Amstelsche linde
(1627)–Jan Harmensz. Krul–
Auteursrechtvrij
[pagina 14]
| |
Wereldt-hatende Noodtsaeckelijck.Genomen Uyt Levitico in 't 20 Capittel.Ghy sult my Heyligh zijn, want ick die Heere Heyligh ben: Ende ick heb u Luyden gescheyden van anderen Volck, op dat ghy my toebehooren soudt. WAnneer het Ioodts Geslaght den Heer sijn wil liet weeten,
En onderscheyd ghemaeckt had om't Ghediert te eeten,
| |
[pagina 15]
| |
Dat reyn of onreyn was: so wijst ons Moyses an,Ga naar margenoot+
Dat Godt den Heer geboodt haer daer te wachten van:
So heeft hy wederom (na veel onsuyv're dingen
Al waer de Heydenen haer in te buyten gingen)
Wt ware Liefd' geboon, hy af-gescheyden wou
Te hebben sijn geslagt, dat hem behooren sou,
Beval God Moyses self aen Israel voor te lesen,
Want ick u Heylig ben, sult ghy oock Heyligh wesen.
'tGeen Moyses heeft volbrocht, 't gheen Moyses heeft gedaen,
En geeft Gods goede wil den Mensche te verstaen.
Wie naerstigh over-leyt den sin van dese rede
Moet af-gescheyden zijn van alle onsuyverhede.
| |
[pagina 16]
| |
Maer ô versteent gheslaght! bewoonders van der Aerd,
Godt betert, dat ghy dees hout van so kleynen waerd
Godt betert, dat u hert so seer is ingenomen,
Dat quaedt vertrouwen u Godts straffe niet doet schromen;
Maer u te vast verbindt op een onvaste grond,
Alleen an u geloof, verlossing van u zond.
O Menschelijck geslaght; leeft na de Wet van rede;
Godt wil men 't hert af-treckt van de onsuyverhede:
Dat is in't generael, de Werelt, houd ick wis,
Want 't is onsuyver al watter ter Werelt is.
Na dat ick heb bespeurt, waer dat ick heb gelesen
| |
[pagina 17]
| |
Het Werelt-hatend' dient nootsaeckelijck te wesen.
Wilt ghy met ware pracht van rijckdom sijn beperelt
En wilt ghy Heyligh sijn, so scheyd' u vande Werelt,
Laet u schijn-heyligheyd (o Menschen) niet verleye,
En om des werrelts wil met haer beloften peye,
Ten aensien dat zy in beloften schoon vertoont,
Maer waerlijc inder daet haer dienaers bitter loont:
Schoon dat zy alle lust de menschen selt voor oogen Ga naar margenoot+
Het blijct, diese gebruyct, vint sich int end bedrogen.
O valsche toveraer, die de begeert versot:
Dat men om u meer doet als om de wil van Godt.
Denckt om de korte tijt, die Godt u heeft gegeven.
Denckt op d'onsekerheyt van't sterffelijcke leven,
Dat dickwils menigh mensch schoon voor den oogen staet,
| |
[pagina 18]
| |
Maer als een bloem op't velt verdort en haest vergaet
Te haestiger, wanneer de Werelt ons wil dienen,
De gunsten des Fortuyns haer gaven ons verlienen:
Dan lockt de Werelt ons met lieve lusten an,
En 't soet behagen maeckt daer een gewoonte van.
En so gewoonte dan niet tegen werdt gestrede,
Ga naar margenoot+ Verandert de gewoont in lusts noodtsaeck'lijchede,
Wiens schijn-schoon soetigheydt ontsteelt door valsche lust;
De waere soetigheydt van ons gewenschte rust.
Ons tijdt die gaet verby, ons dagen die passeeren,
Men leeft wellustelijck met vrolijck triumpheeren,
Men drinckt in soetigheyt den overvloet van Wijn:
De tongh moet nae den eysch van't hert ten dienste sijn,
| |
[pagina 19]
| |
De snoode gulsigheyt, in't lecker spijs gebruycken,
Dat onder de begeert selfs de natuur moet duycken.
Maer ach! Liefhebbers; die de Werelt dus bemint;
Denct eens wat vonnis ghy by Iob geschreven vint: Ga naar margenoot+
Ghy leeft een korten tijd, een korten tijt van dagen
In weelden en in lust gebruyckt u wel-behagen:
Maer ach! de wellust die verkeert in korter stont,
En doet u arme Ziel daelen na d'Helsche gront.
Noch isser een geslagt (so Moyses seyt) van menschen Ga naar margenoot+
Die om een Werelts-lof, en ydel glori wenschen,
En seggen: Com laet ons gebruycken onse schat,
En timmeren (tot lof) Kasteelen, Kercken, Stadt:
Om groote naem en faem, so laet ons Torens maken
Wiens steyle spitsen tot den hoogen Hemel raken:
| |
[pagina 20]
| |
Tot eer van onse naem, tot pracht van onse glori,
Dat ons nacomelingen streckt tot een memori,
En bouwen tot de Lught Palleysen veelderhanden,
Op dat de Faem ons Eer verbreyt door alle landen.
Dit is de Wereld, ach! daer Babel werdt gebout:
Maer hy bedriegt sigh seer die't met den Babel hout.
Dees put met waken wt sijn geest, om te bekooren
Het oordeel vanden Mens, om eer en lof te hooren.
't Is een geleerder Man; den ander bid en waeckt,
Op dat hy lof-baer hem (in deugt) by menschen maect,
Dees toont sijn naerstigheydt in Godsalige wercken:
Om dat des menschen oog sijn heyligheyt sou mercken
Een ander voegt sijn tong tot pluymstrijckende praet
Alleen (door vleyery) te treen tot hooge staet:
| |
[pagina 21]
| |
Dees sal geen moey-lijcheyd, noch slaverny schromen
Om Wereldlijcke Eer (door rijckdom) te bekomen.
Dees deckt sijn snoode vleysch met overdaedt van pracht:
Om dat hy (by den Mensch) ontsien wert en geacht,
Maer wie dit doet, die bindt sijn ziel aen d'Helsche kabel,
Verwerpen haer van God, en timm'ren 'tsnode Babel
Noodsaeck'lijck wereld haet, so ghy u het verdriet
Van d'Helsche slaverny wilt onderwerpen niet.
Veel die in schijn van heyl het heylig Outaer Eeren,
Dicmaels meer om't genot, als om ziel heyls begeeren
Wat staet u boven 'thooft, die selver draegt de schult
En na Gods Wet (tot deught) and'ren vermanen sult.
| |
[pagina 22]
| |
‘Wat sigh in hooghte laet uytmunten boven alle,
Het meeste p'rijckel loopt van d'alder-swaerste valle,
En die Godt door sijn geest de meeste gaven gaf,
Die sal hy (dat gaet vast) het meest oock eysschen af.’
Waer sijn de Meesters van de Babiloonsche Wallen?
