Eerlycke tytkorting
(1634)–Jan Harmensz. Krul–
AuteursrechtvrijKoninck: Page.DE gaven van Fortuyn, my dus langh toeghevoeght,
Met graege lusten sijn by my tot noch ontfangen,
Soo dat my aen de gonst van het gheluck genoeght,
Genoegende nochtans, krijgh weer een nieu verlangen:
Hoe ist Fortuyn, dat die ghy dickmaels 't meeste geeft,
Daer die het minst geniet, noch thoont het meest ghenoegen?
| |
[pagina 70]
| |
En die door uwe gunst, het meest ontfangen heeft,
Sigh vaeck tot danckbaerheydt, het alder minst sal voeghen:
Die al heeft wat hy wenscht, noch dickmaels meer ontbreeckt,
Als die, die niet en wenscht, nochtans wel soud' behoeven,
Mits hy (die 't alles heeft) van geen genoegen spreeckt,
Maer hoe veel dat hy heeft, om meer leeft in bedroeven:
Die al heeft wat hy wenscht, ontbreeckt noch veel tijdts yet,
En hy (die veel ontbreeckt) sal nochtans niet meer wenschen,
Die veel heeft, en meer wenscht, hoe ist datmen dat siet,
Soo vaeck gebeuren onder wel bedeelde menschen?
Den een die volght Natuur, en d'ander volght een Wet,
Wie onder Wetten staet, die is ghelijck verbonden.
Want door Natuur de mensch, meest op 't begeeren let,
Daer den vernoeghde hout de overvloet voor sonden.
Als ick my reght bedenck, te veel en ken niet baten,
Soo doen die dan verr' best die haer genoegen laten.
Wanneer behoefticheyt wert van Fortuyn voldaen,
Neemt het genoegen dat voor soete wellust aen.
Gaet Page, u vertreckt: ben ick nu niet alleen?
Om van mijn soete Min te spreecken, soo 'k het meen:
O Min! ô Philida! die my in Min doet branden
Soo seer, dat ick de Kroon, besmetten moet met schanden;
In Cloris schijn sal ick betrachten Herderin,
V soete Maeghdom te verkrijgen, door de Min:
Ha! Cloris, aen u komst sal al mijn Minluck hangen,
| |
[pagina 71]
| |
Want voor een wijl tijt sult ghy wesen mijn gevangen,
In heghtenis gestelt: tot dat ick heb volbroght,
Mijn voorgenomen feyt, en grillige Minne toght:
Ick haecke na de uyr van mijn gewenste Minne,
Die ick te blussen hoop, aen Cloris Herderinne,
Cloris uyt.
Daer komt hy, maer hem is de waerom onbewust,
Zyt (Cloris) wellekom, 't is my een groote lust
Ick u soo vlijtich sie volbrengen mijn begeeren,
Soo 't u believen sy, laet ons ten Hove keeren.
Cloris.
Al wat sijn Majesteyt van Cloris wil gedaen,
Dat neem ick als een Wet in sijne diensten aen.
Binnen.
| |
Koninck.Wat doet ghy (Min) niet al om aen u lust te raken?
Nu dient geen tijdt versuymt, om voorgenome saken
Te brenghen tot een eynt, nu heb ick Cloris vast,
Waer door mijn grage lust te meer, en meerder wast,
Om mijn ontsteken Min aen Philida te boeten,
Indien dat sy my moght hier in dit Bosch ontmoeten,
Waer ick mijn veynsen sal, (in sulck een schijn gekleet)
Als oft ick Cloris waer, ick gae en maeck my reet,
In alles soo gelijck, dat Philida van beyde,
Den een voor d'ander niet sal kunnen onderscheyde,
En onder dit beleyt sal mijn ontsteken Min,
Betrachten Mins genot aen Cloris Herderin:
Ick gae; om tot een eynd' op 't spoedichste te komen,
Van 't gheen ick (door de Min) by my heb voorghenomen.
| |
[pagina 72]
| |
Clorisinde ghevanckenis, spreeckt aen den Koninck.
Wat hebt ghy mogendt Vorst met Cloris in de sin?
Wat waent sijn Majesteyt ick een verrader bin?
Wel anders isser in mijn trouwe dienst gebleken,
Wat leydtmen my te last? thoont (bid ick) eenich teken,
Waer in ick heb misdaen: op dat ick klaerlijck mach,
Mijn onschuldighe straf doen komen aen den dach:
Onschuldich sluytmen my dees boeyens om de handen;
Onschuldich wert mijn eer bevleckt met dese schanden,
Gheen reght, maer groot ghewelt wert Cloris aenghedaen,
En valschelijck onthaelt, en op het Hof ontfaen:
O sausen vol bedrogh, wie sal sich voor u hoede?
Wat hebt ghy voor met mijn? spreeckt, en beschermt de goede,
Straft die, die straf verdient; en volght der Goden Wet,
Op dat ghy 't heylich recht, ô Koninck! niet besmet,
Met onschuldige straf (door wraeck,) van die my haten
En mogen vredich my, in kleenicheyt niet laten:
Ken ick noch niet voldoen? daer ick door eer van kracht,
Niet na de hoogheyt, maer nae laege ruste tracht:
Of gund men my die niet: hoe sal ick my dan dragen?
Dat ick mijn haters mach (ô hooge Goon!) behagen.
Eerbiedich kniel ick neer voor uwe Majesteyt,
Om weten wat mijn vroom gemoet wert opgeleyt:
Dat sich in diensten van 't ghemeen soo heeft ghequeten,
Het geen sijn Majesteyt, (indien hy wil,) ken weten.
| |
[pagina 73]
| |
Wat diensten zijnder voor 't ghemeene nut versocht,
Die Cloris niet en heeft met grage vlijt volbrocht?
Wat perijckel? wat gevaer? wat Liefde? ja mijn leven
Heb ick voor het gemeen ten beste niet gegeven?
Is dit den Loon daer van? hoe Koninck; kent ghy mijn
Vertrouwen metter daet dees straffe waert te zijn?
Vertrout ghy Cloris toe yets by der handt te nemen,
Dat hem van Godes Wet, en d'eere soud' vervremen?
