In excelsis

[p. 157]

Marinus

IN DIT KLEINE LAND IS EEN STEENHOUWER EEN MAN DIE STENEN BEWERKT. ZEEGROEN MARMER en goudgrijze zandsteen varen en rollen tot op zijn erf. Hij kapt er de platte zerken uit, waaronder wij onze gestorvenen als het ware verpletteren, en het schaarse sieraad dat de ingetogen baksteen blijder maken moet.

De èchte steenhouwer is een kleine werkmier in de dreigende stapeling van het gebergte of in de koele buik van een groeve. Hij vreet een mensenleven lang aan zijn berg, om, als hij eindelijk ten hemel vaart, te bemerken dat hij zelfs de huid der aarde niet zichtbaar beroerde. Eén wilde lente overwoekert de plaats waar hij met zijn houweel en met zijn beitels vocht.

Leo en Marinus leerden van kindsbeen af waar de berg zich het gemakkelijkst beroven laat, en hoe men de brokken gaaf en recht uit de lenden

[p. 158]

snijdt. Maar nog liever dan hen te betalen voor hun werk, zochten de arme boeren en handwerklieden de platte zwerfsteen die in de beekstroom naar beneden komt, om daarmede hun veilig woonnest te bouwen aan de Apenijnenflank.

Zij werkten en baden, en naarmate hun werk minder begeerd werd, baden zij meer. Maar de armen, die nimmer tevergeefs waren gekomen, moesten zij toen heen zenden. En nu de mare steeds luider werd, dat Rimini uit as en puin verrijzen zou, meenden zij dat daar behoefte was aan hun sterke armen en aan hun hennis. Maar toen zij de bouwvallen naderden, woei de wind hun klacht en ellende tegemoet. De stad werd reeds opgebouwd door gestraften, die als aanmoediging stokslagen kregen en als beloning hun honger mochten behouden.

Christenen waren het, en onder hen meest die patriciërs waren, en die met hun vrijheid en hun goederen den keizer boetten voor hun trouw aan den gekruisten christen-God.

Marinus en Leo, de zware arbeid gewend, hielpen vrijwillig om de zwakken en de zieken te ontlasten, en de opzichters veinsden niet te weten dat ook die beiden christenen waren, nu immers het werk sneller vorderde en de bouwheer daarmede tevreden was.

In de nachtkwartieren waren hun woorden al even sterk als overdag hun handen. Zij bemoedigden en bevestigden de moedelozen en als de anderen als overwerkte dieren insliepen, begonnen zij hun nachtgebed.

[p. 159]

Niemand weet waarom Leo na drie jaar zijn makker verliet. Hij trok zich terug in de diepte van een bergwoud en leefde tot zijn dood als kluizenaar.

Marinus bleef, en wat hij zelf niet had durven hopen, geschiedde toch: zelfs onder de ruwe opzichters en onder de hoogmoedige administrateurs bracht zijn eenvoudig voorbeeld menigeen tot inkeer. Zo leerde het lam de wolven, en toen de wederopbouw van Rimini voltooid was, was ook menig hart vernieuwd en verjongd. Natuurlijk stak dit de onvermurwbaren, en hen die de wereld en het heidense leven niet op wilden geven. Een vrouw uit de omgeving verkondigde aan die het maar horen wilde, dat zij eens met Martinus getrouwd was, en dat hij alleen maar naar Rimini was getrokken om haar te kunnen verlaten. Marinus was slechts een huichelaar, en zijn onthechting valse schijn.

Zó ver dreef zij het loze spel, dat Marinus voor de rechter werd gebracht, waar nu ook zijn christendom tegen hem werd uitgespeeld. De rechter, een verstokt vijand van al wat christen was, veroordeelde hem ‘opnieuw’ met de vrouw te gaan samenwonen. Toen vluchtte Marinus uit de stad, trok zich terug in een ontoegankelijk ravijn en leefde daar in een grot, van wat de weerbarstige natuur hem opleverde. Was hij daardoor aan de slechtheid van zijn medemensen ontsnapt, de bekoringen werden hem gezonden als een voortdurende pijniging, die hij alleen door zichzelf

[p. 160]

hardvochtig te behandelen, kon overwinnen. Meer dan een jaar had hij zo geleefd, van bessen, wortels, wilde honing en slechts gesterkt door een korte, onrustige sluimer op de rotsbodem van zijn spelonk, toen zijn schuilplaats ontdekt werd door herders, op zoek naar verloren gelopen vee. Zij herkenden hem als de verdwenen steenhouwer, over wie in Rimini nog zo vaak gesproken werd, en toen hij niet in staat was hen door zijn woorden te overreden, noch door hun geschenken aan te bieden, verrieden zij zijn verblijfplaats aan de vrouw. Nog eer Marinus zich door een nieuwe vlucht kon redden, bezocht zij hem in zijn eenzaamheid, en bedreigde hem, zo hij haar niet ter wille wilde zijn, hem opnieuw bij het gerecht aan te klagen.

De sterke arm van Marinus sloeg een kruisteken over haar en toen hij zich daarop nederwierp om tot God te bidden, gebeurde in die arme verdoolde ziel het wonder: de vrouw knielde naast Marinus neer en trok, bevrijd van de duivelse geest die haar bezielde, naar haar geboorteplaats terug.

Maar overal waar zij kwam, betuigde zij hoe Marinus waarlijk een vroom en heilig man was, en hoe hij haar, ellendige, uit haar verworpenheid had opgeheven. Zo trok men van alle kanten naar zijn spelonk om zijn gebed te vragen, en om zich te warmen en te troosten aan de mildheid en de goedheid van zijn hart.

De bisschop van Rimini wijdde hem tot diaken, en van die dag af schepte hij vaak uit de hel-

[p. 161]

dere beek die langs zijn woning vloeide, het doopwater over de hoofden van die bij hem de waarheid en de vrede gevonden hadden.

Tot in zijn laatste dagen bleef hij een krachtig, stoer man, en toen hij in het begin van de vierde eeuw stierf, legde men hem te ruste te midden van de rotsen die hij zo'n lange tijd van zijn leven bewerkt had.

Later leefde zijn naam voort in de naam van stad die men op die gezegende plaats gesticht had en die men San Marino noemde.