En sijn zy niet verstroyt met Babilon vervallen:
En wie haer volgen na in Wereltsche begeert,
Ga naar margenoot+ Die werden al verstroyt, gelijck Godt selver leert:
Ga naar margenoot+ De Heer sal (door sijn handt) te niet doen het vermooghen,
Tot niet vernederen die woonen in den hooghe,
En tot een pulver toe af-trecken onder een,
| |
[pagina 23]
| |
En de behoeftighen die sullense betreen.
Wilt dit aen-mercken doch ghy eer-gierighe Menschen,
Die niet als hoogheyt soeckt met u verkeerde wenschen.
Leert den Apostel niet wat voor den Mensch is hoogh, Ga naar margenoot+
Dat is een walging voor Godts rechtvaerdige oogh.
Nu isser noch een soort van Menschen, wiens begeeren, Ga naar margenoot+
Om tijdelijcke Haef den af-god Mammon eeren,
Dat's der rijckdommen Godt, die d'Helsche vlam vermengt,
Die selfs daer buyten blijft, alwaer hy and're brengt,
| |
[pagina 24]
| |
Een onverstandigh volck, die altijd sloven, ploegen,
En roepen: breng al by, en nimmermeer vernoegen.
Alst al is by-gebracht, daer haer de lust toe riet,
So isser dickwils noch het recht vernoegen niet.
Onredelijc geslaght, doet ghy te recht niet blijcken
't Bloed-suygend-Echel (in begeerte) te gelijcken,
Dat nimmer sigh vernoeght, en is van sulcker aert
Hoe't meer sijn lust gheniet, hoe't meer begheerte baert.
Ga naar margenoot+ Te recht seydt een Poët: Nademael dat de Dieren
Met haer ghesight om laegh steeds na der Aerden swieren,
Heeft Godt des menschen mondt geschapen na om hoogh,
Geboon: den Hemel aen te schouwen met sijn oogh,
| |
[pagina 25]
| |
En dat gewis alleen om anders geene saecken:
Als ondersoecking tot het Hemelsche te maecken,
En soecken die alleen die eeuwigh blijven staen
Als d'Aerdsche dingen hier verdwijnen en vergaen,
Vermits zy ydel sijn, en ware rijckdom rooven,
Dat's onser saligheyd, die zy ons vaeck belooven,
Maer keunnen't gheven niet. O Aerdsche lust verdoemt!
Te recht de wijsheyd u heel logenachtigh noemt.
O Menschen kinderen! hoe lange suldy wesen Ga naar margenoot+
Met swaerder herten, en vol anghst-vallighe vreesen?
Waerom volght ghy de lust, die u begheert bereyt?
Waerom, eylaes! waerom bemint ghy ydelheyt?
| |
[pagina 26]
| |
Waerom, eylaes! waerom staet ghy ten dienst de zonden?
Waerom sijt ghy met Liefd' van 't tijdelijck verbonden?
Verblinde herten, segt, die aldusdanigh sijt
Dat ghy u ziel verkoopt om tijdelijck profijt,
Die open ooghen hebt om 't Werelds aen te schouwen,
Keunt tot het eeuwig ghy die toe-gesloten houwen?
Hebt ghy ter Werelt meer als 't naeckt lighaem gebracht?
Gedenckt dees reden wel (o sterffelijck geslacht!)
Ga naar margenoot+ Zijt ghy niet naeckt en bloot ter Werelt voort-ghecomen?
| |
[pagina 27]
| |
Sult ghy niet naeckt en bloot daer werden uyt-ghenomen?
Waer toe vergadert ghy dan so een hoope slijck?
Het Werelt-hatend' is, te recht noodsaeckelijck:
Waer toe acht ghy het Goudt en Silver hoogh van waerde?
Dat u niet meer verstreckt als geel en witte Aerde.
Ghy dan, die Heylighlijck soeckt Gode te behaghe,
Genoodsaeckt sijt al dees ver van u af te jaghe.
‘Wie met begeerlijckheyd sijn hert tot rijckdom zet
En stelt hem daer in veur sijn wille tot een Wet.
En die met eygen wil in rijckdoms pracht wil brallen
Die sal (seydt de Schriftuur) in Duyvels lagen vallen,’
In veel begeerlijcheyd, waer uyt het eeuwigh quaet Ga naar margenoot+
| |
[pagina 28]
| |
Van de verdoemenis, en selfs de doodt ontstaet.
Leert dan (ô Mensch!) u selfs van desen af te trecken
En 'thert tot matigheyds vernoeging op te wecken,
Bindt niet u ziel an 't Aerds wellustigh leven snoodt
En overvloet van schat, wiens strick de ziele doodt.
Wilt u tot matigheydt, niet d'overvloet begheven,
Want vluchtigh vliedt de tijdt van 't sterffelijcke leven:
Ga naar margenoot+ Die als een Wevers-spoel vlught haestigh tot een endt.
O werelt! die u dan eerst maeckt te recht bekendt.
O wereldt! die als dan 't ghemoedt eerst doet beproeven:
Hoe dat u soetigheyd verandert in bedroeven.
| |
[pagina 29]
| |
O werelt! die als dan de Mensch beklaghen doet
Dat hy in 't vuyle slick der zonden heeft gewroet.
O werelt! die als dan doet bracke traene schreye
Wanneer dat men de Ziel gevoelt van hier te scheye.
O werelt! die als dan 't gemoedt te bitter plaeght,
En als een Kanker 't hert (door de gewisse) knaeght.
Wat kan de overvloet dan onrechtvaerdigh baten?
En moet men't dan niet al (wat dat men heeft) verlaten?
Hy denkt vaeck niet, eylaes! wat dat het hem al baet
Die hem int kleyn vernoegt, en d'overvloet verlaet.
Verlaten moet hy (ach!) die rijckelijck wil leven,
De Wereldt, end' Rijckdom des Wereldts eerst begheven.
| |
[pagina 30]
| |
Wat dat de Werelt is, Ioannes klaerlijck seyd
Ga naar margenoot+ In drieien te bestaen 's Werelds bedrieghlijckheyd;
Ten eersten so wy by Ioannem leeren moghen;
De Wereld (seyd hy) is begeerlijckheyd der ooghen.
Ten tweeden hy verklaert; na der Schriftuuren eys;
Hoe dat de Wereld is begeerlijckheydt des vleys.
Ga naar margenoot+ Ten derden heeft hy ons uyt-druck'lijck voor gheschreven:
Hoe dat de Werelt is Hovaerdigheydt des leven.
Hierom die saligh soeckt te leven hier betracht:
Geen Wereldlijcke Eer, maer Goddelijcke macht.
Wilt ghy ten Hemel niet u zielen houden buyten
So wilt u ooghen dan voor 't Aerds behagen sluyten,
Dat door de poorten vaeck van onse oogen sluypt,
| |
[pagina 31]
| |
En in het diepste van ons Herten-kamer kruypt,
Wiens ingang tot het hert wy lightelijck gehengen,
Wiens snoodt bedrogh daer is weer qualjck uyt te brengen.
