krijcht hij dickwils met eenen spronge.
 
Geveijnsde Heijlicheijt lickt met sijn tonge,
 
Tschijnt hij wil alle seerte5) genesen,
 
Maer daer mach geen valscher op aerden wesen.
 
Hij bedriecht een werelt vol vremde dieren.
magere
395
Sulcke namen en hoorde ick noijt versieren1)
 
Om honden te geven.
elck
 
Hij bedwingt wel rossen,
 
Hij vangt oock somtijts die outste vossen,
 
Diemen vint in eenige woestijne.
magere
 
Ick hoor wel, hij is met allen fijne
400
Geveijnsde Heijlicheijt.
elck
 
Dat gaet sonder seggen2).
 
Hij can de schalckste practijcken uijtleggen3),
 
Die gij oijt hoorde van al u leven.
 
Somtijts comt hij sluijpende, somtijts met beven,
 
Somtijts quispelsteerten, somtijts al gapende,
405
Somtijts al springende, betrapende4),
 
Al te behendich can hij sluijpen.
 
Hij soude een mensch in den boesem kruijpen
 
Van vrientschap, dat soude hij selve schatten.
magere
 
Vangt hij wel muishonden5)?
elck
 
Ja hij, de schalckste katten,
410
Die hier ontrent sijn.
magere
 
Maer hoe dat ick verdooft ‘bin!
elck
 
In alle potten steeckt hij sijn hooft ‘in
 
Om tvette te knagen van den beene.
 
Soo gierich en saegt gij noijt geene.
 
Nimmermeer en is sijn mage sat.
magere
415
Bij den doot, wel wat hont is dat!
 
Hij is vrij van natueren sonderlijck1).
elck
 
Dus vrient, met dese honden wonderlijck
 
En met dat horenken, dat mij vroomt2),
 
En met mijn gesellen voor genoomt,
420
Soo heb ick Gemeen Proffijt verjaecht.
 
Gij sult hem niet meer sien.
magere
 
Dat moet sijn beclaecht;
 
In mij ist eenen deerlijcken rouwe.
 
Voorleden Tijt en dOude Trouwe,
 
Mijn meester en vrouwe, daer ick bij woone,
425
En Eendrachtige Wille haeren sone,
 
Die sullen jammerlijck sijn tonvreden.
elck
 
Wie u daerna vraecht boven of beneden3),
 
Gij meucht het vrij wel te kennen geven,
 
Dat Elck Een heeft tGemeen Proffijt verdreven
430
Mits der hulpe hier voren verhaelt.
magere
 
Ick sie wel, ten baet niet langer gedraelt.
 
Ick mach wel keeren alsoo ick quam,
 
Maer ontsaege ick niet u dulheijt1)gram,
 
Gij sout het becoopen, alsoo ick meen.
elck
435
Wat? Soudij u stellen willen tegen Elck Een?
 
Aij, armen bloet, wat meucht gij kallen!
 
Ick soude u te niete doen met allen,
 
Gelijck de katte speelt met de muijs.
magere
 
Nu ga ick na huijs ‘al met konfuijs,
440
En sluiten den stal, tpeert is verloren2)
 
Met mij, ick seij et wel van te voren,
 
Dat ick om niet sou keeren en wenden.
 
Wat necker, soumen mij uijtsenden,
 
Die Magere Tijt heete, soo elck wel weet?
415
Ick ben van al de werelt geveet3);
 
Niemant en raept in mij solaes,
 
Deen heet mij dul en dander dwaes;
 
Deen bespout4) mij, dander verspreeckt5) ‘mij;
 
Deen die dout4) mij, dander die steeckt ‘mij:
450
Vele gebreeckt mij aen voeten en hooft,
 
Want Magere Tijt is nergens gelooft;
 
Dus come ick tuijs met ijdele6) flassen7)
 
Mijn volck met quade tijding verrassen.
Pausa
wille
 
Ons knape moet ons met allen spoen.
455
Ick hoorde hem vlus spreken, soo ick can bevroen,
 
En ick hoorde hem treden, soo mij dochte.
trouwe
 
Och lieve, of hij ons kint tuijs brochte,
 
Soo en was noijt blij der wijff geweten.
tijt
 
Ick duchte, neen hij.
wille
 
Hij is al verbeten1).
460
Fera2) pessima heeft hem verswolgen.
tijt
 
Soo is hij Joseph gaen leeren volgen
 
Inde speloncke, peijs ick.
wille
 
Gij hebbet juist geraden.
magere
 
Help ons, o lieve Tijt, genaden.
 
