Multatuli Encyclopedie

Renan, Ernest-,

1823-1892, Frans letterkundige en geleerde. Hij verwisselde zijn studie theologie voor die van de Semitische talen nadat hij in 1845 met zijn geloof had gebroken. In 1862 werd hij hoogleraar Semitische talen te Parijs. Vanwege zijn kritische werk Vie de Jesus (1863; Nederlandse vertaling: Leven van Jezus), waarin Jezus niet mythisch maar louter menselijk wordt voorgesteld, werd hij in 1863 ontslagen. In 1871 werd hij in zijn ambt hersteld.

In een aantekening bij Idee 140 veroordeelt m. fel de natuurkundige verklaringen van de ‘oppervlakkige Renan’ die bijv. beweerde dat *Lazarus niet dood maar schijndood was, en dat Jezus zich ‘de opwekkery liet aanleunen’:

‘Renan moest eens 'n Museum van middeleeuwse

[p. 389]

schilderyen bezoeken. Dat te Keulen, byv. Daar zou hy 't antwoord vinden op z'n armzalige pogingen om gezond verstand en ietwat gelovery door elkaar te knoeien.’ (vw ii, p. 680)

In Idee 482 komt hij op Renan terug. In tegentelling tot de noeste ‘arbeiders op het veld’, zoals *Rousseau, *Voltaire, *Diderot en *d'Alembert, zoekt Renan, ‘dilettant-botanist van beroep’, niet naar waarheid, maar plukt zijn bloempje - het Leven van Jezus - en biedt dit het volk aan als de waarheid:

‘Het volk geloofde hem terstond, omdat het een leugen was. Of liever, omdat-i de leugen zeide op 'n aangenamen toon. En hyzelf geloofde misschien dat hy de waarheid sprak, want zeer sterk in de botanie was hy niet.’ (vw iii, p. 229)

In een aantekening uit 1872 bij Idee 454 noemt hij Renan een ‘kunstemaker’ en schrijft het onbegrijpelijk te vinden dat zijn ‘geknoei’ ook in Duitsland en in Nederland opgang heeft gemaakt (vw iii, p. 413). *Meyners *Strauss