Lieft (om de liefd' van God) u Schepper en u Heer
Tot uwer saligheyd, te breecken u begeer,
Dat u tot Hoogheyd treckt, en ydel wel-behagen,
Om op u hovaerdy een trotse moed te dragen.
Gedenckt (o Mensch!) gedenckt, hoe God den Heer haer dreyght
Al die tot hovaerdy en hoogheyd sijn geneyght: Ga naar margenoot+
Ken u Gods ware straf (aen Lucifer beweesen)
Niet voor Laet-dunckentheydt en Hovaerdy doen vreesen.
| |
[pagina 32]
| |
Ga naar margenoot+ Beklagelijcke saeck, 't geloof te veel vertrout,
Waer door ghy deughds vermaen voor spot en fabels hout:
Ick sorgh die haer te seer aen Gods genaden binden
Die sullen haer int endt deerlijck bedrogen vinden.
Hierom wie dat sigh selfs in-beeldt, of waent, of meent
Dat hy de goeden die hem sijn van God verleent
Magh bruycken na sijn lust, en daer niet van wil scheyde:
Die sal hem self in't net van sijn verderf leyde,
Maer wie hem van al dees voorgaende dingen scheyt
En treckt sijn herte af des Werelts sterff'lijcheyt,
En na het eeuwigh stelt sijn ziele met verlangen,
| |
[pagina 33]
| |
Op dat hy God sijn Heer alleenigh magh aenhangen
Die sal voldoen het geen hem 't Godd'ljck Woordt ghebiet:
Ghy sult my Heyligh sijn, en minnen 't werelds niet, Ga naar margenoot+
Hoe zy op Aerden sijn geweest wereld-versmaders.
Sprack God tot Abram niet: Gaet en verlaet het al,
Comt in een Landt dat ick, dat ick u wijsen sal,
En hy is uyt-gegaen (in Genesi wy lesen) Ga naar margenoot+
En heeft ghehoorsaemheydt aen Godt den Heer bewesen,
Niet wetend' waer hy gingh, met een oprecht ghemoedt,
Vrijwilligh onghebonden an eenigh vleys oft bloedt,
| |
[pagina 34]
| |
Dat is dat hy bevond' veel grooter sijn behagen
Aen Gods geselschap, als aen vrienden of aen magen
Heeft willigh aen Gods wil sijn goede wil getoont,
En is gegaen daer hy in arme Hutjens woont.
Waerom? om dat ons God Almachtigh soude toonen
Als vreemde gasten op geen vaste plaets te woonen,
't Gheen Abraham bewijst, volbrenghende Godts woort:
Ga naar margenoot+ Hoe hier geen vaste plaets de vreemde toebehoort,
Maer 't is een ander plaets, een ander Vaderlandt
Dat kunstigh is gebout met Godes Heyl'ge handt:
Het is een plaets waer sijn sal een oprecht verblije
Voor die, die willigh hier om Godes wille lije.
Wel dan verblindt gheslaght, wilt met een wijs opmerck
| |
[pagina 35]
| |
Gaen stellen u verstandt eens wijselijck te werck,
Niet op mijn slecht vermaen, maer op de ware daet
Die Gode aen sijn volck rechtvaerdig blijcken laet.
Wat is doch Godes Volck? Die haer van 't onreyn scheye,
Haer leven na Gods wil, niet na de Werelt leye,
't Sijn niet die naght en dagh (met groote slaverny)
Betrachten 's werelds goed, tot lust van d'hovaerdy,
't Sijn niet die met bedrog en listigheyd betrachten
De valsche rijcdom, tot een staet van hoge prachten,
Niet die om woecker-winst haer ziel dragen te koop
En halen Schat van Gout en Silver over hoop,
'tSijn niet die van het goet gebruycken haer behagen
In leckerheyd van spijs, in lust van goede dagen,
| |
[pagina 36]
| |
't En is niet die, ô neen, die overdadigh eet,
Sijn overvloed gebruyckt, en d'armen heel vergeet.
'tEn sijn niet die van gierigheyd so sijn om-vanghen
Dat zy aen't tijd'lijck goedt haer hert en zielen hanghen.
't En sijn niet die, o neen, die Heyligh in een schijn
Voor d'oogen van den Mensch, valsch in der herten sijn.
Ga naar margenoot+ 't En sijn niet die op haer schijnheyligheyd selfs teunen.
'tEn sijn niet die, o neen, die op haer rijcdom leunen.
'tEn is niet die, o neen, niet die sijn naesten haet
Om een'ge fauten, die hy selver meest begaet.
'tEn is niet die, o neen, die na sijn lust ken leven,
En dat een snoode schijn van groot gelijck te geven
| |
[pagina 37]
| |
Dit is Godts volck niet. Maer wie dees vliedt, toont wis
Dat hy van Godes volck, en selfs God-heyligh is.
Dit sijn zy, die haer door de Wereld doen verleye.
Dit sijn zy, daer ons God wil hebben van gescheye,
En wil dat men van alle dese geen vertrout,
Alleen om dat ghy Mensch God toe behooren sout.
Ey! laet u niet vergeefs, o menschen! dese rede
Hier werden voor-gesteld, tot smeeckende gebede,
Laet tot u saligheyd (om Gods wil, niet om mijn)
U herten van dit quaed verr' af-gescheyden sijn,
Wilt om dit Aerdsche goedt het Hemelsche niet gheven,
Verkiest de eeuw'ge dood niet om dit beetje leven.
| |
[pagina 38]
| |
Aen de Propheten leert, die door der geesten kracht
Ga naar margenoot+ De wellust, wereld-eer, rijckdom hebben veracht,
Hoe-wel als zotten haer bespotten en verstieten,
Het vleeschelijcke volck, de boose Israliten:
Sy achten't min als niet, dat zy werden bespot,
Sy leeden't al wt liefd', en om de wil van Godt.
O Menschen! laet u oogh altijd na deughden doelen
En van u selven hebt altijd een kleyn gevoelen,
Doet niet gelijck wel eer den Phariseus deed,
Ga naar margenoot+ Maer met den Publicaen toont uwer zonden leed.
Wilt niet laet-dunckend op u goede deughde wesen
Want door laet-dunckendheydt werdt alle deught mis-presen,
Alsoo't gebleecken is aen desen Pharisee:
| |
[pagina 39]
| |
Die in sijn leven veel deughd en goe wercken dee,
Hy roemde van sijn heyl, ons Heyland tot mis-hagen:
'k Heb in goe wercken, Heer, besteedt mijn's levens daghen,
Ten vollen ick u Lof (Heer) niet bewijsen ken
Dat ick gelijck als veele Menschen niet en ben:
Als onrechtvaerdigh, of gelijck als moorders, steelders,
Of als dees Publicaen, en and're quade Heelders,
Ick vaste twee-mael 's weecks, 'k gheef thiende van mijn goet
Dat uwe miltheyd my (o Heer) verleenen doet.
