Platbook 1. Columns

[p. 44]

Jan Sjure
Sjpellentaere

Inne vastelaovestied waere v'r doeadgesjmete mit Limburgse tekste of waat dao veur door mót gaon. Es ich 'n grafiekske zów make van platte sjtökskes, zeen ich tösse de èlfdje vanne èlfdje en asgoonsdig pieke óntsjtaon wo minnige kersboum allein van kin druime. Wiezoea wurtj d'r door 't jaor haer haos gèn Limburgs gesjreve? Es ich de gezèt aopesjlaon, kóm ich mesjien 'n paar keer per waek 'n gebaorte- of sjtervesaankondiging in 't Limburgs taege, mer daomit hèltj 't den ouch waal op. Bliekbaar höbbe v'r bepaoldje prikkels nuuëdig, ózze vastelaovendj, ós gebaore waere en ós sjterve óm 't Limburgs ouch in gesjreve vorm te gaon gebroeke. Euver 't gesjpraoke gebroek van ós taal besjtuit die situatiegebónje behoefte dudelik neet. Tachtig procent van alle luuj die hie wone, gebroektj 't Limburgs 't grótste deil vanne daag. Dao kinne anger sjtreektale in Europa zich nog ins aan sjpegele.

Óndanks det nog mer óngevieër de hèlf vanne Frieze häör sjtreektaal beheersj, höbbe ze dao 'n echte taal. Radio en televisie gaon gans in 't Fries de lóch in. Plaatsnamebördjes zeen allemaol twieëtalig. Hie ouch waal 'n inkelt, mer de meiste plaatse kins se hie allein mer op zich Hollesj binnerieje. D'r besjtuit 'n Prisma waordebook Fries en ze höbbe sjpellingregels wo ederein zich aan hèltj. Mieër es dertig plaatselike waordebeuk zeen d'r hie te koup en veur väöl daovan höbbe hieël get samesjtèllers ter plekke 'n eige sjpelling oetgevónje. Of 't Limburgs in al die plaatse óntsjtange en mesjien zelfs

[p. 45]

waal oetgevónje is. Nuuj lettercombinaties mit sjtreepkes, heudjes, puntjes en anger verzinselkes óm meugelike klankversjille aan te gaeve die 'n normaal mienselik oear neet mieër kin óngersjeie. En det terwiel v'r hie ós eige sjpellingregels höbbe die de goodkeuring mitdrage vanne Provincie, de Raod veur 't Limburgs en veur waat 't waerd is, de gezamelike Veldeke-kring. Óm dao aevel 'n bietje mit óm te kinne gaon, mós se minstes zès jaor taalweitesjappe höbbe gesjtudeerdj en nog erger, bie 'n hieël leger oearartse gewaes zeen óm dien oeare te laote oetsjpuite of bie te höbbe laote sjpitse.

Ós taal is riek aan lokaal versjille. Negenendertig deile, mieër es tieëndoezendj pagina's tèltj 't noe eindelik complete Waordebook vanne Limburgse Dialecte. Viefenvieërtig jaor haet 'n ganse kud gelieërdje luuj gewèrktj óm idder wäordje det in ós taalgebied oeats te huuëre is gewaes, biejein te zeumere. Vergeliektj 't Mesjtreechs ins mit 't Vinloos of Kèrkraods. Of loestertj 'ns nao versjille in plaatse die get dunden biejein ligke. In Remunj zègke ze sjoon, sjnee en beunke, terwiel v'r 't in Lin euver sjoean, sjnieë en buuënke höbbe. Prachtig, mer al die versjille sjrieëve óm dudelike aafsjpraoke. V'r sjpraeke den waal 'n erkindje sjtreektaal, men höbbe gèn idee wie v'r die veur iddere Limburger laesbaar op Pepier kriege.