Vertrout ghy Cloris toe te doen een sulck een daet,
Die noyt een eerbaer hert, het vroom gemoet toelaet:
O neen 't is verr' van daer: noyt salt de daet bethoonen,
Noyt salder sulck gespuys in Cloris boesem woonen;
Noyt sal ick schuldich sijn bevonden in het gheen,
Dat men my leyt te last, ick Offer mijn gebeen,
Om eens de oorsaeck van mijn snoode straf te weten,
En wat ick heb misdaen, of waer in niet gequeten,
Gelijck een vroom ghemoet betaemt, mijn hater spreeckt,
Waerom dat ghy (met straf) u dus op Cloris wreeckt.
Koninck
De saeck loopt gheen ghevaer, u Passy toomt met reden,
En stelt u Cloris voor een korten tijt te vreden:
Ick sal u saecken selfs gaen nemen by der hant,
Ick selver, Cloris, sal verdedigen de schant,
Die men u heysheydt doet: soo 'k u ontschuldigh vinne,
Sult ghy tot uwaerts sien d'affecti mijnes sinne.
Dies peyd' u dan met hoop, dat ick in alle vlijt
Voorstander van u eer, sal sijn voor dese tijt.
Binnen.
| |
[pagina 74]
| |
Philandervoor de ghevanckenis, in Eremyts ghewaedt.
Cloris.
PHilander! waerde Vrundt! door Liefd' dus verr' ghedwaelt?
Daer ick so valschelijck met laster af-gemaelt,
Ach! tot mijn onschuldt werd'.
Philand.
Vrund Cloris ghy gevangen?
Cloris.
Het Mannelijck hert dringht tranen op de wangen,
Door 't onrecht dat my is (Philander Vrundt) geschiet:
Daer ick in 't minste deel misdeed aen niemant niet.
Philand.
Wat leyt men u te last?
Cloris.
Men weet gansch niet te seggen,
'k Heb selfs verlangh wat my den Koninck op sal leggen
Ach! Vrund! ick moet aen u den oorspronck doen verstaen,
Op wat manier dat dit is in sijn werck gegaen.
Ghy weet hoe ick in Min (met Philida verbonde)
Mijn aldersoetste vreught in haer bywesen vonde,
Eens als ick met mijn Nimph sat in het Bosch verselt,
Begaf den Koninck sich te jagen in het Velt;
En komende by ons, soo was sijn groot begeere,
Dat ick een korten tijdt noch soud' ten hove keere,
Om het gebiet soo langh, te oeffenen als hy
Sich uyt het rijck begaf: ter oorsaeck soo hy my
Wijsmaeckte: dat hy most, om eenige Landts saecken,
Op 't alder spoedichste te reysen vaerdigh maecken:
Ick (die door 't aensoeck ben van sijne Majesteyt)
Bewillicht, dat ick heb 't volbrengen toegeseyt.
| |
[pagina 75]
| |
Hier komende, doet my den Koninck (tot mijn schanden)
In boeyens sluyten, en met ketene mijn handen
Belasten, als of ick, op 't hooghste had misdaen,
Gelijck ick niet en heb, maer ach! ick ben begaen,
Dat onder dit beleyt, den Koninck sal betrachten,
Mijn kuysche Herderin, on-eerlijck te benachten:
En dat in schijn van my, dit leyt my op de Leen;
Dies bid ick waerde Vrundt, Philander dat ghy heen
Op 't spoedichst keeren wilt, om onheyl voor te komen,
't Geen ick vertrou den Koninck vast heeft voorgenomen,
Spreeckt ghy mijn Lief, ick bid (naest lieflijcke groet,)
Van mijnent wegen haer, die droeve bootschap doet:
Ick sal met hoop op God, een goede uytkomst wachten,
En seght mijn Philida, dat sy uyt mijn gedachten
Noyt oogenblick en is: en hoe 't verlangen mijn
Op 't alder hartste prest, om weer by haer te sijn:
Gaet Vrund, hier mede gaet, en wilt het beste wercken,
Ghy sult my wederom tot uwen dienst bemercken
Gewillich en gereedt: ey! gaet Philander gaet,
Dat ghy met Philida besluyt een goede raet.
Philand.
Ten aensien dit bedrogh, ten aensien dese treken
Sal aen mijn diensticheydt, Vrunt, Cloris niet ontbreken;
Ick sal met alle vlijt en middel soecken gaen,
Waer door dat ick u hoop van dese last t'ontslaen:
Mijn trou sal ick (mijn Vrunt) u inden noot doen blijcken,
Soo dat ghy daer in noyt gesien hebt mijns gelijcken;
Stelt u gherust, ick gae, en maeck door mijn beleyt
Dat ghy haest wert verlicht.
Binnen.
Cloris.
Den Hemel u geleyt.
Binnen.
| |
[pagina 76]
| |
Philida.VVAt vreucht, wat Ziels vermaeck, wat herts verquickingh geeft
Ons d'aenghename Mey, door wien het alles leeft,
In blye blyheyt datter leven heeft ontfangen?
Door 't soet verthoonen, van u root gebloosde wangen:
Godin des dageraets, verrijckt met Phoebi gloet,
Soo dat ghy Bosch en Velt seer çierlijck çieren doet:
O aengenaem vermaeck van soete somer dagen,
Die 't dor gheboomte doet weer nieuwe vruchten dragen;
En çiert de Telghjes op met groen bepronckte blaen,
En inde soete Mey neemt nieuwe spruytjes aen;
't Soet geurich kruytje dat sich spreyt langes de velde,
Ken ons 't getuygenis van uwe soetheyt melde:
Verstreke Lenten die met u verliefde rey,
De blyde bootschap brenght van d'aengename Mey:
Een tijt, een soete tijt, een tijt, die men mach noemen
Een vreuchde voor de Ziel, door 't çiercel uwer Bloemen,
De Kruyden soet van geur, die ghy te voorschijn brenght,
Die sijn met alle vreucht, en soeticheyt vermenght:
O aengename Mey, die Velden, en Rivieren,
Die Bosschen vol geboomt, met schaterende dieren,
Het oogh, en oor verleent, waer door d'aenschouwers hert,
In 't hooren, als in 't sien met vreucht onsteken wert,
Aensiende 't schoon ghebloemt, de Bosschen en de Boomen,
Geberchte, en valley, met klare water stroomen,
| |
[pagina 77]
| |
En ruyschend' soet gedrangh dat door de Bergen vliet,
En uyt de beeckjes steets zijn snelle driften schiet:
Aensiende 't pluym gediert, met volle kropjes uyten,
Een soet getierelier, en lieve deuntjes fluyten:
Wat hert verheugt sigh niet, wanneer het maer aenschout,
Hoe dat het soet gediert (gepaert) te samen hout?