Dit soecken doet mij groot verdriet;
465
Dese sware moijte te doen voor niet,
 
Ist niet een kennelijck ongeval?
 
Jaet, seker, de Heere bewaere u al;
 
Ick was noijt soo verde3), ick quam weer hier.
tijt
 
Wel, Magere Tijt, ons messagier,
470
Weest wellecom; hoe ist gevaren?
magere
 
Bijlo, tvlas is beter dan tgaren1).
 
Ick en hebbe geen nieu maren als2) van desen.
trouwe
 
Waer is ons kint?....
magere
 
Doet requiem lesen;
 
Gemeen Proffijt en sal u nimmermeer naren3).
wille
475
Hij is met Helias4) opgevaren.
trouwe
 
Met den vierigen wagen?
magere
 
Doet requiem lesen:
 
Hij mach alreede te Nobis5) wesen,
 
Bij themelrijck op een mijle of twee5)
trouwe
 
Waer is ons kint?
magere
 
Doet requiem lesen:
480
Gemeen Proffijt keert nimmermeer hier teerste.
 
Hij is al deure.
trouwe
 
Och lacij, och wee!
 
Mijn herte verschrickt1) tot onder mijn sole.
tijt
 
Waer is hij gebleven?
magere
 
Tot Koppen Goole2),
 
Daer is hij onder tsant gedolven.
wille
485
Tongeluck is op hem gewolven3),
 
Dat hoor ick wel.
magere
 
Dat mogen wij wel micken4).
 
Wist gij, hoe twaer, gij sout verschricken,
 
Hoe hij gestorven is ende vervlogen1).
 
Ick en hadde hem nimmermeer getogen2).
490
Die hem geholpen heeft vanden wege,
 
Dat scheen sijn vrient te zijn.
trouwe
 
Noijt sulcken onsege3).
 
Nu sal ick geen vreugde meer verspreen4).
tijt
 
Wie heeft hem gedoot?
magere
 
Bijloo, Elck Een.
 
Want hij heeft het geseijt openbaerlijck
 
In mijn presentie ....
wille
495
Och, Gemeen Proffijt, sijdij dus daerlijck5)
 
Van Elck Een omgebracht en bedorven?6)
 
Soo is de meeste7) vreucht gestorven,
 
Die wij hebben mochten.
magere
 
Ja, hij heeft het gedaen met twee gesellen,
 
Gij en hoorde noijt sulcke namen spellen,
500
Als sij hebben, om claere versinninge8).
trouwe
 
Lieve9), hoe hieten se?
magere
 
Vreeselose Winninge,
 
Den schamelsten1) naem, die oijt geboren ‘was;
 
En den quaetsten, die oijt om horen ‘was,
 
En noch was hij van een ander bestreden,
505
En teenemael tonder getreden,
 
Die Bedriegelijcke Koopmanschap heet.
 
Dese hebben Gemeen Proffijt verleet
 
Tot in sijn doot.
tijt
 
Noijt sulck verdriet.
magere
 
Noch was hij van twee honden bespiet2),
510
Daer Elck Een af gaf den spoor3).
wille
 
Hoe heeten die?
magere
 
Eijgen Oorboor
 
En Geveijnsde Heilicheijt, dit waren de beijde.
trouwe
 
Och, Elck Een, wat grooter leijde
 
Hebdij ons gedaen!
magere
 
Wat! Het wert noch int leste zijn ongemack,
515
Want hij jaecht hem selven inden sack.
 
Int ende staet hem te wanheugen4).
tijt
 
Hoe heet sijn horenken?
magere
 
Geconfijte Leugen.
 
