In excelsis

[p. 239]

Clemens
Paus en Martelaar

EEUWEN EN EEUWEN DOOR, VAN HET STRALEND OPGAAN VAN DE ZON TOT AAN HET zilveren verbleken van de maan, staat de stoet van apostelen en martelaren, een heilige cirkel, rond het altaar. In de gouden schijn van hun levens en van hun daden zal de priester consacreren en zij bedekken het gelaat met de handen, beducht voor het brandend licht dat van Jezus Christus uitgaat.

...Linus, Cletus, Clemens...

Clemens, de vierde Paus van Rome, wiens feest wij vieren op 23 November, en van wie wij weten dat hij met Paulus samenwerkte in het vurige werk van de prediking. Zo vasthoudend en volhardend dat Paulus geen ogenblik twijfelt, wanneer hij neerschrijft dat Clemens' naam mede is opgeschreven in het Boek

[p. 240]

des Levens.

Negen jaren, twee maanden en tien dagen, zegt de nauwkeurige historicus, zetelde Clemens in Petrus' Stoel. Het waren de laatste tien jaren van de eerste eeuw na Bethlehem en de echo van de hamerslagen op Golgotha was nog hoorbaar in de gebeden, en in het hartstochtelijk beleden geloof. Geboortig van Rome, gewend aan de statige val van het overkleed, gewend te bevelen en gehoorzaamd te worden, heeft hij in Paulus' teugels zelf het gehoorzamen geleerd. Het gehoorzamen in heilige onderwerping, in overgave.

Daarvan heeft zijn gezicht dat wonderlijke licht gekregen waarop Rome niet uitgekeken komt. Heidenen zijn geboeid door dat raadsel: waarvan deze onwereldse helderheid, vanwaar deze blijdschap die in gebed en soberheid alleen haar voedsel vinden kan. Christenen voelen zich herboren in zijn aanwezigheid, zien in hem zo helder waartoe het geloof en de liefde voeren kunnen, dat zij opnieuw en nu voor goed zich van wereld en weelde losmaken en tezamen dringen rond de harde, enige hoop van het Kruis.

Dat moet immers de ambtenaren en de hovelingen wel tergen, deze tartende stelligheid waarmede een groter, een eeuwiger, een machtiger rijk dan dat van de Keizer gepredikt wordt. En eveneens moet het de eerlijke denkers van Rome, de naar de geest voornamen, wel tot bewondering brengen.

Clemens is tot een teken van tegenspraak ge-

[p. 241]

worden. De rechters, waarvoor hij gebracht wordt, vinden geen schuld in hem, en daarom handelen zij zoals Pilatus handelde; zij schuiven de verantwoordelijkheid van zich af.

En als dan de Keizer Trajanus de rechters doet weten dat ook voor Clemens geen inbreuk op de wet gemaakt mag worden, dat hij dient te offeren voor de Goden, dan beijveren zij zich om Clemens op zijn ‘bestwil’ te wijzen.

Clemens heeft wel gebeden, wel een vergevende glimlach, maar geen woorden voor hen over. Zo vertrekt Clemens dan in ballingschap. Maar op het schip dat hem naar de marmergroeven voert waar hij dwangarbeid zal moeten verrichten, reist de bloem van de christenheid met hem mee.

Zij kunnen niet meer buiten zijn kracht, buiten zijn aanstekelijke blijdschap, buiten de brandende woorden waarmede hij hun spreekt over de blijvende trouw van de Heiland, over de zoete geuren van het Paradijs, over de geheime kracht van de Verlossing waartegen geen macht ter wereld is opgewassen.

Meer dan tweeduizend getrouwen in het geloof, ballingen als hij, wachten Clemens op. Tussen hen begint dan zijn nieuwe herderstaak. Zij moeten een dagreis ver maken om drinkwater, en het slavenwerk in de mijnen heeft hen verzwakt. Maar op het gebed van Clemens spoelt een bron zijn koele water over de rotsen. Een wonder! En van alle kanten komen de heidenen. Frisser en verkwikkender dan het water is het woord van Clemens, en

[p. 242]

als de zon zinkt achter de marmerblokken, is zijn arm moe van het dopen.

De dagen staan tot aan de rand toe vol genade, als de Keizer zijn trawanten zendt. Maar zingend en elkander toejuichend valt het heilig graan onder de sikkel. Dan laat men de kudde, maar treft de herder. Op de 23e November van het jaar Honderd stoot men de derden opvolger van Petrus, twee mijl uit de kust, over boord. Een zwaar scheepsanker is hem om de hals gebonden.

Op het strand liggen duizenden geknield, en ze zien hoe het water zich opspattend sluit boven het hoofd van hun voorganger.

Nog eer de maand vol is geeft de zee vol schaamte haar buit terug. De wateren wijken, en het lichaam van Clemens ligt als sluimerend tussen de schelpen.

Zo staat Clemens met zijn anker in de kring van de eerste martelaren.

Vraag zijn voorspraak bij God, dat de blijvende hoop op de alles genezende, alles verblijdende, alles belonende Zaligheid Uw sterkte moge zijn!