In 't lust gebruycken, so dat mijn verliefde sinne,
Als door een voorbeelt doen, gedencken aen mijn minne,
Min dien ick Cloris draegh, wiens af-sijns bittere smert,
Benaut mijn droeve Ziel, beknelt dit ted're hert;
Elck uyr dunckt my een dagh, de dagen lange jaren,
Door 't by sijns soet verlangh, om met mijn lief te paren:
Maer laes! wat ist? of ick om Cloris min mijn tijt
Met vruchteloos beklach, in treuricheyt verslijt:
Alst anders niet en mach, verandert dan gedachten
De droefheyt in vermaeck, van Cloris te verwachten,
Met aengename hoop versekert van sijn trou,
Aen wiens oprechte gront ick my geanckert hou:
Gelijckerwijs een Schip van d'Haven afgedreven,
Sal sich aen 't Ancker op een goede ree begeven,
Tot dat bequame tijt en wel gelegen wint,
Den Schipper dienstich tot sijn reys, nae 't onweer vint:
Soo sal ick (Cloris) oock gelegentheyt verbeyde,
Tot u de Goon by my, weer luckelijck geleyde.
Dies wil ick gaen,, van telgh en blaen,
Het alder keurichst keuren,
Cieren een hoet,, van bloempjes soet,
En alderley koleuren.
Die ick (door min) aen de Godin,
Ten Offer sal gaen dragen,
| |
[pagina 78]
| |
Kom Flora by,, en helpt my,
Voldoen mijn wel-behagen.
Vult ghy mijn schoot,, met Roosjes root,
Die ick te saem sal hechten;
Kom Flora by,, en help my,
Mijn Lief een kransje vleghten.
Sy vlecht een kransken, sittende onder de Bomen: onder-tusschen komt den Koninck, in kleedingh van Cloris.
Koninck
VVIe soud' nu niet vermoen als oft ick Cloris waer?
Ey! Goon: in dese schijn soo voeght my doch by haer,
Nu ick versekert ben, dat Cloris niet sal komen,
Waer door verhindert wert, 't geen ick heb voorgenomen:
Vergund my (Cipria) dat ick soo veynsen mach,
Dat doch mijn soet bedrogh noyt kome aen den dach:
Godin, vergund' my doch de soete brandt van minne
Na wensch te blusschen, aen die schoone Herderinne:
Wiens schoonheyt brenght te weegh, dat ick in dit gevaer
Mijn selver stellen gae, en dat alleen om haer;
O min! ô soete min! wat hebt ghy loose treken,
Met wat een list kunt ghy u soet bedrogh besteken?
O min! ô soete min! die 't machtighst hert ontmant,
En inde wijste mensch de reed'lijckheyt uyt bant,
Want wijsheyt, wet noch re'en, kunnen de Liefd' verwinnen,
Ha! Vorst; sult ghy 't bestaen? ach! derft ghy 't wel beginnen?
Beginnen; waerom niet? de saeck soo wel beleyt,
En heeft in 't alderminste deel geen swaricheyt,
| |
[pagina 79]
| |
Vaert met u voorneem voort, vermijt het na bedenken,
Dat door kleynherticheyt, een goede saeck doet krencken:
Alleen gedenck ick nu met vreuchde aen de pijn,
Die door de min (hoop ick) haest sal geeyndicht sijn;
Wanneer ick Philida om-hels, mijn soete lusjes
Op 't alder soetste sal bethoonen, eerst met kusjes:
Met kusjes, 't roor korael haers lipjes mond', aen mond',
Dan streelen met mijn handt de blancke borsjes rond';
Die selfs 't Albaster wit in schoonheyt doen beschamen,
En voor de rest sal my het seggen niet betamen,
Als ick met haer alleen (stil achter 't dichte groen,
In soete minne toght) mijn lusjes sal voldoen:
De Leden cidderen my, 't schijnt dat sy mijn siet komen
(Met Bloempjes besich) gins onder de groene Bomen.
Ach! Venus stiert mijn tongh, op datter niet ontbreeck,
Wanneer dat ick met haer (in schijn van Cloris) spreeck:
Mijn Lief, mijn Philida, de Goon my dus verr' brochte
In mijne wederkomst, veel eerder als ick dochte;
En syt met dese kus mijn Engeltje gegroet.
Philida.
Ghy wellekom mijn Lief, mijn lievend' Zieltje moet
Getuygen, u mijn Liefd' vermenght met duysent lusjes,
Die ghy genieten sult met aengename kusjes;
Nu haeck ick na die uyr, nu wensch ick om den dach,
Dat ick met u (mijn Lief) in d'Echt ver-eenen mach.
Koninck
Soo haest en sal des tijts gelegentheyt niet dienen,
Soo haest 't geluck ons geen bequaemicheyt verlienen,
Of mijn verliefde Ziel, door wettelijcke trou,
Sal trachten Philida te maken Cloris Vrou:
Doch eer die tijt genaeckt, mijn hert smoort in verlangen
Soo seer heeft my de Min in u schoonheyt gevangen,
| |
[pagina 80]
| |
Dat Liefde, die ghy Lief, tot uwe Cloris draeght,
De oorsaeck is, dat hy u om een bede vraeght:
Wat vraegh ic? (Ziels voogdes) voor wien ick neder kniele,
En noem mijn waerde bruydt, de Ziele van mijn Ziele:
Die ick als minne slaef, vley, smeeck, uyt Liefde bidt,
Dat ghy hier in het groen by my wat neder sit.
Philida.
Hoe soud' ick u (mijn Lief) die bede niet vergunnen?
Hoe soud' ick (Cloris) u mijn Lief dat weygeren kunnen?
Soo ick u daer me ken (mijn Liefste) vrientschap doen,
Sal ick wat aen u sy, gaen sitten hier in 't groen.
Koninck
Ach! Philida mijn Lief.
Philida.
Stil Cloris, houd u handen.
Koninck
Ey Liefje!
Philida.
Niet te stout.
Koninck
De minne doet my branden.
Philida.
