In dienst van de 'Koninklijke'

8.1

België.

Waarom België mij zo aan Zuid-Amerika deed denken en daarnaar terugverlangen. Daarvoor heb ik de volgende

[p. 119]

oorzaken gevonden: (1) al die reclameborden langs de weg, (2) dat de winkels 's avonds zo lang open zijn, (3) dat de mensen op een stoeltje voor hun huis zitten, (4) de kippen op het erf, of eigenlijk: het stukje zand tussen het erf en de straatweg, (5) de aard van die mensen en het gevoel dat ik, ondanks mijn inwendige levendigheid, heel dor tegen ze afsteek. En toch verlang je ernaar.

Een kampeerder die, met dekens op zijn rug, kwart over zes 's morgens voor een bioscoop de plaatjes bekijkt.

Moe? We kijken, als in een autobioscoop, terwijl we stilstaan en de motor is afgezet, uit over Brussel. Achter ons, in de spiegel, het Paleis van Justitie en voor ons... Niet geslapen hebben we en daarom slapen we nu. Terwijl de zon opgaat en door de schering van al die evenwijdige rookpluimen zijn stralen schiet, slapen wij, schrikken wij vijf seconden later weer wakker en rijden we, Laura en ik, die het stuur vast in handen heb, naar onder andere Waterloo, daar zijn we heen gegaan. Slagordes van tinnen soldaatjes gezien en die eindeloze trap omhoog naar de plaats waar Napoleon stond en verloor.

Het meisje van het Centre d'Informations spreekt geen Nederlands en laat mij rustig modderen met mijn Frans. Een ijskoude blik in haar ogen die wachten tot ik ben uitgesproken, zo'n sukkel ben ik toch niet dat ik dat verdien? Met een geweer in de hand, als in 1815, of in 1915, als ik deze meid was tegengekomen, had ik haar, met de kolf onder de arm geklemd, doormidden geschoten, man van de daad als ik ben. Nietwaar, wanneer ik door haat word bewogen en als mijn woorden niet scherp genoeg zijn om te treffen, dan tref ik, blind van woede, de mensen met mijn vuist.

Laura begrijpt, als wij er even later in de auto over praten, dat iemands meesterschap in het gebruik van ver-

[p. 120]

drietige woorden hem vrijwaart voor écht verdriet. Sommige mensen vinden dat hij daarom een hypocriet is, maar dat is niet fijn gedacht. Het is veel meer bezweren van gevaar: door het te noemen. Dat begrijpt zij. Maar dan moet zij ook begrijpen dat ik nu eenmaal, waar ik niet in staat schijn te zijn mensen uit te kafferen als dat nodig is, ze daarom bij tijd en wijle een des te sterkere haat toedraag.

Bijna geen uitspraak in de wereld, zei ik tegen Laura, in Gent lopend in de regen met een paar platen in een plastic zak gestoken, bijna niets van wat er wordt gezegd in de wereld en geschreven, wordt door de werkelijkheid gedekt. Als iets in de wereld een feit is, dan heeft het, buiten overwegingen om van nuttigheid en praktisch gebruik die een mens er ook toe kunnen brengen zijn macht te gebruiken, geen woorden nodig om dit te bevestigen. Wel om te ontkennen.

Het is weer nacht geweest en wij rijden door het golvende Brabantse land, als door een schilderij van Breughel: boomgroepen, kerkspitsen en graanvelden. Geen boomgroepen, doch okselhaar dat zichtbaar is terwijl zij haar handen vouwt op het hoofd. Zij laat zich sturen door het land en lacht.

Zij lacht en staat ruggelings tegen de wereld en ik, ik sta met mijn buik tegen haar buik en zo, dicht tegen elkaar aan, zijn wij heel andere mensen. Een paar keer in je leven ervaar je dat wat heel dichtbij is, mateloos groot lijkt en ver. Afwezigheid van enig perspectief maken van Laura een heel vreemd meisje met brede kaken, slangekaken. Haar bruine ogen vertellen mij lachend dat zij mij volledig in bezit heeft genomen...

Ja, boeiend is het, om op straat te lopen of op het strand

[p. 121]

en van de natuur geëmotioneerd te raken en daarvan melding te maken, maar dat gaat over. Je blijft niet op het strand lopen, omdat namelijk emoties uitblijven. Wat er gebeurt, in de wereld, gebeurt steeds meer tussen vier muren en daarom zijn het verdomd goede schilderijen die daar staan: een spiegel die, voor het trapgat opgesteld, aan de achterzijde uitsluitend buitenlucht is, daar kun je lang mee toe en dan mag het ook best een straat zijn, of het strand, maar als je in je picturale expressie al te eenvoudige middelen gebruikt, doe het dan met woorden.