Daer blaest hij mede; tclinckt inden hemel.
trouwe
 
Eij, Elck Een, onaerdich kemel1),
520
Gij maeckt u selven des lijdens knecht;
 
Mij2), Oude Trouwe en Geplogen Recht3),
 
Eendrachtige Wille, wij sijn doof, krepel en blint.
 
Tmach ons wel deren, soo tis versint.
 
Hier voortijts haddet wonder geweest om sien.
magere
525
Daerom ben ick een heer geworden mitsdien;
 
Dit ginck mij Elck Een verwijten.
 
Ick docht, dat hij mij soude hebben gaen smijten4);
 
Hij stont, docht mij, recht in wanckelijckhede5).
wille
 
Waer was Elck Een dan?
magere
 
Int Bos van Ondanckelijchede.
530
Daer jaecht hij, daer weunt hij, daer vliecht ‘hij,
 
Daer clopt en cleunt6) hij, daer bedriecht ‘hij,
 
Met zijn twee honden, die wonder koken7).
trouwe
 
Geveijnsde Heilicheijt, die soude bestoken
 
Ende bedriegen een werelt vol lieden.
tijt
535
Wij mogen ons handen tot Godt gaen bieden,
 
Elck Een heeft tGemeen Proffijt verdreven.
wille
 
Twaer onrecht1), soude men tal suiver wieden2).
 
Wij mogen ons handen tot Godt gaen bieden.
magere
 
Of ment veel wil braden of sieden3),
540
Elck Een moet hem beschuldigt geven.
tijt
 
Wij mogen ons handen tot Godt gaen bieden.
 
Elck Een heeft tGemeen Proffijt verdreven.
Pausa
de goedertierenheijt godts
 
Vrienden, wilt bij discretien4) leven,
 
En troost u selven in alle u wercken;
545
Godt wil op u patientie mercken.
 
Wilt u verstercken in de Heilige Schriftuere,
 
Die u bewesen wert met woorden puere.
 
Sijt blijde in Gode, maeckt geen proces
 
Tegen den Heere.
trouwe
 
Ontsluit1) ons des,
550
Want het dunckt ons seer vremt om hooren.
goedertierenheijt
 
Ick segt u vast, spraeck ick er niet vooren,
 
Gij sout al anders sijn geslegen.
 
Maer met alle mijn macht ben ick er tegen,
 
Want ick heb int capittel wat gebots2).
tijt
555
Hoe is dan uwen name?
goedertierenheijt
 
De Goedertierenheijt Godts,
 
Die voor u staet met grooter trouwe.
magere
 
Wilt bij ons blijven, genadige vrouwe,
 
Want, eilaes, wij mogen u niet derven.
goedertierenheijt
 
Dat Godt u die plagen liet verwerven,
560
Dat Gemeen Proffijt is uijt u oogen,
 
Dats Elck Eens schuit, ick salt u betoogen.
 
Vaet wel mijn woorden, gij bevroet het;
 
Sijn groote ondanckbaerheijt, die doet het,
 
Die wij hem dagelijcx sien aenvaerden,
565
Want Godt en siet niet op der aerden
 
Dan ondanckbaerheden, dat is claer,
 
En Elck Een wandelt daerin.
wille
 
Eijlaes, dat is waer,
 
Dat is den bos, daer hij in jaecht.
goedertierenheijt
 
Door ondanckbaerheijt soo was geplaecht1)
570
Lucifer uit den hemel, soo ick bewijse,
 
Ende Adam uijt den Paradijse,
 
Want hadde hij niet ondanckelijck gedaen,
 
Sij hadden ootmoedelijck wel verstaen
 
In wat grooter eeren dat sij stonden.
575
Caïn was oock ondanckbaer bevonden,
 
Sijn broeder doodende, in wanhope stervende;
 
Caïn was de maledictie verwervende
 
Tot de sevenste generatie.
 
Esau verbeurde sijns vaders gratie,
580
En Pharao verdronck inde Roode Zee
 
Door ondanckbaerheijt.
trouwe
 
O, onsprekelijcke wee
 
Heeftse gedaen, men leset genoech.
goedertierenheijt
 
Dickwils Godt de Israelijten sloech
 
Om haer ondanckbaerheden, doe
585
Corach, Dathan, Abiron2) daer toe
 
Soncken door daerde levend inde helle,
 
Door haeren ondanckbaren bestelle3).
 