Ey Liefste! dooft de brandt van u ontsteken Min;
Hout lust soo langh in toom, als ick u eygen bin,
Door wettelijcke trou.
Koninck
Mijn waerde uyt-verkoren,
Heeft Cloris u sijn trou (mijn Engel) niet gesworen?
Wat trouwe wilt ghy meer.
Philida.
Een Goddelijck verbont.
Koninck
Ach! Philida, mijn Lief, hoe ken u lieve mont
Soo harden vonnis op mijn soete lusjes strijcken?
Heeft Cloris u sijn trou, (mijn Engel!) niet doen blijcken?
Heeft Cloris niet versmaet het Hof, om uwe Min?
Heeft Cloris niet gethoont hoe sijn verliefde sin,
Geen schat, geen eer, geen pracht, geen glory ken vermaken?
Maer Philida alleen, waer wilt ghy vaster saken
Tot trous verseeckeringh, genieten lieve Vrou?
| |
[pagina 81]
| |
Die tot den eynde sal gedueren even trou:
Wat trouwe wilt ghy meer? als dat hy in sijn brandt
Ghesworen heeft zijn ziel, te stellen tot een pandt:
Wat trouwe wilt ghy meer? dat hy op 't hooghst ghesworen
V voor zijn waerde Bruyt, alleenich heeft verkoren:
Wat weygert ghy de lust te geven haren eys?
Ontseght mijn soete min, u aengename vleys.
Philida.
't Voeght niet, mijn suyvere schoot met mins onreyne hette,
Voor dat wy sijn gepaert, met minne te besmette:
Maer als wy (door de trou) in d'Echte sijn vergaert,
Soo wil ick (Liefdens) lust voldoen na Liefdens aert,
Wat is de min? (Eylaes!) een voedtsel van qua lusten,
Die een oprechte Ziel, beneemt haer hooghste rusten:
Een voedster van bedrogh, een oorspronck van ellent,
Een dief-egh vande eer, die maeghden kuysheyt schent:
Een doolhof van verdriet, een wellust sonder vreuchde,
Een soetheyt sonder soet, een kancker inde deuchde:
Een broedsel van veel sond', wiens lust het vleesch bekoort,
Een beul, een wreet tyran, die selfs de liefde moort:
Soo Cloris mijn bemint, moet hy met mijn bekennen
Dat mins gebruycken is, op rechte Liefde schennen:
Het is Liefd's rechte aert dat sy de min versmaet,
Eer dat het recht gebruyck van d'Echt de lust toelaet:
Ist (Lief) dat ghy mijn mint, moet ghy de lust verwinnen,
Soo niet, en ist geen Liefd', maer prickelingh van minne:
Die ghy (bid ick) mijn Lief uyt uwe sinne set;
En na de trou voldoet Liefd's lust door heyl'ge wet.
Koninck
Hoe kundy doch de lust van minne tegen spreken?
| |
[pagina 82]
| |
Is Cloris trou verbont niet trou ghenoegh gebleken?
Ten is geen min: 't is Liefd' als lust op trou geschiet,
Maer dat is min, die lust betracht, en 't trouwen niet:
Maer Cloris soeckt met u, en anders geen te trouwen:
Van wiens beloften ghy versekert u meught houwen.
Philida.
Weet Cloris dat die geen die trouwe Liefde draeght,
En voert een heus gemoet, noyt vergen sal een Maeght,
Dat sy haer schoot misbruyckt, om min haer lust te thoonen:
Voor dat de wet van trou, de lusten doet verschoonen;
Hoe schoon dat ghy met schijn u reden (Lief) bekleet,
Ach Cloris! inder daet en is het niet een beet:
Schoon ick versekert ben, dat ghy beloofde trouwe,
My hebt gesworen, al u leven langh te houwe,
En ick oneghtelijck met u noch niet vereent,
Waer op dat u 't genot mijns minne wert verleent:
Wat waert als u de doodt, wiens uyr wy niet en weten:
Seer schielijck (alst gebeurt) ter aerden had gesmeten?
V lichaem, en de Ziel gevoert hadt vander aert,
Eer dat wy echtelijck, mijn Lief waren vergaert:
En ick in dese staet een Vrucht van u mocht dragen,
Wat waer mijn leven dan een hel vol wrede plagen?
Van yeder een veracht, getreden met de voet,
Gelijcker wijs men een oneerbaer Vrouwe doet:
Wat soud' dit Cloris sijn? een beul in mijn geweten,
Dat men my; na u doot, dan soud' een hoere heten;
Neen Cloris, neen, ô neen! 't wert van my niet geleen,
Al soud ick nimmermeer met u in d'echte treen.
Koninck
Wat wilt ghy u beloft dan breken? dats meer schandt.
Philida.
Seght eer, om dat de eer wil houden d'overhandt,
| |
[pagina 83]
| |
Hoe Cloris: 't schijnt ghy mijn met praten wijs wilt maecken,
Dat het mijn vry soud' staen, de eere te versaecken:
Is Cloris van dien aert, is Cloris soo ghesint?
Soo rout het my, dat ick oyt Cloris heb gemint:
Wech hater van mijn eer, sijn dit u Hoofsche treken?
Die buyten schoon, maer vol bedrogh inwendich steken:
Mijn Liefd' verkeert in haet, ick Liefden u wel eer,
Maer wilt ghy die wegh uyt? ick Lief u nimmermeer.
Koninck
Ghy Liefd', oft Liefd' my niet, ick volge mins gebiede:
En wat mijn minne wil, dat wil ick sal geschiede:
Ick wil mijn wille doen eer ghy van hier vertreckt,
Al souden de Goon tot wraeck zijn opgheweckt:
Den strengen donder, Godt en sal met al sijn wetten
Mijn voorgenomen lust, niet breken, noch beletten:
Pluto, die d'afgronts rijck beheerst met groot gebiet,
Die lachter selver om, en wil dat het geschiet;
Daer helpt noch dit noch dat, ghy sult voor dit mael moeten
V neygen na mijn wil, mijn geyle tochte boeten:
V lichaem dat en sal niet rusten door de Doot,
Voor dat mijn minne lust haer wil heeft van u schoot;
Niet eer sal u de doot ter aerden neder vellen,
Voor dat de lusten soet mijn wil te vreden stellen:
Niet eer heb ick mijn wil, niet eer ben ick voldaen,
Voor dat ghy mijn begeer, in als hebt toegestaen:
Mijn handen sullen eerst omhelsend' u vermaecken,
Mijn lippen sullen eerst bedrucken uwe kaecken;
Niet eer en sal de doodt verminderen u rou,
Eer u mijn manne kracht, gemaeckt heeft tot een Vrou:
| |
[pagina 84]
| |
't Sa voeghd' u na mijn wil, en lusten voorgenomen.
