In excelsis

[p. 173]

Thecla
Eerste Martelares

HET VERKWIKT PAULUS EN STERKT HEM, DAT EERSTE GEZICHT OP ICONIUM, AAN de horizon van de grijze, armelijke steppevlakte van Zuid Galatië. Vanaf Antiochië hebben Barnabas en hij een moeilijke reis gehad. Meer dan een volle week hebben zij gewandeld, en nu zien zij de wuivende groene tuinen van de oasestad. Het is nog maar een dikke veeg boven de zandzee, maar met iedere stap die ze nader komen, komt er meer diepte in het groen, en lang voor zij door de koele welving van de poort gaan, staat het naaldwerk van de palmen scherp tegen de hemel.

Die van Iconium zijn trots op hun stad, die er immers voor de zondvloed reeds was en die herbouwd is, en die Prometheus zelf opnieuw bevolkt heeft, nadat hij mensen uit leem en zand

[p. 174]

had gekneed. Maar Paulus weet dat overal onder de palmen de getouwen kletteren en dat hij er werk, onderdak en voedsel zal vinden. Een arbeidsveld voor zijn brandende belijdenis ook? Maar behoeft hij daar ooit om bekommerd te zijn, hij op wiens komst altijd alles verhevigt, de liefde en de haat en ook de barre droogte van de zielen?

Met hen treedt Onisephorus door de poort. Twee volle dagen heeft hij gewacht op de komst van Paulus, hem in een gezicht voorspeld. En aan zijn gelaat, een vuur weerkaatsend dat onzichtbaar is, heeft hij hem erkend. Hij is verheugd over het Godsgeschenk en voert hen haastig onder zijn dak, waar zijn gezin de adem inhoudt, nu zij de man zien die vader met zich brengt, en die een engel gelijkt, die voor een korte poos onder de mensen wandelt.

Het huis van Onisephorus wordt de eerste christen-kerk van Iconium. Die daags Paulus' zekere haastige handen bewonderen, zitten in de schemering rond hem, en horen de klare, heldere boodschap die hij hun brengt.

Naast het armelijk erf van het huis begint de rozentuin rond het heerlijke huis, waarin Thecla met haar moeder woont, en waarin de weelde lui en behaaglijk met hen woont. Thecla heeft van een van haar slavinnen gehoord hoe een kleine, vreemde ambachtsman zijn intrek heeft genomen bij Onisephorus, en hoe hij daar wondelijke verhalen doet over de mogelijkheid geheel nieuw en zuiver te leven. Verveeld heeft zij geluisterd, maar de nieuwsgierigheid

[p. 175]

houdt haar bevangen.

En nu, terwijl de slavin haar het zachte schoeisel over de voeten trekt en een ander haar de spiegel voorhoudt, dat zij het kapsel keuren zal, hoort zij een stem door het klateren van het weglopend badwater heen. De meisjes wijken op zij, nu zij met snelle schreden op het terras stapt en zich voorover buigt tussen de bloementrossen van de passiebloem, om beter nog te horen wat daar beneden, in het huis van den nabuur, gesproken wordt.

Zó komt het wonder in Thecla's leven. Als zij zich opricht en binnentreedt zendt zij de dienstbaren heen, en die avond komt zij niet naar beneden waar het gouden vaatwerk rinkelt, en vanwaar haar moeder en haar minnaar haar steeds dringender beden gezonden hebben.

De dag daarop ziet haar, zwaar gesluierd en zonder meid of knecht achter zich, naar het nederig huis van Onisephorus gaan, en eer de avond valt is het schandaal in het huis van de rijke matrone openbaar: de rijkste en schoonste erfdochter van Iconium heeft haar toekomstige bruidegom heengezonden. En terwijl Paulus voortgaat met de reinheid te preken in een stad die geheel andere verrukkingen voor gezegend houdt, komt het verhaal door de babbelgrage slavinnen op straat: hun meesteres Thecla wordt in huis door een woedende moeder bewaakt. Zij is behekst door de leugens van de vreemdeling en hadden zij, de slavinnen, zich er niet smekend tussen geworpen, de moeder zou met een stilet het eigen bloed ge-

[p. 176]

schonden hebben.

De stad wordt roerig. Paulus wordt ingesloten omdat hij zonder verlof magische kunsten bedrijft, en zich op kwetsende wijze met het ‘private leven’ van eerbare burgers inlaat.

Langs de weg der fluisteringen komt dit bericht bij Thecla en deze geeft een van haar juwelen aan een oude slavin, dat zij daarmee de portier murw zal maken en zo de weg vrij om naar buiten te komen. In het duister komt Thecla aan de gevangenis, en op een teken van haar offert de trouwe begeleidster den wachter een zilveren spiegel. Een nacht lang zit zij dan aan Paulus' voeten, en als 's morgens het kermen van de slavin in de voorhof haar opschrikt, vinden haar moeder en haar hardnekkige minnaar een Thecla die van genade als het ware is volgedaan. Niets kan daar nog iets aan veranderen. Als de wacht haar, op aanklacht van haar eigen moeder, weg komt halen, knielt zij in een vertrek waaruit iedere luister gebannen is. Maar al draagt zij nu het ruwe kleed van een kind uit het volk, koninklijk als zij altijd was, fier en onaantastbaar staat zij voor de rechter. Ja, het is zoals hij gezegd heeft: zij zal niet trouwen. Zij is christen geworden, en de Ene die nu al haar liefde geldt is Jezus Christus, door de Joden gekruisigd.

Vanaf dat ogenblik omgeeft de Bruidegom die zij achter Paulus' brandend betoog heeft zien oprijzen als een machtig en teder Bruidegom, haar met Zijn wonderlijke kracht. Het vuur der beulen dooft onder haar schreden, en een

[p. 177]

wolkbreuk spoelt zelfs de fundamenten van de brandstapel weg. Afgevaste, getergde leeuwen drukken hun manen tegen haar knie en likken haar de voeten, woedende stieren houden hun vaart in vlak voor haar met touwen gebonden lichaam, hemels licht bekleedt haar naakte leden voor de grage ogen van het heidens gepeupel, slangen en giftig gedierte deren haar niet.

Als tenslotte zelfs haar hardvochtige rechters geslagen staan van zoveel wonderen, reist zij Paulus, haar vader naar de geest, achterna, en vertelt hem dankbaar hoe hun beider Meester grote dingen aan haar heeft gedaan. Er gaat geen dag voorbij, of haar tong en haar daden belijden de Waarheid die haar heeft vrijgemaakt.

Haar moeder ziet zij na jaren weer om slechts vervloekingen te aanhoren.

Dan zoekt zij zich een onderdak in de bergen, in die veilige stilte van een ontoegankelijk ravijn, en bloeit, temidden van de maagden die tot haar komen en haar sober leven delen, in geur van deugden op voor haar Heer.

Negentig jaren telt zij als zij tot het Paradijs bevorderd wordt, en nu begint heel de Oosterse Kerk te gonzen van haar roem en lof. Joannes Chrysostomus, en voor hem en na hem talloze anderen, brengen haar de hoogste eer en bij vele schrijvers wordt een vrouw die men alderhoogst wil eren, ‘schier aan Thecla gelijk’ genoemd.

De Kerk bewaart haar naam in de troostende

[p. 178]

smeekbeden waarmee zij hen omringt, die aan de oever van de dood staan, angstig voor de overvaart.