Literatuur en ideologie

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van het proefschrift Literatuur en ideologie. Proust en Ter Braak van Em. Kummer uit 1985.

 

redactionele ingrepen

p. 252: noot ‘14’ heeft in het origineel geen nootverwijzing; deze is door de redactie geplaatst.

p. 275: noot ‘19’ heeft in het origineel geen nootverwijzing; deze is door de redactie geplaatst.

p. 349-376: de noten op deze pagina's zijn in de lopende tekst geplaatst. Betreffende pagina's zijn daardoor komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 2, 86, 88, 184 en 186) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

LITERATUUR EN IDEOLOGIE: PROUST EN TER BRAAK

 

[pagina III]

LITERATUUR EN IDEOLOGIE: PROUST EN TER BRAAK

Proefschrift

ter verkrijging van de graad van Doctor in de Letteren aan de Rijksuniversiteit te Leiden, op gezag van de Rector Magnificus Dr. A.A.H. Kassenaar, hoogleraar in de Faculteit der Geneeskunde, volgens besluit van het College van Dekanen te verdedigen op donderdag 27 juni 1985 te klokke 16.15 uur door

EMANUEL KUMMER

geboren te Amsterdam in 1926

 

[pagina IV]

Promotiecommissie

Promotor: prof.dr. S. Dresden

Referent: prof. H.A. Gomperts

Leden: prof.dr. E. van der Starre
prof.dr. H. Steinmetz
prof.dr. H. Würzner

© ‘Huis aan de drie Grachten’ 1985.

Printed in the Netherlands by ICG Printing

ISBN 90 6338 461 3

 

[pagina V]

INHOUDSOPGAVE

1.	VAN WETENSCHAP NAAR IDEOLOGIE	1
1.	Voer voor sociologen: de huidige stand van zaken in de algemene literatuurwetenschap	3
1.1.	Het verstoorde mierennest	5
1.2.	Het juiste antwoord	7
2.	Het kritisch-rationalisme in de algemene literatuurwetenschap	9
2.1.	Literatuurwetenschap als metataal	10
2.2.	Literatuurwetenschap en periodecode	14
2.3.	Jauss' ‘La douceur du foyer’	21
3.	De rekkelijken en de preciesen. Hoe wetenschappelijk is de literatuurwetenschap?	25
3.1.	De rekkelijken	25
3.2.	De preciesen	33
3.3.	De institutionele analyse van Van Rees en Verdaasdonk	38
4.	Bourdieu	48
4.1.	Gewone en gespecialiseerde lezers	51
4.2.	Voorlopige conclusies	57
5.	Ideologische lectuur	59
5.1.	Inleiding	59
5.2.	Ideologie	62
5.3.	Identificatieproces	63
5.4.	De instituties	67
5.5.	Kritiek op de heersende-ideologiestelling	69
5.6.	Verduidelijking van de ideologietheorie	74
5.7.	Ideologie en wetenschap	78
2.	LITERATUURSOCIOLOGIE ALS PROBLEEM: PROUST IN HET LICHT VAN HET CULTUURPESSIMISME	87
1.	Inleiding	89
1.1.	Bakhtine	90
1.2.	Kristeva	91
1.3.	Zima over Bakhtine/Kristeva	93
2.	Het theoretisch concept van Zima	94
2.1.	Sociolect	94
2.2.	Reclametaal in de XIXe en XXe eeuw	98
2.3.	Is reclametaal een sociolect?	100
2.4.	Een moderne waardetheorie	104
2.5.	Het cliché	108

 

 

[pagina VI]

2.6.	Voorlopige slotbeschouwing	111
3.	De socio-economische achtergrond van Prousts ‘Recherche’	113
3.1.	Frankrijk in de XIXe eeuw	113
3.2.	Proust en het sociolect	117
3.3.	Kritiek: algemeen	119
3.4.	Kritiek: Frankrijk in de XIXe eeuw	120
3.5.	Kritiek: het sociolect	127
4.	Dreyfus en het anti-semitisme	130
4.1.	Baron de Charlus	131
4.2.	Eerste ideologische lectuur	135
4.3.	Het groteske	137
4.4.	Het functioneren van de ideologie	139
4.5.	Uitgebreide ideologische lectuur	142
4.6.	De functie van Bloch	146
4.7.	Proust en de mythe van het ras	150
5.	Stijl en compositie van de ‘Recherche’	152
5.1.	Het SL-model	152
5.2.	De slaapkamer	155
5.3.	Plaatsnamen: de naam	158
5.4.	De liftboy	160
5.5.	De aporie en het narcisme	163
5.6.	Het onbewuste	167
6.	Slotbeschouwing	177
3.	EEN IDEOLOGISCHE INTERPRETATIE: TER BRAAKS ‘HAMPTON COURT’ EN ‘DR. DUMAY VERLIEST...’	187
1.	Inleiding	187
1.1.	Roquentin en Andreas	187
1.2.	Inleiding tot de ideologische lectuur	189
1.3.	‘Hampton Court’ en ‘Dr. Dumay verliest..’	190
2.	De eerste lezing van ‘Hampton Court’	194
2.1.	Het verhaal	194
2.2.	Barthes en de eerste lezing	196
3.	Structuuranalyse	200
3.1.	De opbouw	200
3.2.	Motieven	206
3.3.	Het HC-geheim	209
3.4.	De Derde en de Innerlijke Stem	214
3.5.	Van Haaften	217
3.6.	Eline	220
3.7.	Maffie	224

 

 

[pagina VII]

3.8.	Persoonlijkheid en vrijheid	226
3.9.	Het pubermotief	227
3.10.	1 september: het tijdsmotief	229
3.11.	Nieuwe lectuur	232
3.12.	De middenstand; het motief van het aquarium	234
3.13.	Het toeval	236
3.14.	De structurele ‘beweging’	237
3.15.	Hampton Court revisited	241
3.16.	De ideologische lectuur van ‘Hampton Court’	243
4.	Leeshoudingen	250
4.1.	Van monument naar intentie	250
4.2.	‘Het carnaval der burgers’	252
4.3.	‘Het carnaval der burgers’ en ‘Hampton Court’	263
5.	‘Dr. Dumay verliest...’	273
5.1.	Inleiding	273
5.2.	‘Dr. Dumay verliest...’: een samenvatting	278
5.3.	De analyse	279
5.4.	Motieven	291
5.5.	Voorlopige lectuur	319
5.6.	Gewoon en ongewoon	323
5.7.	Gewoon en ongewoon buiten de roman	329
5.8.	‘Hampton Court’ en ‘Dr. Dumay verliest...’: enige vergelijkingen	337
6.	Slotbeschouwing	340
Noten		349
Bibliografie		369