Philida.
Ach! goede goon, waer toe is Cloris doch gekomen?
Ach! Goden, sal mijn eer door Cloris sijn geschent?
Ick hoop niet Cloris, dat ghy soo ontsinnich bent:
Ach! Cloris ick en ken in 't minste niet geloven,
Dat ghy my tegens danck mijn cuyscheyt wilt ontroven,
Eer dat geschied', ick bid, dat mijn mach sijn gegondt,
Dat my een wreede doot bevrijde van de sont;
Is u verstaelde hert van eenige medoogen?
Bevrijd' mijn eer, en doet mijn sterven voor u oogen:
Geen Maecht bemint haer eer, indien sy niet en kan
Onkuysche handelingh, weer-staen van eenich man:
Dies Cloris kniel ick neer, geboogen voor u voeten,
Ach! wilt door mijne doot u heete tochten boeten:
Let eens op het vervolgh van u voornemen quaet;
Ken 't menschelijck ghemoedt handt-haven sulcken daet?
Meedooght door mijn gebeen, laet my van oneer vry.
Koninck
Ten ken niet sijn.
Philida.
O Goon! hebt deerenis met my,
Waer mede sal ick doch rechtvaerde Goden stryden?
Wat wapens sullen my in dit verdriet bevryden?
Wat weerstant sal ick doen? ick ben een Maecht alleen
Die van geen vechten weet, als met een droef geween:
En eyschelijck gekerm, het nare Bosch te vullen,
Waer my de Monsters wreedt te hulp komen sullen;
Is vleesch lust dan soo strengh, eer dievery so groot,
Dat ickse niet en ken weerhouden met de doot?
Is geyle vlam soo hoogh, dat ick die ondertusschen
Met volle overloop van tranen niet ken blusschen?
Was oyt tyran soo wreet, en wreef'lich van gemoet,
| |
[pagina 85]
| |
 Dat hy geen Maeghden eer, wil sparen om haer bloet?
Gewillich Cloris, ach! wil ick mijn bloet uyt storten,
Wilt doch in 't minste deel mijn eere niet verkorten:
Ootmoedich kniel ick neer, en bid u Cloris aen,
Dat ghy medogend' wilt op mijn u oogen slaen.
Koninck
Meent mijn u slim beleyt met sulck een schijn te peye?
Meent ghy geblinthockt my van 't spoor so af te leye?
Dat sal, noch ken niet sijn, dus Philida swyght stil,
En doet in dese saeck mijn wetten na mijn wil:
| |
[pagina 86]
| |
Wat let my? dat ick niet versadich minne dorsten,
En ruck de kleeders op voor u sne witte borsten?
Wat let my, dat ick u ter aerden niet en vel?
Mijn lieve lust voldoe, die ick haest boeten sel.
Philida.
Ach! Cloris, ach! bedaert.
Koninck
Sijt Philida te vrede.
Philida.
Ach! laet mijn ongeschent.
Koninck
't Sijn al verloren rede,
'k Heb langh ghenoegh gewacht.
Philida.
O Goden geeft mijn raet.
Koninck
Wat sucht ghy?
Philida.
Doot my ach!
Koninck
Dats al vergeefs gepraet,
Sit neer.
Philida.
Ach! laet my staen.
Koninck
Gaet voort je moet.
Philida.
Ey niet!
Koninck
Nou, nou.
Philida.
Oy me!
Koninck
Kom kom.
Philida.
O booswicht van mijn vliet.
Koninck
Hoe dus?
Philida.
O Goon!
Koninck
Wat ist?
Philida.
Bedaert.
Koninck
Wel aen.
Philida.
Mijn eer.
O almogende Goon gedooght het nimmermeer,
Ghy sult mijn, Cloris noyt in eer, en faem verdrucken,
Al soud' ghy my dit hert uyt dese boesem rucken:
| |
[pagina 87]
| |
Ghy sult my Cloris noyt doen komen tot dien val,
Soo langh een druppel bloets in d'aders blijven sal.
O deughd' lievende Goon, geeft uytkomst in elenden,
Nu mijn in dese noot het leven schijnt te enden:
O al vermogen Goon! laet mijn oprechte smert
Bewegen 't boos gemoet, en dringen hem in 't hert:
O Goon! ô goede Goon! aenhoort mijn droevich kermen:
Ach! soo 't u wille is soo wilt mijn eer beschermen:
Of machticht door u macht: soo sterrick mijn geklach,
Dat ick sijn boos opset met tranen breecken mach:
Behoed' mijn door 't beleyt uw's Goddelijck vermogen,
Dat ick mijn Vyandt mach bewegen tot medogen:
De vyandt van mijn eer: de rover die mijn pranght,
Om yets waer aen mijn eer, ja selfs mijn Ziele hanght:
Bevrijt my voor dit quaet, ghy weet het goede Gode,
Ick sterf veel liever, als te breke u gebode:
En sterf ick niet (ô Goon!) maer wert de daet vervult,
Ick neem u als getuygh, ick sondich sonder schult:
Moedicht mijn moed'loos hert; ô ghy rechtvaerde goon:
Dat ick om d'eer my laet gelijck Lucretia doon:
Nu dan ick ben getroost van beyden een te kiesen,
Het sy mijn leven, oft mijn eere te verliesen:
Het leven voor de eer, so thoont mijn kuys gemoet,
Dat d'eer behoort te gaen, voor leven, goet en bloet:
Ghy Cloris, nimmer sult tot uwen wil geraecken,
Ghy Cloris, sult my noyt u Hoer, noch Boele maecken;
Doet alles wat ghy wilt, ick sal mijn voor mijn eer,
Met Vrouwelijcke kracht gaen stellen dan ter weer.
| |
[pagina 88]
| |
PHILANDER uyt.
Holla; wie sien ick daer? 't is raedsaem ick vertreck,
Eer ick aen yemant hier mijn voornemen ontdeck.
