Het land van de dorst

[p. 71]

Historie

De ‘Citta di Triëst’ kreunt bijwijlen zachtjes aan zijn trossen. Het promenadedek ligt hoog boven de kaden van Syracuse's station maritime, en het is behagelijk om in de nachtkou nog wat over de reeling te hangen. Over acht uur zwaaien we de haven van Malta in; morgenochtend zullen de palmen op de einder staan. Voordat de boot de vierde kust bereikt, en gaat ankeren op de reede van het land van de dorst, wil ik iets opschrijven over de voorbij gestormde eeuwen,

[p. 72]

die in bloed en ellende de volkeren van die kust teisterden.

Er ging zoo'n lang klaaglied aan de huidige heerschappij vooraf.... En nu van overal de oogen gericht zijn op dat andere deel van het zwarte werelddeel, op Abessynië, en men zich angstig afvraagt of niet snel het gesproken en geschreven woord zal worden vervangen door het rappe, gearticuleerde spreken van de mitrailleurs en het donderend roffelen van de bombardementsvliegtuigen, krijgen die strofen van een verschrikkelijk verleden een bijzondere klank. Dat deel van de historie dat Rome schreef, zal zeker de bodem me vertellen en zal het land zelf mij opdringen.

Maar de Vandalen, die het land voet voor voet platbrandden en vernielden; de ruitervolken van Arabië, als een stortvloed, een springvloed van wreedheid over het land: de woestijn werd grooter onder de hoeven van hun dravers, want waar zij kwamen, werden tuinen en dorpen tot zand en asch. En overal stond nog slechts één ding recht boven de vernieling: de groene vlag van de profeet, wiens leer gezaaid werd in een bodem, vruchtbaar gemaakt met bloed.

Roger de Noorman, die dertien jaren lang met de strijdknots de kust regeerde, Abd-el-Moumen, die hem het land na een geweldig bloedbad ontnam. In 1355 geplunderd door de Genueezen, in 1510 door Peter van Navarre, in 1521 door tot een armada vereenigde zeerooversvloten, werd het in 1551 door een Turksch smaldeel onder Osmaansche heerschappij gebracht.

Dan begint een tijdperk van nog duisterder gruwelen:

[p. 73]

moord, afpersing, slavernij, hongersnood, zeerooverij, strafexpedities, bloeddorst, kuiperij.

Zeeroovers en bandieten handhaven onder Turksche vlag het verre ‘gezag’. Dit waren de eeuwen, waarin ook van stammen en families uit ons vaderland ongelukkigen, van buitgemaakte koopvaardijers weggesleept, in de ketenen van een minderwaardig volk geslagen, in bloed en tranen stierven op de galeien van de piraten, of onder de middagzon in het bagno. Alle wreedheid van de West-Europeesche gruwel-processen kan niet verduisteren wat in Tripoli aan Oostersche martelingen is uitgedacht en bedreven. In het begin van de achttiende eeuw wordt op het ploertig verraad van de hoofdman van het bereden leger, Karamanli, de dynastie van de Tripolitaansche beys gesticht. Een minderwaardig vorstenhuis, dat ook binnen de paleismuren slechts de wet van dolk en vergift erkende. Ali Borghol drukte zijn spoor zoo vast in de geschiedenis, dat thans de joden van Tripoli nog de dag van zijn val in feest en blijdschap herdenken. Zijn opvolgers persten het volk uit, en, zooals H.H. van Kol in zijn bijna vergeten boek ‘De kustlanden van Noord-Afrika’ vertelde, ‘verbrasten de echte en de valsche munt in liederlijkheid en dronkenschap. De Hollandsche genever stond in hooge eere aan het hof, en gewoonlijk begaf het vorstelijk echtpaar zich in flink beschonken toestand ter ruste, vergezeld van talrijke slaven en volgelingen’.

De zeeroovers moesten een achtste deel van hun buit afstaan aan de bey en genoten daarvoor zijn bescherming. In 1801 dwong Napoleon de toen regeerende Youssouf geen Franschen meer tot slaaf te zullen

[p. 74]

maken. Youssouf brak, natuurlijk, zijn woord. In 1819 dwong een Engelsche admiraal hem op de knieën, in 1831 maakte het tractaat een begin aan het einde van het huis der Karamanli.

‘Hun verdere geschiedenis’, zegt Kol, ‘is niets anders dan de doodstrijd van een in het hart getroffen systeem: de macht van intriganten, despoten en wreedaards zou weldra een einde nemen. Niet langer zou een tergende weelde heerschen in de paleizen, terwijl door de straten een menigte van ellendige wezens liepen, in lompen gehuld, en die gedood werden, zoo zij het waagden een blik te slaan op de vrouwen van den Pacha, als die zich, in palankijnen op kameelen, naar de moskee begaven’.

De geschiedenis van Tripoli, en de geschiedenis van het land er om heen, blijft een geschiedenis van droefheid en ellende. Hoevelen zijn met de wind in bolle zeilen over dit blauwe water gegaan, en zagen de palmengordel van Tripoli om de waterlijn gewonden, en hoevelen hebben er hun machtswellust en hun heerscherswaanzin gemeten aan de duldzaamheid en de apathie van de inboorling?