Het land van de dorst

Aquarium

Het aquarium van de Amsterdamsche Artis heeft voor mij altijd een groote bekoring gehad. Nu ik voor de zacht-doorlichte bekkens van het Aquarium Neapolitanum sta, moet ik erkennen dat dit eerst het volledig schouwspel is na de brillante ouverture van Amsterdam.

Alleen.... haringen zijn hier niet. Het lichtflonkerende, melkwegglanzende, het dansend-diamanten lente-vuurwerk, het opvlammende en weer in het donker uitgloeiende spel van een school haringen in het bekken.... dát wonder kan men hier niet zien. En, eere wien eere toekomt, onze schildpadden zijn veel grooter en roeien veel wijzer en beangstigend-sterker voor hun ruit heen en weer. Maar voor de rest....

Ga toch naar Napels, en breng een lange, een tot een enkel oogenblik tezaamgedrukte middag door in dit paviljoen der duizend geheimen. Buiten staat de zon hard tegen de muren, en langs de esplanade vegen in de zeewind de palmen met hun veeren langs de grond.

[p. 39]

Hier binnen hangt een fulpen duisternis. Men moet een paar minuten wachten, eer de oogen de groene flonkering bemerken van het water, dat in de bekkens stroomt.

Dan begint men zijn tocht.

Men kent het leven van de visschen, en heeft getracht steeds dichter te naderen tot het geheim van dit geluidloos-zwevende, op een enkele dag geschapen leven van zee en oceaan.

En nu het oog zóó dicht tot de dingen genaderd is, blijft alles weer ver en vreemd van de werkelijkheid die ik ken, en verschuilt alles zich in een achtergrond, die het geen mensch gegeven is te doorgronden. Er zijn landschappen, heuvels van rood-dooraderd zand, doorbroken van de rotsige ketens van een laaggebergte, waarin palmwouden staan vastgestoeld, grijs-

[p. 40]

witte stammen met een wuivende kruin van roode, haarfijne bladeren. Kreeften wandelen in de schaduw van een overhangende kaap, en op hun rug dragen zij de blauwe en groene bloemen van het water om, die wij anemonen noemen. Luchtig als een irriseerend niets zweven de visschen door hun duister wierenwoud. Op hun rug teekende de Schepper de hiëroglyfen, die Hij alleen verstaat.

Aan de rand van het land der groote wieren welft het dal, waarin al het andere tezamen is. De visschen met snavels en de visschen zonder achterlijf, de visschen uit brons gegoten en voor eeuwig onbeweeglijk neergelegd op hun bed van zand. De spinnen, de krabben, de kreeften in de koralen-jungle, de inktvisschen, de glasdieren, de roggen, de haaien, de gevlekte alen, de grondels, de lancetvisschen, de schildpadden, de duivelsvisch en de engelvisch, de drakenkoppen, de monniksvisschen, de slakken en de zeekomkommers, de sterren en de egels, een firmament en een oertijd. In volstrekte stilte, in een enkel teruggebleven uur van de tijd, waarin het geluid nog niet geschapen was.

Waar het lage kreupelbosch der ruige planten is, dansen de zeepaardjes. En, het gezicht tegen het glas gedrukt, komt men dit beest nabij, dat luciede, als in overgave, danst voor het wijfje; de teedere liefde van dit oeroud-vraagteeken, dat zich om zijn broed bekommert met een overgave, die velen voor deze ruit tot voorbeeld zal kunnen zijn. Er bestaat een boeiend en geestig boek over dit aquarium, en niemand zal zich beklagen, die het kocht en er wonderen in vond, die hij nimmer had vermoed, en die hij, al lezend, nog maar moeilijk gelooven kan.

[p. 41]

Maar beter nog dan de duizend namen en stammen te kennen en te noemen bij hun naam, is het, eerbiedig en zwijgend stil te staan en zich, met de oogen gesloten, de dag te herinneren, dat God het water beroerde en uit de palm van Zijn hand dit alles heenzwom om zich te vermenigvuldigen.