Binnen.
Philida.
De Goden hebben u ach! Vader hier doen kome,
Het leven, of mijn eer, waer sonder u genomen:
Ick sie, die Godt vertrout, al is hy vaeck in noot,
Omcingelt van ellent, bestreden tot der doot,
In d'alderswaerste druck, die hem mach overvallen,
Die segh ick, God vertrout, en schaet het niet met allen.
Philand.
Gods vrees, ist eenigh dingh, waer uyt alleen ontstaet
Een wellust sonder vreucht, die 't al te boven gaet:
Die sich in handen van dien Leytsman heeft bevoolen,
Wat wegen dat hy gaet, hy salder nimmer doolen,
Lucksael'ge Herderin, waer uyt was doch ontstaen,
Het pryckel van u eer, oft leven te beschaen.
Philida.
Een dertel Hovelingh, heel seedich in sijn praeten;
En heus van ommegang, gingh willich 't Hof verlaten,
En voeghden sich hier by de Herders op het landt;
Al waer hy meer vermaeck, als inde Hove vandt:
Was yder aengenaem, beleeft en seer lieftalligh,
En wel bemint by my: door 't wesen heel bevalligh,
Waer door de sinnelijckheyt van mijn verliefde Ziel,
Te haest door sijn versoeck, ach! leyder op hem viel;
Soo dat ick aen hem met beloftenis van trouwen
My had verbonden, dat ick werden soud' sijn Vrouwe:
Op welck beloft dat hy in dertelheyt versoght,
Dat hy sijn geyle lust aen mijn volbrengen moght;
En siende dat ick niet en wou sijn lust gehengen,
| |
[pagina 89]
| |
Soght hy met wrede dwangh tot sonden my te brengen,
Dies Vader ick in 't end' met rijp beraet besloot,
Te sterven voor mijn eer, een overwreede doot.
Philand.
Ha! Goden wat ick hoor, gelooft ghy wel met mijn,
Dat Cloris nimmer sal schuldich bevonden sijn?
Aen dit bedreven feyt, gelooft niet waerde Vrou,
Dat Cloris hem tot u, so godloos dragen sou.
Philida.
Hoe Vader kent ghy hem?
Philand.
Ach! soud' ick hem niet kennen,
Daer wy ô Philida, soo goede Vrunden bennen:
Onmogelijck dat dien helt soud' sulcken fout begaen.
Philida.
Hy noemt my by mijn naem, Goon! ben ic ooc verraen?
Philand.
Verraden; neen; ô neen! ick weet ghy mijn wel kent.
Philida.
Philander, ach! syt ghy 't?
Philand.
Ja Philida ick bent,
En sal u al het geen dat u is wedervaren,
Met korte reden gaen, uytleggen en verklaren:
'k Heb Cloris selfs gesien, die groot verlangen had
Om weer by u te sijn, als hy gevangen sad;
Wanneer hy zijn beklach my deed met dese rede,
Soo haest en was hy binnen 't Hof nocht niet getrede,
Den Koninck die gaf last datmen hem vangen sou,
Waer van dat Cloris voort de oorsaeck weten wou.
Maer lacy! mits ment niet en wist, mocht hy 't niet weten,
En heeft tot noch sijn tijt gevanckelijck versleten,
't Vermoeden dat hy had, beweenden hy soo seer,
Om dat hy sorghe droegh, den Koninck u in eer,
Op 't minst niet mocht misdoen, wanneer hy hier mocht komen,
En dat u eer door list, van hem mocht sijn genomen.
| |
[pagina 90]
| |
Philida.
Philander: 't schijnt een droom die my het hert beswaert
Doch wederom verblijt, door 't geen ghy mijn verklaert:
Ick voel mijn heel verblijt, doch 't herte niet vry van vrese
Verblijt; om dat mijn Lief, vry van dit feyt sal wese,
Bevreest om dat hy is in heghtenis gestelt,
Daer men hem 't leven licht beneme door gewelt,
Ick gae, en heb geen rust, voor dat ick met hem spreke,
En van dit vals bedrogh my op het hooghste wreke.
Philand.
'k Gae Philida met u op 't alderspoedichst heen,
En wensch den Hemel ons hier toe geluck verleen.
Binnen.
| |
Koninck.DE aenslach is misluckt, hoe nu best aengeleyt?
Eer dat het snel gerucht mijn snoode daet verbreyt:
Wil ick nu Cloris gaen ontsluyten uyt zijn banden:
En oft hem Philida, ontdeckte dan de schanden
Door mijn aen haer geschiet, 'k weet niet hoe ick het klaer.
Ick maeck het soo 'k het maeck, de saeck die loopt gevaer:
Best dat ick Cloris spreeck, aen hem ontdeck de saecke,
Om sien, oft ick met hem het ken ten besten maecke:
Ach! Cloris dien ick heb op 't alder hooghst misdaen,
Een groot berou komt my in mijn gewisse slaen:
Ick die de quade straf, heb selver quaet bedreven;
En kniel ootmoedigh neer, dat ghy 't my wilt vergeven:
Of zijt ghy niet genoeght als met een wreeder wraeck,
Leeft met my soo ghy wilt, bestraft mijn quade saeck:
Ick koom om met berou, mijn misdaet te bekennen,
Ick had int sin de eer uw's Herderins te schennen:
Dits d'oorsaeck ick u heb in Heghtenis gedaen,
| |
[pagina 91]
| |
Doch 't snode feyt noch niet volbroght, (hoe wel bestaen:)
Door toeval vande Goon, die 't selfde my beletten,
Soo dat ick in het minst haer eere niet besmetten:
Ick bid u Cloris, Vrundt neemt het ten besten af,
En naer 't u wel gevalt, voldoet aen my de straf.
Cloris.
Ist droom? ist spokery? wat komt my hier te vooren?
Hoe vreest sijn Majesteyt dan niet der Goden tooren?
Hoe dorst ghy 't Vorst bestaen, te schende Cloris Vrou?
Niet wettelijck vereent, maer door beloofde trou:
Indien sy mogend' Vorst is onbesmet gebleven,
Ick sweert sijn Majesteyt het is hem al vergeven,
Maer is haer eer gequetst, haer kuysheyt yets misdaen,
Ick salt met wraeck voldoen, al sout my eeuwich schaen.
