Twente

Friezenveen.

⁺ naam: Zie nomina geographica neerlandica I, blz. 133.

⁺ wapen: In zilver een geplante eikenboom van sinopel.

⁺ geschiedenis. Wanneer zich voor het eerst Friesche of Hollandsche kolonisten vestigden in de wilde venen benoorden Almeloo, is niet bekend. In 1364 geven Evert van Heker en zijn vrouw Beatrix van Almeloo een voorrechtsbrief aan de ‘buren die nu op den vene wonet’ (versl. en meded. o.r.g. XXI, blz. 17). In 1391 heeten deze ‘de vrije Vresen op onsen vene tot Almeloe (versl. en meded. o.r.g. XXI, blz. 51). De plaats van vestiging was oorspronkelijk veel Zuidelijker gelegen; eerst in 1666 werd het dorp Friezenveen omtrent zijn tegenwoordig centrum gesticht. (van der aa, zie ook: eigen haard 1905, n^os. 44 en 45). Bij een hevigen brand in 1905 werd het grootste deel van het dorp in de asch gelegd.

+ Naam.

+ Wapen.

+ Geschiedenis.

Voorhistorische oudheden.

⁺ Een bronzen ring met steentje, gevonden bij de Kooiplas ten Oosten van het dorp, bevindt zich in de verzameling der Oudheidkamer Twente te Enschede. Een bronzen zwaard, gevonden in de Weitemanslanden, berust bij Mr. G.J. ter Kuile te Almeloo.

+ Voorhistorische oudheden.

Kerk.

⁺ De NED. HERVORMDE KERK. De oorspronkelijke kerk van Friezenveen was gewijd aan den H. Antonius, en wordt voor het eerst genoemd in 1395 (joosting-muller I, blz. 90). Volgens lindeborn (blz. 448) waren er drie vicarieën gevestigd. In 1801 werd een nieuwe kerk gebouwd, die in 1870 en nogmaals in 1923 werd verbouwd en uitgebreid; in dit laatste jaar werd tevens een steenen toren gebouwd ter vervanging van een houten toren. Tot den inventaris van het uit een oudheidkundig oogpunt onbelangrijk zaalgebouw behooren de volgende meubelen en voorwerpen:

⁺ Orgel (XIX A).

⁺ Vier koperen kaarsenkronen (± 1800), waarvan twee met 3 rijen van 8 armen en twee met 2 rijen van 6 armen.

Veertien koperen wandluchters (± 1800).

⁺ Twee zilveren Avondmaalsbekers (XVII, pl. XXXI, n^o. 2), beide hoog 16 cM., met gegraveerde ranken, waarin vogels, vlinders en insecten. Merken: de een: Deventer, een rozet en een schild met een letter F; de ander: een ruitschild, waarboven de letters R.D., een rozet en een druiventros(?).

Tinnen stel (± 1800), bestaande uit een wijnkan, hoog 32 cM., drie schalen van 25 cM. middellijn en vier borden van 23,5 cM. middellijn.

+ N. Herv. Kerk.

+ Orgel.

+ Kronen en luchters.

+ Avondmaalsgerei.

[p. 61]

In den toren hangen twee klokken:⁺

1.

Klok van 120 cM. middellijn met opschrift in sierlijke gothieke beginkapitalen en minuskels: Maria ijs min name mijn ghelut sij ghade bequame. Bijddet got umme gracia als op mij horet slaen dz vij eijn salighe ure ontfaen. Segevinus Hatiseren me fecit An̄o d x vͨ xxxi. Daarop volgen vier reliefs, voorstellende onderscheidenlijk de Kruisdraging, de Verkondiging (over twee medaillons verdeeld) en de H. Maagd met het Christuskind. In het rankfries boven den tekst ziet men ter hoogte van het relief der Verkondiging een figuur van Christus met den wereldbol. Elk der zes armen van de kroon vertoont een Christushoofd. (Voor de lezing van het klokkeopschrift zie versl. en meded. o.r.g. XXXXI, blz. 140, en XXXXIII, blz. 56).

2.

Klok van 98 cM. middellijn met opschrift: Luid ik met blijde klank, Spoe U ter Kerk, Hef U Dank Klep Ik Een Droeven Toon Leer Ook Sterven van D. Doon 1796 gos mich Johan Rutgers Voigt.

+ Klokken.