In excelsis

[p. 162]

Nicolaas van Tolentijn

WIE OOIT IN ST. AGOSTINO IN ROME HET AANDOENLIJKE BEELD VAN DE ‘Sanctissima Vergine Del Parto’, de Heilige Maagd van de Geboorte heeft bezocht, weet hoe Italiaanse vrouwen hunnen bidden om een kind. Sinds 1851 staat Maria daar tussen licht, bloemen en een gestolde zonneplek van ex-voto's, en de vrouwen komen er om Moeders voorspraak, nu zij zo lang reeds ongeduldig wachten tot het leven wil kiemen in haar schoot. O, er wordt daar onstuimig gebeden, driftig, ongeduldig, dreigend soms naar de Hemel en zijn onaantastbare bewoners.

Zo moet de moeder van Nicolaas gebeden hebben, toen haar jaren, het een na het ander, voorbijgingen zonder dat zij haar man die heerlijke boodschap kon aanzeggen, dat hun wens in vervulling zou gaan. Zij waren arm, de ou-

[p. 163]

ders van Nicolaas, maar het is niet alleen het mysterie van onze tijd, dat de armen vaak blijder zijn met de kinderen die God hun toevertrouwt, dan de mensen die, wat men zo noemt, met aardse goederen gezegend zijn.

Wie zegt op hoeveel plaatsen die vrome bad, hoeveel smekende woorden, nieuw en eeuwig oud als haar verlangen zelf, zij vond om toch de Hemel te vermurwen? En hoe zij tenslotte beloofde het graf van St. Nicolaas, de bisschop, in Bari te bezoeken, mocht haar bede eindelijk verhoord worden? Het werd een dank-tocht, meer dan een om te vragen. Want eer zij de lange weg insloeg, was het wonder aan haar geschied; in stralende blijdschap en innig geluk verwachtte zij haar eerstgeborene......

En toen het kind geboren werd, was het niet van zelfsprekend dat het de naam ontving van Nicolaas, en dat het onder de bescherming van Moeder Maria en van de grote wonderdoener werd gesteld?

Nicolaas - die later van Tolentino genoemd werd, omdat hij in die stad leefde, en men daar zijn gebeente bewaren mocht - werd een echt braaf kind. Dat is in drie woordjes gezegd, maar iets mooiers bestaat er op de ganse wereld niet. Waarom hebben dan toch knoeiers van schilders en lusteloze schrijvers ons altijd weer een misbaksel voorgetoverd, een levenloos, zeurderig oud mannetje, zo onecht en zo afstotend, dat ieder gezond en levenslustig kind zich wel tienmaal zou bedenken alvorens te proberen ook op die wijze vroom te zijn......

[p. 164]

Neen, Nicolaas was een opgeruimde, blijde knaap, een tikje ernstiger misschien dan het merendeel van zijn kameraden, maar een Italiaanse jongen met vuur in de ogen en een liedje vlak achter de lippen.

Als student reeds kreeg Nicolaas een ambt als kanunnik toegewezen aan de kerk van de Allerheiligste Verlosser. Hij wist echter zeer wel dat op die plaats en met de middelen, daaraan verbonden, hij groot gevaar liep met de wereld al te zeer in aanraking te komen, en daardoor het grote gevaar te lopen met die wereld een bondgenootschap te sluiten.

Het monnikenleven was voor hem weggelegd, maar eerst gedreven door het vurige, brandende woord van een Augustijner monnik, koos hij diezelfde orde om er in te leven en te sterven. Men nam hem gaarne op, want Nicolaas was, zo jong nog, een mensenkind dat de uitverkiezing op het voorhoofd stond geschreven. En wat men later ook probeerde, - een bloedverwant overste van een rijk, al te rijk klooster probeerde hem over te halen daar zijn intrek te nemen - hij bleef de regel van de Augustijnen trouw.

Zijn oversten waren God dankbaar voor dit bijzonder geschenk, en het gebeurde enige malen in zijn leven dat zij hem uitzonden naar kloosters waar de tucht verslapt was, de ingetogenheid tot wereldse belangstelling en de vrome zeden tot losbandigheid waren geworden. Nicolaas ging dan niet om te prediken. Hij nam doodeenvoudig, in woordeloze gehoorzaamheid,

[p. 165]

zijn intrek in de cel die hem werd aangewezen, en zijn dagelijks voorbeeld werkte beter en meer afdoende dan welke vermaning ook. Hij bad, hij was gehoorzaam, en gaf een ieder die niet beslist blind wilde zijn, het voorbeeld van zijn uiterst scherpe, neen, armelijke en volstrekt verstorven levenswijze. Zagen zijn medebroeders ook de ketenen niet, die hij op zijn blote lijf droeg, en hoorden zij misschien zijn geeselriem niet snerpen, wanneer hij ook de laatste resten eigendunkelijkheid en opstand uit zijn lichaam ranselde, zij zagen wel hoe hij leefde van water en hard brood, en hoe hij blij en als van een hemelse levenslust vervuld was.

Als veel heiligen werd hij onweerstaanbaar door de armen aangetrokken. Hij voelde zich tussen hen als tussen broeders naar het bloed en naar de uitverkiezing, en rond hem gezeten leerden zelfs de domsten en de ongeletterdsten hun catechismus op een spelende manier.

Dezelfde vanzelfsprekende vruchten droeg ook zijn omgang met die als openbare zondaars bekend stonden. Schuw voor anderen, spraken zij bij hem gemakkelijk hun biecht, om dan in zijn zog mee te varen naar het blauwe hemelwater.

Nicolaas, die nimmer vlees of vis beroerde, kreeg toen hij ziek was van zijn overste bevel een krachtige vleessoep te eten, en de kroniekschrijvers weten ons te vertellen, dat hij zichtbaar walgde van deze spijs, maar omwille van de gehoorzaamheid zonder aarzelen deed wat

[p. 166]

hem bevolen was, om de dag daarna reeds volkomen genezen op te staan.

Zij weten ons nog meer te vertellen van dit leven: hoe de engelen meer en meer de gezellen werden van Nicolaas, en hoe zij de laatste maanden voor zijn dood hem zelfs dagelijks bezochten om hem hun liederen voor te zingen, en hem stilaan te wennen aan de zaligheid van het Paradijs.

Nicolaas stierf zoals een heilig kloosterling sterft: na een generale biecht gesproken te hebben bij zijn overste, die wel in verrukking gebogen zal hebben gezeten over zo'n witte ziel, en terwijl hij woordeloos staarde naar de Ecce Homo waarbij hij zoveel gebeden had.

Na zijn dood werd hij, meer nog dan bij zijn leven, de krachtige toevlucht van allen die Gods hulp behoeven en daarbij graag de voorspraak inroepen van een van Gods intieme vrienden.

En zo bidden nu vrouwen overal over de wereld tot hem om haar het geluk te gunnen, dat zijn moeder beschoren was: een kind te ontvangen waarop zo lang reeds werd gewacht. Zij eten dan van de broodjes die in zijn naam gezegend worden, en die men een grote en wonderbare kracht toekent.