Philida ghewapent, in manne kleedingh, komt met Philander voor de gevanckenis.
Waer zijt ghy Cloris nu, die 't minnen so wel lusten?
Dat ick om uwent wil my inde wapens rusten:
Waer sijt ghy booswight nu? waer sy dy snoden schelm?
Om wien dat ick dit hooft deck met een yseren helm:
Waer zijt ghy Cloris, die met Philida in 't groen,
En dichte Boomen wout u troetelingen doen?
Ick daghvaerdt u ten strijdt, en veght om vrouwen eer,
By d'opperste der Goon, ick Cloris loof en sweer,
Dat ick my wreken sal, en met dit stael bepleyten,
De sno verradery uw's voorgenomen feyten,
Hoe wel so niet volbroght als ghy wel had gemeent;
Wat let my dat ick 't vleesch niet hack van u gebeent:
De slooten, hoe sy sijn geslooten, 'k salse breecken,
En stellen Cloris vry, en my op Cloris wreecken:
| |
[pagina 92]
| |
Op Cloris? neen; op hem die Cloris was in schijn:
Wie denckt den Koninck wel, dat hier by hem mach zijn,
Een die de valscheyt haet, voorstander van de goede.
Koninck
Waer toe kloeckmoedigh Helt, dit ongerustich woede?
Wat isser dat u let?
Philida.
Dat hebt ghy wel verstaen,
'k Wil dat men Cloris voort doet uyt de Boeyens gaen:
Die tot sijn onschult heeft tot noch toe hier geseten,
Ha! Koninck, knaecht u niet de kancker uw's geweten?
Dat ghy de Vromen soeckt met schanden te verraen,
Treet eens in u gemoet, siet wat ghy hebt gedaen;
V doent is my bekent, ick wasser dichte by,
Als ghy aen Philida, versocht u schelmery.
Koninck
Wie zijt ghy?
Philida.
Wie ick ben? die, die ick placht te wesen,
En geensins sal voor u, ô Godloos Koninck vresen:
Die, die gemoedicht u sijn hooft te wraeck komt bien:
Wien u subtijl bedrogh, te valslijck is gebleecken,
Soo dat ick ben geperst op u mijn leet te wreecken:
Door valscheyt dien ick u, ha! Koninck, tuygen kan.
Koninck
Ghy schelt onschuldich mijn, en liegter valschlijck an:
Heeft Cloris niet misdaen, gelijck hy niet en heeft,
't Is reden dat hy gaet daer hy in vryheyt leeft.
Philida.
't Is daer me niet genoegh.
Koninck
Niet hooger 't sal u rouwen.
Philand.
Het geen hy seyt (mijn Heer,) dat sal ic staenden houwen.
Koninck
Ick raedt u dat ghy swijght.
Philand.
't Is billick 't geen ick doe,
Het spreken staet mijn vry, u komt het swijgen toe.
| |
[pagina 93]
| |
Koninck
Wat trots, wat smaet, wat spijt, wat komt my niet te vooren?
Wat moet ick hier van u segh, Lompen rekel hooren?
Philand.
't Geen dat sijn Majesteyt op 't lelicst heeft bethoont,
Geeft oorsaeck dat men hem met sulcke glory kroont.
Philida.
Daer leyt den Helm, daer 't Swaert, daer 't Harnas dat een Vrou,
Gedragen heeft tot een getuyg'nis van haer trou:
Die Cloris is belooft, die ick hem swoer te houwen,
Mijn Cloris die ick nu sal voor mijn eygen trouwen:
Kom Lief, kom hier by my, ontfanght mijn Zieltjen, ach!
Dat van mijn suyvere Liefd' u noch getuygen mach:
Waer toefdy, ach! mijn Lief, en isser niemant dan,
Die u een reys by my, ach! Cloris helpen kan?
Cloris siende Philida, breeckt de gevanckenis op, en komt by haer.
Mijn Lief, mijn Philida getrouste Herderinne;
In wien dat ick bespeur de aldertrouste minne:
De aldertrouste Liefd', de aldertroutste trou;
Die oyt ter werelt is gebleecken in een Vrou:
Waer me sal Cloris doch beloonen 't trou bedrijf:
Mijn Lief.
Philida.
Mijn Ziel.
Cloris.
Mijn hert, wiens Lief ick eeuwich blijf;
Ick heb den Koninck (Lief,) sijn misdaet al vergeven,
Indien ghy suyver in u eere sijt gebleven.
Philida.
Mijn eer, mijn lief die is in 't minste niet misdaen.
Cloris.
Soo neemt den Koninck dan weer in genade aen.
Philida.
'k En wil geen quaet met quaet, maer doe na u behagen,
| |
[pagina 94]
| |
Grootmogend' Majesteyt, alsoot de Goon voorsagen,
Dat door haer schickingh u voornemen wert belet,
Ken ick sijn Hoogheyt vry, mits ick niet ben besmet.
Koninck
Ick buyg ter aerden neer, ootmoedich my te thoonen,
Om u goetdadicheyt, ten vollen te beloonen:
Van al wat ick besit, eyst wat u lust, begeert,
Al waert mijn halve Rijck, 't wert u gegont, ick sweert:
Ach! Cloris waerde Vrundt, voor wien ick neder buyge,
Al waer de schaemte my mijn misdaet comt getuygen,
Dat ick onwaerdich ben, te voeren Konincx naem,
Door d'overboose daet waer van dat ick my schaem:
Ach! Hemel hooge Goon, waer me sal ick beloonen,
De over groote deucht die ghy aen mijn comt thoonen;
Ach Cloris! Philida, getrouwe Herderinne,
Wt-muntend' in de deucht, deuchts voorbeelt in de minne:
Eyst bid ick, wat u lust, tot beyder u versoeningh,
Ick sal tot Offerhandt van mijn misdaet voldoeningh,
Op-Offeren al 't geen, u wensch wil van mijn macht.
Cloris.
't Berou heeft ons voldaen, van 't werck noch niet volbracht.
'k Heb mijn genoegen Heer, dat ick mijn levens dage,
Mach slijten met mijn Lief na Liefdens welbehage:
Mijn lieve Philida, wiens Liefde overwint
De aldertrouste Vrou, die men ter werelt vint:
Laet ons de Goden gaen met Offerhandt bewegen,
Dat sy ons inde Eght verlenen, heyl, en segen,
Op dat van dagh, aen dagh, ons Liefd' vermeert, en groeyt
Gelijck het Eg'lentier dat inde Liefde bloeyt.
