In excelsis

[p. 81]

Benedictus Labre
Zwerver Gods

PRIJS DAN DE BEENHOUWER DIE HET HEIL HERKENDE ONDER ZO SCHAMELE GEDAANte. Prijs hem en geeft acht op zijn voorbeeld, als het licht dat Labre's leven uitstraalt U te brandend is aan het oog.

Toen Benedictus Labre op de Woensdag van de Goede Week van 1783 uit zijn geliefde kerk van de Madonna der Heuvelen kwam, was in hem alles reeds ontbonden. Het waren nog maar uren, schemerige, snel voorbij glijdende uren, die hem scheidden van het laatste pelgrimsoord, van het Hemels Jeruzalem waarnaar zijn scchreden gericht stonden, een ellendig, armelijk, pijnlijk leven lang.

De kerk werd gesloten en Benedictus is naar buiten gewankeld, leunend op zijn knoestige stok, talmend in het portaal, en langzaam, vol

[p. 82]

heimwee nog eenmaal omziend naar de geliefde beeltenis van de Moeder Gods. Op de stoep moet hij gaan zitten, op de bovenste tree van de trap die statie moet geven aan deze kerk in de armenwijk. Hij laat de stok vallen en drukt de beide handen tegen de maag, tegen dat onnutte lichaamsdeel, dat hij een leven lang getemd en verwaarloosd heeft, en tegen de borst die hem tergt met een scherpe, niet aflatende hoest.

Zó ligt de vreemdeling langs de weg die leidt van Jeruzalem naar Jericho, en de Samaritaan is nog niet voorbij gekomen. Wel de Levieten, wèl de wandelaars die zich een ogenblik hebben geïnteresseerd voor de ellende van de ander, maar die van de goede daad weerhouden zijn door hun menselijk opzicht, door hun gemakzucht.

Er komen kerkgangers door de smalle straat, en misschien denken zij dat Benedictus een is van die de aalmoezen omzetten in al te veel wijn. Er komt een priester die zegt: ‘Wéér dezelfde koppige man. Hoe dikwijls heb ik hem nu al niet gezegd, dat hij naar het ziekenhuis moet gaan?’

En dan komt de beenhouwer.

Was hij een heilig, een naar de volmaaktheid strevend mens? Weifelde zijn hand ooit als hij de ossen het lange mes in de strot stak, en het met een geweldige haal weer bloedrood in het licht trok? Kwam hij nooit naar huis terwijl de wijn ietwat borrelde onder de schedel, en wist hij dan toch nog de vage contour van de

[p. 83]

Madonna der Heuvelen te groeten, de kerk die op de hoek van zijn straat stond?

Het staat er allemaal niet. Het is in geen verbalen en acten te vinden, en de koele ruimte van zijn vroeger huis vertelt er vandaag aan de dag niets meer over aan wie in liefde en verlangen genaderd zijn.

Maar er staat iets anders. Er staat dat, toen Benedictus daar op de stoep zat, op die waardige, gelukkige stoep die gij moet gaan zien als gij naar Rome reist, alvorens gij U zelf aan het marmer en aan de basilieken zat hebt gekeken, dat Benedictus toen de gastvrijheid weigerde van al die hem een plaats aanboden in hun huis.

Waarom? Hij moet verlicht zijn geweest, hij moet in de helderheid van zijn hemelse kijk op de aarde geweten hebben dat hun uitnodiging niet oprecht was, en hun medelijden met schaamte en met bijbedoelingen vermengd. Misschien vroegen ze het omdat er anderen bij waren op wie ze 'n goede indruk wilde maken. Misschien hoopten ze, terwijl ze het vroegen, dat hij toch weigeren zou. Misschien meenden ze beloond te worden door de mensen, wanneer ze in het openbaar een exempel zouden geven van hun goedhartigheid.

Benedictus schudde het hoofd. Hij werd kleiner en kleiner op die grote stoep, die zijn best deed een deftige stoep te zijn in een armenwijk. En toen kwam de beenhouwer.

Toen kwam Francesco Zaccarelli, en al de simpele Wel-willendheid van zijn patroonhei-

[p. 84]

lige werd in hem wakker.

Hij ging naast Benedictus zitten, zijn doorvoede lijf tegen de schamele, vuile hoop menselijke ellende aan, en zei zachtjes, vlak bij het gezicht van de Heilige, dat geen ander het behoefde te verstaan: ‘Benedictus, vriend, doe mij de eer aan en kom in mijn huis’. Toen hief Labre langzaam het hoofd op, en zei alleen maar: ‘Ja mijnheer’.

Maar toen hij wilde opstaan, begaven hem de krachten en met Petrus-Paulus, zijn zoon, moest Zaccarelli de heilige steunen tot aan de deur van het gelukkig huis. Daar nam de grote jongen Benedictus in zijn armen, en droeg hem de treden op. Toen Benedictus op een schoon en zindelijk bed was gelegd zag hij verwonderd rond zich. Dan verliet hem snel en moeilijk het leven.

Een leven van honger, stuk-gelopen voeten, doorweekte kleren en geen plaats om ze te drogen, blaffende en bijtende hofsteehonden, vlooien die zich in naam van de duivel vermenigvuldigden tot een mantel van jeuk, huidluis, wanbegrip van haastige biechtvaders, wantrouwen van gendarmen, onbeschaamdheid van zat-gevreten dorpspotentaten, en altijd door de verachtende, misprijzende blikken van de fatsoenlijke mensen in de rug.

Toen pastoor Playoult, van het dorpje Amette, waar Benedictus Labre geboren is, werd opgedragen de dorpsbewoners en de geestelijkheid van die streken te ondervragen naar de jeugd van Benedictus en naar zijn deugden in die

[p. 85]

jaren, getuigden allen zonder een enkele uitzondering voor zijn ijver, zijn heiligheid, zijn ootmoed, zijn beschamende nederigheid. Maar toen was er de brief uit Rome, en de berichten over zijn dood in geur van heiligheid. Ze hadden getuigen, bewijzen, argumenten.

De beenhouwer had niets. Hij zag een schooier voor zich, een verworpene, een pauper, een landloper zouden wij zeggen.

Maar hij zei: ‘Vriend, kom in mijn huis’.

Prijst gij dan de beenhouwer, en, ik herzeg het U, als de gestalte van Labre al te ver van Uw daagse leven en van Uw daagse moeilijkheden staat, volgt dan minstens de beenhouwer na, en bedenk hoe het Heilige zich verbergen kan niet alleen, maar hoe het zich gaarne verbergt onder het mom van vuil en miserie.