In dienst van de 'Koninklijke'

8.2

Lange, stinkende kanalen. Tussen het gele riet ligt een boot; we fietsen over een asfaltweg in de zwaarder wordende mist. Een stel arbeiders raast ons voorbij in een oude Mercedes. Sommige boerderijen staan leeg of er woont, zonder gordijnen, in zwart geschilderde interieurs een jong artistiek, c.q. politiek echtpaar.

We gaan de bocht om, naderen Veendam. Op de horizon bergen aardappels; we passeren een fabriek met vijvers vol vlokkig geel schuim, in onze neusgaten dringt de lucht van H₂S, hetgeen de lucht is van stront, doch niet ongezond. Akkers met meeuwen en zwarte kraaien, tractoren die repen klei op de wegen hebben achtergelaten. Regen.

Een man met een pet loopt in het rond en draait, in het holst van de nacht, een stuk wegdek los; een berg suikerbieten vaart voorbij.

Arm, lief Groningen.

Ik vertel Laura dat ik hier vroeger vaak gefietst heb en dat het, door zijn gasreserves, thans waarschijnlijk het rijkste gebied ter wereld is. Laura gelooft mij niet, maar een snelle berekening toont haar de fabelachtige waarde

[p. 122]

van een bunder grasland - als het in Amerika had gelegen. Voor de bewoners van deze sombere, lage streken is er evenwel niets veranderd. Dit brengt mij ertoe Laura uit te leggen hoezeer deze provincie een ‘wingewest’ is van ‘Holland’, dat men zich in Holland wel zorgen maakt om de economische toestand van landen die aan de andere kant van de wereld liggen, maar niet om het land waaraan ze dagelijks hun luxe onttrekken.

Laura vond helemáál niet dat ik gelijk had. We zaten voor het raam van een eenzaam café, een kaarsje tussen ons in, en buiten loeide de wind. Laura's argument van ‘we zijn toch één volk’ wilde ik zelf wel preciseren door haar uit te leggen, fluisterend, want er werd van achter de tapkast naar ons geluisterd - uit te leggen dat ‘één volk’ betekent, legaal, dat je leden van dat volk vrijelijk met elkaar kunt verwisselen. Een Groninger heeft in Den Haag dezelfde rechten als een Hagenaar, dat was het argument van Laura, maar dat geldt, zei ik, alleen voor een Groninger die zich als een Hagenaar kan gedrágen en dat soort gevoeligheden meer. Mijn sprong van Nederland naar Zuid-Amerika, zo bezwoer ik haar, is niet zo groot geweest als mijn sprong van Groningen naar Den Haag.