Het land van de dorst

Oorlogspsychose

Het was geen toeval, dat ik in Locarno, in het uurtje dat ik er rondwandelde onder de arcaden, in een boekhandel die stapel Italiaansche centsboekjes vond. Van het genre dat bij ons reeds lang gestorven is: ‘Het doorgezaagde weesmeisje’ en ‘Het lijk in de koffer met dubbele bodem’.

Een handjevol kleine pamfletjes, met de vreeselijkste titels: ‘De man die een meisje in (het aantal is precies aangegeven) vijfendertig stukken hakte’, ‘Elisabeth Caligari, levend begraven op dertigjarige leeftijd’, ‘Ortenza en Catharina, of de wreedheid van een zuster, die de moedermelk weigerde aan een neefje, om deze aan een slang te geven’, ‘De geschiedenis van de bandiet Antonio Gasparone, veroordeeld tot zevenenveertig jaar kerkerstraf’, en tenslotte het boekje, dat ik nu weer uit de reistasch opdiep: ‘De geschiedenis van het gevecht tusschen 500 Italianen en 15000 Abessynen in Afrika’.

Een lied van vierentwintig lange coupletten, met een houtgravuurtje op de kaft: vier Italiaansche soldaten, die rustig een licht stuk veldgeschut bedienen.

Veel van de ongeloofelijk overdreven toon in de kran-

[p. 16]

ten hier wordt duidelijker, als men bedenkt, dat dit soort liederen in 1920 bij duizenden gedrukt werd, en dat daarin van niets dan wraak en nog eens wraak, van het stroomende bloed des Vaderlands en van de monsterachtige schurkerijen der Abessynen gesproken wordt.

Er staat weer zoo schrikkelijk veel op het spel, en als men al de foto's van juichende soldaten, die vertrekken, ziet, en van nog harder juichenden en nog heviger enthousiasten, die langs de kade blijven staan, dan vraagt men zich met bekommernis af of dan toch werkelijk de groote oorlog aan al dezen is voorbijgegaan. Of er hier dan géén illustraties uit die dagen meer bewaard worden, waarin de versierde en met krijt be-

[p. 17]

schreven wagens ‘naar Parijs’ rijden en waarin de vervuilde vrachtwagens, met treeplanken, glibberig van bloed, terugrijden naar het met zooveel hartstocht en ellende verdedigde vaderland.

Want het wil nu eenmaal in een gewoon sterfelijk menschenbrein niet duidelijk worden, waarom, nu er een handvol menschenlevens gevallen is aan die verre grens, een zee van bloed deze smaad zal moeten ‘uitwisschen’. Daarvoor moet men misschien op een andere toonhoogte denken, en daarvoor moet men zeker minder denken, en veel, veel meer voelen....

Een gevoel dat gekweekt, geleid en gehanteerd wordt van bovenaf.