Liet hier den Pharisee niet trots hovaerdig blijcken
Als dat hem niemand docht ter wereld te gelijcken
| |
[pagina 40]
| |
In heyligheyd, in deughd, wanneer den Publicaen,
Dat is den zondaer, die sijn oogen niet dorst slaen
Ten hooghen Hemel op, maer met ootmoedigh karmen
Sloeg voor sijn zond'ge borst: o God! wilt mijns ontfarmen.
Werden van God ontfaen, so de Schriftuure seyd,
En hy is af-gegaen in veel rechtvaerdigheyd.
Geluckigh die hem stelt onder sijn Heer als knecht,
Bid aen sijn Majesteyt: Genade, en geen recht,
'kHeb door mijn swackheyd u geboden overtreden,
Heer! comt mijn weer te goed met u barmhartigheden.
Als so een zondaer klaegt met een oprecht geween:
Ick ben niet waerdigh, Heer, de Aerde te betreen,
| |
[pagina 41]
| |
En gaet in sijn gemoet, en doet Rivieren springen, Ga naar margenoot+
En bracke stromen uyt sijn's oogens beecke dringen
Door persing van berou, en bid in sijn ghedacht,
Niet dat hy Werelds-lof, maer Gods ghenaed' betracht.
Gewisselijck wie hem in desen so ken draghen,
Hy sal om geene zond' sijn goede God mis-haghen,
Maer aengenamer sijn, so hier gebleecken heeft:
Als die, die hem beroemt, schoon dat hy Heyligh leeft.
Ach! so ootmoedigh heeft Manasses God gebede,
Waer over hy ontfing Godes barmhertighede
Na al het snoode quaed hoe veel hy't had gedaen,
God nam hem (door berou) weer in genaden aen.
| |
[pagina 42]
| |
Heeft Esdras van gelijc by Christum niet bevonden
Als hy met groot berou hem schaemden van sijn zonden.
Noch meer de goede God sijn goetheyd blijcken dee
(Door haer ootmoedigheyd) 'tVroutje van Cananee
Leert dit niet hoe't gebed van ootmoedige volcken
In Godes ooren vliegt, en dringt tot door de wolcken
Ga naar margenoot+ De grootheyd van u magt, ghy groote God betoont,
Maer blijcken doet dat ghy by d'ootmoedige woont
Is David niet van God in overspel bevonden?
En heeft hy niet beweent (met groot berou) sijn zonden?
Heeft hy ootmoedich niet getreurt om al sijn doent?
En heeft hem God met hem niet wederom versoent?
| |
[pagina 43]
| |
Heeft Christus niet ontfaen Maria Magdaleene
(Hoe zondig dat zy was) om haer ootmoedig weene?
Toont God niet naeckt en bloot, en wijst hier mede aen
Het oordeel by de Mens, dickmaels qualijc gedaen? Ga naar margenoot+
Hoe swaer dat iemant schijnt met zonden opgeladen
Men sal hem om sijn zond verstoten nog versmaden
Om 't uyterlijck dat ghy vaeck aen sijn leven siet,
wie kent sijn's herten grondt: want dat en siet men niet.
Om wederom tot mijn voorgaend propoost te comen
Hoe menigh zondaer heeft God weder aengenomen
Want hy niet wil den doot van die in zond' misgaen.
Maer agh! wat wil hy dan? Den zondaer weer gedaen
| |
[pagina 44]
| |
Ga naar margenoot+ Een afstant van sijn quaet, berou van't zondig leven,
De Wereld te versmaen, de wellulst te begeven,
In soberheyd begeert t'ontrecken haren eys,
De geest als Meesteres te stellen over't vleys,
Te waecken in gebeen, leedwesen te bewijse,
Ontrecken smaeck de lust in d'overdaed van spijse,
En voe'n den Armen mild een Alomis tot loon
Aen de behoeftigen, gelijck God heeft geboon,
Het Wereldsche ghemack van walgingh te mis-haghen,
En Christum volghen na, om't Kruys te leeren draghen,
Castyen onse vleys met waecken en gebeen,
Gelijck om hare zond' de Ninivijten deen.
| |
[pagina 45]
| |
Quam over Ninive Gods stem niet selfs verschijne: Ga naar margenoot+
Doet poenitenci, of ghy sult al t'saem verdwijne.
Leert Augustinus niet, dat het gebedt niet is
('t En zy men't vleugels maeckt) vasten, en alomis.
Leert dan (o Mens!) de lust des Werelds te verlaten,
De Wereld (na Gods Woord) noodsakelijc te haten,
Leert dat ghy u in tijds van 'sWerelds lust af-wendt,
Want hy vermoordt sijn ziel, wie die bruyckt tot het endt,
En daer op zondight, en 't ghemoedt ontslaet van schroomen:
Dat met den Moordenaer hy vroegh genoeg sal comen,
Die treedt verr' buyten spoor. Let op de Medicijn:
‘Wat nut of vordeel doet zy voor der krancken pijn
| |
[pagina 46]
| |
Wanneer versogtheyt hem heeft selver laten weten
Hem eenigh spijse tot sijn sieckt qualijck gegeten,
Die hy geensins en mijdt; ghebruyckt daer lust na treckt
Ga naar margenoot+ Boven de Medicijn: een wond op nieus verweckt.
Wie dat oock heeft vergif Fenijnigh in-genomen,
Wel wetende den aert, gebruyctse sonder schromen
Om dat hy die wed'rom verdrijft met eenig dranck
Maer agh! 't is hem sijn doodt, indien hy wacht te lanck,
Dus laet u door geen smaeck van Werelts-lust bekooren,
Wilt na den Medicijn tot uwer zielen hooren,
Gebruyckt gheen boos vergift, dat ghy door hoop verdrijft,’
| |
[pagina 47]
| |
Maer toont terstond berou, eer't an u ziel beklijft.
Valt ghy, staet weder op, en houdt u aen de zonden
Niet tot het laetste end (o swacke mens!) verbonden. Ga naar margenoot+
Wie hem op't uyterste vertrout, sijn ziele schaet.
Wie vroegh ghenoegh oock comt, comt dickwils al te laet.
Denckt aen de medicijn, geneesing onser wonden,
Denckt aen de medicijn, vergiffenis der zonden.
So wie oprechtelijck (na eys) sigh houdt daer an,
Ick segh dat die sijn ziel heyls recht bekomen can.
Dan nu, 'k heb ander stof: Ick bid u om de traenen
Die Christus storten, om Ierusalems vermaenen,
Tot boeting van haer zond, tot afstand van het quaet,
Dat ghy noodsaeckelijck oock so de wereld haet.
| |
[pagina 48]
| |
Denckt dat wy op der Aerd' gelijc ballingen sweven
Geduerende den tijd van 't sterffelijcke leven.
Vertrout de werelt niet, die ons lockt met een schijn
Denckt dat wy Pelgeroms en vreemdelingen sijn,
Die op een ander moeten stellen haer vertrouwen,
En hier een korten tijdt alleen haer woon-plaets houwen:
Verwachtende een aer vol vreugd in't eeuwigh rijck
Waer toe het Wereld-hatend' dient noodsaeckeljck.