Saül was beseten en Davut manslachtich,
 
Absolon verhangen en Salomon warachtich
590
Verviel ter afgoderie met sinne
 
Door ondanckbaerheijt en vrouwen minne.
 
Achitophel hem selven oock verhing;
 
Holofernes de doot van Judith ontfing
 
En Haman wert aen sijn selfs galge gehangen.
595
Herodes doodde de kinderen in groot verstrangen1),
 
En Caiphas gaf den raet oock mede
 
Door quade en valsche ondanckbaerhede,
 
Dat men Christum den salichmaker doden soude;
 
Dit quam door ondanckbaerheijt.
tijt
 
Na mijnen onthoude2)
600
En heb ick op een tijt noijt gehoort
 
Soo veel gelijckenissen.
goedertierenheijt
 
Nu hoort noch voort.
 
De Joden kruisten Christum, dats claer,
 
En Judas verhing hem selven voorwaer.
 
Jerusalem, Troijen en tRoomsche getal,
605
Ondanckbaerheijt die vernieldent al.
 
De plagen en verdervingen meest gevallen3),
 
Die comen door ondanckbaerheijt raet allen,
 
En elck mensch vervremt van Godt onspringelijck4)
 
Door ondanckbaerheijt onbedwingelijck.
610
Wee hem, die schuilend is onder haer bode5).
 
Alder sonden sonde, tleelijckste voor Gode,
 
Dat is de ondanckbaerheijt alleene,
 
Also Bernardus6) ons seijt gemeene:
 
Ondanckbaerheijt is een barnende wint,
615
Uijtdrogende, dat gijt wel versint,
 
De borne aller ontfermherticheden.
wille
 
Lof sij Gode inde hemelsche steden,
 
Dat gij ons alsoo beduijt den sin.
goedertierenheijt
 
Ick seg u: Elck Een die woonter in,
620
En ten sij, dat hij verhuist uijt die plecken,
 
Ick, Goedertierenheijt Gods, sal moeten vertrecken,
 
En Godts Rechtvaerdicheijt sal u genaken,
 
En dat seer haestelijck.
magere
 
Wat sullen wij maken?
 
Wij sijn doch al arme menschen kranck.
goedertierenheijt
625
Wat baet, dat gij segt den Heere lof en danck,
 
Lange gebeden leest en processij draecht1),
 
En2) u Vreeseloose Winninge behaecht,
 
En Bedriegelijcke Coopmanschap bij u blijft?
 
Ten mach niet wesen, soo gijt drijft3),
630
Genade verkrijgen en altoos quaet ‘doen.
trouwe
 
Wilde Elck Een na uwen raet ‘doen,
 
Ons lijden souw seer korts enden.
goedertierenheijt
 
Geconfijte Logen, tvolck te verblenden,
 
U Eijgen Oorboor en Vreeseloose Winninge daerbij,
635
Geveijnsde Heilicheijt en Hipocrisij,
 
Hoe vals sijn alle u loose lagen.
 
O Elck Een, wat baet u dijn jagen?
 
Schriftuer weet het, sij ist diet sprack:
 
Gij jaecht u selven in den sack,
640
Wekken sack bediet ons de helle
 
Vol van verdriet. Wee u, geselle,
 
Dat gij aldus verblint u selven snuijt1).
magere
 
Neemt, vrienden, in danck ons slecht2) besluit.
 
Wij wilden wel, dattet waer beter geregelt3),
645
Maer die sijn selven bij figueren spegelt,
 
Die spiegelt hem wel, pleecht men te seggen,
 
Dus wilt dit int beste overleggen4),
 
Isser wat goets geschiet in ons spel.
wille
 
Geeft Godt de eer en niemant el,
650
En meest Godt vreest, wilt daerin volherden.
 
Laet ons Godt bidden, dattet pais en vre mach werden.
Meest Godt vreest.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels


organisaties