In excelsis

[p. 34]

Petrus Baptist en Gezellen
Martelaren van Japan

IN VELE HUISKAMERS VAN NEDERLAND VERTELT EEN ONTROERDE STEM OVER DE ONTBERINGEN en de vernederingen in Nederlands-Indië doorstaan. In andere families klinkt een lieve stem nimmer meer, die men toch zo graag ééns, nog ééns zou horen. En overal herdenkt men bitter en ellendig het juk dat de Japanners konden leggen op geheel een bloeiend rijk.

Wanneer wij op 5 Febr. de marteldood van de eerste bloedgetuigen in Japan en tegelijk die van de eerste Japanse martelaars gedenken, dan schijnt het wel alsof de eeuwen hebben stil gestaan en alsof in vier eeuwen niets veranderd is. Noch het Japanse imperialisme, noch de onmenselijke wreedheid waartoe de Japanner in staat is.

De geschiedenis van Japan is een moeilijke en

[p. 35]

een boeiende. En het tijdvak waarin Hideyoshi, later als regent Taiko Sama geheten, het grootste, machtigste en rijkste deel van Japan intelligent en met staatkundig meesterschap bestuurt, is van die geschiedenis een van de verbijsterendste hoofdstukken.

Na aanvankelijk de Portugese missie der Jesuïeten niet alleen behulpzaam te zijn geweest, maar werkelijk krachtig gesteund te hebben door vrijbrieven, schenkingen en door de betuigingen van persoonlijke bewondering en vriendschap, verandert zijn gedrag gaandeweg. Naast een houding die de indruk maakt welwillend onverschillig te zijn, stelt hij daden van driftige vijandschap, die tenslotte zich aaneenrijen tot een afschuwelijk schrikbewind.

De politiek speelt daarbij een grote rol. Taiko Sama beschouwt de Philippijnen als te behoren tot de Japanse levensruimte. Hij droomt van één enkel imperium dat het gehele Verre Oosten omvat, en in zijn dromen geschiedt wat in onze dagen eerst gewaagd zou worden: de onderwerping van heel dat Verre Oosten aan de Keizerlijke wil.

Naast de politiek van verdediging en verovering speelt de afkeer tussen Portugezen en Spanjaarden een rol. Ja, de soms heilige, soms onheilige strijd tussen verschillende missionerende orden is aan de christenvervolging onder Taika Sama jammer genoeg niet vreemd.

Brengen sommige geschiedschrijvers de haat van de Taiko grotendeels of geheel terug tot zijn afkeer van de deugd (hij bezat meer dan

[p. 36]

driehonderd vrouwen doch vond in de gekerstende provincies de ouders niet meer bereid hun dochters aan zijn liederlijke lusten prijs te geven en in deze weigering zag hij een ‘ongehoorzaamheid’, door de missie tegen hem gepredikt) 't staat evenzeer vast dat de Portugese katholieke kooplieden, die zich met de slavenhandel bezig hielden, zèlf voorbeelden van onbegrijpelijke gemeenheid en zedelijke verdorvenheid waren.

Hoe het zij, als in October 1596 het Spaanse galjoen San Felipe, op weg naar Mexico, op de Oostkust van Japan wordt geworpen, en door de kustwacht in de haven van Urado wordt binnengesleept, wordt geheel de bemanning geïnterneerd. Onder de 240 passagiers bevinden zich een Dominikaan, twee Franciscanen, vier Augustijnen, een groot aantal Spanjaarden en slaven. Lading en schip worden verbeurd verklaard en de kapitein, een snoevende veelprater, denkt de Japanners te intimideren door hen op de paar kanonnen te wijzen die het galjoen voert en hen op een kaart te laten zien hoe groot het rijk reeds is, door zijn Koning geregeerd.

Ook Japan, zo verklaart hij, zal onder Spaanse heerschappij worden gebracht, en de missionarissen bereiden die inlijving voor! Zijn drieste optreden heeft spoedig succes. Taiko Sama zweert de vooruitgezonden spionnen in priesterkleren allen te zullen verpletteren, en wil aanvankelijk alle christenen doen veroordelen. Dan matigt zich zijn oordeel. Hij ziet dat

[p. 37]

duizenden gedoopte Japanners zich zonder aarzeling gereed maken om voor het geloof te sterven. En zo zijn het dan ten slotte zes en twintig Christenen, waaronder zes Spaanse Franciscanen en drie Japanse Jezuïeten die het vonnis treft. Ik wil, zo luidt het bevel van Taiko Sama, dat zij op karren door de straten van Kyoto worden rondgereden, nadat neus en oren zijn afgesneden. Dan moeten zijn naar Osaka worden gebracht en daar eveneens worden rondgeleid. Hetzelfde moet met hen gebeuren in Sakai. Mijn vonnis moet op de wagen te lezen staan’.

Dit meegevoerde vonnis eindigde met het hevel hen, na aldus aan de publieke verachting te zijn blootgesteld, te kruisigen in Nagasaki.

Op 5 Februari 1597 zag de christenbevolking van Nagasaki hoe op een van de heuvels rond de stad de kruisen veerden opgericht.

De gelovigen liepen uit om sidderend en moedig rond de strafplaats te bidden.

De kruisen hadden een klein dwarsbalkje voor de voeten en een soort zitblok om het lichaam wat te steunen. De hals was met een ijzeren ring aan het kruis vastgemaakt, terwijl het lichaam verder met koorden tegen de balken was gebonden. Bij de slachtoffers waren twee kinderen van dertien en van twaalf jaar, en het was deze jongste, die bij de doop Antonius was genoemd, die aan Pater Petrus Baptist, het hoofd van de groep Franciscanen, vroeg ‘of het nu geen tijd was om te gaan zingen?’

Hij zette dan het Laudate pueri Dominum in.

[p. 38]

Joannes de Goto, een Japanse novice van de Sociëteit van Jezus, sprak van het kruis af met zijn vader die was gekomen om hem te troosten en die hem vertelde hoe Joannes' moeder en ook hij zelf vurig wensten hem spoedig in de dood te kunnen volgen.

Paul Miki, een seminarist van de Jezuïeten preekte voor de toeschouwers als was zijn kruis een kansel in de hemel, en tenslotte zongen zij onder aanvoering van Petrus Baptist het Benedictus Dominus Deus Israël. Toen begonnen de beulen hun werk.... De lans werd in de zijde gestoken en trad bij de schouder weer naar buiten.

Een ijskoude wind maakte dat de lijken drie weken lang gaaf en zonder dat bederf intrad, aan de kruisen bleven hangen.

De missie was als een droge akker waarover het vruchtbaar getij gekomen is, en iedere christen bereidde zich voor zó te sterven als hij het zijn martelaars had zien doen.

Nagasaki is door het satanisch geweld van een atoombom van de aarde weggevaagd. De grootheid van de Tenno is verschrompeld en het zwaard van de Samurai gebroken. Maar de kruisen van Nagasaki staan nog als fakkels van heldhaftig geloof te lichten over Japan en over de wereld.