Die werdt in Godes Throon met Hemels-Schat beperelt
Hy die rechtvaerdigh leeft, en sober in de Werelt.
Geeft ons den Philosooph, den wijsen Crates niet
Geen goedt Exempel om te schuwen veel verdriet:
| |
[pagina 49]
| |
‘Hoe dat de overvloedt van Schatten 't hert beswaren, Ga naar margenoot+
Begraeft hy die niet al in 't diepste van de baren?’
Waer wt men mercken mag, waer wt men ken verstaen
Dat hy't om voordeel heeft, en niet om scha gedaen.
Leert niet Pythagoras, met wercken en met reden:
Hoe met een weynigje Natuur wel is te vreden,
En wie dat meer betracht als de natuur behoeft Ga naar margenoot+
Ontsteelt zijn's herten rust, en maeckt sijn Ziel bedroeft.
Wat baet het dat men schoon Exemples stelt voor oogen
Als sy in het gemoet der menschen niet vermogen?
Hoe seer datmen tot deugt met goe vermaning strijt,
Men achtse voor onnut om 't Wereltse profijt.
| |
[pagina 50]
| |
Comt ons aen d'eene kant, de geest tot deugde raden
Het vlees aen d'ander kant toont ons veel overdaden
Van Wereldlijcke lust, die het gemoed om-roert,
Waer mede dat zy strijd, en sware oorlogh voert.
De geest die raed ons vaeck de wereld te verachten,
Het vlees dat prijst ons aen de Wereld te betraghten
En stelt ons schoontjes veur de wellust die zy geeft,
Hoe hy met vreughde loont die na sijn wetten leeft.
Waer toe de snood' natuur (met sterflijck vlees omhanghen)
Stracx de begeerte port sijn gaven te ontfanghen.
Verdrijft de goede geest, en geeft het snoode vleys,
Dogh niet het vleys alleen, den Duyvel oock sijn eys,
Men maeckt weer goedt propoost de wereld te versaecken.
| |
[pagina 51]
| |
Men sal een goed opset somtijds in't herte maecken
Dat men de wil niet meer hier op dit Aerdse Dal
's Werelds begeerlijckheyd sijn lusten geven sal.
Men voelt somtijds berou van dit of dat bedreven,
't En sal niet meer geschien, Heer! wilt het mijn vergheven.
Doch na een korten tijd so comter weer een gril,
Maeckt tusschen dit propoost dan weer een nieu verschil:
Waerom soud' ick de Bloem en Lelij van mijn dagen
Niet met een soete lust gebruycken na behaghen?
Waerom soud' ick de Lent, en 't bloeyen van mijn leught,
'tVermogen van mijn haef, verspillen sonder vreugt?
| |
[pagina 52]
| |
Waerom en soud' ick niet de schoonheydt van mijn lede
Vercieren met het schoon van kostelijcke klede?
Waerom en soud' ick niet (nu 't mijn de maght toelaet)
So wel als die en die gaen leven na mijn staet.
Wech malle sottigheydt van geestelijcke sinnen,
Mijn Ieught is noch te swack om sulcx te beginnen.
Dat voeght den ouderdom, en niet het Ieughdig lijf
Dat liever in de min soeckt soete tijd-verdrijf,
Daer drijftmen weder wegh de geestelijcke toghten
En neemt de lusten aen die ons de Wereld broghten,
Als by gelijckenis: men siet daer iemand gaen,
Men slaet sijn oogen op, men schout het lighaem aen
| |
[pagina 53]
| |
Men werd terstond met lust van liefde aen gestreden
Wanneer men het gesicht slaet op de schoone leden,
Wiens over-brave leen, wiens lighaems schoon ghestalt,
Door't wterlijck gesight u sotte sin gevalt,
Men glorieert in't schoon van d'aengename lede,
Een trotsche gang behaeght u zotte sinn'lijchede,
Men sluyt de poorten op van d'oogen, waer door 'thert
Met overvloed van dees tot lust geterght wert.
Daer comt terstond een togt in uwer herten binnen:
Ick voel, eylaes! ick voel een soete brant der minne
Door 't uyterlijck ghelaet van uwe schoonheydts kracht,
Noch schoonder op-ghepronckt in nettigheyt van pracht
| |
[pagina 54]
| |
Niet ken mijn teere Ieught met meerder lust vermaecken
Als het gekrulde hair om u gebloosde kaecken.
Niet isser daer ick my voel meerder mee gewond
Als met het ooghs-gelonck, en rood' corale mond:
Daer volght men stracx de Wet van sinn'lijckheyds-begeere;
Men moet Vrou Venus dan na haren eys gaen Eere;
De neus moet in de Kroes, de lust moet by de Wijn,
De tong moet (door de kracht) los en ontbonden sijn
De schaemt moet an een kant, vrypostigheyd moet woonen
Int herte, dat sijn dienst vrou Venus soect te toonen,
Men doet haer Offerhand met Bachi klare voght:
| |
[pagina 55]
| |
Daer wert op't goed succes een Santë om-gebroght,
Het moeter nu toe staen een volle kroes te drincken
Wy willen by den wijn niet kreupel gaen noch hincken
Maer leven na de lust, maeckt u de sorghe quijt,
Denckt om geen swarigheydt, 't is nu geen sorghens tijt,
Begeeft u tot de vreught, en laet het vies beswaren
Van Goddelijcke reen, en 't geestelijcke varen.
De voght raeckt in het hooft, het Lighaem werdt ghewond,
De Ziele werdt gequetst van d'een of d'ander zond,
Die d'overvloedt dan teelt: Want Bachi overdaden
Die sijn (gelijck wy sien) de wortel aller quaden.
Doch 't is een kleyne faut, seyt daer het zondig hert,
| |
[pagina 56]
| |
Ga naar margenoot+ Want door de Bieght ons alles weer vergeven wert,
En hier en tusschen staet hy daer veracht, verschoven
Die't alles toe-behoort op Aerden, en hier boven,
Wiens maght men niet ghedenckt die ons het leven gheeft,
En die van alle ding 't begin gevonden heeft,
Die onse leden aen malcanderen gebonden
In 's moeders lighaem heeft, vertoorent men door zonden,
Waer ghy (tot Helsche straf) sijn Majesteyt me port,
Die in u Lighaem heeft des levens geest gestort.
Ick moet na mijn verstant verklaren hier met reden
Waer door wy Gods geboon so dikmaels overtreden:
In't misbruyck van het goet (door groote overdaed)
| |
[pagina 57]
| |
Dat ons de Heer verleent tot goed, en niet tot quaed
God geeft sijn gaven ons om matigh van te leven,
En van het overschot de Armen me te geven,
Want overvloedt die schaedt, en matigheydt doet goet, Ga naar margenoot+
Die ziel in saligheydt, gesont het lighaem; voet.
Nu so ghy weten wilt van desen eens de reden,
Waer door wy Godts gheboon, en Wetten overtreden.