Koninck
Ach Cloris! 'k acht als slaef my onder u gebiede,
| |
[pagina 95]
| |
'k Versoeck dat my die gunst voor ditmael magh geschiede:
Dat ghy in blye vreucht met mijn ten hove treedt,
Daer ick sal maken doen, ter eeren u gereedt
Een Hoofs en soet vermaeck, van alle Bruylofs vreuchde,
Op dat u Zieltjens haer vereenigen in deuchde.
Cloris.
Danck sy sijn Majesteyt voor 't geen hy ons aenbiet,
Philida.
Voor u geboden gonst wy danckbaerheyt bethoonen,
Cloris.
By d'Herders voeght het best, en by den Koninck niet.
Philida.
Dies ons sijn Majesteyt gelieve te verschonen.
Koninck
Alst anders niet en mach,
Soo wensch ick Cloris, ach!
Dat u de Goden geve,
Heyl, voorspoet, Liefde, vreucht,
Al wat ghy wenschen meucht,
In dit rampsalich leve.
Cloris.
Wy aen sijn Majesteyt,
(Voor gunst en) danckbaerheyt,
Sijn schuldich te bethoonen.
Koninck
Door schult soo vind' ick mijn
Aen u verplicht te sijn,
De deucht met deucht te loonen.
Gundt, Goddelijcke schaer
V segen aen dit paer,
En isser yets misdreven,
Soo bid ick aen u twee,
En oock de Goden mee,
Dat het mijn wert vergeven:
Vaerd wel vereende twee,
Leeft langh in heyl en vree.
| |
[pagina 96]
| |
Dewijl ghy tracht te scheyde,
Ey! voert een heusche mondt,
Van 't gheen dat ick bestondt,
Versoeck ick aen u beyde.
Cloris.
Nu ick na wensch geniet
Mijn lief; is al 't verdriet,
Ha! Vorst, verkeert in vreuchde;
Philida.
Vergeten ist met my,
Cloris.
Vergeven is het dy,
Nu ick vereen in deuchde.
Met u verlof wy gaen,
En dencken niet meer aen
Het geen nu is verlede.
Philida.
Ten sal noyt sijn gedoght,
Alsoo 't niet is volbroght,
Stelt Liefden ons te vrede.
Koninck gaet binnen. Lerinde comt uyt; vermomt in onbekende kleedingh.
Lerinde.
Sien ick daer Cloris niet, Philida, en noch een?
Ick sal in dese schijn vrymoedich tot haer treen,
Mijn houden onbekent, en seggen dat ick sal
Wt Liefde tot Lerind', door Bergen, Bosch, en Dal,
Philander soecken gaen: die ick eerst had verkooren,
En weer beminnen sal, nu 'k Thirsus heb verlooren:
Ick gae, en spreeck haer aen; naest vrundelijcke groet,
Soo bid ick Vrunden, dat ghy my eens kennis doet,
Oft ghy hier in het Bosch oock eender hebt vernomen,
Die men Philander noemt.
| |
[pagina 97]
| |
Philand.
Van waer sou dese comen?
Lerinde.
Niet verr' van hier, het is een Herder; dien ick meen.
Philand.
En d'oorsaeck ghy hem soeckt?
Lerinde.
Geschiet niet sonder reen.
Philand.
Wat reden?
Lerinde.
'k Salse u mijn Vrund, op 't nauste segghen.
Philand.
Soo 't u belieft wilt ons de rechte gront uytleggen.
Lerinde.
't Is langen tijt verleen, Philander heeft gemint
Een Ionge Herderin, wiens name is Lerint,
En my seer wel bekent: dees Herderin genegen
Tot eenen Thirsus was, eer dat sy had gekregen
Kennis aen hem, oft die, die men Philander heet,
En was met Thirsus eerst in minne al besteet;
Dit teelde haer verdriet, en inwendige smerte,
Om dat Philander was de waerdste in haer herte:
En dat sy door beloft; met Thirsus trouwen most,
Het geen (soo garen sy) doch niet weer houwen kost:
En na dat sy in Echt met Thirsus was getrede,
Is hy een dagh daer an de Werelt overlede:
En soo de eensaemheyt in 't leven haer verdriet;
Kost ick (uyt Liefd' tot haer) dees dienst nalaten niet:
Alsoo ick seecker ben, dat sy op 't hooghst genegen
Noch tot Philander is.
Cloris.
Mijn Vrundt, ick heb te degen
Op dese reen gelet, dat Thirsus overleen,
En langh gesturven is, is waer; ick ben die geen,
Die sijn Zielloose Rif hebt uyt het Bosch gedragen;
Als ick Lerinde vond' aldaer zijn Doodt beklagen:
En dat Philander sy bemint, houd' ick voor wis.
Philida.
Ick weet het seecker sy tot hem genegen is.
| |
[pagina 98]
| |
Philand.
Ha! Hemel wat ick hoor; wat wonderlicke dingen
Brenght ons de vlugge tijt, met haer veranderingen?
Ghy die Philander soeckt, heeft sy u toegeseyt,
Dat tot Philander streckt haer Ziels genegentheyt?
Heeft sy derhalven u, doen nae Philander gaen.
Lerinde.
Och jae.
Philand.
Ist seecker?
Lerinde.
Iae 't, hier sult ghy 't mercken aen,
Sie daer ick ben die geen van wien ick heb geseyt,
Ick ben Lerinde selfs.
Cloris.
De groote Majesteyt,
Des hooghen Hemels wil u ô Lerinde geven,
Dat met Philander ghy veel jaren langh mocht leven.
Philand.
'K danck Cloris voor sijn wensch, Lerinde voor haer trou,
Siet hier Philander, ach! Lerinde is mijn Vrou.
Philida.
Den Hemel segen uwe Liefde menich jaer.
Lerinde.
Wat God voeght, sal den mensch noyt scheyden van malkaer.
Cloris.
Tot eyndelijck besluyt,
Sal ick gaen met mijn bruyt,
Daer al de Herinne,
Philand.
't Geselschap vande jeught,
Blijd' sullen sijn door vreucht,
Van ons vereende minne.
Eynde. |
|