Ick spreeck het vrylijck uyt, u lieden tot vermaen,
't Gheschiet, om dat wy niet met aendacht mercken aen
Gods groote Majesteyt, sijn Goddelijcke wercken,
Die wy (eylaci!) niet aendachtelijck bemercken,
| |
[pagina 58]
| |
Die ons door sijn genaed' bevrijd van alle noodt,
Godt die een Meester is van 't leven en de doodt
Wiens Majesteyt is waerd t'ontsien en hoog te Eeren
Als d'alderhooghste Prins, als Coninck, Heer der Heeren,
Wiens naem dat heyligh is, en vreeselijck niet min.
Laet dit (o brosse Mens!) bewegen hert en sin.
So hy voor oogen waer: hoe sout keunnen geschieden
Het geen men nu bestaet, soudmen alsdan wel vlieden
En van't geselschap ons afscheyden (ick voor 't mijn)
Op dat wy Gode al dus Heyligh souden sijn.
Wilt Aerdsche Creatuur met kennis eens bespooren
Hoe dat ons rijcker Godt in armoed' is gebooren.
Bespeurt aendachtelijck met yver in u gheest
| |
[pagina 59]
| |
Hoedanigh op der Aerd' sijn leven is geweest:
De plaets van sijn geboort is open, bloot gevonden,
Alwaer hy (als versmaet) in doecxkens is gewonden,
Al waer hy lijden wou in sijne teere Ieught,
Op dat ghy (Mens) daer uyt exempel nemen meught:
Dat hy de Wereld heeft versmaet met sijn aenkleven
Tot een verwondering des Werelds gaen begeven
Van teere Kinds-been af. Al 't schoon in 's Werelds oogh
Dat's rijckdom, wellust, eer, die Godt den Heer verspoogh.
Na desen heeft den Heer tot sijne dertigh Iaren
Geleeft, eer hy hem liet de Wereld openbaren,
Daer na so is hy af-gescheyden van sijn Ouders, Ga naar margenoot+
En heeft een sware last geladen op sijn schouders,
| |
[pagina 60]
| |
En heeft hem niet ontsien, nogh moeyten, arbeydt, pijn,
Maer is geweecken by de Beesten in d'Woestijn,
Alwaer die goede God met waken, vasten, lijden,
Met lange hongers nood 't onnosel vlees castijden,
Verlatend' de Woestijn, der Dieren wild gesang
Heeft God ten naesten by gepreeckt drie jaren lang
In honger, kommer, dorst, in waken, vasten, braken,
Om 't Menschelijck gheslaght yv'righ in deught te maken.
De Vos die heeft sijn Hol, de Vogeltjens haer Nest,
Ga naar margenoot+ Maer waer heeft God gerust van 't eerste tot het lest?
Wanneer hy heeft volbracht met Geestelijcke gratie
Het Heylig werck van sijn Leer en Predicatie:
| |
[pagina 61]
| |
Hy heeft hem uyt genaed', voor onse zonden groot,
Begeven tot het kruys, geoffert in den doot:
Een schandelijcke doot heeft Christus willen sterven
Om onse glory door sijn schanden te verwerven;
En heeft van aenbegin, tot in het laetste ent
Het Wereld-hatend' ons noodsaeck'lijck ingeprent.
Laet ons ootmoedigh eens tot God neyghen ons ooren,
Laet ons ootmoedig eens ons Schepper spreken hooren
Wat seyd hy togh aen ons, 't geen niet bewegen ken:
Weest Heyligh, want ick God de Heere Heyligh ben.
'tGeen niet bewegen ken (o Menschen!) onse herten,
Die wy door geyle lust so dickmaels laten terten
| |
[pagina 62]
| |
Tot toghten van het vleys, het Goddelijck geluyt
Gaet ons het een oor in, en 't ander weder uyt.
Ick heb (seydt Godt de Heer) rijcdom wellusstigheden
Versmaet. Versmaetse mee, en wiltse ooc vertreden.
Verwerpt u herten doch begeerlijckheyt des vleys,
Onkuyscheydt, gierigheydt, staet nimmer toe haer eys.
Maer agh! 'tis al vergeefs, en waerdig te betreuren,
Wat siet men dagelijcx onder den Mens gebeuren
Van 't gheen ons God verbiedt, en niet wil dat men doet,
Tot heyl van onse ziel, tot troost van ons gemoet.
Het hert wert, tot de lust, getrocken van de vlagen,
| |
[pagina 63]
| |
Die met een geyle toght het snoode vleys behagen,
Ist niet der Hoeren aert, die met een slimme treck
Vaeck lieven met het oogh, en minnen met de neck,
Haer vriendelijc onthael, de loncken van haer oogen
Wtwendigh als oprecht, inwendigh niet en doogen,
Haer lippen sijn gelijck een soeten Heunigh-raet, Ga naar margenoot+
Diens ziele daelt ter Hel die op haer wegen gaet.
Wat is haer loose tong tot locklust wel gehangen?
Ist anders als een strick om zielen meed' te vangen?
Wat is haer gluurend' oogh aers als een valsche wet
Die zy met geyl gelonck de lust te vooren set?
Haer vriendschap is vergift, so is ooc haer onthalen.
Haer Huys een Helsche wegh, die d'arme ziel doet dalen
| |
[pagina 64]
| |
Tot in doots Camer toe: Haer vriendschap is een pil,
Die met haer kraghten dood, diese gebruycken wil,
Schoon dat sy met een schijn van vriendschap ken bewijsen,
Schoon dat haer gladde tong de deugde weet te prijsen,
Schoon dat zy roemt van heyl: Denckt dat het strecken kan
Niet anders als met schijn u lust te locken an.
Geen Mens begrijpen ken de list der geyler vrouwen
De sy (in schijn van heyl) verborgen keunen houwen
Wie kent de dubbelheyd van haer verkeerde mond,
Haer tonge prijst de deught, maer 't hert bemint de zond.
‘Een Appel laet sigh vaeck van buyten so aenschouwen
| |
[pagina 65]
| |
Dat men die (na het oog) sal voor de besten houwen
Die deur oyt pickten wt, maer als men binnen siet
Hoe schoon 't uytwendigh scheen, 't inwendigh deughter niet.
Wat baet de smaeck het soet de spijse die men derven?
Wat soetheyd ken de tongh door inbeeldingh verwerven?
Schoon datmen een vergif bekleed met soete schijn
't Wt-wendigh dat bedrieght door 't innerlijck fenijn.’
So gaet het met den Mens, die met veel slimme treken
versoeten haer fenijn met deughdelijck te spreken:
Van binnen als een Wolf, van buyten als een Schaep,
En wiegen so haer ziel (God betert) in d en slaep.
| |
[pagina 66]
| |
Veel sullen voor het oogh van die geen die zy haten
(Door een gheveynsd bedrog) als vrienden haer gelaten.
Veel sullen (als een vriend) ons toonen schoon gelaet
En wesen met het hert een vyand in der daet.
Veel sullen ons (als Vriend in schijn) tot welvaert raden,
Tot welvaert van haer self, ons in der daet tot schade.
Veel weten met de mond ons alles goed te doen,
Veel sullen haer met vlijt tot onsen voordeel spoen,
Om ons door staet en Eer te brengen tot gelucken,
Maer soecken in der daed ons heel te onderdrucken
Toont ons Fortuyn haer gunst; en dat men weet niet hoe;
| |
[pagina 67]
| |
Dees trotst ons dan met roem: 't comt by mijn wijsheyd toe.
O valsch laet-duncken! uyt verkeerde grond gesproten,
Waer't naer u wil gegaen: men waer veracht verstoten
En gansch'lijck onder u vertreden, en verdruckt,
Waer't ons (door Godes wil) ten besten niet geluckt.
't Gheluck dat comt van Godt. Dies sijn u zotte praten,
En 't vals laet-duncken mee noodsakelijck te haten,
Ghy sult (verdoolde Mens) bespeuren metter daet
Dat beyde Lijf en Ziel voor u noch open staet,
Om u tot Werelds-haet noodsaeckelijck te raden,
Op dat ghy niet en soud' u Ziel heyls recht versmaden.
| |
[pagina 68]
| |
Laet varen dees, die u strect tot een wreedt verniel,
't Geluck des Werelds is een kancker voor de Ziel.
Het is een reyn verbondt 't ghemoedt met Godt te paren,
Om 't Hemelsche geluck het Werelds laten varen.
Wat isser voor een ziel ter wereld meerder vreught:
Datmen uyt liefd vermaent sijn even mens tot deught?
Maer ken een quaed gemoed sigh in de deught vermaken?
En ken een goed gemoed verheugen in quae saken?
Ic laet my duncken: neen. Waertoe dan mijn vermaen?
Om dat een vroom gemoed in deugt sal blijven staen.
Is dan alleen hier toe den arbeyd van mijn schrijven?
Schoon dat het niet en baet, 't sal aen mijn selfs beklijven,
| |
[pagina 69]
| |
Na dat het is van my met goede wil gedaen,
En na het is gedaen: laet mijn (o God!) ontfaen.
‘Wat kender oyt den Mensch ter Wereld meer behaghen
Als toghten van het vuyl des Werelds te verjagen?
Wie dat sijn waerde ziel wil houden suyver, vroom,
Die geef sijn dartel vleysch niet al te langen toom.’
Hoewel het swackste goet der redelijcker Dieren
Ons met een slimme trec vaek door de ooren gieren
Sy koocken't weeld'rig hert met onbeschofte brand,
En in een quistigh nat, dat bruyst noch voor de tand,
Daer schaemt noch stuyten wil, noch kan: maer vliegt na d'ooghen.
Hier vindt sigh dan de schaemt heel schandelijc bedroghen.
| |
[pagina 70]
| |
Wat is der Vrouwen aert? Wat is der Hoeren doen:
Dees is een slimme treck, d'ander een geyle soen.
Dees achter haelt ons trackx, d'aer doet de Ziele schade,
Bedachte wijsheyd vind sigh dan met mal belade.
Nu coom ick eens tot die, die gaerne hare Ieught
Gebruycken in de lust van Wereldlijcke vreught,
Al waer dat men den buyck gelijck een Afgod eeren
Met lecker spijs en dranck, wellustig banqueteeren:
Hier is een Bruylofs-Feest, daer alle kostelheyd,
(Tot overdaeds gebruyck) is voor de Ieught bereyd.
Daer klinckt het snaren-spel, hier toont men schoon voor d'oogen
Der Menschen hooghste lust in't Wereldsche vermoghen.
| |
[pagina 71]
| |
't Bevalligh roode goud blinct met een gulde glans, Ga naar margenoot+
't Verkeerde spel lockt ons aen d'averechtse dans.
Daer sietmen d'hovaerdy in d'hoogste graed geseten,
Daer siet men eerst te recht hoe ootmoed werd vergeten. Ga naar margenoot+
Trots gaeter meest in swang, en om de meeste Eer
Pronckt yder op het schoonst, praelt yder meer als meer,
't Is zijd' al watter kraeckt, 't is goud al watter blinct,
't Is Eedel datmer eet, 't is Nectar datmer drinct,
't Is Godlijc datmer spreect, men eerter Gods gebode
Maer dat men't recht versta: het sijn versierde Gode,
Het een, een Bachus is, het ander een Jupijn:
Wiens sacrifici is een gulde Kop en Wijn,
| |
[pagina 72]
| |
Die eertmer met gebeen van veel onnutte reden
Wt dertelheyt des vleys, de deugt die wert vertreden,
Men leeft na Wet noch reen, nae reghel, recht, nogh maet,
Ga naar margenoot+ Maer ongebonden, wulps, in vuyl onnutte praet,
Heel wuft, vol wangelaet, brootdroncken, overdadig
Laet-dunckend', trots van moedt, ongodd'lijck, en lightvaerdigh.
Ach! dees bedriegend oogh van de verblinde jeugt
En haer behagen voe'n met haer schijn soete vreugt.
Is hier de Wereld niet met haer gevalschte treecken,
Waer door zy ons belet van Godes woord te spreken,
Maer blaest de herten in: Wie hier doet deughts-vermaen,
| |
[pagina 73]
| |
Doet blijcken dat hy geen bequaemheydt weet te raen; Ga naar margenoot+
Want alles heeft sijn tijd; men moet onderscheyd maken
Te speken op sijn tijd, na eys van alle saken.
Het is een viese geck, die dese wijse gril
Gelijck de Roosen voor de Verckens stroyen wil.
O wereld! en o Mensch! tot Werelds so geneghen:
Hoe onbedaght strijdt ghy u Zielens-wel-vaert teghen.
't Is waer, de Wijse-man seyd: Alles heeft sijn tijt.
Doch aen wiens brosse brandt ghy so verbonden sijt:
Dat ghy niet anders tragt als een gewoont te maken
Na tijds gheleghentheyd in vreughd' van Werelds-saken.
| |
[pagina 74]
| |
't Behaghen is so seer gebonden aen den wil:
Waer wat te quicken is, men moet stracx op den tril.
Seer wel seyd Augustijn met treffelijcke rede,
Dat de gewoont ons brengt tot veel noodsaeck'lijchede.
't Noodsaeckelijck is goed, noodsakelijck is quaet:
Goet is 't noodsakelijck, wanneer't veroorsaect haet,
Haet, om de wellust van de Wereld te versmaden,
Quaed, om de wellust te beminnen, t'onser schaden.
En ist (o Aerdsche Mensch!) niet wel beklagens waert
Dat de gewoonte u noodsaeckelijcheyd baert,
Tot Werelds-vreughde, die soet toonen met een schijn,
Maer met der daed in't end doen smaken haer fenijn.
| |
[pagina 75]
| |
‘'t Gaet huyden met de Mensch, gelijck de kindsche daghen,
Boven de soetste lust het kinder-spel behaghen,
Wanneer de tijd verloopt, en dat een rijp verstant
Ons soete Kinderspel voor malligheyd in-plant.’
Wy achten't sotterny, door 't mannelijck bedaren,
Wanneer 't herdencken ons vernieut de kindse jaren.
So gaet het toe (o mensch!) so lange als men leeft
(Door de begeerlijcheyd) 't hert aen de wereld kleeft.
Maer ach! wanneer de Ziel sigh voelt versoght van Gode,
Wiens Goddelijcke wil het Lighaem soect te doode.
Als dan door een berou 't gemoed met schaemt beklaeght
| |
[pagina 76]
| |
Dat ons het Kinderspel ter Wereld heeft behaeght.
Wat is het Kinderspel? Eylaes! het sijn de gaven
Waer onse herten dickmaels leggen in begraven.
Ist niet recht Kinderspel: dat men om 't werelds goet
Ga naar margenoot+ Met onversade lust hier op der Aerden wroet?
Ist niet recht Kinderspel: in mannelijcke Iaren
Met groote slaverny veel schatten te vergaren?
Ist niet recht Kinderspel: dat men sijn naesten haet
Om 't Wereldse genot, alleen door eygen baet?
Ist niet een Kinderspel te stellen sijn vertrouwen
Op wereldtlijcke Eer, te minnen schoone Vrouwen?
Ist niet recht Kinder-spel: dat men door Werelds-pracht
| |
[pagina 77]
| |
Soect by den Mensch te sijn ge-eert en hoogh-gheacht?
En is het niet te recht een Kinderlijck bedrijven
Te scheppen onse lust in't spel van Goude Schijven?
Het is recht Kinder-spel: dat wy om 't Aerdsche goedt
So bitter en so wreedt pijnighen ons gemoedt?
Wanneer wy't levens-glas gevoelen af te loopen
Ken dan u heele Schat een uurtjen levens koopen?
Ken dan u overvloedt u teelen eenigh vrucht
Waerom 't benaud gemoed uytbraeckt so menn'gen sucht,
En ziel-tooght na het endt. O mensch! laet u ghedachten
Met een oprechten gront op desen doch eens achten
| |
[pagina 78]
| |
Treed eens in u gemoed, spreect daer u selver an,
Ga naar margenoot+ Ghy sulter light meer sien, als ick u schrijven can.
Ghedenckt (o Mensch!) de doodt, het eynde van u slaven,
't Begin van u verdriet, door 't misbruyck van Gods gaven.
Gedenckt (o Mensch!) de dood, een eynd van al u lust,
Een dief-egh van u vreught, een roof van alle rust.
Laet dit niet min (o mens!) u snoode herten raecken
Die u vaec van de nijd veel Logens wijs laet maken,
Ga naar margenoot+ Eer ghy de waerheyts-gront dickmaels te recht verstaet,
Stroyt ghy een boos vergift van onverdiende haet,
Spuw't op u naesten uyt 't vergif van laster-woorde,
Door 't steelen van haer Eer, 't geen zielen ken vermoorde,
| |
[pagina 79]
| |
En stroyt u boos fenijn met kennis noyt door-sift,
En smoort u naestens faem in vuyle lasters-drift.
‘Hy moet tot dievery niet werden ingenomen,
Wiens vreese voor de doodt der galgen hem doet schromen.’ Ga naar margenoot+
Geen snooder dievery, als dat men iemands Eer
Steelt met een vuyle klad, door wraekgierig begeer,
Gedenckt dat Godes straf rechtvaerdigh sal kastyen
Die sulcke faut begaen, en troosten haer die't lyen
Geduldigh om de Liefd' daer't God om heeft geleen
Die als een Capiteyn heeft selfs voor aen getreen,
En badt noch voor de gheen die quaed aen hem bedreven.
So doen ick nu: o God! wilt haer misdaed vergeven,
| |
[pagina 80]
| |
Vergeeft haer die mijn oyt misdeden eenigh ding,
Door oorsaeck: niemand leeft die'm noyt te buyten ging,
Wy moeten al te saem vergeven en vergeten,
So wy een Christen Mensch oprechtig willen heeten.
'kTreed buyten mijn besteck, 'kvermaen u al gelijck
Het Wereld-hatende te sijn noodsaeckelijck.
Daer werd in onse tijd van dagh tot dagh bevonden
Hoe light de Menschen nu vervallen in de zonden,
En seggen tot Solaes: David heeft zond' begaen,
Maer weynigh doender nu dat David heeft gedaen.
Ga naar margenoot+ Men sal het sagte Bedd' in harde plaets verkeeren,
De kosteljcke zijd' in ruwe hairen kleeren.
| |
[pagina 81]
| |
Een groote zonde moet alleen niet met getraen,
Maer wercken van berou ook dikmaels sijn voldaen.
Hoort eens hoe Godt den Heer hier laet door de Propheten
‘O menschelijck geslaght! ons sijn beloften weten: Ga naar margenoot+
Aen het hovaerdig volck, die in het schoon gecier
Van 't lighaems pronckery, genieten haer playsier, Ga naar margenoot+
Die in het ydel schoon een groote glori maecken,
En 't Lighaem haren God. Beklagelijcke saecken!
Om dat de Doghteren van Syon sijn geweest
Trots, opgeblasen, door een hovaerdige geest,
Met uytgestreckten hals, na hovaerdys vermogen,
Ginghen zy by der staet, met wincken haerder ooghen,
| |
[pagina 82]
| |
Met kostelheydt van pracht, haer schoone hals bekranst,
En met de voeten zy daer hebben als gedanst.
Hierom sal God den Heer (seyd Isaias) raecken
De toppen hares hooft, en salse kael doen maecken
God sal oock in dien dag weg nemen het cieraet
Dat op sijn prachtighst an het vuyle lighaem staet:
De schoenen schoon geciert, de maenkens, de halsbanden,
Het borst-geciercel, de Iuweelen om de handen,
De gulde snoeren, die de vleghten cieren doen,
In't kort: al het cieraet waer op men ken vermoen.
Ach! voor een soete reuck, sal vuyle stank verschijne
En voor de reep, een bast om't lighaem me te pijnen,
| |
[pagina 83]
| |
En voor't gekrulde hair: een kael en beenen hooft
Van 't schoone sne-wit vel, en kaken root berooft.
Siet eens hoe God bekent sijn al de pomperijen,
Siet hoe hy heeft getelt 't getal der hovaerdijen,
Siet eens hoe Godt den Heer sijn straf rechtvaerdigh geeft,
Beschaemt (in arremoed') haer lust verandert heeft.
Veel rijck sijnde van maght, wiens lust, met wil, verschilde,
En door de overvloed niet wisten wat zy wilde,
Die weer tot arremoed gecomen sijn in rou,
Niet wisten wat men van armoed' beginnen sou.’
Laet u door desen doch (o Mens!) ten besten raden,
En leert noodsakeljck de hovaerdy versmaden.
| |
[pagina 84]
| |
Leest eens met aendacht door dit Christelijck vermaen.
Denct dat het inden dagh des oordeels dus sal gaen.
|
|